صفحه 1:
صفحه 2:
دارویی
گياهان دارویی به گستره وسیعی از
گیاهان (بوته, درختچه و درخت که در
درمان بیماریها و يا در پیشگیری از
بروز آّن مورد استفاده قرار میگیرد)
اطلاق می شود.
خضو ات6۵ ننضعت
صفحه 3:
ابن كباهان در سه كروه عطرى , أذونه
ای و طبى ا م ى كير ند.
صفحه 4:
- a
انواع طبقه بندی گیاهان
دارویی
#طبقه بندی از نظر اندام مورد استفاده
© طبقه بندى از نظر سن كياه و دوره رويش
© طبقه بندى از نظر روش تكثير
صفحه 5:
ستفاده
ماده موّثر گیاهان در قسمتهای مختلف آن گیاه به شرح ذیل وجود دارد:
بذر: شنبلیله. سیاه دانه. کرچک. اسفرزه. خار مریم (ماریتیغال)؛ زیره و ...
برگ: گزنه. مورد. آویشن, نعناع و ...
سا » رزماری, دارچین و ...
ريزوم: سنبل الطيب. سورنجان, گزنه. صابونی, نعناع. زردچوبه و ...
ریشه: شیرین بیان. گزنه. صابون-رناس . بابا آدم. کاسنی و ...
گل: بابونه. گل محمدی. گاوزبان. زعفران. هميشه بهار. ختمی, پنیرک»
پیدمشک و ...
سرشاخه گلدار: گل گاوزبان, زوفاء اسطوخودوس, آویشن و ...
میوه: گل ساعتی. زیتون تلخ, زرشک, عناب و ..
9 خضو ات6۵ ننضعت
صفحه 6:
صفحه 7:
۱ - یکساله: اين گیاهان دوره رویشی و زایشی خود را در یک فصل تکمیل
می نمایند مانند : زنیان, زیره سبز, بابونه, اسفرژه و ...
۲- دوساله: اين گیاهان در سال اول رشد رویشی و در سال دوم رشد
زایشی می کنند مانند: باباآدم. گل مغربی, جعفری و ...
۳- چندساله: بادرنجبویه. نعناع, رازیانه. مریم گلی, به لیمو, عناب. زعفران؛
زیتون, علف چای, آلوئه ورا (صبر زرد)
صفحه 8:
طبقهبندی از نظر روش تکثیر
۱ - گیاهانی که به طریق بذر تکثیر می شوند مانند شوید. سیاه دانه. گشنیز.
بابونه. زیره شاهی. جعفری. رازیانه. ریحان, گل گاوزبان و ..
۲- گیاهانی که از طریق قلمه. ریزوم و غیره تکثیر می شوند مانند:
اسطوخودوس, رزماری, ترخون, نعناع و ...
صفحه 9:
دارویی
گیاهان دارویی عمدتاً به اشکال زیر مصرف می شوند :
جوشانده - قطره - شربت - ژل - پماد - شامپو - عرقیات - افشره -
سیگار - قرص - کپسول - آمپول و ..
9 سمس بحاطحسا د لمجفه ات ممت
صفحه 10:
صفحه 11:
a WI ae bad ار لت ph تور رای
د آان امن از Lit a gi oe بای زا ده
9ساولت ای موی از قلف تواران و
اران ا اه ات مک
صفحه 12:
#كياهان تركيبات آلى زياد با آرایش های متنوعی تولید می کنند که به نظر
می رسد هیچ کارکرد مستقیمی در رشد و نمو گیاه ندارند. به اين مواد در
اصطلاح متابولیتهای ثانویه يا تولیدات طبیعی گفته می شود. در كل؛ برای
متابولیتهای ثانویه هیچ نقش مستقیمی در فرایندهای فتوسنتز. تنفس-
غذایی. تمایز یا شکل گیری هیدرات های کربن, پروتئین ها و لیپیدها
تشخیص داده نشده است.
