استانداردهای نقشه کشی

استانداردهای نقشه کشی

اسلاید 1: استانداردهای نقشه کشیبخش اول: يادآوری نکات نقشه کشی

اسلاید 2: اعداد استاندارد استفاده از اعداد استاندارد در طراحی کاهش بی نظمی در قطعات و ماشين آلات توليدی کاهش هزينه ابزارها و وسايل اندازه گيری امکان محاسبه با روش سری هندسی امکان ضرب در مضارب 10

اسلاید 3: شعاع گرديها و مقياسهای استاندارد

اسلاید 4: اندازه علائم نوشتاری حداقل ارتفاع حروف 2.5 ميليمتر می باشد. حروف می تواند بصورت عمودی يا با زاويه 15 درجه نسبت به خط قائم نوشته شود.

اسلاید 5: انواع خطوط D: خط زيگزاگ نازک C: خط دستی آزاد F: خط چين نازک B: خط کامل نازک A : خط کامل پهن G: خط نقطه نازک J: خط نقطه پهن K: خط دو نقطه نازکلبه های ديد و خطوط مرزی، خط سر رزوه، انتهای قسمت رزوه شده، آجخط اندازه، خط کمکی اندازه، خطوط اشاره، هاشور، خط پای رزوه، خطوط قطری سطح تخت، لبه های نوری، کادر اندازه و جزئيات، مقطع برگردانده شدهخطوط حدی نمای برش خوردهخط برش قطعات بلندلبه های نديدخط مرکز، خط تقارن، دايره گام چرخدنده، عمق سختکاری،خط پرتاب (تغيير وضعيت)مشخصه فرآيند (مثل عمليات حرارتی)، خط برشموقعيت حدی قطعات متحرک، خطوط قطعات جلوی سطح برش، شکل نهايی قطعات خام، خطوط مرکز ثقل، خطوط محيط قطعات اوليه (قبل از شکل دادن)، خط حدی قطعات کناری

اسلاید 6:

اسلاید 7: پهنای استاندارد خطوطانواع خطپهنای خط به ميليمترپهنای خط به ميليمترپهنای خط به ميليمترانواع خطA, JB, C, D, F, G, Kمتن و اندازه گذاری0.250.250.130.180.350.350.180.250.50.50.250.350.70.70.350.5110.50.71.41.40.712211.4

اسلاید 8: روشهای تصويرروش تصوير1 (زاويه اول، فرجه اول، First Angle، اروپايی )روش تصوير3 (زاويه سوم، فرجه سوم، Third Angle، آمريکايی )عمدتا در آمريکا و کانادا به کار میرود.در اروپا و بقيه جهان کاربرد دارد.روش تصويرپيکانیدر صورت عدم استفاده از دو روش قبلی، از اين روش استفاده می شود. در برخی مواقع مانند View در نقشه های عمرانی کاربرد دارد.

اسلاید 9: انتخاب نما فقط نماهای لازم برای شناسايی و اندازه گذاری قطعه رسم شود. از نشان دادن لبه های نديد تا حد ممکن پرهيز شود. در نقشه کلی، قطعات معمولا در حالت کاربردی نشان داده می شوند. نمای روبرو بايد شکل و ابعاد قطعه کار را با توجه به وضعيت ساخت و کاربرد، بيشتر نشان دهد. قطعات تراشکاری ترجيحا در حالت ساخت روی دستگاه نشان داده شود.خط تقارن قطعات متقارن با خط نقطه نازک (خط تقارن) مشخص می شود. در مواردی که يک طرف شکل اصلی تغيير يابد (مانند جای خار)، باز هم خط تقارن استفاده می شود.

اسلاید 10: نمای خاص نمای نشان داده شده با پيکان، بايد در همان جهت باشد و حرف بزرگ الفبا در هر دوجا آورده شود. درصورت کمبود جا، می توان نما را در جهت فلش قرار نداد، ولی بايد علامتی برای چرخش اضافه شود. نوشتن زاويه چرخش اختياری است.

