آرایه های ادبی

صفحه 1:
آرایه های ادبی 9 

صفحه 2:
واج آرابی ( تقمه ی حروف ) : تکرار یک واج ( صامت يا مصوت ) است ‏ در کلمه هاى يكت مصراع يا يكك بیت يا عبارت نثر به گونه ای که کلام را آهنگین می کند و آفریننده ی موسیقی درونی باشد و بر تاثیر سخن بیافزاید این تکرار آگاهانه ی واج ها را «واج آرایی » گویند . *مال: خیزید و خز آرید که هنگام خزان است باد خنشسک از جانب خوارزم وزان است * توضيح : در این بیت تکرار واج « خ» و «ز » باعث ایجاد موسیقی درونی شده است . " توجه : در زبان فارسی بیست و نه واج داریم /( ببست و سه صامت و شش مصوت ) " صامت ها همان حروف الفبای فارسی هستند و مصوت ها «س» و «۰»۱«ی »و » می باشند . 

صفحه 3:
سچجع : آوردن کلماتی در ان جمله های نثر که در وزن با حرف يا حرف آخر با هر دو ( وزن و حرف آخر ) با هم یکسان | :منت خدای را عزووجل که موجب قربت است. و به شکر ان مزید نعمت.. ( فعل « است»» به قرينه ى لفظى حذف شده است . ) * بان ۲ : خلاف راه صواب است و نقض رای لوالالباب « است » (حذف لفظی ) ذوالفقار علی در نیام ( باشد ) و زبان سعدی در کام « باشد » ( حذف معنوی ) © ترس : فعل «باشد » در دو جمله یم پایانی به قرینه ی معنوی حذف شده ‎wl‏ * :جه : به نثر مسجع - نثر آهنگین نیز می گویند . با * ۱۰ : سجع در کلامی دیده می شود که حداقل دو جمله باشد یا دو قسمت باشد . * »۰ ۲: سجع باعث آهنگین شدن نثر می شود به گونه ای که دو با چند جمله را هماهنگ سازد . * ۰ ۲: سجع در نثر حکم قافیه در شعر را دارد . * ۰ ۲: )گر در پایان جمله ها کلمات رای و جود دنه پاش »مسج پیش از ۳ المی ا کر بهشت چون چشم و چراغ است بسی دیسدار تسو درد و داغ است * ۰ گاهی در جملات است العا ب قرينة ‏ لففلى ب معنوق 

صفحه 4:


صفحه 5:
(os al» عشسق شوری در نهساد ما نهساد جسان مسا در بوتسه ی سودا تساه 7 وجود و سرشت _.. قرارداد بهسرام که گور می گرفتی همه ‎yee‏ دیدی که چگونه گور بهسرام فت. ۹ aa ass ‏کار پاکان را قیساس از خسود مکی کر چه باشد در نوشتن شیروشیر‎ شیر خوردنی و نام هیوان) 

صفحه 6:
ب)انواع جناس ناقص Aen ie Ne ae ‏ناقض حرکتق‎ lo © ‏؟ حناس ناقص افز ایشی‎ 

صفحه 7:
سس ناقص | جنارد "جناس ناقص اختلانی : آن است که دو کلمه جناس در حرف اوّل» وسط با آخر با هم اختلاف داشته باشند . "منال : تنگ است خانه ما را تنگ است ای برادر بر جای ما بیگانه نگ است ای برادر ( برای حرف اوّل ) © چوک زشاخ درخت خسویشتن آویختسه زاغ سبه بردو بال غاليه آميخته ( براى حرف وسط ) 

صفحه 8:
جنات تاقفن خر تتی آن است که دو کلمه جناس علاوه بر معنی در جرکت ( مصوت کوتاه ) نیز با هم اختلاف دارند. ملک و مُلک و مک 