#همچنین بر خلاف متابولیتهای اولیه (اسید های آمینه. نوکلئوتیدها:
قندهاء لیپیدهای آزاد)؛ متابولیتهای انویه گسترش محدودی در سلسله
گیاهان دارند. اين به معنای آن است که یک متابولیت انویه خاص اغلب
در یک گونه گیاهی یا گروههای خویشاوند گونه یافت می شود. در
صورتی که متابولیتهای اولیه در سراسر گیاهان حضور دارند.
ae خضو ات6۵ ننضعت
صفحه 13:
مهم
ae peels
|| محافظت گیاهان در برابر خورده شدن توسط گیاهخواران و آلوده
شدن آنها به عوامل بیماریزای میکروبی
۲ _ ترکیبات جاذب (از نظر بو, رنگ و طعم) حشرات گرده افشان و
حیوانات پراکنش دهنده. بذور OLS
صفحه 14:
مواد موثره نوع
یاهان دآرویی دو
هستند
#مواد حاصل از سوخت و ساز اولیه يا مواد مورد نیاز و حیاتی که در همهی
گیاهان سبز با عمل فتوسنتز به وجود میآیند.
#مواد حاصل ازسوخت و ساز انویه. این تولیدات ظاهرا برای گیاه بدون فایده
هستند ولی بر عکس آثرات درمانی آنها قابل توجه است. منظور از این
تر کیبات اسانسهای روغنی یا اسانس طبیعی, رزینها و آلکالوئیدهای مختلف
نظیر تریاک است.
سمس بحاطحسا د لمجفه ات ممت
صفحه 15:
متایولیسم اولیه كرين
فسفوگلیسرات
0
ام
اسيدموالونيى | | اسید مالونیک
متابولیسم انویه کربن
فسفوایتول پیرووات
اريتروز- ؟- فسفات
ee
صفحه 16:
طبقه بندي مواد موثره
#در كذشته مواد موثره به دو كروه تقسيم بندى شده است كه شامل:
-١ © كروه اول كه مواد موثره در تمام ييكره رويشى يافت مى شود
مانند رزينها - مومها- جربىها
© - كروه دوم از انداموهاى مشخص كياهى جون برگ -گل -دانه -
ريشه -پوست و امثال آنها به دست میآید: آلکالوئید میوه خشخاش
صفحه 17:
چهارگروه اصلي شامل :
آلکالونیدها. گلیکوزیدها, روغتهاي فرار و سایر مواد مؤثر است .
سایر مواد موثره. شامل ترکیباتی چون :
مواد تلخ. فلاون هاء فلاونونیدها, موسیلاژها (وكربوهيدراتهاي خاص مشابه
آن ). ویتامین هاء تاننهاء اسيد سیليسك (و اسيدهاي خاص مشابه آن ) و بالاخره
ترکیبات دیگر امثال آن مي باشد, كه به دلیل ناهماهنگی وگستردگی ساختمان
هاي شیمیایی شان در سه گروه قبلی جاي نمی گیرند.
خضو ات6۵ ننضعت
صفحه 18:
بفمسیم بندي امروزی
۴آلکالوئید ها
#گلیکوزیدها
#روغنهاي فرار
© مواد تلخ
© فلاونها و فلاونوئيدها
© موسيلازها
© ويتامينها
#تاننها
© سيليسيك اسيد
صفحه 19:
# تر کیبات نیترون دار: انواع زیادی از متابولیت های ثانویه گیاهی.
در ساختار خود نیتروژن دارند. از ترکیباتی که در این گروه جای
دارند و اثرات ضد گیاهخواری آنها بخوبی معلوم شده است
آلکالوئیدها و گلیکوزوئیدهای سیانوژنیک, قابل ذکرند. اين ترکیبات
به شدت مورد توجه قرار گرفته اند که علت آن اثرات سمی آنها
برای انسان و ویژگیهای داروئی آنهاست.
صفحه 20:
آلکالوئیدها
#برای نخستین بار یک محقق آلمانی از آلکالوئیدها به عنوان مواد
ازتهای که خاصیت قلیایی دارند و در محیط اسیدی نمك توليد
میکنند. نام برده است.
8 آلکالوئیدها در انسان واکنشهای فیزیولوژیکی قوی همراه با اثرهای
مخصوص ایجاد میکنند و بهویژه برسیستم عصبی اثردارند.
صفحه 21:
الكالوئيد
© الف) آلكالوئيدهاى حقيقى: كه منشا آنها اسيدهاى آمينه و تركيبات
شيميايى هترسيكليك ازتدار مى باشند.