اسلاید 11: نماهای بريده شده قطعه بريده شده با خط دستی آزاد يا خط زيگزاگ نشان داده می شود. در قطعات متقارن، نمای نيمه کافی است. لبه های ديد از خطوط مرکزی بيرون می زنند. اگر خطوط ديد از خط تقارن بيرون نزند، بايد خط تقارن با دو خط نازک موازی در دو طرف نشان داده شود. در نمايی که فقط تا خط مرکزی رسم می شود، بايد يک طرف خط اندازه کمی از خط مرکزی بگذرد. اگر در قطعات متقارن يک چهارم نما نشان داده شود، بايد خطوط مرکزی با دوخط نازک موازی مشخص شود.

اسلاید 12: نماهای جزء نمايش خطوط محيطی در نمای جزء ضروری نيست. قسمتهايی که در نمای اصلی به وضوح ديده نشده و يا امکان اندازه گذاری ندارد، بايد در نمای جزئی نشان داده شود. محدوده نمای جزئی بايد با خط کامل نازک مشخص شود. محدوده مورد نظر و نمای جزء مربوطه بايد با يک حرف بزرگ مشخص شود. در صورت بزرگنمايی، بايد مقياس بزرگنمايی بعد از حروف آورده شود. نماهای جزء را نمی توان بدون خطوط برش و در مورد نقشه برش خورده، بدون هاشور نشان داد.

اسلاید 13: در صورت نمايش قطعات کناری، بايد خطوط محيطی آن با خط دو نقطه نازک نشان داده شود.مثالهای استفاده از خطوط شکل اوليه يا نهايی قطعات، در صورت نمايش، با خط دو نقطه نازک نشان داده می شود. جزء فرم دار يک قطعه، يک بار نشان داده شده و تعداد آن داده می شود. ساختمان سطح قطعه کار (مثل آج) با خط کامل پهن نشان داده می شود. معمولا يک قسمت از آن مشخص می شود. حالت کاری قطعات با خط دو نقطه نازک نشان داده می شود. در تداخل قطعات، مثل جای خار يا سوراخ، می توان از منحنييهای تداخل تقريبا تخت صرفنظر نمود.

اسلاید 14: نمايش برش برای نمايش داخل قطعه کار استفاده می شود. برش کامل: نيمه جلوی کار بريده و برداشته می شود. برش نيمه: يک چهارم قطعه کار بريده و برداشته می شود. برش جزئی (برش عميق): يک قسمت جزئی از قطعه کار بريده و برداشته می شود. تمام سطوح برش يک قطعه کار در يک يا چند نما، يکسان هاشور می خورند. خط های محيطی که در برش آشکار می شوند، رسم می شوند. لبه های نديد تنها در صورت لزوم، در برش رسم می شود.

اسلاید 15: نمايش برش قطعات توپر با شکلهای ساده، در برش طولی بصورت برش خورده نشان داده نمی شوند. مانند: ميخ ها، پرچ ها، پره ها، پين ها، محورها، بازوها، گوي ها، غلتک ها، پيچ ها، مهره ها. سطوح برش خورده سياه د کنار هم، بايد 0.5 ميليمتر از يکديگر فاصله داشته باشند. درزهای اتصال بصورت لبه رسم می شود. سطوح برش خورده باريک را می توان سياه نشان داد. در سطح های برش بزرگ، می توان تنها محدوده کناری سطح را هاشور زد.

اسلاید 16: جهت ديد به سطح برش با پيکان مشخص می شود، ابعاد اين پيکان حدود 1.5 برابر پيکان اندازه است. ضرب قطری معرف سطح تخت است و با خط کامل نازک نشان داده می شود. هرگاه نمای جانبی يا بالا وجود نداشته باشد، بايد از ضرب قطری استفاده شود. در صورت وجود نماهای فوق نيز، استفاده از ضرب قطری مجاز است.نمايش برش سطح برش را می توان در داخل سطح نقشه برگرداند و با خط کامل نازک نشان داد. اگر نمای برش در امتداد پيکان آورده نشود، علامتی جهت نشان دادن چرخش نما قرار داده می شود. نوشتن زاويه چرخش اختياری است.