صفحه 9:
جناس ناقص افزایشی آن است که دو کلمه جناس علاوه بر معنی » در تعداد حروف نیز متفاوت اند بطوری که یکی از کلمات جناس حرفی در اوّل » وسط با آخر نسبت به کلمه دیگر اضافه دارد. "مثال : این ره» آن زاد راه و آن منزل است مسسرد رهسسی اکسسر ؛ ‎eg‏ 

صفحه 10:
سح (توضيحاتى در درس عربى دهم دا شتیم) * آن است که شاعر فارسی زبان یک مصراع با يك بيت از شعر خود را به زبان دیگری ( معمولا به زبان عربی ) بسراید . مئال : سل المصانع ركبا تمیسم فی الغلوب قو قدر آب جه دانى كه در كنار فراتى #* ترجمه : بركه ها و تالاب هاى بيابان را از شتر سوارانى سر كشتكان بيابانند بيرس . توجه : در ملمع بيت يا مصراع عربى ( هر زبان ديكر ) بايد سروده ى خود شاعر باشد نه اينكه از كسى يا جابى نقل قول ( تضمين ) 

صفحه 11:
مراعات نظیر ( تناسب) #اكر كوينده در كلام خويش مجموعه اى ‎١‏ ز کلمات را بیاورد که به نوعی با هم تناسب و ارتباط داشته باشند » آن را مراعات نظير گویند . *نکته : تناسب میان کلمات می تواند از نظر جنس » نوع » مکان » زمان » همراهی و ... باشد . *نکته : بیشترین کاربرد مراعات نظیر در شعر است اما گاهی در نثر هم دیده می شود . *منال: رود شاخ گسل در بر نیلوفز ‎jc wd‏ گلنسار ها ( شاخ کل » نبلوفر و کلناز سس مراعات نظيق) *نکنه : آرایه های مراعات نظیر ممکن است بین دو كلمه با شتر اتفاق بیفتد . 

صفحه 12:
| لت آوردن دو کلمه ی متضاد در سخن به گونه ای که سبب زیبایی کلام گردد . نکته : تضاد هم در شعر و هم در نثر بکار می رود . مثال : نکته : فعل ها نیز می توانند آرایه تضاد را به وجود آورند : ‏مثال‎ ٠ 

صفحه 13:
تناقض نما ( بارادو كس ) * آن است كه در كلام دو امر متضاد را به یک چیز نسبت بدهیم به كونه اى كه ظاهراً وجود یکی نقض وجود ديكرى باشد . شاعر اين امر متضاه را چنان هنرمندانه به کار می برد که قابل پذیرش است : *سال : جامه اش شولای عریان است ۰ ؟ توضیح : واژه شولا به معنی «لباس »» که برای پوشیدن بدن است و وقتی با «عریانی » همراه می شود معنی ضدیت خود را از دست می دهد . 

صفحه 14:
حس آمیزی " آمیختن دو حس است در یک کلام به گونه ای که از یک حس به جای حس دیگر استفاده شود . و این آمیختگی سبب زیبایی سخن گردد . ‎Ae Ome see‏ ویر *توضیح ا ‎ies Ce ee‏ خواهد سخن او را يبينيد كه به این میختگی حس ها » « حس ی ‎Fleas‏ أخبز تلخى يود رأوشس را بحس ‎ol‏ مره توسل ۲ آواق والظيف 1 

صفحه 15:
۰ 9 تلمیح 9 چ9 آن است که گوینده در ضمن کلام خویش به آیه » حدیث» 9 1 داستان » واقعه ی تاریخی » اسطوری و افسانه ای اشاره 9 داشته باشد 9 9 9 مج «مثال : آسمان بار امانت نتوانست کشید قرعهدى فال به نام من ديوانه زدن * توضيح : اشاره به آيه ى «انا عرضنا الامانه على السموات و الارض ...۰ « *نکته : گاهی در آرایه ی تلمیح » آرایه ی مراعات نظیر هم به كار مى رود . #منال : بیستون بر سر راه است » مباد از شیرین خبسر ی گفنسه و غمگیسن دل فرهاد کنید 1 BPC \ سر 