© ب) يروتوآلكالوئيدها: اين دسته از آللكالوئيدها از اسيدهاى آمينه ساخته
شده و محتوی ترکیبات شیمیایی ازت دار خطی (غیر حلقوی) میباشند.
؟ ج) آلکالوئیدهای کاذب: این دسته از آلکالوئیدها از اسیدهای آمینه
تشکیل نشدهاند ولی درساختمان شیمیایی آنها ازت وجود دارد.
ea سمس بحاطحسا د لمجفه ات ممت
صفحه 22:
وجود تر کیبات آلکالوئیدی هنوز در تعدادی از گیاهان به اثبات نرسیده است
و به نظر میرسد این گروه از گياهان را sab Lobel "بدون آلکالوئید" نامید
در مقابل گیاهان مذکور گیاهان دیگری وجود دارد که میتوان آنها را
گياهان آلکالوئیدی دانست. زیرا تقریباً در همه حال در اين كياهان
آلكالوئيد ساخته و ذخيره مىشود و آلكالوئيد در واقع جزء جدايى نايذير
ساختمان شيميا يى آنان است.
سمس بحاطحسا د لمجفه ات سم
صفحه 23:
٠
بعضى از انواع آلكالوئيدها داراى اثرهاى كاملاً بارز و شاخص دارويى
هستند واز اين لحاظ بسيار مفيد و ارزشمندند. در اين مورد مى توان از
"کافئین " و "مرفین *نام برد.
** از آنجا که آلکالوئیدها اکثراً سمّی و مرگآور میباشند. استخراج و
استفاده از گیاهان آلکالوئیددار تنها و تنها باید زير نظر متخصصان فن
صورت كيرد.
هه سمس بحاطحسا د لمجفه ات سم
صفحه 24:
** گروه بزرگی از موادً موتّر داروپی ارزشمند را تشکیل میدهند که در
gue حال در میان آنها برخی از خطرناکترین و سمیترین موادٌ
موجود در طبیعت یافت میگردد.
0
4
كليكوزيدها يس از هيدروليز (توسط اسيدها و برخى آنزيمها و....)
به ترکیبات قندی (گلیکون) و غیرقندی (آ گلیکون) تبدیل میشوند.
تر کیبات اخیر (آ گلیکنها) مصارف فروانی دردارو سازی دارند.
صفحه 25:
م
كليكوزيدهاي سياتوزنتيك كه شامل سه كروه ميباشند
1 آمیکدالین
در گياهان خانواد ه هاي, كل سرخان (سیب, گلابی» بادام و ...)پروانه آسا(شیدر, لوبیا و
...) آقطی, کتان و بعضي خانواد ه هاي دیگر وجود دارد, بعضي از اين مواد در تهيه
داروهاي معالج سرفه, مسهل و مسکن, مورد استفاده قرار مي گیرد .
2:سراكينونر
آنتراكينو ن ها نقش عمد ه اي در مداواي يبوست دارند « سياه توسه » .« سنا » و جند
كياة دمكر نام هرد..
3 کاپکوزپدهاي قلبی :
کليکوزيدهاي مذکور اثرات خاصي روي ماهیچه هاي قلب دارند كليكوزيدهاي قلبی در
برخی از گیا ها ن گلدار نظیر خانواده خرزهره, میمون گل انگشتانه, آلاله
سمس بحاطحسا د لمجفه ات ممت
صفحه 26:
Digitalis
صفحه 27:
اسانسها
از گروه شیمیایی موسوم به ترپنهایند و یا منشاً ترپنی دارند اين
ترکیبها معولً از بو و مزه تندی برخوردارند و وزن مخصوص آنها
اغلب از لب کمتر است. این مواد به روغنهای فرار نیز معروف
میباشند. اسانسها در سلولها و کرکهای ترشحی منفرد یا مجتمع.
غدههای ترشحی. مجاری ترشحی. قسمتهای سطحی و درونی
اندامهای مختلف (برگها.گلها. میوهها. جوانهها و شاخههای
گیاهان) وجود دارند .