اسلاید 17: اگر لبه قطعه کار روی خط مرکزی بيفتد، بايد در نما نشان داده شود. قرارگيری برش نيمه در سمت را ست يا پاين خط مرکزی ارجحيت دارد. اگر دو سطح برش به يک خط مرکز ختم شوند، هاشور روی اين خط مرکزی بصورت شکسته رسم می شود. اگر سطح برش، مسير را بطور واضح نشان ندهد، می توان از حروف بزرگ در نقاط شکست ها استفاده کرد. مرز بين قسمت برش خورده و برش نخورده با خط دستی آزادنشان داده می شود.نمايش برش

اسلاید 18: برشهای يک تصوير بايد به ترتيب برش، در کنار تصوير نشان داده شوند. در سطوح برش زياد از يک قطعه بلند، بايد برش ها در زير سطح برش آورده شود. در اين حالت مشخص کردن برش ها با حروف الفبا ضروری نيست. خط ها و لبه های پشت سطح برش را تنها در صورت لزوم بايد نشان داد. سطح برش مايل که بين دو سطح برش موازی قراردارد، در امتداد سطح برش اصلی تصوير می شود.نمايش برش

اسلاید 19: جزئيات جلوی سطح برش، در صورت لزوم بصورت خط دونقطه نازک نشان داده می شود. لبه های نديد تنها در صورت لزوم در نمای برش خورده نشان داده می شود.نمايش برش دو سطح برش زاويه دار، در يک سطح نشان داده می شوند. يعنی يک سطح برش چرخيده و با سطح برش ديگر همراستا می شود.

اسلاید 20: خط های اندازه خط کامل نازک می باشند.اندازه گذاری: خطوط، حدود و توضيحات حداقل فاصله خط اندازه از لبه قطعه کار 10 ميليمتر و از خطوط اندازه ديگر 7 ميليمتر بايد باشد. حد خط اندازه می تواند پيکان، خط مايل يا نقطه باشد. برای هر نقشه بايد فقط يک نوع حد اندازه به کار رود. ارتفاع اعداد اندازه مطابق استاندارد متن نقشه نوشته می باشد. معمولا ارتفاع کمتر از 3.5 ميليمتر استفاده نمی شود. تا حد ممکن در يک نقشه بايد ارتفاع اعداد اندازه ثابت بماند. اعداد اندازه بايد از پايين يا راست قابل خواندن باشد. در قطعات با ضخامت يکنواخت، ضخامت قطعه کار می تواند با حرف t بر روی نما مشخص شود.

اسلاید 21: خطهای کمکی اندازه بايد يک تا 2 ميليمتر بالای خط اندازه قرار گرفته و ارتفاع دو طرف يکسان باشد. خطهای اندازه و خطوط کمکی اندازه تا حد ممکن خطوط ديگر را کمتر قطع کنند. پيکان اندازه می تواند بصورت پر، خالی يا باز استفاده شود. در صورت کمبود جا از نقطه استفاده می شود. نقطه می تواند بصورت پر يا خالی به کار رود. خط مايل اندازه گذاری همواره از چپ پايين به راست بالا کشيده می شود. در اندازه گذاری قطر يا شعاع بايد از پيکان اندازه استفاده شود. عدد اندازه نبايد خط اندازه گذاری را قطع کند. در منطقه ای که عدد اندازه قرار گرفته، هاشور زده نمی شود. زير عددهای اندازه ای که با مقياس نمی خواند، خط تيره کشيده می شود.اندازه گذاری: خطوط، حدود و توضيحات اگر زاويه بالای خط افقی قرار گيرد، در بالای خط اندازه و دور از مرکز نوشته می شود. اگر زاويه پايين خط افقی قرار گيرد، در بالای خط اندازه و نزديک مرکز نوشته می شود.

اسلاید 22: اندازه گذاری: مربع علامت ضربدری قطری، در صورت موجود بودن يک نما به کار می رود. عدد بعد از علامت آچارخور SW ، فاصله بين دو سطح موازی را نشان می دهد. علامت مربع را هنگامی که يک نما موجود باشد به کار می برند. اين علامت قبل از عدد اندازه قرار می گيرد. هر گاه شکل چهارگوش در يک نما قابل ديد باشد، تنها در صورتی که اندازه يک ضلع داده شود، از علامت مربع استفاده می شود.