صفحه 16:
تسم نوی دسنده در میان کلام ( شعر با ثر) جود ابه» حديث» 4 ی عر دیگر عینا بیاورد . نکته : اگر بیت يا مصراعى از شاعر ديكر به عنوان تضمين بياورد معمولاً نام آن شاعر به كونه اى ذكر مى شود نکته : معمولاً عبارت تضمين شده داخل کیومه قرار می گیره - هدف از تضمین : ا: اعتبار بخشیدن به سخن ۲ خلاصه کردن مفاهیم گسترده و طولانی ۳ ضمانت برای اثبات ادعا مثال : جه زنم جو ناى هردم زنواى ساز او دم كه لسان غيب خوشتر بنوازد اين نوا را «همه شب در اين اميدم كه نسيم صبحكاهى بهبيام آشنايى بنوازداين نوارا» 

صفحه 17:
اغراق ؟آن است که در وصف و ستایش یا ذم و نکوهش کسی با چیزی افراط و زیاده روی کنند » جندان که از حد عادت و معمول بگذرد. *نکته ۱ : اغراق هم در شعر و هم در نثر کاربرد دارد . *نکته ۲ : اغراق مناسب ترین آرایه برای تصویر کشیدن یک دنیای حماسی است . *نکته ۳ : زیبایی اغسراق در اين است که غیسر ممکن را طسوری ادا می کند که ممکن و درست به نظر می رسد . #مثال : شسود کوه آهن جو دریای آب -اکسریشنوه نام افراسياب 

صفحه 18:
ابهام اب قرار می دهد . OB ee ker ee a) rere) on er) ete ee reer Belin) Cee ee er or rere Ir el Ker rere pede gre} . ‏را بداند‎ Pye ROL Se ‏ا‎ LST > ie eto fen een | cul giteo * توضيح : وازه « شيرين » دو معنى دارد: ‎-١‏ خوشمزه و كوارا ‎Soe yee if‏ 

صفحه 19:
ایهام تناسب مجموعه ای از ایهام و مراعا کیان : چسون شبنم انتاده بسدم پیش آفتاب مهرم به جان رسید و به عیوق توضیح : واژه ‎tee‏ انم نتسب داره »هون ممنی موه نظر انعر کشتق و محبت است | اژه ی «مهر » به معنی خورشید است که در ا ا ارات لاوا ا تال 7+ كر هزاراست بلبل اين باغ همه را نفسه و تسران یکسی ضبح : واژه ی «هزار » به دو معنی است : ۱- بلبل ‏ ۲- عدد هزا 3 شاعر معني دوم اث أما غير از معنى قوق کلم ی« ببل ‎ot ese‏ جون « نامه و وان ‎Stouts‏ 

صفحه 20:
تمثيل وه است كه شاعر يا نويسنده به تناسب دالشتن نو وی را دک ‎Tous‏ ین شش اه و نظربات خود را به ليذه سر 3 نماد و آنجه در د ميان مهم نتيجه ى تمثيل مى باشد مى تواند سرمشتی برای موارد مشاوت باشد . *نکته : در این داستان ها و حکایات ( تمثبل ها ) هر يك از حيوانات يا اشيا و جمادات نماد و نشانه ی جیزی هستند . "ملا شير ذماد حق و قدرت ک نماد انسا ای خود بین و كسناح و نكل ‎sal SF ee oc‏ 9 

صفحه 21:
ارسال المنل *اگر گوینده در کلام خود ضرب المثلي را آگاهانه به كار كيرد و یا کلام او بعدا ضرب المثل شود , مي کوییم داراي ارایه و ارسال المتل اشت - #متال 2 : أن دم كه ذل به عشق دهی خوش دمی نود در كار خير حاجت هيج استخاره نيست *منال 2: قونيكي ميكن ودر دجلهانداز که ایزد در بیابانت دهد باز(همه ي بيت ضرب المتل است ) 