سمس بحاطحسا د لمجفه ات ممت
صفحه 28:
<< سس eee SE
اسانس ها معمولاً در داخل سلول هاي گیاهی به شکل قطرات كروي و
گلبول مانند جاي گرفته اند
مهمترین گیاهان دارویی حاوي اسانس
متعلق به خانوادهاي نعناع. سداب.مورد. كشنيز.. کاسنی, کاج.سرو و تعداد
كمي از گياهان خانواد ه هاي دیگر مي باشند.
صفحه 29:
خواص قپزیکی انعانش ها
#موادی فرارند. در الکل و دیگر حلالهای آلی حل می شوند . وقتی
تازهاند عمدتا موادی بیرنگ به نظر مىرسند و در اين حال هیچ شباهتی
به مواد روغنی ندارند
نت سمس بحاطحسا د لمجفه ات ممت
صفحه 30:
#ترپنها يا ترپنوئیدها بر اثر اتصال واحدهای ایزوپرن ۵
کربنه تشکیل میشوند. گاهی اوقات به تمام ترپنها
ایزوپرنوئیدها نیز گفته می شود.
یبا
و اس بو
3
صفحه 31:
ea
saab
مسا ار cote
تفیل دی فسات لعج
لس سر KL 100 ett
Cd ای قارنسیل دی فسفات
ل ل ا ار a0 Dene
29 وس
Wea) nd db ds
تیدا
تمايش هورستوار زيستساختى ترين, واحدهاى #كزينى باينرهزها از دو مسير سلخنه م شوند تركييات حدواسط.
فستريك شده 17# 00887 براى ساختن ترينهلى .١٠و ١١ كريته و تريزهاى بزركتر باهم تركيب مشوئد
صفحه 32:
در سوزنی برگانی نظیر کاج و صنوبر. مونوترپنها در مجاری
رزینی برگهاء شاخهها و تنه یافت میشوند. اين ترکیبات برای
بسیاری از حشرات نظیر سوسکهای پوستخوار که آفت جدی
برای گونههای کاج دنیا به شمار می روند. سمی هستند.
برخی از گياهان دارای مخلوطی از مونوترپنها و سز کوئیترپنهای
فرار هستند که به آنها اسانس گفته می شود. این ترکیبات به
سبزینه گیاه خصوصیات رایحهدار شدن می دهند مانند نعناع»
لیموترش, ریحان و مریم گلی مثال هایی از گیاهان واجد اسانس
هك
هه سمس بحاطحسا د لمجفه ات سم
صفحه 33:
#اسانسها معمولاً متعلق به ترپنها. سز کوییترپنها. الکلهاء استرهاء
آلدهیدها, فنلهاء اترها و يا پراکسیدها میباشند
#اين مواد اغلب مانع رشد باکتری ها می شوند
#خاصیت ضد تورم. ضد دل درد. ضد نفخ. رام بخش و گاهی اوقات
خاصیت خلط آوری دارند
صفحه 34:
مواد تلخ
اين مواد به لحاظ داشتن مزه تلخ به مواد تلخ معروفند.
مواد تلخ به طور قابل ملاحظه ای قابلیت تحریک غدد گوارشی در
ترشح عصاره های گوارشی را دارند .که باعث ترشح شیرههای
گوارشی موجود در معده میگردند. اين مواد همچنین بر سیستم
اعصاب چشایی موجود در دهان تاثیر میگذارند.
از مواد تلخ نه تنها به عنوان موادی اشتهاآور می توان استفاده نمود
بلکه باعث هضم سریع غذا و تسریع در فعالیتهای متابولیکی
میگردند.
oe سمس بحاطحسا د لمجفه ات ممت
صفحه 35:
اين مواد غالباً به لحاظ داشتن مزه تلخ به مواد تلخ معروف مي
باشند.
#تحريك ترشح شيره هاى كوارشى
#خركات دودی دنشتگاه گوازش (معده وروده )
#حرکات کیسه صفرا
هاشتها آور ى زوويويهضم غذا و تسريع فعاليتهاي متابوليكي
صفحه 36:
مواد تلخ به سه دسته مهم تقسیم مي شوند :
* مواد تلخ خالص: این دسته از مواد تلخ ترکیبات خالص اند و هیچ
تر کیب اضافی مانند اسانس به همراه ندارند. به طور مثال: مواد تلخ
گل گندم. ژنتیانا و...
" مواد تلخ معطر: علاوه بر مواد تلخ اسانس نیز به همراه دارند مانند
گیاهانی چون درمنه . ...
* مواد تلخ گس: حاوی ترکیبات تند و گس بوده و به سختی قابل
خوردن می باشند می توان گیاهان مناطق گرمسیری مانند فلفل,
زنجبیل و... نام برد.
صفحه 37:
#فلاونها و مشتقات آنها تحت موادی هستند که به صورت
آزاد در بسیاری از گیاهان و پا به صورت ترکیب همراه با
گلیکوزیدها وجود دارند .
#این مواد از نظر شیمیایی متعلق به فنلها میباشند. از برخی
ترکیبات متعلق به این گروه می توان از کومارینها و آنتوسانینها
نام برد. فلاونها و آنتوسیانینها در شیره های سلول های PLS
محلول می باشند .
#فلاونها در گیاهان خانواده کاسنی, پروانهآسا؛ سداب و برخی
خانوادههای دیگر یافت می شوند .
برخی از فلاونوئیدها مدر می باشند مانند : مارتیغال و ريشه شیرین
بیان
خضو ات6۵ ننضعت
صفحه 38:
#گروه فنولي يك گروه با کارکرد هيدروكسيلي است
که روي يك حلقه آروماتيك قرار مي كيرد
وم
صفحه 39:
#با توجه به تنوع شیمیایی که در ترکیبات فنولی وجود دارد. فنول ها
انواعی از نقشها در گیاه بر عهده دارند. برخی از فنولها به عنوان
ترکیبات دفاعی در برابر گیاهخواران و عوامل بیماریزا عمل می کنند.
سایر فنولها در حمایت مکانیکی» جذب گردهافشانها و عوامل
پراکنش دهنده میوه. جذب تشعشع مضر ماورای بنفش و افزایش
قدرت رقابت گیاه از طریق کاهش رشد گیاهان مجاور. نقش دارند.
صفحه 40:
oo an Laat Soe
on, oN, Sel
دوق موت ur a
كومارينها إن سزو6)]
©
°
1
cH om
XS 9
وه
Shel انيلين
3 0 متسدسي ديري[ ©]
صفحه 41:
۱ ول
اسید فسقوا
پیرویک (از گلیکولیز)
استیل کوآنزیم ۸
cats [@-] ices
set [GG] سنامیک 9
گالیک
{ 1
مج هه [»-۰[]8-ه)] ۳
فلاونوئیدها فتولهای ساده
[@-s], (@-s-@),
تاننهای ف لیگنین
فنولهای گیامی به طرق مختلف زیستساختی میشوند. در گیاهان عالی, آغلب فتولها حداقل تا حدودی از فنيل آلانين
مشتق مىشوند. فنيل آلانين يك فرآورده ان مسیر اسیدشیکمیک است. فرمولهایی که در داخل برائتز واقع شدهاند نشاندهنده آرايش
پایه اسکلت کرینی میبشند. گس يك حلقه بنزن را نشان میهد و ج یک زنجیره سه کربنی لست. جز؛
فنیل آلاتين به بعد در شكل ۱۳-۱۰ ارائه شده است.
صفحه 42:
“تت هد
سوه
۳
0# ره
کت
Se
یهاش ۱۲ سح
بت سمو يعد جل 0 ليك
saa که
وهی العف
تسار
Pigs
i a سس مس
fet ant bose مق ee
: أغلاميشود. a
Ci SSI
صفحه 43:
موسیلاژها
*موسیلاژها کربوهیدراتهایی هستند با ساختمان شیمیایی بسیار
پیچیده و با وزن مولکولی زیاد. این مواد در الکلها غیر محلول
میباشند. موسیلاژ ها در آب حل میشوند و پس از جذب آب متورم و
حجیم میشوند.
#از گیاهانی که حاوی تر کیبات موسیلاژی می باشند و در صنایع داروبی
از اهمیت خاصی برخوردارند می توان از ختمی نام برد
#خاصیت ضد سوزش دارد که جهت درمان زخمهای روده و معده به
کار میرود.
از خاصیت جذب آب موسیلاژها برای کاهش آب موجود در لوله
گوارش (اسهالهای مزمن به عنوان قابض ) استفاده میکنند.
#9 خضو ات6۵ ننضعت
صفحه 44:
برخی از تر کیبات ضد میکروبی قبل از حمله عامل
ساپونین ها از جمله این ترکیبات هستند. ساپونین ها یک گروه از
تریترپنها هستند که به نظر میرسد با اتصال به استرولها, سبب
تخریب غشاهای قارچی میشوند.
ee سمس بحاطحسا د لمجفه ات ممت
صفحه 45:
ساپونین ها
#سايونين ها وقتي وارد گردش خون شوند باعث همولیز گلبولهای قرمز
خون میگردند. از رو بهتر است مصرف آنها به عنوان یک ماده نسبتا
ا البته خوردن اين مواد چندان زیان آور نیست.
بلكه مدر و ملين و خلط اور نيز هست و حتى مى توان از لن به عنوان ماده
ضد سرفه و تهيه محلولهاى غرغره نيز استفاده نمود.
#سايونين ها“ كليكوزيدهايى هستند با وزن مولكولى زياد. مهمترين خواص
فيزيكى اين مواد اين است كه به صورت محلول در لب توليد كف مى
كنند. آز اين رو سايونينها خاصيت ياك كنندكى دارند.
9 سمس بحاطحسا د لمجفه ات سم
صفحه 46:
#املاح سیلیکاتها در خاک وجود دارند و به وسیله برخی از گیاهان به
ویژه گیاهان تیره گندم. دم اسب و گاو زبان از خاک جذب می شود و
در غشاء سلولهای گیاهی انباشته می گردد.
"#وجود این ماده برای رشد موها و ناخنها بسیار مهم است و نتایج
سوء کمبود اين ماده در جیره غذایی روزمره انسان به خوبی بر روی
اندامهای مذکور نمایان می شود.
از پودر برخی گیاهان حاوی مواد سیلیکاته مثل دم اسب به عنوان
ماده اصلی محلولهای دهان شویه و غرغره و همچنین به عنوان dole
اضافی شوینده در آب حمام استفاده می شود .
66 خضو ات6۵ ننضعت
صفحه 47:
تانن ها
#اين تر کیبات عموما سخت و گس و قابضند و توانایی پیوستگی به
پروتئینها را دارند و باعث رسوب آنها می شوند .
* تاننها از پوست درختان بلوط و ريشه ها و ریزوم برخی گیاهان تیره
گلسرخ قابل استخراجاند.
صفحه 48:
تانن این ترکیبات عموماً سخت و گس و قابض اندو توانايي پيوستگي به
پروتئیها را دارند و سبب رسوب آنها مي گردند و به لحاظ داشتن این
اص قري كد تين زر ی
به جند دسته كلي تقسيم ميشوند شامل :
انن هاي هیدرولیز شونده
انن هاي متراکم
للأتانن هاي كاذب
صفحه 49:
#تاننها به طور کلی از فر آورده های انوی بازمانده از چرخههای
متابولیکی گیاهان محسوب میشود. از خاصیت سختی و قابض بودن
تاننها می توان برای ضد اسهالهای معمولی. اسهالهای خونی
مزمن, التیام زخمها و عفونتهای مربوط به گلو و نای استفاده نمود.
#اگرچه استفاده از تاننها همراه با چای یا شیر بدون زبان شناخته
شده است ولی از مصرف زیاد مواد باید اجتناب نمود زیرا تاننها به
عنوان موادی سرطان زا شناخته شده اند.
66 سمس بحاطحسا د لمجفه ات ممت
صفحه 50:
مه
در میان گیاهان دارويي, گیاهان کمي یافت مي شوند که به مقدار كافي
حاوي انواع ویتامین ها مورد نیاز بدن اه باشتد (سافة و يرك
ری Fel esky Sera slew
are 0
کی ها ادر ارت كاد بالا سره سوا و قاض حورا
از دست مي دهند. از اينرو بهترين روش براي استخراج ويتامينها كرفتن
عصاره از اندام تازه كياهان مورد نظر مي باشد.