اسلاید 23: ارتفاع علامت قطر بايد برابر با ارتفاع عدد اندازه باشد. در صورت کمبود جا، می توان خطوط اندازه نمايش قطر را با علامت پيکان بيرونی جايگزين کرد. قبل از قطر و شعاع کره، بايد حرف S نوشته شود. در صورتی از نمايش قطر کره استفاده می شود که مرکز کره ديده شود، در غير اين صورت بايد از علامت شعاع استفاده شود.اندازه گذاری: قطردايره، کره

اسلاید 24: اندازه گذاری: مخروط به دلايل فنی ساخت می توان اندازه های کمکی قطعات مخروطی و هرمی را داخل پرانتز بيان کرد. ميزان باريک شدگی مخروط و هرم را به کمک تصوير و يک نسبت عددی يا درصدی نمايش می دهند. تصوير مقدار باريک شدگی بايد جهت شيب را به درستی نشان دهد.

اسلاید 25: اندازه گذاری طول کلی، عرض کلی و ارتفاع کلی قطعات بايد داده شود. اندازه شيارها و زائده ها بايد در نمايی که بهترين ديد را دارد داده می شود. موقعيت سوراخها و شيارها بايد با اندازه موقعيت داده شود. خطوط اندازه را می توان به لبه های قطعات تکيه داد ولی نبايد به گوشه های قطعات تکيه داد. از تکيه کردن خطوط اندازه و کمکی به لبه های نديد قطعه خودداری شود. در جايی از نقشه که تعداد خطوط اندازه زياد باشد، اعداد اندازه را در يک امتداد نمی نويسند. اندازه اضافه داده نشود، در صورت لزوم اندازه کمکی داخل پرانتز داده شود.

اسلاید 26: شعاع ها را با گذاشتن علامت R مشخص می کنيم. خط اندازه شعاع فقط يک حد اندازه روی محيط دايره دارد. در صورت نياز، بايد مرکز قوس با تلاقی دو خط مرکزی داده شود. چنانچه قطعه کار حاوی چند قوس با شعاع های مساوی باشد، می توان همه آنها را با يک عبارت بيان نمود. هرگاه شعاع های زيادی وجود داشته باشد، می توان خط اندازه را به جای نقطه مرکزی به يک دايره کمکی کوچک ختم کرد.اندازه گذاری: شعاع

اسلاید 27: در اندازه گذاری وتر، خط اندازه بايد موازی وتر رسم گردد. اندازه کمانها با گذاشتن قوس در بالای عدد اندازه نشان داده می شود. در زاويه کمتر از 90 درجه خط کمکی می تواند بصورت عمودی يا افقی ترسيم گردد، ولی در زوايای بيشتر بايد خط کمکی اندازه بصورت شعاعی ترسيم گردد. می توان برای مشخص کردن کمان مورد اندازه گذاری از خط اشاره استفاده کرد.اندازه گذاری: وتر، کمان

اسلاید 28: پخهای 45 درجه يا خزينه های 90 درجه را می توان با نوشتن زوايا بصورت ساده تر نشان داد. در پخهای غير از 45 درجه بايد زاويه و عرض پخ، يا زاويه و قطر دو طرف پخ داده شود.اندازه گذاری: پخ ها، شيارها در اندازه گذاری جای خارهای سراسری محورها و سوراخها، عرض شيار و ضخامت محور تا کف شيار داده می شوند. در اندازه گذاری جای خارهای با طول محدود، عرض و عمق شيار داده می شود. عمق شيارها را در نمای بالا می توان بصورت ساده شده نشان داد.

اسلاید 29: تقسيمات مشابه با فاصله های مساوی را می توان ساده تر بيان کرد. ابتدا تعداد تقسيمات و بعد فاصله تقسيمات نوشته می شود. در حالت فوق می توان طول کل را نيز در پرانتز ذکر نمود. تقسيمات مساوی دايروی را نيز می توان با نوشتن تعداد تقسيمات و فاصله تقسيم نشان داد. تقسيمات دايروی را می توان با مختصات کارتزين نيز اندازه گذاری کرد. در صورت وجود دو يا چهار سوراخ منظم بر روی دايره، می توان از اندازه گذاری صرفنظر کرد.اندازه گذاری: تقسيمات مشابه می توان دايره سوراخ را جداگانه در نمای ديگری ترسيم و اندازه گذاری کرد. تعداد سوراخ ها و رزوه ها بايد داده شود. دايره سوراخ را در صورت وجود يک نما، می توان بصورت ساده نيز اندازه گذاری کرد.

اسلاید 30: برای رزوه های استاندارد، از علائم کوتاه که قطر نامی (قطر خارجی) پيچ را نشان می دهند، استفاده می شود. در پيچهای چپ گرد، علامت LH و در پيچ های راست گرد علامت RH بعد از قطر پيچ قرار داده می شود. در پيچ های چند راهه، پس از نوشتن قطر نامی پيچ، ابتدا گام حقيقی، سپس حرف P و گام ظاهری پيچ نوشته می شود. در اندازه گذاری پيچ بايد طول قابل استفاده آن داده شود.اندازه گذاری: رزوه ها

اسلاید 31: اندازه گذاری: تلرانس ها مقدار عددی حد بالايی را در بالا و حد پايينی را در پايين اندازه نامی می نويسند. ارتفاع اعداد تلرانس در استاندارد DIN 0.7 ارتفاع اندازه اصلی بوده ولی در استاندارد ISO برابر با ارتفاع اندازه اصلی می باشد. علائم حروفی انطباقات سوراخها بالاتر و علائم حروفی انطباقات ميله ها پايين تر از اعداد اندازه نوشته می شوند. اندازه نامی قطعات مونتاژی فقط يک بار نوشته می شود. علائم حروفی تلرانس اندازه داخلی را در بالا و يا قبل از علائم حروفی تلرانس اندازه خارجی می نويسند.

اسلاید 32: اندازه گذاری: تلرانس های آزاد اندازه هايی که تلرانس آنها در نقشه داده نمی شود، بايد با يک استاندارد مشخص گردند. اين استانداردها معمولا تلرانس آزاد يا عمومی می باشند که جداول آنها بصورت زير می باشد.

اسلاید 33: روشهای اندازه گذاریاندازه گذاری نسبی: اندازه را می توان روی يک خط مشترک بصورت صعودی نشان داد و يا می توان با يک پيکان مشخص نمود.اندازه گذاری زنجيری: اندازه گذاری نسبی: اندازه ها نسبت به يک نقطه مرجع داده می شوند. اندازه ها روی يک خط مشترک و به ترتيب داده می شوند.

اسلاید 34: روشهای اندازه گذاریاندازه گذاری جدولی: از شماره موقعيت (Position) استفاده می شود. اندازه گذاری می تواند از يک نقطه مرجع و يا چند نقطه مرجع داده شود. شماره موقعيت يک نقطه با شماره مرجع مختصاتی مربوطه شروع می شود.

اسلاید 35: ساده کردن نقشه ها در سوراخ عدد اول قطر سوراخ و عدد دوم عمق سوراخ را نشان می دهد. ممکن است نمايش سوراخ ها با خط مرکزی آنها انجام گيرد. در اندازه گذاری سوراخهای رزوه دار می توان بعد از مشخصه رزوه، طول رزوه و طول سوراخ رزوه را نيز آورد.

اسلاید 36: در اندازه گذاری خزينه ها می توان از علائم کوتاه استاندارد استفاده کرد، خطوط مرکزی می تواند جايگزين نمايش خزينه ها گردد. در سوراخهای خزينه دار عمق خزينه بعد از قطر خزينه آورده می شود. در مورد جای خارها عرض جای خار و عمق آن با يک خط اشاره مشخص می شود. می توان قطر جای خار رينگی را بعد از اندازه عرض آن آورد.ساده کردن نقشه ها

اسلاید 37: نمايش سوراخها، پيچها و ميخ پرچها در سازه های فلزی

اسلاید 38: نمايش سوراخها، پيچها و ميخ پرچها در سازه های فلزی در سازه های فلزی خط اندازه اکثرا با خط نازک مايل محدود می شود. خطوط کمکی اندازه بايد با فاصله نسبت به علائم پرچ، ميخ پرچ و سوراخ رسم شوند. پرچ ها، ميخ پرچ ها و سوراخهايی که فاصله مساوی از محور دارند، بصورت مرکز به مرکز اندازه گذاری می شوند. در مورد يک گروه از اتصالات، مشخص کردن يک نمونه و ذکر تعداد نمونه ها کافی است.

اسلاید 39: سوراخ مته مرغک سوراخ مته مرغک بايد روی قطعه کار بماند. سوراخ مته مرغک می تواند روی قطعه کار بماند. سوراخ مته مرغک نبايد روی قطعه کار بماند.

اسلاید 40: گاه آزاد