صفحه 22:
حسن تعلیل ؟ آن است که شاعر با نوسنده برای سخن خود دلیلی زیبا و شاعرانه آورد به_گونه هه ذليل ادیی ل ما وا دار 3 و این علت سازی مبتنی بر تشبیه است : نکته : دلیلی که شاعر برای ادعای خود مي آورد در حقيقت دلیلی واقعی و عقلانیی نیست بلکه دلیلی است بر پایه ی ذوق و احساس شاعرانه : *مثال ۱ / نفحات صبح دانی زچه روی دوست دارم كه به روى دوست ماند كه برافكند نقابى توضيح : شاعر دليل دوست داشتن روشنى صبح را در اين مى داند كه به چهره ی معشوق او می ماند آنگاه که نقاب آز چهره بر می ذارد . «مثال ۳ از صوفى برسيدن هنكام غروب خورشيد چرا زرد رو ‎Cul‏ از بيم جدایی 

صفحه 23:
یعنی مانند کردن چیزی به چیز دیگر که به جهت داشتن صفت با صفاتی با هم مشترک هه 

صفحه 24:
هر تشبیه دارای هار رکن يا پایه است 7 مشبه : کلمه ای که آن را به کلمه ای دیگر تشبیه می کنیم . * مشبه به : کلمه ای که کلمه ی دیگر به آن تشبیه می شود . © ادات تشبیه : کلمات با واژه هایی هستند که نشان دهنده اند شباهت می باشند و عبارتنداز ی 58 ابي اب ‎ania Wea‏ می اس و عبار سار ‎an?‏ جون ملل تماند به مان ) شمه بطلر» هملد آبه کر دار * وجه شبه : صفت یا ویژگی مشترک بیت مشبه و مشبه به می باشد . ( دلیل شباهت ) مثال : على مانند شیر شجاع است. 

صفحه 25:
*نکته : اصل استعاره بر زیباتر و خیال انکیز ثر است . *انواع استعاره: ۱- استعاره ی مصرحه 

صفحه 26:
استعاره ی مصرحه ( آشکار ) *سال ۱ : ای آفتاب خوبان می جوشد اندرونم یک ساعتم بگنجان در سایه ی عنایت * توضیح : «آفتاب خوبان » استعاره برای معشوق است . ( آفتاب خوبان « مشبه به » که ذکر شده و معشوق «مشبه » حذف شده است ۰) “مال ۲: صدف وار گوهر شناسان را دهان جز به لول تكردند باز * توضيح : لوغ > استعره از سخنان با ارزش است . ( لول «مشبه به » ذكر شده و سخنان با ارزش «مشبه » كه حذف شده است۰) 

صفحه 27:
۰ we استعاره مکنیه * آن است که «مشبه » به همراه یکی از لوازم و ویژگی «مشبه به » ذکر گردد و خود « مشبه به » حذف شود . *نکته ۱: گاهی لوازم یا ویژگی «مشبه به » در جمله به «مشبه » نسبت داده می شود . *منال : مرک چنگال خود را به خون فلانی رنگین کرد . * توضيح : « مرك » را به « كركى » تشبیه کرده است که چنگال داشته باشد اما خود « كرك » را نياورد و « جنكال » كه يكى از لوازم و ويزكى كرى است به آن ( مرگ ) نست داده است . *نکته ۲: گاهی لوازم با ویژگی « مشبه به » در جمله به «مشبه » اضافه مسی شود که در این صورت «اضافه ی استعاری » است . *مثال | : سر نشتر عشق بر وگ روح زدند يك قطره از آن جكيد و نامش دل شد * توضيح : « روح » را به بدنى تشبيه كرده كه «رک » داشته باشد و «رگ » را که یکی از ویژگی های «مشبه به »است به «روح » اضافه کرده است . 

