صفحه 1:
طرح درس و کلیات
مدرس : حامد پوررستمی
هيئت علمی دانشگاه تهران(پردیس pd
عنوان درس : آشنایی با منابج اسلامی - تفسیر موضوعی نهج البلاغه
هدف: آشنایی با نهج البلاغه و مهمترین و بنیادیترین مفاهیم و معارف آن
صفحه 2:
ل جلسه اول
بایسته های علمی و درسی + ساختارشناسی نهج البلاغه
[- جلسه دوم
برسي شخصیت گردآورنده نهج البلاغه(سیدرضی) و دلایل اعتبار کتاب
أ جلسه سوم =
تحلیل و بررسی جایگاه و منزلت امیرمومنان علی لادر آیینه عقل و نقل
ل جلسه جهارم =
خداشناسی ۱: ضرورت و اهمیت بحث + کارکردهای آن
ل جلسه پنجم
خداشناس ۲ بررسبی مقاهیم؛ دلایل و اقسام تزحیدی + تقد و بررسی شبهات
1 جلسه ششم
خداشناسی ۳: بررسی نکات کاربردی و بنيادین + رویکرد آسیب شناسانه به مباحث توحیدی
1 جلسه
نبوت و نی اسی ۱: ضرورت و اهمیت بحث + کارکردهای آن
نبوت و نبی شناسی ۲: بررسی مفاهیم. دلایل بحث + پیامبر اسلام(ص)؛ اوصاف, مرتبت
صفحه 3:
لأ جلسه نهم
انبوت و نبى شناسى ۳: پیامبر اسلام(ص)؛ اعجاز و وحی + نقد و بررسی شبهات
لأ جلسه دهم
امامت و اهل بیت(ع) ۱: ضرورت و اهمیت بحث + کار کردهای آن
[- جلسه یازدهم
امامت و اهل بیت(ع) ۲: بررسی مفاهیم و دلایل + تعامل متقابل قرآن و اهل بیت(ع)
!— جلسه دوازدهم
سیاست و حکومت ۱: اهمیت و کارکردهای موضوع + مفهوم شناسی
1" جلسه سیزدهم
سیاست و حکومت ۲: اصول و اهداف حکومت اسلامی+ حاکمیت سیاسی در عصر حضور اثمه(ع)
لأ جلسه جهاردهم
سياست و حكومت ۳: حاکمیت سیاسی در عصر غيبت + نقد و بررسى شبهات
ل جلسه پانزدهم
معاد شناسی ۱: ضرورت و اهمیت بحث + کار کردهای آن
[- جلسه شانزدهم
معاد شناسی ۲: بررسی مفاهیم. دلایل و مبانی + نقد و بررسی شبهات
صفحه 4:
منايع
#منابع اصلی:
۱) تفسیر موضوعی نهج البلاغه, مصطنی دلشاد تهرانی. نشر معارف
۲) مطالب ارائه شده در کلاس (شامل مباحث کتاب و خارج از آن)
منابع فرعی:
سیری در نهج البلاغه. استاد شهید مرتضی مطهری, نشر صدرا
آشنایی با نهج البلاغه. حمیدرضا شیخی, انتشارات سمت
صفحه 5:
)توج ودقت به مباحت كلا - و ١
سارک ای + سل اند خی uw
)سکره > مطلوب یگ كوثيزها- 1۵
0 2 ماه هرس a0 =
pled LF و کفرانس (خیاری)< ۵
»نم Tbs on poh pn
1 ۶ آزمون بایان ترم< 1۷۵ 2
Abe at ills
صفحه 6:
Ow
شیوه تدریس و روند کلاس:
۴ کوئیز و مروری برآنچه گذشت: (۱۵) از كلاس
۲)طرح بحث و ارائه سوالات بنیادین: (4۱۵)
Ee و بررسی سوالات در قالب مشارکت کلاسی: (۳۵/)
(0) ۴)جمع بندی: ٩
صفحه 7:
Owe
سوالات بنیادین:
* مولف مج البلاغه کیست و این کناب چگونه و با چه انگیزه ای شکل گرفت؟
٩ در نهج البلاغه چه موضوعاتی مطرح شده و آیا ناظر بهنیازمندیهای جهان معاصر است؟
صفحه 8:
نکته ۲): بعد از حکمت ۲۵۲ سید رضی
بابی را تحت عنوان (فصل نذكر فيه شيا
من اختیار غریب کلامه علیه السلام),
کشوده و در آن به پردازش معنایی ثه
سخن از امام كه از حيث معنا و لفظ
دشوارتر به نظر مى رسند برداخته
است.
صفحه 9:
جربان و علت تالیف به قلم سید رضی
©
من در روزگار جوانی و هنگام شادابى درخت زندكانى به نوشتن كتابى يرداختم؛ و
گرد آوری فضیلتهای خاص پیشوایان دین را وجهه همت ساختم, تا گلچینی از گلستان
اخبار آنان باشد. و از فصلى كه مخصوص امير المؤمنين على علیه السلام است فارغ
كشتم. اما كردش روزكار نساخت و انجام كار را به عهده درنك و تأخير انداخت.
آنچه آماده بود در بابهایی جای داده بودم. و در هر باب جند فصل نهاده. و فصل
آخرين سخنانى كوتاه از امیر المومنین (ع) را در بر گرفت از: پندها. حکمتها. آداب
و مثلهای شگفت. مگر خطبههای دراز و نامههای مفصل که- در کتاب جای
نگرفت-. تنی چند از دوستان و برادران آنچه را در آن فصل بود نیکو شمردند. و
آن معانی زیبا و اسلوب بدیع و دلربا لذت بردند, و به شگفت ماندند و
خواستند تا کتابی بپردازم و گزیده سخنان مولی امیر المزمنین را در آن فراهم سازم.
از دیدن
صفحه 10:
تاکید سیدرضی بر بعد بلاغی نهج البلاغه:
گفتارهایی از همه فنون و مجموعهای از همه گون: از آداب و پند. یا نامه یا
خطبههای کوتاه و بلند. که می‌دانستند چنین کتاب طراز فصاحت خواهد بود» و پیرایه
بلاغت» عربیت را بها فزاید و دين و دنیا را به کار آید. که بلاغتی چنان نه در گفتاری
فراهم آمده است و نه یکجا در کتابی هم. چه امیر مومنان (ع) سرچشمه فصاحت
است و آبشخور بلاغت. چه در گفتار او رنگی از علم خداست و بویی از گفتار
مصطنی (ص),و من پذیرفتم که اين کار را آغاز کنم. چه می‌دانستم سودی بزرگ
در پردارد و نامی بلند بر اثر, و اندوختهای است برای روز محشر و کوشیدم چند
كه بتوانمبهای این سخنان را در بازار فصاحت و دیده صرافان بلاغت آشکار کنم و محاسن
بسیار و فضیلتهای بی‌شمار را که در آن نهفته است پدیدار. و نشان دهم كه على
(ع) در اين میدان یکهتاز است و از دیگران ممتاز, آنچه از اوست یقین است و از
دیگران خبر. از او عين است و از اینان اثر, دریایی است خروشان و اقیانوسی
پیکران.
صفحه 11:
کیفیت قدوین نهج البلاغه و نامگذاری آن
©ر ديدم كه سخنان امام بر محور سه مضمون است. و از سه دسته نفائس, گفتار مشحون: خطبه
و فرمان, نامه به اين و آن. حکمت و اندرز- برای پند پذیران-. به توفیق خدا به کار
پرداختم و نخست خطبههای اعجاب انگیز. پس نامههای دلاویز. سپس سخنان کوتاه
حکمتآمیز را فراهم ساختم. برای هر یک بابی گشودم و در هر باب برگهایی افزودم تا آنچه
اکنون در نظرم نياید و در آینده به دست آید, در آن جای دهم.
ue این همه دعوی نمی‌کنم که همه سخنان امام (ع) را فراهم آوردهام. بلکه دور نیست آنچه به
دستم نیامده بیش از این باشد که به من رسیده» و آنچه در کمند جستجو افتاده کمتر از آن
باشد که رمیده. اما بر من بود که کوشش خود به کار برم, و تا آنجا که می‌تواز
را فراهم آورم که خدای بزرگ راه می‌گشاید. و راهنمایی می‌نماید (ٍن شاء
چنین دیدم. کتاب را «نهج البلاغه» نامیدم چه درهای بلاغت را برا
را بدان فراز می‌خواند. هرچه دانشمند و دانش آموز بخواهد در آن است. و مطلوب بلیغ و
زاهد در آن موجود و نمایان.
صفحه 12:
SS,
ا الهيات و ماوراء الطبیعه
۲-سلوک و عبادت
"ا حکومت و عدالت
۴-اهل البیت و خلافت
۵- موعظه و حکمت
۶ دنیا و دنباپرستی
۷- حماسه و شجاعت
۸-ملاحم و مغيبات
دعا و مناجات
Glo} شکایت و انتقاد از مردم ٠١
۱۱ اصول اجتماعی
۴-اسلام و قرآن
۳س اخلاق و تهذیب نفس
IF شخصیت ها
ر.ک: رت مرتضی» سیری در نهج البلاغه»
معاجم موضوعی دیگر با نگاه تفصیلی و ریز موضوعات
, محمد؛ فرهنگ موضوعات کلی نهج البلاغه:
#انصاریان, علی, الدلیل علی موضوعات نهح البلاغه؛
#معادیخواه, عبدالمجید. فرهنگ آفتاب (فرهنگ تفصیلی
نهج البلاغه؛
#خاتمی, احمد. فرهنگنامه موضوعی نهج البلاغه؛
#ارفع. سید کاظم, الکتاب المعجم لموضوعات نهج
البلاغه.
به عنوان مثال در معجم فرهنگ آفتاب (نه جلدی) و
فرهنگنامه موضوعی نهج البلاغه بیش از ۱۰۰۰ مدخل و
عنوان ذکر شده است.
صفحه 13:
هابی از عظمت نهج البلاغه
لبى الحديد معتزلى (م ۶۵۶ ق) يس از نقل نامد 58 نهج البلاغه با شكفتى و
بیفتگی تمام. چنین می نگارد:
© فصاحت را بنكر كه جكونه زمام خود را به دست این مرد داده است و افسار خود را در
اختیار او از نظم عجیب الفاظ بکار رفته تعجب کن که چگونه یکی یکی مانند زنجیره
ای نرم پشت سر هم قرار گرفته و مانند چشمه ای خود به خود و بدون زحمت و تکلف
می جوشند و تا اینکه به آخر کلام ختم می شوند ... سبحان الله! جوانی از عرب در شهری
مانند مکه, بزرگ می شود با هیچ حکیمی برخورد نکرده است؛ اما سخنانش در حکمت نظری»
بالا دست سخنان افلاطون و ارسطو قرار گرفته است. با اهل حکمت عملی و ارباب آداب
تفسانی معاشرت نکرده اما شهرت او از سقراط فراتر رفته است. میان شجاعان و دلاوران
تربیت نشده (چرا که اهل مکه اهل تجارت بودند) اما شجاع ترین افراد از کار درآمده
که بر روی زمین راه رفته است. ر.ک: شرح نهج البلاغه. ج ۱۶ ص ۱۴۵-۱۴۶
صفحه 14:
جلوه هایی از عظمت نمج البلاغه
کتاب نهج البلاغه که نازله زوح اوست. برای تعلیم و تربیت ما خفتگان دز
بستر میت و در حجاب خود و خودخواهیء خود مق ونی اسب بای ی
مرهمی است برای دردهای فردی و آجتماعی و مجموعه ای است دارای"
ایعادی به انداژه ابعاد یک انسان و یک جامعه بزرگ انسانی از زمان صدور
آن تا هرچه تاریخ به پیش می رود وهرچه جامعه ها به وجرد آيد و ملت ها
متحقق شوند و هر قدر متفکران و فیلسوفان و محّغان ببایشد و در آن غوز
کنند.و غرق شوند. بخشی از پیام امام خمینی (ره) به مناسب بر گزاری, کنگره
هزار نهج البلاغه (اردیبهشت ۱۳۶۶) صحيقة نور ج ۱۴ ص۲۲۲.
صفحه 15:
منابع برای مطالعه بیشتر
#چشمه خورشید. مطصفی دلشاد تهرانی
#در بيرامون نهج البلاغه. هبة الدین شهرستانی, ترجمه میرزاده اهری
تراد حول نهج البلاغه. محمد حسین حسینی جلالی
شگفتیهای نهج البلاغه, جرج جرداق, ترجمه فخرالدین حجازی