اخلاق حرفه ای در بخش های ویژه

اخلاق حرفه ای در بخش های ویژه

اسلاید 1: بسم الله الرّحمن الرّحیماخلاق حرفه ای دربخشهای ویژهمرتقی قاسمی/کارشناس ارشد پرستاری وکارشناس ارشداخلاق اسلامی 1

اسلاید 2: 2

اسلاید 3: بسم الله الرحمن الرحيم آغاز هر كار به نام خداوند1 - «بسم اللّه الرحمن الرحيم» سرآغاز كتاب الهى است، «بسم اللّه» نه تنها در ابتداى قرآن، بلكه در آغاز همه‏ى كتب آسمانى بوده است.2 - پيامبر اكرم‏صلى الله عليه وآله فرمود:” هر كار مهمى كه بدون نام خدا شروع شود، بى‏فرجام است“-3 «بسم اللّه» در شروع كار،سبب دلگرمى ، اميد و رحمت به مبدأ و منشأ همه‏ى قدرت‏ها و اميدها و رحمت‏هاست. 3

اسلاید 4: نقش اخلاق در زندگى و تمدن انسانهابعضى، مسائل اخلاقى را، به عنوان يك امر خصوصى در زندگى شخصى مى‏نگرند، و يا آنها را مسائل مقدس روحانى و معنوى مى‏دانند كه تنها در زندگى سراى ديگر(آخرت) اثر دارد، در حالى كه اين يك اشتباه بزرگ است; اكثر مسائل اخلاقى بلكه همه آنها، آثارى در زندگى اجتماعى بشر دارد، اعم از مادى و معنوى، و جامعه انساني منهاى اخلاق ،منجربه فعاليتهاى تخريبى انسان‏ها میشود، نيروها به هدر خواهد رفت، استعدادها سركوب خواهد شد، امنيت و آزادى بازيچه دست هوسبازان مى‏گردد و زندگى انسانى مفهوم واقعى خود را از دست مى‏دهد. 4

اسلاید 5: اگر درست در تاريخ گذشته بينديشيم، اقوام زيادى را پيدا مى‏كنيم كه هر كدام بر اثر پاره‏اى از انحرافات اخلاقى، شكست‏خورده يا بكلى نابود شدند.چه بسيار زمامدارانى كه بر اثر نقاط ضعف اخلاقى، قوم و ملت‏خود را در كام مصائب دردناكى فرو بردند، و چه بسيار فرماندهان فاسدى كه جان سربازان خود را به خطر افكنده و بر اثر خودكامگى، آنها را به خاك و خون كشيدند. 5

اسلاید 6: درست است كه زندگى فردى بشر بدون اخلاق، لطافت و شكوفايى و زيبايى ندارد; درست است كه خانواده‏ها بدون اخلاق سامان نمى‏پذيرند; ولى از آنها مهمتر، زندگى اجتماعى بشر است كه با حذف مسائل اخلاقى به سرنوشت دردناكى گرفتار مى‏شود. ممكن است گفته شود، سعادت و خوشبختى و تكامل جوامع بشرى را مى‏توان در پرتو قوانين صحيح به دست آورد، بى آن كه به اخلاقىات افراد پایبندباشند. ولی عمل به قوانين بدون پشتوانه اخلاق ممكن نيست; انسانها بایداز درون انگيزه‏هايى براى اجراى مقررات و قوانين داشته باشد، تلاشهاى بيرونى به جايى نمى‏رسد. بارها شنيده ايم در جوامع قانونمند ،زماني كه دوربينها ی فروشگاهها ،زنگهاي خطر و...در اثر قطع برق از كار افتادند ،هزاران فروشگاه مورد دستبرد قرار گرفتند، زيرا عامل بازدارنده مردم از خطا وقانون شكني تنها تنها زور وتهديد وزندان و... است. زور و فشار، بدترين ضمانت اجرايى قوانين و مقررات است كه جز در موارد ضرورى نبايد از آن استفاده كرد و در مقابل آن، ايمان و اخلاق، بهترين ضامن اجرايى قوانين و مقررات است.6

اسلاید 7: پيامبر اكرم (ص) در معرفي پايه و ريشه بسياري از ارزشهاي اخلاقي و معياري كه بتوان با آن وارد بهشت شد مي فرمايند:« چيزي را كه دوست داري از ناحيه مردم به تو برسد به آنان برسان و چيزي را كه دوست نداري از مردم به تو برسد به آنان نرسان . » 7

اسلاید 8: انسان همواره باانبوهي ازگزينه هاي رفتاري روبرواست كه تنها مي تواند معدودي ازآنهارا انتخاب کند.با رشد يافتن قواي بدني و فكري وعاطفي ودرهم تنيدن روابط گوناگون اجتماعي وافزايش اندوخته هاي علمي ومهارتهاي عملي ، دايره گزينه هابصورت تصاعدي گسترش یافته است، بطوريكه درهرلحظه هزاران انتخاب پیش روی انسان قرار دارد .وگزينش دشوارودشوارتر مي شود. 8

اسلاید 9: براي ترجيح وتعیین گزينش ها، عوامل گوناگون زیروجود دارد: شدّت علایق و خواسته هااحساس امنیت واحساس نا امنی عادت کردن به امری، تقليد کردن از دیگران تلقين کردن به خودسايرعوامل رواني واجتماعي. 9

اسلاید 10: در هر جامعه اى مى توان جاى پاى اخلاق را ديد؛ به گونه اى كه به سادگى مى توان ادّعا كرد كه هيچ جامعه اى بى اخلاق نبوده ،نيست ونخواهد بود. اساساً اجتماع مردم و تحقق جامعه در گرو تن دادن به قواعد رفتارى خاصى است كه پاره اى از آن ها به عنوان اخلاق شناخته مى شود؛ به سخن ديگر مى توان اخلاق را همزاد بشر دانست. 10

اسلاید 11: معناي لغوي اخلاقواژه اخلاق از ریشه « خُلق » و« خَلق » گرفته شده که « خُلق » در لغت به معنای سرشت وسجیه ( خو و سرشت ) است که هم شامل سجایای نیکو و پسندیده ، مانند راستگویی و پاکدامنی وهم سجایای زشت و ناپسند مانند دروغگویی و ... است. خُلق مخصوص صفات روحی و ساختار معنوی انسان است که به صورت اختیاری و با بصیرت دو شکل گرفته است.« خَلق » در مورد شکل طبیعی و ساختار ظاهری انسان به کار می رود11

اسلاید 12: علمای اخلاق و فلاسفه نیز تعریفی برای این اصطلاح کرده اند که با معنای لغوی آن بی ارتباط نیست آنان اخلاق را عامل رسیدن به سعادت و کمال واقعی انسان دانسته اند.اخلاق، علمی است که از غرایز ، انگیزه ها و کیفیت هدایت آنها به سوی اهداف عالیه خلقت انسان بحث می کند .12

اسلاید 13: بايد توجه داشت كه اخلاق، صفات ملكه شده هستند و حالات گذرا و موقت كه زود گذرند و ملكه نشده اند را « حال » گويند نه اخلاق.13

اسلاید 14: علم اخلاق :صفات نفساني خوب وبد و اعمال و رفتار اختياري متناسب با آنها را معرفي مي كند و شيوه تحصيل صفات نفساني خوب و انجام اعمال پسنديده و دوري از صفات نفساني بد و اعمال ناپسند را نشان مي دهد.14

اسلاید 15: مباحث اخلاقي با فطرت انساني مطابقت داردانسان ها ناخود آگاه به سوي پاكسازي خويش از صفات ناپسند گرايش دارند و به همين دليل بحث و گفتگو درباره اخلاق براي هر انساني لذت بخش است ،به گونه ای که انسان، بدون فکر، افراد داراي اخلاق پسنديده را ستایش میکند و افراد داراي رذايل اخلاقي را مذموم مي دارد15

اسلاید 16: هدف از طرح مباحث اخلاق هدف ازطرح مباحث اخلاقی آن است که براي نفس انسان حالتی ایجاد شود که تمام افعالي كه از انسان صادر مي شود، «خوب » باشند وکارناپسندی از انسان سرنزند . بر هر انساني واجب است كه چگونه زيستن و چگونه بودن را بیآموزد. در اين صورت اخلاق فوايد فردي وفوايد اجتماعي را هم به دنبال خواهد داشت و عزت نفس و كرامت نفس و بزرگواري را به انسان و جامعه مي دهد. 16

اسلاید 17: لزوم آموزش علم اخلاقعلم ، ارزش ذاتی دارد. چنانچه صاحب علم ، خود ساخته نباشد، به جای خدمت خیانت خواهد کردو به جای عدالت ، ظلم خواهد کردو به جای درمان افراد ناتوان و تنگدست ، ازدرمان آنان خودداری میکند .درکارهایش کوتاهی کرده وخیانت خواهد کرد. 17

اسلاید 18: رمز تنزل پايبندى به اخلاق در دنياعلت سست‏ شدن و تنزل تقيد به اخلاقیات در جهان امروز رامى‏توان در سه عامل عمده جويا شد:1- استفاده از تلقين وتقليد صرف، در القاى امور اخلاقى. 2- عدم وجود توجيه ‏منطقى و عقلانى براى اخلاق.3- عدم وجود پايه و اساس‏ وپشتوانه محكم و استوار براى اخلاق كه همان پایبندی به دين ‏باشد. 18

اسلاید 19: مشکل جدایی اخلاق از علممتأسفانه در عصر حاضر، جدایی علم از اخلاقیات موجب شده است که انسان تمام قوای فکری اش‏ را در جهت سود و لذت ناپایداربه‏ کار بندد و پس از آن، جامعه از ارزش‏ها تهی ‏شده و بی‏پناهی‏ها، اضطراب‏ها، ظلم و ستم‏ها و پوچ‏گرایی‏ها را تجربه می‏کنند . انسانی که تنها در بُعد علمی منهای تقید به ارزش‏های انسانی و الهی، تنها و تنها به افزون‏خواهی فکر می‏کند، در حقیقت، انسان توانا و قدرتمندی است ولدی فقط در یک بعد رشد کرده استبدگهر را علم و فن آموختن دادن تیغ است دست راهزن تیغ دادن در کف زنگی مست بِه که آید علم را ناکس به‏دست علم و مال و منصب و جاه و قِران فتنه آرد در کف بدگوهران 19

اسلاید 20: مسائل اخلاقي گرچه همیشه مهم بوده اند درعصرحاضراهمیت بیشتری یافته اند زيرا:1)عوامل و انگيزه هاي فساد و انحراف در عصر حاضرازهر زماني بيشتر است .اگر در گذشته براي تهيه مقدّمات بسياري از مفاسد اخلاقي هزينه ها و زحمت ها لازم بود در زمان ما به واسطه پيشرفت صنايع بشري همه چيز، در همه جا ، در دسترس همگان است .20

اسلاید 21: عامل دوم :عصر ما عصر بزرگ شدن مقياس هاست ، آن چه در گذشته به طور محدود انجام ميگرفت در عصر ما به صورت نا محدود انجام مي گيرد، كشتار انسان ها به واسطه وسايل كشتار جمعي ، مفاسد اخلاقي ديگر که به كمك ماهواره ها و اينترنت در سراسر دنيا منتشر ميشودومواد مخدرکه به سراسر دنيا كشيده شده است ... فلذا مفاسد اخلاقي مرزها را در هم شكسته و به تمام نقاط جهان گسترش یافته اند.21

اسلاید 22: عامل سوم :3)همان گونه كه علوم و دانش هاي مفيد و سازنده در زمينه هاي مختلف پزشكي و صنايع و شئون ديگر حيات بشري گسترش فوق العادّه اي پيدا كرده ، علوم شيطاني و راهكارهاي وصول به مسائل غير انساني و غير اخلاقي نيز به مراتب گسترده تر از قبل شده است.22

اسلاید 23: عامل چهارم:در دنياي امروز مفهوم واقعی« اخلاق » به خطر افتاده بعضي ، آن را به كلّي انكار كرده ويا غير ضروري دانسته اند .بعضي ديگر « اخلاق » راهر كار و خصلتي كه انسان را به خواسته های سياسي اش برساند دانسته اند.بنابراين بسيار طبيعي خواهد بود كه پرسيده شود اخلاق چيست؟ 23

اسلاید 24: اخلاق ،موضوعی كهن، مسئله ای تازه در سالهاي اخير تاكيد بر مقوله اخلاق بسیار جدي شده است .امروز مديران به اين نتيجه دست يافته اند كه فقط با قوانين و مقررات نمي توان سازمان را اداره كرد، بلكه در كنار آنها به ابزار ديگري نياز دارند كه «اخلاق» نام دارد. براين اساس و به اعتقاد كارشناسان براي اداره بهتر سازمانها ضرورت دارد كه «اخلاق» در كنار «قانون» قرار بگيرد و خودكنترلي جايگزين ديگر كنترلي شود و هدفهاي اخلاقي به قوانين اخلاقي تبديل شوند.24

اسلاید 25: فلذا قرآن مجید میفرماید:قد افلح من تزکی «رستگار کسی است که طلب پاکی کند».و قد افلح المومنون «همانا اهل ایمان به پیروزی و رستگاری رسیدند » و اتقلوالله لعلکم تفلحون ، «ترک عمل زشت کنید باشد که سعادت و رستگاری یابید» این انسان است که هر یک از دو راه خیر و شر را از طریق الهام شناخته و هر کدام را که بخواهد می تواند انتخاب کند . ولی باید بداند که سعادت ورستگاری و فلاح و پیروزی در سایه پاکی نفس است . 25

اسلاید 26: درباره انگیزه اخلاق واخلاق مداری ، گفته اند:1 - انگيزه ها يا ضمانتهاي اجرايي صحيح براي اخلاق صرفاً دروني اند، مانند عاطفه، خير خواهي، ميل به انجام كاري كه به خودي خود خوب است(Desire) انسان باید بداند که کوشش های او را در رسیدن وی به اهداف و خواسته هایش نقش دارد و نتیجه آن ها دردنیا وآخرت عاید خودش می گردد .26

اسلاید 27: امروزه تصور میشودكه اخلاق یک مجموعه است كه دارای اهداف خاص ودارای قواعد بخصوصی برای رسیدن به آن اهداف خاص است.2- اين اهداف و قواعد، درخارج قراردارند و به صورت عادت بر فرد تحميل يا به او تلقين مي شوند.اين اهداف با گذشت زمان تا حدّي «دروني » مي شوند ، يعني فرد آن ها را از آن خود ميداند و رفتارخودرا با آنها تنظيم مي كند ، او به يك «وجدان» دست مي يابد.اين فرآيند «دروني» شدن ممكن است كاملاً غير عقلاني باشد. 27

اسلاید 28: در زبان انگليسي واژه Ethics و morality هر دو به معناي اخلاق به كار مي رود. 28

اسلاید 29: اخلاق شاخه ای از فلسفه است که آن را فلسفه اخلاقی یا (Ethics) نامیده اندلغت Ethics انگلیسی یا Ethiqus در فرانسه را معادل اخلاق ذکر می نمایند . این کلمات از Ethiquette به معنی آداب معاشرت ، منش و رفتار يا Character مشتق شده اند .29

اسلاید 30: واژه Moralityاز ريشه لاتيني Mares اقتباس شده استو به معناي رفتار يا رسم و عادت است.«Morals» به معنای خلق و خوی راسخی است که در نفس انسان است ، مثال: سخاوت. برای اصول وتئوریهای اخلاقی مربوط به رفتار خوب یا بد انسان واژه «ethics» به کار میرود . مثال:سخاوت خوب است.30

اسلاید 31: Medical Ethics همان آداب پزشکی استآداب پزشکی تنظیم روابط گروه پزشکی را با مردم ؛همکاران و جامعه در شکلی اخلاقی در بردارد . کلمه دیگری که تقریباً به عنوان معادل علم اخلاق پزشکی استعمال شده است کلمه Deontolgy (دئونتولوژی) به معنای وظیفه شناسی و این به خاطراهمیت وپایبندی است که صاحبان حرفه پزشکی به وظایف خود دارند .31

اسلاید 32: وجدان انسانیاگر انسانی ارزش کار خود را مشروط به امور مادی نکند بلکه به خاطر وجدان انسانی کاری را انجام دهد این عمل اوکاملا اخلاقی است وارزشمند. بنابراین اگر کسی به انسان درمانده ای کمک کند و صداقت داشته باشد تا وجدان خود را آرام کند؛ این یک عمل اخلاقی خواهد بود . امااگراین کمک کردن یا راست گفتن در ازای امور مادی باشد مثلا راست بگوید تا اوهم راست بگوید و او را فریب ندهد یا کمکش کند تا او هم در مواقع اضطراری او هم به کمکش بیاید این عمل اخلاقی نیست بلکه یک عمل تاجرانه است .32

اسلاید 33: فرق علم اخلاق با ساير علوم:1)علم ، مطلق دانستن را گويند ولی اخلاق پشتيبان اعمال خیروخوبي هاست. احتياج انسان به اخلاق بسيار بيشتر از نياز انسان به ساير علوم است33

اسلاید 34: 2)علم هم فضيلت و هم رذيلت را به خدمت مي گيرد درحالی که علم اخلاق پشتيبان فضايل و دشمن رذايل است. 34

اسلاید 35: (3علم بطور مطلق رسيدن به مقصد را نشان مي دهد، ولي اين كه مقصد خيراست يا نه ، مربوط به علم نيست بلکه به اخلاق مربوط مي شود 4) در اخلاق عمل هم وجود دارد ، ولي در علم ممكن است عمل وجود نداشته باشد .35

اسلاید 36: اخلاق هنجاري را اخلاق دستوري هم ميگويند. دراخلاق هنجاري به بررسي افعال اختياري انسان از حيث خوبي يا بدي ویا الزام درانجام آن اعمال ورفتاریاعدم الزام درانجام آنها مي پردازد. روش بحث در اخلاق هنجاري، روش استدلالي وعقلاني است. انواع اخلاق: 1- اخلاق هنجاری:36

اسلاید 37: اخلاق كاربردي :كاربرد وتطبيق استدلالها، اصول، ارزشها و ايده آلهاي اخلاقي در مورد رفتارهاي اخلاقي است، چه درحوزه فردي باشدوچه در ابعاد اجتماعي .هدف اخلاق کاربردی: ارزش گذاري و ارزيابي اخلاقي اعمال و پذيرش يا انكار رفتارهاست . 2-اخلاق کاربردی:37

اسلاید 38: لازم ترين دانش براي تو، دانشي است كه تو را به صلاح قلبت راهنمايي وفسادش را برايت آشكار كند. امام كاظم (عليه السلام ) درباره جايگاه اخلاق كاربردي مي فرمايند:. 38

اسلاید 39: اخلاق حرفه ای هم جزء اخلاق كاربردي است . اخلاق حرفه اي درباره ابعاد اخلاقي مسائل وموضوعاتي كه به مشاغل خاصي مربوط ميشود صحبت میکند مانند: اخلاق تجارت ، اخلاق پزشكي ،اخلاق کتابداری...3-اخلاق حرفه اي39

اسلاید 40: اخلاق دانشجوییحديثي از پيامبر اكرم كه محدوديت زماني براي تحصيل علم را رد مي كند : اطلبوا العلم من المهد الي الحد : زگهواره تا گور دانش بجوي. حديثي از پيامبر كه محدوديت مكاني تحصيل علم را رد مي كند: اطلبو العلم ولو بالصيين: دانش ها رابياموزيد هر چنددرچين باشددوحديث از پيامبر كه محدوديت تحصيل علم از حيث معلم را نفي می كند:40

اسلاید 41: پيامبر (ص) در توصيه به ابوذر غفاري مي فرمايد : بدترين مردم در نزد خدا در روز قيامت عالمي است كه از علمش سود نبرده . آداب اخلاقي آموختن41

اسلاید 42: شیوه نوین آموزش اخلاق ، باایجاد انگیزه و تغییر نگرش دانش طلبان موجب تحقیق اهداف زیر می گردد :ارتقای مهارت رفتاری در ارتباط با بیماران و همکارانآگاهی از تعهدات شغلیتوزیع عادلانه درمان انجام درمان با رضایت آگاهانه حفظ استقلال بیمار و انتقال حقایق به او رازداریقبول مسؤولیت خطاها42

اسلاید 43: اخلاق کاراخلاق کارمجموعه ای از «بایدها» و «نبایدها» است که کارکنان یک سازمان در جهت تحقق کامل شرایط کمی و کیفی کاری که تعهد کرده اند ، باید رعایت کنند . ابعاد ثابت اخلاق کار فراتر از ظرف زمان و مکان هستند و ماهیت آن ها فرا معیشتی ، فرا تاریخی و جاودانی است همچون نیکی ، عدل ، ایثار ، شجاعت و...43

اسلاید 44: ارزش های اصول اخلاق حرفه ایهر حرفه ای رفتار و تعهدات مربوط به خود را دارد که برگرفته ازاساس نامه آن حرفه است .حرفه های مختلف بر حسب میزان حساسیت و وظیفه ای که در خدمت به جامعه دارند ، دارای معیارهای اخلاقی متفاوتی می باشنداخلاق حرفه ای نوعی تعهد اخلاقی و وجدان کاری نسبت به هر نوع کار، وظیفه و مسؤولیتی است . صداقت در رفتار ، گفتار و کردار در هر صنف و هرشغلی ، نمادی از احترام به اخلاق است . 44

اسلاید 45: معیارهای اخلاقی به ما میگوید سازمان ها، چه باید انجام بدهند و چه نوع تصمیماتی باید اتخاذ کنند ؟ معیارهای اخلاقی همچون نقشه های راهنمایی هستند که به اعضاء یک سازمان کمک می کنند تا نقش های خود را به روشنی و وضوح کاملی ایفاء نمایند . این معیارها برگرفته ازفرهنگ بومی – فرهنگ روز و به خصوص در کشور ما متاثر از دین مبین اسلام است . 45

اسلاید 46: منظور از مسؤولیت اخلاقیمراد از مسؤولیت اخلاقی ، مسؤولیتی است که نتیجه آن مجازات و کیفر اخروی دارد ، اگرچه این مسؤولیت ممکن است کیفر دنیوی داشته باشد یا نداشته باشد .با توجه به آنچه گفته شد در حرفه پرستاری زمینه های بروز فعل اخلاقی نسبت به سایر حرفه ها بسیار فراهم تر است زیرا جامعه پزشکی همیشه در شرایط بحرانی و نامساعد مراجعه کنندگان با آن ها روبرو می شوند . 46

اسلاید 47: شرط پذیرش مسؤولیت اخلاقی عبارتند از : بلوغ : کودکان و افراد غیر بالغ از بار مسؤولیت اخلاقی فارغ اند ، اگر چه سرپرست آنان در قبال اعمال ایشان مسؤولیت حقوقی دارد . اگر چه سرپرست آنان در مقابل خساراتی که در نتیجه اعمال آنان به دیگران باشد ، مسئولیت حقوقی دارد . عقل: وجود قوه تعقل ، شرط مسؤولیت اخلاقی است . بنابراین افرادی که از سلامت عقلانی برخوردار نیستند و دچار کاستی هایی در قوه عاقله اند ، مسؤولیت اخلاقی ندارند ، اگر چه سرپرست آنان در مقابل خساراتی که در نتیجه اعمال آنان به دیگران باشد ، مسئولیت حقوقی دارد . 47

اسلاید 48: شرط پذیرش مسؤولیت اخلاقی عبارتند از : علم یا امکان تحصیل آن: فرد هنگامی مسؤولیت اخلاقی دارد که نسبت به زشتی و پلیدی و ممنوعیت آنچه باید ترک کند و نسبت به خوبی و شایستگی آنچه باید انجام دهد وهمچنین چگونگی انجام آن ، علم و آگاهی داشته باشد و یا این که امکان دستیابی به آگاهی لازم را داشته باشد، یعنی در موقعیت و وضعیتی باشد که بتواند این علم را تحصیل کند .قدرت : انسان نسبت به آنچه توانایی پایبندی به آن را ندارد، اعم از فعل یا ترک ، مسئولیت اخلاقی ندارد و مورد بازخواست و نکوهش قرار نمی گیرد .48

اسلاید 49: اهمیت حرف پزشکی وپرستاری وجایگاه آن در اسلامحرف پزشکی ازدیدگاه اسلام دارای اهمیت فراوانی است زیرا جان مردم بستگی بدان دارد و اسلام برای جان ها اهمیت فراوانی قائل است ، تا آنجا که قرآن مجید می فرماید : ”هر کسی انسانی را بدون این که شخصی را کشته باشد ایجاد فسادی بر روی زمین کرده باشد به قتل برساند گویا تمامی انسان ها را کشته و هر کسی که او را زنده بدارد گویا صدها انسان را زنده داشته است (سوره مائده آیه 32) . فردخدمتگزاری که باعث نجات انسان ها ازمرگ می گردد نه تنها موجب احیای آن ها شده بلکه خانواده هایی را زنده کرده است و نمی گذارد چراغ پرفروغ زندگی ایشان خاموش شود .49

اسلاید 50: پیامبر اکرم (ص) می فرمایند : وقتی انسان می میرد ثواب عملش قطع می شود مگر سه مورد زیر: سنت نیکی که سودرسانی آن ادامه دارد یا علمی که از آن مردم نفع می برند یا فرزند نیکوکاری که برای او دعا می کند» . بنابراین هر گونه کمک به سلامت ، کاهش درد ودرمان انسان ها از بزرگترین عبادات محسوب می گردد . خدمت به یک انسان خدمت به خداست .50

اسلاید 51: غالب دستورات غیر عبادی و اجتماعی اسلام در جهت حفظ و تداوم سلامتی و بهداشت جامعه استعلاوه بر دستورات مستقیم بهداشتی ، اسلام در تعارض بین عبادت وسلامتی ، جانب سلامتی را گرفته است.اگر عبادات به سلامتی انسان ضرر برساند ، واجب بودنش ساقط شده و تبدیل به حرام می شود . مثل : حج ، جهاد ؛روزه ، امر به معروف و ... با توجه به اهمیت ویژه ای که سلامتی برای انسان و جامعه انسانی دارد این حرفه و شغل را نیاز مبرم جامعه دانسته ، برای کلیه کسانی که دانش واستعداد و شرایط لازم را برای آن دارا هستند واجب می داند .51

اسلاید 52: این موضوع از چند جهت قابل بحث است :(1) سلامتی انسان امری اجتناب ناپذیر است . انسان بدون سلامتی نمی تواند به زندگی خود ادامه دهد بیماری آرامش انسان را می گیرد و فعالیت های طبیعی او را مختل می کند . مراجعه به پزشک وبیمارستان به طور عمده در هنگام بیماری انجام می شود . به همین دلیل حرفه پزشکی وپرستاری در شرایط بحرانی با فرد روبرو می شود و لذا اخلاق درحرف پزشکی از اهمیت بالا و حساسی برخوردار است . امام علی (ع) می فرمایند : ” سلامتی برترین نعمت ها است ” و گروه پزشکی این نعمت بزرگ را به بیمار برمی گرداند . 52

اسلاید 53: (2) زمینه های توجه به خدا در حرفه پزشکی فراوان است :حرف پزشکی وپرستاری در طول دوران آموزش ، هنگام درمان به طور مداوم با پیچیدگی نظام هستی سرو کار دارد واین مسأله باعث می شود که بیش ازسایر افراد توجه به عظمت الهی داشته باشد. لذا حرف پزشکی بیشتر ازسایر حرفه ها انسان را با خدا مرتبط می کند . 53

اسلاید 54: 3- گروه پزشکی باید توجه کند که:کارو حرفه او ابزار دست خداوند است و در واقع دست خدا به او نیرو وتوان معالجه می دهد واگر به این مسأله توجه کنند در تمام مراحل معالجه خدا را می بینند . در قرآن کریم از قول حضرت ابراهیم آمده است که:« ... و هنگامی که بیمار می شوم او مرا درمان می کند .»میتوان گفت پزشکان وپرستاران تجلی اسم شافی خداوند که در عالم ظهور کرده است . ازاین نظر حرف پزشکی در اسلام حرفه ای مقدس اند .54

اسلاید 55: (4) دستورات بهداشتی و درمانی اسلام :در اسلام توصیه های زیادی درباره مسایل بهداشتی و درمانی وجود دارد نظیر آیه شریفه :“ فلینظر الانسان الی طعامه ، انسان باید به غذای خود بنگرد“ پیامبر که فرمودند :“ المعده بیت الداء و الحمیۀ راس کل دواء یعنی معده انسان خانه همه دردها و پرهیز کردن سرآمدها همه داروها است .“ازدیر باز یکی از اجزاء علم طب ، اخلاق پزشکان وپرستاران محسوب می شده است و عالمان طب در کنار پرداختن به مسایل پزشکی و توصیه های دارویی ، توصیه های اخلاقی نیز داشته اند .55

اسلاید 56: بنابراین ماهیت حرفه پزشکی و پرستاری پرهیز کاری استو علم اخلاق پزشکی در حقیقت یک نوع امر به معروف درعلم پزشکی است ، یعنی امر به تشویق به اعمال و رفتار و کردار پسندیده و نهی از اعمال ناصوابی که باید از آن ها اعراض کرد ، امر به وقار ، به بی طمعی ، پاک چشمی ، پاک دامنی ، دلسوزی و محبت ، مهربانی ، صمیمیت ، شکیبایی به همدردی با مردم وبیماران ، امر به رازداری ، به امانت و صداقت ، امر به مطالعات و روزآمد نگاهداشتن دانش خود میباشد. 56

اسلاید 57: علم اخلاق پزشکی در حقیقت یک نوع نهی از منکرهم درعلم پزشکی استعدم توجه به مسؤولیت های بزرگ نسبت به بیماران و جامعه ، نهی از مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی ، نهی از انتخاب دوستان نامناسب ، نهی ازطبابت غلط و اعمال اشتباه آمیز ، نهی ازبازگویی اسرار بیماران ، نهی از خشنونت های بی مورد با بیماران و تحقیر پزشکان و همکاران ، نهی از جستجوی مشتری و دلال بازی و بیمار دزدی ، نهی از صدور گواهی های خلاف ، نهی از ارجاع بیماران به همکاران نادرست و نا وارد ، نهی از دریافت حق العلاج های سنگین و نامتناسب وبالاخره از ناپاک چشمی نگریستن .57

اسلاید 58: خصوصیات حرفه ای درپرستاریبه عنوان یک کارشناس ، چه کارمند رسمی باشید و چه کارمند غیر رسمی باشید ، شما مراقبت های لازم در جهت سلامتی بیمار یا مصدوم را بایستی با دقت مد نظر داشته باشید . قسمتی از مسؤولیت تان این است که بدانید اولویت اول ، مراقبت از بیمار است به شرطی که بدون به خطر انداختن سلامتی خودودیگران باشد . قسمت دیگری مسؤولیت شما نسبت به خودتان ودیگر همکاران ، بیمار ودیگر شاغلان مراقبت سلامتی این است که همیشه ظاهر و حالت حرفه ای خود را حفظ کنید . خصوصیات و رفتار شما نشان میدهد که فرد آگاهی هستید و صادقانه تلاش می کنید تا به بیماران دچار تروما یا سایر مشکلات طبی کمک کنید .58

اسلاید 59: طرح مسائل اخلاقى جديدتوسعه فناورى هاى جديد مانند شبيه سازى، اصلاح ژنتيكى غذا، نانوتكنولوژى در دهه اخير موجب طرح مسائل اخلاقى جديدى شده است. يك فعاليت تحقيقاتى ويا یک ابداع در حوزه فناورى مى تواند با محيط زيست، ايمنى، حريم خصوصى ديگران و منافع اجتماعى تعارض يابد و محل پرسش ها و تأملات اخلاقى شود. فناورى اطلاعات مى تواند حريم خصوصى را تهديد كند و دانش هسته اى مى تواند منشأ خطر براى صلح و همبستگى جهانى شود. نوع فناورى مى تواند كيفيت زيست بوم را به خطر افكند. از اين رو است كه اخلاق حرفه اى موضوعيت مى يابد و به مباحث اخلاقى مربوط به توليد، انتقال و مبادله دانش مى پردازد. اخلاق حرفه اى به مسائل و پرسش هاى اخلاقى و اصول و ارزش هاى اخلاقى يك نظام حرفه اى مى پردازد و ناظر بر اخلاق در محيط حرفه اى است.59

اسلاید 60: اصول بنيادين اخلاق پزشكي وپرستاریMedical ethics &Four Principles رفتار پزشك وپرستاربا بيمار در چند دهه گذشته به خاطرظهور تكنولوژي مدرن و تحولات اجتماعي و سياسي بوجودآمده در جوامع بشري دچار دگرگوني شده است بر اساس چنين تحولاتي اولين بارChildress و Bear champ اصول اخلاقي پزشكي نوين را تدوين كرد كه هم اكنون در بسياري از كشورها به مورد اجرا گذاشته شده است.60

اسلاید 61: اصولاصول چهار گانه عبارتند از:1- احترام به خود مختاري بيمار اصل اتونومی Respect for Autonomy2- ارائه اقدامات مفيد و سودمنداصل سودمندی Beneficences3- جلوگيري از صدمه و آسيب اصل عدم ضرر رسانی Non efficient4- عدالت اصل عدالت Justice 61

اسلاید 62: الف- Autonomy (خودمختاري)- يكي از اساسي ترين اصول اخلاق پزشكي احترام به حريم انساني و شخصيت مستقل بيماران و آزادي و خود مختاري آنان است .-  مختار بودن بيمار در امر تصميم گيري و احترام به اين امر در حقيقت به معني آزادي در عمل و رفتار است كه مقام اول معيارهاي اخلاقي را شامل ميشود.-  احترام به شخصيت و استقلال بيمار يك وظيفه اخلاقي است -  آنچه براي خود مي پسندي براي ديگران نيز بپسند و ... 62

اسلاید 63: معيارهاي احترام به خود مختاري بيمارحفظ اسرار ( سر حرفه اي)وفاي به عهد و صداقت63

اسلاید 64: ب و ج- ارائه اقدامات مفيد و جلوگيري از آسيب و صدمه در حرفه پزشكي هدف اصلي كمك به بيمار است كه البته بطور اجتناب ناپذيري خطرها و آسيبهائي را به همراه دارد.-        هر اقدامي باید از حداقل آسيب برخوردار باشد.-        رعايت ملاحظات اخلاقي اجتناب ناپذير است .-        اقدامات بايد به نفع بيمار باشد.-        جديت در كسب مهارت و تجربه لازم ازطرف کادر درمان. -        نتايج سودمنداعمال، نزديك به ذهن باشد.64

اسلاید 65: د- عدالت Justice توزيع مناسب منابع و امكانات محدود (عدالت اجتماعي)رعايت اصل احترام به حقوق مردم (عدالت و حقوق)حفظ اصل احترام به قوانين كه از نظر اخلاقي قابل قبول است (عدالت قانوني).در انجام خدمات در حرفه پزشكي نبايد نظارت و عقايد شخصي را مد نظر گرفت بلكه آنچه ضرورت دارد بايد ارائه شود.65

اسلاید 66: مهمترین مباحث در اخلاق پزشکی نوين فلسفه اخلاق پزشکی ارتباط های حرفه ای درطبجسم انسان دراخلاق پزشکی مباحث اخلاق پزشکی قبل از تولدمباحث اخلاق پزشکی درکودکان اخلاق پزشکی در پیوند اعضاء وبافتها خاتمه حیات انسانی بیوتکنولوژی و اخلاق پزشکی 66

اسلاید 67: مهمترین مباحث در اخلاق پزشکی نوين مسایل اخلاق پزشکی در ختم بارداری اخلاق در بیماران روانی سالمندی ،دمانس و اخلاق پزشکی اخلاق و آموزش اخلاق و پژوهش قانون،طب و اخلاق پزشکی 67

اسلاید 68: رضایتبر مبنای اتونومی است .رضایت باید باارایه اطلاع کافی به بیمار همراه باشد .برای ارایه رضایت ازدیدگاه اخلاقی باید شرایط زیر در بیمار وجود داشته باشد : 1- آگاهی کافی 2- صلاحیت برای ارایه رضایت 3- تصمیم گیری داوطلبانه 68

اسلاید 69: مسائل مربوط به رضایت و امتناع بیمار به عنوان یک قانون کلی :درمان یک بیمار بدون رضایت او به جز در مواردی چون اورژانس های واقعی ، غیر قانونی است . این قانون از اصلی ترین و مهم ترین قوانین در حقوق پزشکی به شمار می آید . شاید امروزه عجیب به نظر برسد که در گذشته پرسنل درمانی اعتقاد داشتند که چون درمان به سود بیمار است ، بیمار باید به انجام آن مجبور شود ولیکن به جز چند استثناء مردم معمولا این حق را دارند که از انجام درمان امتناع ورزند .هر گونه درمان بیمار حتی انتقال یک بیمار توسط پرسنل بهداشتی – درمانی بدون رضایت اوتجاوز به حقوق او محسوب می شود و موضوعی قابل طرح در محاکم قضایی می باشد.69

اسلاید 70: رضایت شفاهی رضایت شفاهی (رضایت واقعی ، آشکار یا صریح) نوعی رضایت است که در آن بیمار به صورت شفاهی یا مکتوب به شما اختیار ارایه مراقبت یا انتقال را می دهد . این نوع رضایت باید «رضایت آگاهانه» باشد نه اینکه به بیمار خطرات بالقوه و فواید درمان و علت نیاز به درمان گفته نشود و بعد از آن بیمار رضایت خود را ابراز کند. اساس قانونی این روش بر این فرض استوار است که بیمار حق دارد بداند که با بدنش چه می کنند این بیمار باید به سن قانونی (در بیشتر کشورها 18 سالگی) رسیده باشد و قادر به تصمیم گیری منطقی باشد .70

اسلاید 71: 2 -رضایت ضمنی یا تلویحی رضایتی است که بیمار آن را با عمل خود نشان دهد . بیماری که به صورت تلفنی درخواست آمبولانس می کند ، بیماری که به مطب یا مرکز اورژانس و یادرمانگاه مراجعه می نماید نشان می دهد که رضایت دارد ، وقتی بیمار آستین خود را برای تزریق بالا می زند، رضایت ضمنی دارد . درخواست مراقبت های پرستاری مثال هایی از این نوع رضایت می باشند . این رضایت ها به اندازه یک فرم امضاء شده اعتبار دارد . هنگامی که یک فرد شدیداً بیمار ، مجروح یا بیهوش است و قادر به دادن رضایت نیست یا هنگامی که زندگی فرد با خطر جدی مواجه است (مثل خونریزی شدید، شکستگی جمجمه زخم گلوله سوختگی وسیع انسداد مثانه یا روده تراکئوستومی)، قانون فرض می کند که بیمار به مراقبت و انتقال به مرکز پزشکی رضایت داده است .رضایت ضمنی محدود به شرایط اورژانسی واقعی می شود .71

اسلاید 72: رضایت از افراد صغیر به علت این افراد صغیر ممکن است بلوغ یا قوه تشخیص را برای دادن رضایت معتبر نداشته باشند ، قانون یکی از والدین یا قیم قانونی او را ملزم به دادن رضایت نسبت به درمان یا انتقال می کند . طبق قانون برای درمان یا انتقال فرد صغیر باید از قیم قانونی یا والدین رضایت گرفته شود با این وجود ، نباید هرگز نسبت به انجام مراقبت زندگی بخش ، تعلّل کرد .72

اسلاید 73: رضايت از افرادي كه بيماري رواني دارند: اگر بيمار يا مصدوم، از نظر رواني از واقعيت منفصل شده است، خطر جدي متوجه خودش و ديگران خواهد بود، وامداد را نخواهد پذيرفت و به دنبال آن موضوعات قانوني بغرنج مي شود و شما بايد روش منطقي برخورد با اين مصدومين را بدانيد، زيرا حتي براي پرسنل پزشكي آموزش ديده كنترل چنبن صحنه هايي مشكل مي باشد. معمولاً اگر به نظر برسد كه شخص تهـــديدي براي خود يا ديگران است و مداوا را نمي پذيرد. نيازبه برنامه اي است تا مراتب قانوني صورت گيرد. براي كاركردن با مجريان قانون،هيچ تاملي نكنيد، زيرا اين جريان شايد نيازمند صدور گواهي يك دستورحفاظتي باشد.73

اسلاید 74: مشکلات جدی قانونی در شرایطی به وجود می آید که : بیمار برای درمان رضایت نداده است . استفاده از آتل برای فردی که رضایت نداده است و مشکوک به شکستگی تحتانی پا است می تواند تعرض به وی محسوب شود شروع IV برای بیماری که راضی پذیرش این درمان نیست.بدون اطلاع و توضیح لازم به بیمار او را لمس کرده یا قسمتی از بدنش را برهنه نماییم (تهدید ، تلاش به ترساندن یک فرد از یک آسیب ناگهانی بدنی بدون رضایت فرد)، با این عمل موجب خواهیم شد که به صورت غیر قانونی بیمار را در شرایطی قرار دهیم که بیم آسیب بدنی داشته باشد (رگ گیری با آنژیوکت در بیماری که از سوزن می ترسد).پرسنل باید قبل از هر اقدام اولیه یا درمانی به بیمار توضیحات لازم را بدهند . در این صورت است که اعتماد بیمار نسبت به شما افزایش پیدا می کند .مثال : می خواهم آستین تان را بالا بزنم و از قسمت ساعد دست با آنژیوکت ، رگ جهت وصل سرم بگیرم .همکارم پای شما را نگه می دارد تا این آتل را جهت ثابت نگاه داشتن محل صدمه دیده قرار دهم .74

اسلاید 75: حق امتناع از درمان شخص ذی صلاح به کسی می گویند که به صورت روشن و واضح قادر به تصمیم گیری می باشد . اشخاصی که دارای اختلال ذهنی یا مشکل روانی تحت تأثیر الکل و مواد مخدر می باشند در این مرتبه قرار نمی گیرند . فرد بالغ و ذی صلاح این حق را دارد که از درمان امتناع کند . او می تواند این کار را به صورت شفاهی یا عقب کشیدن خود یا رها کردن درمان در نیمه کار انجام دهد .بزرگسالانی که از نظر عقلی سالم هستند در هر زمان حق اجتناب از درمان یا دست کشیدن از درمان را دارند . هنگامی که بیمار از درمان امتناع می کند ، باید اطمینان یابید که شرایط ذهنی و روحی بیمار طبیعی است . اگر امتناع بیمار از درمان به خاطر سردرگمی یا توهم باشد نمی توانید فرض کنید که این امتناع ، امتناعی آگاهانه است . وقتی شک دارید که بیمار توانایی ذهنی و روحی دارد ، همیشه بهتر است که درمان را شروع کنید . این بهترین عملکرد است . زیرا اقدام به درمان بیمار وضعیت توجیه پذیری را نسبت به توقف درمان برای شما ایجاد می کند . قصور در درمان بیمار می تواند نوعی غفلت در نظر گرفته شود .75

اسلاید 76: والدین واجازه درمان کودک آسیب دیده یا بیماررا نمیدهند (درموارد اورژانسی) در بیشتر موارد تصمیم والدین به علت تأثیرات روحی این فوریت بر آن ها است . در این مورد و تقریباً همه موارد امتناع ، معمولا می توانید با صبر و آرامش شرایط را حل کنید . گاهی اوقات ممکن است احتیاج به کمک دیگران مانند نیروی انتظامی داشته باشید .مواقعی وجود دارد که قادر به قانع کردن بیمار ، قیم یا والدین کودک یا بیمار ناتوان روحی یا ذهنی نیستید تا بتوانید درمان را شروع کنید . در این مورد باید امضاء فردی که از درمان امتناع می کند را در فرم سلب مسؤولیت رسمی که امتناع را گواهی می دهد ، بگیرید . باید هر نوع اطلاعاتی که از ارزیابی بیمار به دست میآورید و مراقبت اورژانسی ارایه شده را یادداشت کنید .همچنین باید امضاء یک شاهد را در مورد امتناع بگیرید76

اسلاید 77: حقیقت گویی و راز داری راز داری از نظر اخلاق پزشکی نسبی است .در اخلاق پزشکی مدرن راز یک امانت است .راز حرفه ای از دید گاه اخلاقی درموارد زیر قابل افشا است: 1- حفظ مصالح جامعه (مانند بیماریهای واگیرو... 2- حفظ مصالح بیمار (مانند تجاوز ، خودکشی و... 3- ملاحظات قانونی(مانند ضرب وجرح حقیقت گویی برای حفظ وادامه مناسبات پزشک و بیمار است . 77

اسلاید 78: اطلاعات محرمانه بیمار هر نوع رابطه بین شما و بیمار محرمانه محسوب می شود و کلاً نمی توان بدون اجازه از بیمار یا دستور دادگاه آن را فاش کرد . اطلاعات محرمانه شامل شرح بیمار ، نتایج ارزیابی و درمان ارایه شده است . شما نمی توانید اطلاعاتی را درمورد شرایط جسمی یا ذهنی ، درمان ارایه شده و تشخیص بیماری ، بدون رضایت بیمار فاش کنید . در غیر اینصورت ممکن است متهم به نقض قانون رازداری شوید .در شرایط خاصی ، می توانید اطلاعات محرمانه را در اختیار افراد خاصی قرار دهید . در بیشتر کشورها ، گزارشات می توانند در صورت وجود احضاریه قانونی و یا رضایت کتبی بیمار نسبت به افشاء اطلاعات ، فاش شوند بیمار باید هنگام رضایت کتبی از نظر روحی و ذهنی توانایی داشته باشد که کاملا معنی فاش شدن اطلاعات را بفهمد78

اسلاید 79: راه دیگر افشای اطلاعات افشای خود به خود است که نیاز به فرم کتبی ندارد . در این گونه اقشار شما باید اطلاعات بیمار را به دهندگان مراقبت سلامت دیگر بدهید . تا آن ها مراقبت بیمار را ادامه دهند . شما نیازی به اجازه نامه ی کتبی برای افشاء اطلاعات درمواردتجاوز جنسی یا استعمال مواد مخدر یا الکل ، خودکشی ،ضرب وجرح به مسؤولین مربوطه ندارید .جز در شرایط خاص و مشخص ، نمی توانید اطلاعات بیمار را بدون رضایت او فاش کنید .79

اسلاید 80: نکات مهم این که اطلاعات صحیح هستندومن راستش را گفتم (دروغ وافترا نمیزنم ) نمی تواند به عنوان دفاع به کار رود . افترا (نوشتن عبارت نادرست) و بهتان (گفتن عبارات نادرست) در دسته تهمت به شخصیت قرار می گیرند . تهمت عبارت است از ابراز نادرست درباره شخصیت یا شهرت یک فرد بدون رضایت فرد این عبارت، چه کلامی و چه نوشتاری ، با قصد بدخواهانه یا بی توجه به صحت آن ها ابراز می شوند .برای حمایت از خود، اطمینان یابید که تنها یافته های عینی را ثبت می کنید و نظرات شخصی را حذف کنید .اطلاعات را در اختیار هیچ کس به جز مراقب بهداشتی دیگری که مستقیما درگیر ادامه مراقبت از بیمار است نگذارید . به طور خلاصه ، اما مؤدبانه برای سایرین از جمله اعضای خانواده و دوستان بیمار توضیح دهید که نمی توانید اطلاعات مربوط به وضعیت بیمار را اعلام کنید در عوض ، پیشنهاد دهید که به محض معاینه شدن بیمار در بخش اورژآنس می توانند به همراه فامیل درجه یک بیمار به دیدن او بیایند .همه پرونده های پزشکی ، برگه های شرح عمل و... جزو مدارک محرمانه است و برای جلوگیری از آسیب جسمی و روحی بیمار بایددر حفظ آن کوشا بود . کوتاهی در رازداری و افشای اسرار بیمار صدمات روحی به او وارد می سازد80

اسلاید 81: دستور عدم کوشش برای احیاء قلبی – ریویDNR (DNR or do not resuscitate)ممکن است از شما بخواهند که به کمک بیمار در حال مرگ بروید . در برخی ازموارد امکان دارد که مریض از شما بخواهد (و پزشک هم دستور بدهد) که درصورت ایست قلبی و ریه ها هیچ اقدامی برای احیاء صورت نگیرد . این حق قانونی مریض است . این دستور العمل (سفارشی کتبی) که از قبل شده باشد حکم یک سند قانونی را دارد . این نوشته به صورت رسمی و قانونی به مأمور اورژانس اجازه می دهد که طبق درخواست بیمار از احیاء خود داری کنید . بدون مدارک معتبر کتبی از یک پزشک ، مانند حکم پیشرفته یا دستور عدم احیاء «دستور عدم کوشش برای احیاء» هم نام دارد ، این نوع تقاضا شما را در وضعیت بسیار مشکلی قرار میدهد . «دستور پیشرفته» مدرک کتبی است که درمان پزشکی خاصی را برای بیمار مبتلا به انواع خاصی از بیماری ها که قادر به تصمیم گیری نیست مشخص می کند . دستورات DNR به شما اجازه می دهد که برای احیاء بیمار تلاش نکنید .81

اسلاید 82: فلسفه اخلاقدر فلسفه اخلاق درباره مسائلى از اين قبيل بحث مى‏شود:اخلاق چيست؟ كار اخلاقى کدام است؟ معيار فعل اخلاقى‏چيست؟ پایه واساس ارزش اخلاقى چيست؟ مفاهيم اخلاقى چه نوع‏مفاهيمى است؟ مبدئ فعل اخلاقى كدام است؟ آيا فعل اخلاقى‏غايتمند است؟ اخلاق مطلق است‏يا نسبى؟ رابطه اخلاق واعتقاد چيست؟ رابطه اخلاق و دين چگونه است؟ و... بر اين‏اساس مى‏توان گفت فلسفه اخلاق بررسى عقلانى و تحليلى درباره مفاهيم و تعابير و معيارها و افعال و ... اخلاقى است. 82

اسلاید 83: كاربرد فلسفه اخلاقفلسفه اخلاق سبب روشن شدن زواياى متعدد اخلاق ازقبيل چيستى فعل اخلاقى، معيار ارزش اخلاقى و ... مى‏گردد. براين اساس متوليان تربيت اخلاقى در جامعه، مسير، جهت،روشها و امكانات مورد نياز براى تربيت اخلاقى را متناسب بايافته‏هاى فلسفه اخلاق در نظر گرفته و فراهم مى‏كنند. جهت، مسير واستقراراخلاق در جامعه، مبتنى بر موضعگيرى خاص ما در فلسفه‏اخلاق است.83

اسلاید 84: استاندارد مراقبتی نحوه عمل یا رفتار مورد انتظار ، یک استاندارد مراقبتی نامیده می شودکه به روش های گوناگون وضع می شود . از آن جمله تحقیقات پزشکی انتشار یافته ، آداب و سنن محلی ، قوانین وضع شده ، فرمان های مذهبی ، مقررات اجرایی و قوانین موردی . به علاوه استانداردهای حرفه ای و رسمی در تعیین رفتار شما دخیل اند .84

اسلاید 85: مراقبت استاندارد : مراقبتی است که هر پرسنل پرستاری در هر پایه ای با آموزش مشابه به هر بیمار با شرایط مشابه ارایه می دهد . از دیدگاه یک شخص معقول یه قضیه نگریسته می شود . بدین صورت که پرسیده می شود یک پرسنل پرستاری عاقل و تعلیم دیده در یک موقعیت خاص چگونه باید فعالیت خودرا انجام دهد وازبیمارمراقبت کند؟ عملکرد پایین تر از استاندارد ، قصور (negligence) محسوب می شود .85

اسلاید 86: برای ایجاد وحفظ محیطی آرام و مطمئن برای بیمار لازم است ویژگیهای زیر را دارا باشید :1- راستگو ودرست کردار باشید 2- با هوشیاری کامل مراقب کار خود وعملکرد دیگران باشید 3- آگاهی از مسؤولیت بزرگ خود وعدم دریغ ازهر گونه همکاری با گروه 4- وجدانی واز روی ایمان کارکردن پایه و اساس کار را تشکیل می دهد 5- مطابق مقررات و قوانین رفتار کنید 6- سالم و نیرومند نگه داشتن خود 7- خونسردی و بحث در مورد مشکل بعد از اتمام جراحی وهرگونه فعالیت دیگرومرتبط بابیمار. 86

اسلاید 87: 8- عدم اتلاف زمان برای، پیش بینی لازم جهت ادامه کار را مد نظر داشته باشید . خوب وسریع فکر کرده و به موقع تصمیم بگیرد . انعطاف پذیرباشید ( وفق دادن با تغییرات ساعت کار ، اصطلاحات ، روش و تکنیک های جدید 9 - انتقاد پذیر باشید( راهنمایی دیگران را بپذیرد در عین حال راهنمای خوبی برای دیگران باشد ) 10 - تغییر محل کار در صورت بی علاقگی . 11 - وجدان حرفه ای داشته و درامورحیاتی بدون گذشت باشید . 12 - ارزش وبهای وسایل را بدانید . 13 - همکاری گروهی داشته باشید. 14 - ظاهر مرتب و آراسته داشته باشید . 15 - متانت رفتار،عدم شوخی نابجا ، آهسته سخن بگویید . 16 - راز دارباشید . 17 - ازخشونت و عصبانی شدن اجتناب ورزید .87

اسلاید 88: 18 - هر لحظه و در هر ساعات شبانه روز به خصوص شرایط بحرانی جهت کمک به همکاران حضور یابد .19 - علت ایجاد مشکلات را یافته و آنها را برطرف سازید 20 - سعی نکیند کامل باشید ، اما نمونه ای عالی ازانسانیت باشید 21 - دایماً راه هایی برای پیشرفت خود پیدا کنید .22 - زندگی از ساختاری منظم برخورداراست ، آنچه امروز انجام می دهید ، بر آنچه فردا میخواهید انجام دهید تاثیر خواهد نهاد . رنج امروز ، گنج فردا را تدارک خواهد دید .88

اسلاید 89: شما بعنوان یک پرستارعهده دار مسؤولیتی الهی و انسانی هستید؛ اگر در انجام این مسؤولیت کسب رضای خدا و مقام قرب او را هدف قرار دهید همه حرکات و سکنات شماعبادت خواهد بود . آن لحظه که استراحت می کنید تا برای ادامه خدمت توان تازه ای به دست آورید ، زمانی که به خانه یا محل کار می روید ، بالاخره در هر نفسی که در چهار چوب چنین هدف و انگیزه ای بسر می برید در حال عبادت هستید . زمانی که در تلاش نجات بیمار یا پیشگیری از وقوع بیماری فراتراز حد وظیفه خدمتی می کنید عبادتی دوچندان برای شما منظوروحسناتی صد چندان نصیبتان خواهد شد به خصوص آنجا که در همین خدمت ایثارگرانه بهترین شیوه ها را نیز جهت مهار بیماری و پیشگیری از وقوع آن به کار ببرید. 89

اسلاید 90: لازم است این خصوصیات را در4 حوزه زیر دارا باشید: الف – در حوزه نوع دوستیب – در حوزۀ وظیفه شناسی و مسؤولیتج- در حوزۀ شرافت و درستکارید- در حوزۀ احترام به دیگرانهـ - در حوزۀ تعالی شغلی90

اسلاید 91: الف – در حوزه نوع دوستی منافع بیمار را بر منافع خود ترجیح دهید . در مواجهه با بیماران مختلف عدالت را رعایت کنید . در برخورد با بیماران به تمام ابعاد جسمی ، روانی و اجتماعی آنان توجه داشته باشید . در تمامی مراحل مراقبت از بیماران وقت کافی صرف نمایید . به خواسته ها و آلام بیماران توجه داشته باشید . منشور حقوق بیمار را در شرایط مختلف رعایت و از آن دفاع کنند . 91

اسلاید 92:   ب – در حوزۀ وظیفه شناسی و مسؤولیت 1- نسبت به انجام وظایف خود تعهد کافی داشته باشید . 2- به سؤالات بیماران پاسخ دهید. 3- اطلاعات مربوط به وضعیت بیمار را با مناسب ترین شیوه در اختیار وی و همراهان قرار دهید . 4- از دخالت های بی مورد در کار همکاران پرهیز نمایید و با اعضای تیم سلامت تعامل داشته باشید . 5- در تمامی مراحل مراقبت و انتقال بیماران احساس مسؤولیت نمایید . 6- برای مصاحبه ، انجام معاینه و هر کار تشخیصی و درمانی از بیماران اجازه بگیرید . 7- در رابطه با پیشگیری از تشدید بیماری ، بروز ، عوارض ، ابتلای مجدد ، انتقال بیماری و نیز بهبود کیفیت زندگی به طور مناسب به بیماران آموزش بدهید . 92

اسلاید 93: تجدید نظر در رفتار و ارزیابی فعالیت ها از آنجا که جامعه و سازمان شما مسؤولیت های خاص اخلاقی به عنوان کارشناسان پرستاری به شما سپرده است ، پس شما نیز در زمینه تشکیل و پذیرش استانداردهای حرفه ای رفتاری ، اخلاقی مسؤولیت هایی دارید . شما همچنین مسؤول تجدید نظر در زمینه کارهایی که انجام داده اید و ارزیابی تکنیک های مورد استفاده می باشید . باید زمان عملیات ، فعالیت و اقدامات انجام شده در بیمار را ارزیابی کنید . همیشه در جستجوی راه هایی برای بهبود عملیات اجرایی خود باشید . رفتار اخلاقی مستلزم داشتن صداقت است . هرگز گزارشی را تغییر ندهید مگر این که قصد اصلاح غلط های آن را داشته باشید . به خاطر داشته باشید که اقداماتی که شما در چند دقیقه اول موارد اورژانسی انجام می دهید ، ممکن است باعث مرگ و یا تداوم زندگی مصدوم شود . داشتن صلاحیت حرفه ای و اخلاقی ، برای خودتان و بیمار قابل ارزش است . 93

اسلاید 94: ج- در حوزۀ شرافت و درستکاری  1- راستگو باشید . 2- درستکار باشید . 3- رازدار باشید . 4- حریم خصوصی بیمار را رعایت نمایید . 94

اسلاید 95: د- در حوزۀ احترام به دیگران 1- به عقاید ، آداب ، رسوم وعادات بیماران احترام بگذارید . 2- بیمار را به عنوان یک انسان در نظر گرفته ، از ذکر عناوین پزشکی به جای نام بیمار پرهیز نمایید . 3- به وقت بیماران احترام گذاشته و نظم ترتیب را رعایت نمایید . 4- به بیمار، همکاران و کادرتیم درمانی احترام بگذارید . 5- وضعیت ظاهری مطابق با شوون حرفه ای باشد . 95

اسلاید 96: ویژگی های کارشناسان پرستاری در کلام وحی و احادیث: 1- تقوا : تقوی به معنی پرهیزکاری و ترس از خدا و ناظر دیدن او بر تمام اعمال خوداست تا همواره در سایه انجام تکلیف و وظایف شغلی خود ، خدمت به بیماران را سرلوحه اعمال خود قرار دهد . همگان به تقوا نیازمندند ولکن کارشناسان هوشبری و اتاق عمل بدلیل ظرائف و اختصاصات خدمات کارهای درمانی وپزشکی قطعاً بدان نیازمندترند 96

اسلاید 97: 2 - اجتهاد (تلاش ، بازآموزی و پژوهش مستمر) :اجتهادیعنی نهایت تلاش را در جهت ارایه بهترین ، کامل ترین ، پیشرفته ترین و مؤثرترین خدمات داشتن . کارشناسان پرستاری هم در ارایه خدمت باید نهایت جدیت و تلاش را به کار گیرند وهم برای رسیدن به بهترین و مناسب ترین شیوه ها «بازآموزی و پژوهش مستمر» انجام دهند زیراهرگز بدون آموزش و بازآموزی مستمر و ان هم فراگیری علم و دانش سودمند و کاربردی دست نخواهیم یافت 97

اسلاید 98: 3- رازاری : از اساسی ترین وظایف انسان ها رازداری است. درسوگند نامه بقراط چنین بیان شده است : ”هر آنچه ممکن است در خلال درمان یا بیرون از آن ببینم یا بشنوم که با زندگی انسان ها مرتبط باشد نزد خود نگاه خواهم داشت .“ مددجو در برابر اعتمادی که به کارشناس هوشبری و اتاق عمل می کند مشکلات و بیماری خود را در حدی که حتی به نزدیکترین اعضای خانواده خود نمی گوید ، خواهد گفت همچنین اعضاء تیم اتاق عمل در معاینات ، آزمایشات و.... اطلاعاتی در مورد بیمار خواهند یافت که افشای آن ها ، افشای راز بیمار است . به پیر میکده گفتم که چیست راه نجات بخواست جام می و گفت راز پوشیدن 98

اسلاید 99: 4 - صرفه جویی : موضوع صرفه جویی به قدری اهمیت دارد که علمای اخلاق تأکید می کنند : «سزاوار است مؤمن در امور مباح هم سعی کنند که اسرافی از آن ها سر نزند ، مانند اسراف در خواب وبیداری زیاد حرف زدن وزیاد خوردن . قرآن کریم میفرماید : خداوند کسی را که اسراف کار و بسیار درغگوست ، هدایت نمی کند (سوره غافر آیه 8)؛ اسراف کاران اهل آتش جهنم هستند (سوره غافر ایه 43)(بندگان خداوند )کسانی هستند که هر گاه انفاق کنند ، نه اسراف می نمایند و نه سختگیری ، بلکه در میان این دو ، حد اعتدالی دارند » (سوره فرقان آیه 67)و اسراف نکنید که خداوند مسرفان را دوست ندارد (سوره انعام آیه 141 ) .99

اسلاید 100: 5 خوش خلقی: رسول اکرم (ص) فرموده اند : «کاملترین مؤمنین از نظر ایمان خوش خلق ترین آن هاست.» این خوش خلقی یکی از برترین خصوصیات لازم برای کارشناسان پرستاری است. قرآن کریم با یک تعبیر کلی و عام یعنی با کلمه «مردم» که شامل مسلمان و غیر مسلمان و دوست و دشمن است به ما دستور خوش گفتاری و مؤدب بودن نسبت به همه را داده و فرموده که با زبان خوش سخن بگویید به نیازها و سؤالات بیمار توجه کنید . برخورد ملایم و مهربان با بیمار در او اطمینان و اعتماد بیشتری ایجاد می کند . مددجو در شرایطی به اعضاء تیم اتاق عمل پناه می برد که به خدمات آن ها شدیداً نیازمند است ؛ رسیدگی خوب و دقیق نسبت به آنان علاوه بر آنکه در امر درمان بیماری بسیار موثر است با بالا بردن روحیه مددجو به بهبودی او کمک می کند 100

اسلاید 101: مسائل حقوقی در پرستاریتعاریف :  جرمدر لغت به معنای گناه ، بزه آمده است در اصطلاح حقوقی عملی است که قانون آن را منع کرده و برای ارتکاب آن مجازاتی مقرر شده است . ماده (2)قانون مجازات اسلامی اعلام می کند : هر فعل یا ترک فعلی که در قانون برای آن مجازات تعیین شده باشد جرم محسوب می شود .101

اسلاید 102: ترک فعل (انصراف) ترک فعل انجام ندادن یا ترک کردن عمل یا وظیفه ای که قانون بر انجام آن تأکید نموده است را میگویند. انصراف به معنی پایان یک طرفه مراقبت از سوی یکی از اعضاء تیم جراحی ، اتاق عمل و...، بدون هیج آینده نگری برای واگذاری مراقبت از بیماربه شخص دیگری با مهارت های درمانی ومراقبتی یکسان و یا بالاتر می باشد . همین که اعضاء تیم جراحی ، واگذاری را شروع می کنند،وظیفه ای را بر عهده می گیرند که تا زمانی که یک شخص با همان مهارت ها این مسؤولیت را به عهده بگیردنباید متوقف شود .102

اسلاید 103: غفلت : خطایی که از اهمال و فراموشی و بی توجهی و بی اعتنایی ناشی می شود و منظور خودداری از امری است که فرد مرتکب می بایست به آن اقدام میکرد و می توان گفت که همان معنای بی مبالاتی است .یا به تعریفی دیگر : غفلت یعنی ناتوانی در ارایه همان مراقبتی که شخص دیگری با سطح آموزش یکسان ارایه می دهد . برای جلوگیری از غفلت باید طبق استانداردها عمل کنید . رعایت نکردن استاندارد مراقبت ممکن است منجر به آسیب بیشتر به بیمار شود . 103

اسلاید 104:  قصور در لغت به معنی فروماندن ، عاجز گردیدن ، کوتاه آمدن ، فرونشستن ، از کاری باز ایستاندن ، واگذاشتن کاری از روی عجز و درماندگی است . قصور در زبان انگلیسی معادل neglect و در اصطلاح حقوقی عبارت است از ترک یک قانون الزامی بدون این که مسامحه ای در آن شده باشد . (تقصیر:به معنی کوتاهی کردن ، سستی و خطا کردن ، بی احتیاطی و غفلت ) قصور حرفه ای قصور حرفه ای به کار حرفه ای مغایر با استانداردهای پذیرفته شده اطلاق می گردد . به عبارت دیگر قصور پرستاری کوتاهی یا نقص در وظیفه مسؤولیت پرستاری از بیماران می باشد .104

اسلاید 105: اگر غفلت را با قصور و تقصیر مقایسه کنیم : خواهیم دید که غفلت در واقع مترادف قصور است و تنها تفاوت آن با قصور در این است که غفلت مختص ترک فعل است(باید کاری را انجام میداده ولی انجام نداده است) ولی قصور ممکن است گاهی در انجام فعل باشد(باید کاری را انجام نمیداده ولی انجام داده است) .105

اسلاید 106: قصور از نظر حقوقی چهارنوع است 1 - بی مبالاتیشدیدترین نوع قصور است و به معنی ترک فعلی است که از نظر عملی و فنی انتظار آن نمی رود به عبارت دیگر اقدام به امری است که مرتکب نمی بایست به آن مبادرت نموده باشد .مثال : تزریق آمپول با سوزن سایز غیر استاندارد که منجر به التهاب محل تزریق ، نکروز و نتیجتاً جراحی شود نگرفتن شرح حال از بیمار (مثل حساسیت دارویی)، ننوشتن نحوه مصرف دارو و عدم توضیح آن به بیمار ، نگرفتن نوار قلب و یا تحت نظر نگرفتن بیمار دچار درد قفسه صدری ، نداشتن یا چک نکردن وسایل احیا در جایی که تزریقات انجام می شود106

اسلاید 107:   2- بی احتیاطی انجام فعلی که از نظر عملی و اصول پزشکی نبایستی انجام پذیرد ولی در اثر سهل انگاری انجام می یابد . مثال : عدم گرفتن علایم حیاطی طبق order ؛ تزریق وریدی دارویی چون پنی سیلین که باید تست میشده نشده و سبب تشنج و مرگ می شود . مسؤول فنی داروخانه اشتباهاً به جای آمپول پروژسترون به خانم باردار با لکه بینی ، آمپول پروستاگلاندین (پروستادین) تحویل داده و منجر به سقط جنین شده است (تزریق داروی اشتباه).107

اسلاید 108: 3- عدم مهارتشامل مواردی است که مرتکب ، تجریه و مهارت عملی و عملی کافی را در انجام آن ندارد . عدم مهارت به دو دسته تقسیم می شود : (الف) عدم مهارت مادی (ب) عدم مهارت معنوی عدم مهارت مادی: یعنی نداشتن چابکی و ورزیدگی کافی در اموری که حسن انجام آن ها مستلزم داشتن توانایی خاص می باشد . مانند رانندگی ، جراخی و نظایر آن ها . کسی که با نداشتن این توانایی دست امری بزند که موجب صدمه و آسیبی شود خطا کار محسوب می گردد .عدم مهارت معنوی: یعنی مرتکب ، بدون معلومات و اطلاعات لازم اقدام به عملی می کند که موجب ضرر و صدمه شخص دیگری می شود (عدم آشنایی متعارف به اصول و دقایق عملی و فنی کار معیّن) مانند خطای جراحان و داروسازان بی تجربه در مشاغل مربوط به خود .مثال : تجویز داروی نامناسب یا با دوز نامناسب ، تزریق زیر جلدی به جای تزریق داخل وریدی ، تزریق وریدی دارویی مثل فنی توئین با سرعت زیاد) عدم اطلاع نسبت به روش تجویز یک داروی نامناسب با بیماری بیمار از مصادیق عدم مهارت علمی است)،ندانستن عوارض داروی تجویز شده ، آتل گیری غلط که منجر به نکروز عضوی شود یا بستن شریان به جای ورید از مصادیق عدم مهارت عملی است .108

اسلاید 109:   بهترین محافظ در مقابل ادعای سهل انگاری و قصور موارد زیر است : مسؤولیت اخلاقی : در پیشگاه خداوند و در برابر وجدان خود مسؤولیت دارد می باشد و پزشک در مقابل خداوند و وجدان خویش پاسخگویی خطای ارتکابی خود می باشد و در فعل یا ترک فعلی که به شکل مخالفت با تعالیم دینی یا قواعد اخلاقی و وجدان باشد ، ظاهر می گردد به عبارت دیگر ، پایه و اساس مسؤولیت اخلاقی خود شخص می باشد و ضمانت اجرای آن بیشتر جنبه اخروی و درونی دارد109

اسلاید 110: در مسؤولیت های اخلاقی موارد ذیل را توجه داشته باشید :  مشارکت در برنامه های بازآموزی و آموزش مداوممرور کارهای فردی و بهبود وضعیت آنرعایت امانت و احترام به محرمانه بودن اسرار بیمارهمکاری و احترام به سایر افراد شاغل در زمینه پزشکی و شناخت فلسفه بیمارستان و روابط بین بخش های مختلفدرک نقش کارشناس اتاق عمل و هوشبری به عنوان تیم جراحیداشتن تجربه در کمک نمودن به جراح و متخصص هوشبری آشنایی با قوانین حرفه ای و انجام وظایف براساس بخشنامه ها و دستورالعمل های اعلام شده از وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی کشورهمواره درصدد باشید تا هنگام ارایه خدمت به بیمار بالاترین استانداردهای قانونی ، اخلاق و وجدانی را در نظر بگبرید .110

اسلاید 111: متن سوگند بقراط”من به آپولون، پزشك آسكليپوس، هيژيا و پاناكيا سوگند ياد ميكنم و تمام خدايان و الهه ها را گواه مي گيريم كه در حدود قدرت و بر حسب قضاوت خود مفاد اين سوگند نامه و تعهد كتبي را اجرا نمايم. من سوكندو ياد ميكنم كه شخصي را كه به من حرفه پزشكي خواهد آموخت مانند والدين خود فرض كنم و در صورتي كه محتاج باشد درآمد خود را با وي تقسيم كنم و احتياجات وي را مرتفع سازم. پسرانش را مانند برادران خود بدانم و در صورتي كه بخواهند به تحصيل پزشكي بپردازند بدون مزد يا قراردادي حرفه پزشكي را به آنها بياموزم. اصول دستورهاي كلي، دروس شفاهي و تمام معلومات پزشكي را جز پسران خود، پسران استادم ، و شاگرداني كه طبق قانون پزشكي پذيرفته شده اند و سوگند ياد كرده اند به ديگري نياموزم. پرهيز غذايي را بر حسب توانايي و قضاوت خود به نفع بيماران تجويز خواهم كرد نه براي ضرر و زيان آنها به خواهش اشخاص به هيچ كس داروي كشنده نخواهم داد و مبتكر تلقين چنين فكري نخواهم بود. وسيله سقط جنين در اختيار هيچ يك از زنان نخواهم گذاشت. با پرهيزگاري و تقدس زندگي وحرفه خودر ا نجات خواهم داد. بيماران سنگ دار را عمل نخواهم كرد و اين عمل را به اهل فن واگذار خواهم نمود. در هر خانه اي كه بايد داخل شوم براي مفيد بودن به حال بيماران وارد خواهم شد و از هر كار زشت ارادي و آلوده كننده به خصوص اعمال ناهنجارو با زنان و مردان خواه آزاد و خواه برده باشندو اجتناب خواهم كرد. آنچه در حين انجام حرفه خود و حتي خارج از آن ،درباره زندگي مردم خواهم ديد يا خواهم شنيد، كه نبايد فاش شود، به هيچ كس نخواهم گفت زيرا اين قبيل مطالب را بايد به گنجينه اسرار سپرد. اگر تمام اين سوگندو نامه را اجرا كنم و به آن افتخار كنم از ثمرات زندگي و حرفه خود برخوردار شوم و هميشه بين مردان مفتخر و سربلند باشم، ولي اگر آن را نقص كنم و به سوگند عمل نكنم از ثمرات زندگي وحرفه خود بهره نبرم و هميشه بين مردان سرافكنده و شرمسار ياشم.“ 111

اسلاید 112: اعلاميه ژنو كه پس از جنگ جهاني دوم در سال 1948 توسط انجمن پزشكي جهاني (WMA) تهيه گرديد در حقيقت سوگند نامه روزآمد شده بقراط مي باشد پس از ميلاد مسيح(ع) برخي اخلاقيون مسيحي از جمله اكويناس، در قرون سوم و چهارم پس از ميلاد، فلسفه اخلاق ديني را در مقابل حكمت رواقي كه فلسفه اي مادي گرايانه بود بيان و تدوين نمودند. اخلاق فلسفي مبتني بر مسيحيت در جهان غرب، تا اوايل عصر جديد، فرهنگ مغرب زمين را تحت سيطره داشت. قرون 17 و 18 بعد از ميلاد تقريبا دوران گذر از قرون وسطي به عصر جديد پيشرفت هاي علمي بشر در جهان غرب محسوب مي شود. در اين دوران هيوم (1711 - 1776)، كانت (1724 - 1804) بنتام (1748 - 1832) مهم ترين نظريات تاثير گذار بر اخلاق پزشكي را در غرب ارائه نمودند كه در فصول قبل مورد اشاره قرار گرفت .سپسو ميل (1806 - 1873) راس (1877 - 1971) و مور (1873 - 1958) در دهه هاي بعد به بيان ديدگاههاي فلسفي خود در حيطه اخلاق پرداختتند كه در موضوع اخلاق پزشكي نيز تاثيراتي داشته است اما قرن نوزدهم و سپس قرن بيستم همزمان بود با علمي شدن طب كه تغيير و تحولات عميقي را در اخلاق پزشكي در پي داشته است. در اين دوران گسترش دانش طب، ايجاد تكنولوژي هاي نوين و پيدايش موضوعات اخلاقي جديد باعث ايجاد تحولاتي ضروري در اخلاق پزشكي سنتي گرديد. اخلاق پزشكي سنتي طي دهه هاي اخير، با اخلاق پزشکی کاربردی نوین جایگزین گردیده است. درحال حاضر در بسیاری از کشورهای جهان اخلاق پزشکی نوین به صورت علمی وعملی مطرح و به درجات متفاوت فعال می باشد. در برخی کشورهای غربی و اروپایی طی سه دهه اخیر کمیته های بالینی اخلاق پزشکی (CECS) با سیر رو به رشدی تشکیل شده و به فعالیت پرداخته اند.112

اسلاید 113: رفع نياز از يك مسلمان : اجر و پاداشي بالاتر از بيست حج داردكه هر كدام از حج هاهمراه باانفاق هزاران دينار در راه خدا باشد .امام رضا (ع): روي زمين خدا بندگاني دارد كه در برآوردن نيازهاي مردم تلاش مي كنند اينان روز قيامت در امانند ، هر كس كه مومني را شاد كند خدا او را در قيامت شاد مي گرداند.113

اسلاید 114: اخلاق نیکو در تسکین دردها – چه دردهای جسمی و چه دردهای روانی – تأثیر گذار است تا آن حد که می تواند معالجه ی بیماری ها را تسریع کندبه همین لحاظ ازشرایط لازم برای یک کارشناس هوشبری و اتاق عمل وکاردان فوریتها ، داشتن خلق نیکوست . زیرا با خوش خلقی می تواند مؤثرتر ازهر داروی ظاهری ، آرامش را به روح بیمار تزریق کند .در سایه ی اخلاق نیک و خوش رفتاری است که می توان در قلب ها نفوذ کرد . خوش خلقی ضمن آن که باعث پیشرفت امور وتوفیق در کارهای شخص و اجتماعی می شود ، از مشقت ها و سختی های موجود در جریان کار می کاهد . بازده تلاش جمعی افراد را می افزاید و بالاخره به کمک آن از عهده حل هر مشکلی بر می آید .114

اسلاید 115: امروز را برای ابراز احساس به عزیزانت غنمینت بشمار؛ شاید فردا احساس باشد اما عزیزی نباشد وبالوالدین احسانا. وَالسَّلامً عَلَی المُرسَلِينَ والحَمدُلِلّهِ رَبَّ العالَمِينَوَ آخِرً دَعوانا أَن الحَمدَلّلهِ رَبَّ العالَمِينَ115

اسلاید 116: باسپاس مرتقی قاسمی116