صفحه 28:
اضافه استعاری: *نکته : در اضافه ی استعاری «مضاف » در معنی حقیقی خود بکار نمی رود و ما «مضاف الیه » را به جیزی تشیه می کنیم که دارای جزء با اندامی است ولی چنین جزء و اندام که « مضاف » است برای « مضاف الیه » یک واقعیت نیست بلکه یک تصور و فرض است . *منال: دست روزكار ‎oe‏ ی ‎gira‏ مشبه به » انسان باشد » به آن گویند . #منال + * مردی صفای صحبت آیینه دیده از روزن شب شوکت دیرینه دیده * توضيح : « شب » را به اقاقی تشبیه كرده كه « روزن يا ينجره » داشته باشد و «روزن » را که یکی از ویژگیهای « مشبه به » بود به « شب » اضافه کرده است . * نكته : جمله ای که در آن آرایه استعاره به کار رفته ادبی تر است » نسبت به جمله ای که دارای آرایه تشبیه است . 

صفحه 29:
تشخیص ( آدم نمایی » انسان انگاری » شخصیت بخشی ) * نسبت دادن حالات و رفتار آدامي به دیگر 58 : در مثال فوق دو تشخ فته است ؛ گریه وا يديده هاى خلقت ات . ل( دادن ل بت ‎ere‏ ۱3 أنمانى به موجوداتى غير از انسان) + بح جف ضاي ‎A Cas a‏ لوم سا 3 : برگ ها زدرخت در وزش نسيم به ؛ قهقه ي فسن » حيثيت مرگ » زیان سوسن ؛ دهن ‎a‏ ا ‎wt SESE Sieg sos‏ * توضیح : رقصیدن یکی از حالات و رفتار انسانی ‏ ۰ ۰ زیت : همه ی تشخیص ها استعاره ی مکنیه می‌باشند» اما اشت که ۵ آین جا به برگهای در خت نسیت استماره مکته ز ما تیش انس که ‎Sima‏ داده شده آست : انسان باشد . 30 * مثال؟ : سحر در شاخسار بوستانی چه .۰ * مال1: اخترشب در کنارکههساران» سر خم می کند. خوش مي گفت ‎eee‏ 1 ی عقل مست توچرخه ی جرخ پست تور 145% > غیر از انسان > منادا ان ا دارا 1 یس است * سال: ای دیو سید پای در بند ای 9 3 ی 0 5 © در مثال (۲) | به ‏ » كه ند کیت ی تبون اس اناد ل و 1 رت 3 از و يزکي ۰ ا ال 0 ‎ae ۳‏ * تذكر: که كفته ش ن منال(۱) و (۲) « مث الاح ا جه ور ۷ او دیاش ات ‏. آما در مثال ( مشیه به ‏ باران است» نذا فقط اسعاره * منال : ابر مي گرید و می خندد از آن گربه مکنیه داریم ۰ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 30:
. از به كار بردن وازه ‎١‏ اسقت در غير معني حقيقي به شر 00 © قرينه د مرس( كعك ان 22 نون مظن ‎Pei kee J a‏ ان مي توان * مناك1 = آبران دو بازی های آستايي شرکت مي کند. ‎ells‏ 3 Braces en Sea peer sin eee neers Cece es ‏انان ست‎ ۱ ‏فصل سي عواهة جرت شرح‎ تا بكويم شرح درد ان توضیح ا ‎ee Slee‏ و از آنجا که در استعاره لفظ در معناي حقيقي خود به nes ‏ا‎ is ‏هر مجازي هم‎ است . 

صفحه 31:
رهام را جام باده | _ وضع كاه ا كو عا وخوتعذران امت ومرد جنك نیت ۰ ۲ یباید زدن سنگ را بر سبوی. ‎٠‏ توضیح: سنك را بر سبو زدن كنايه از آزمایش و امتحان کردن است. ‎rR ‎ ‎ 

صفحه 32: