استبداد صغیر

صفحه 1:
بسم الله الرحمن الرحيم موضوع : استبداد صغير كرد آورنده : 

صفحه 2:
استبداد صغیر به دوره‌ایمیک ساله از تایبخ سیاسی ایران اطلاق می‌شود که از تیر ۱۲۸۷بابه توپ بستن مجلس شورای ملی توسط محمدعلی شاه آغاز گردید و در تبرماه 18 ابا فتح تهران توسط مشروطه‌خواهان و پناهنده شدن محمدعلی شاه‌به سفارت روسیه پایان یافت. در اين دوره عده‌ای از روزنامه‌نکاران» نمایندگان مجلس و آزادی‌خواهان دستگیر و اعدام شدند يا از تهران گریختند» لملبا مقایمت مشروطه‌خواهان سایر شهرها خصوصاً مجاهدین-تبریز: نمضت مشروطه زنده ملند و سرانجامبا حرکت مجاهدین‌تبریز و گیلان و نیز مشروطه‌خواهان لیل بختیاری به سمت تهران و فتح پایتفت لین دوره پایان یافت_پس از فتح تهران مشروطه‌خواهانبا صدور بیانیه‌ای محمدعلی شاه را از سلطنت عزل و فرزند خردسالش احمد میرزا رلبه جای او منصوب کردند. 

صفحه 3:
محمدعلی شاه و مشروطه از روزی كه جنبش مشروطه‌خواهی در ابران شکل كرفت محمدعلى ميرزا كه تكن زمان وليعهد بوهبا كن دشمنى ورزيد. از سوى ديكر دربار قاجار و شخص محمدعلى شاه تحت نفوذ روسيها و عمال آنها بودند. سركثى شابشال (ادیب‌الساطان) معروفسبه «شاپشال» معلم روسی محمدعلی شاه دشعنی بی‌پرولیی‌با نیضت مشروطه ایران داشت چون روس‌ها با جنبش‌های مردمی چه در داخل و چه در خارج روسیه سخت دشمن بودند.دلیل دیگر دشمنی روس‌ها با حرکت آزادی‌خولهی مردم ایران» قرارداد ‎٩۰۷‏ ابا انگلیس بود که ابران رلبه حوزه نفوذ خود تقسیم کرده بودند و آن‌ها خود را در دست‌اندازی‌به شمال ایران آزاد می‌دانستند و وجود سیستمی دمکراتیک و مردمی را مانعی آشکار بر سر راه لین هدف خود می‌شمردند. از طرفی محمدعلی شاه و همسر او اعتقادات خرلفی با رنگ و بوی مذهبی داشتند و در دربار آن‌ها هميشمبه روى روحانینی کبا مشروطه مشکل داشتند باز بود ومين لمر در دشمنى اوبا مشروطه مؤثو بود. 

صفحه 4:
آغاز استبداد صغیر بالاخره‌جا فرستادن کلنل لیاخوف فرمانده بریکاد قزاق حمله‌به مجلس را آغاز کرد. لیاخوفبا نیروهلیش مجلس را محاصره کردند و ساختمان مجلس و مدرسه سپهسالار را در ۸۱ کیلکی؛ ویفن حا ۱۵ (۲۳ جمادی الاول ۱۳۲۶ برابربا ۲ تیر ۱۳۸۷ و ۲۳ ژوئن ۸) به توپ بستند. عده زیادی از مدافعان مجلس در لین حمله کشته شدند. محمدعلی شاه لیاخوف را به حکومت نظلمی منصوب کرد وجه تعقیب نمایندگان و دیگر آزادیخواهان پرداخت. ملک المتکلمین و میرزا جهانگیرخان و قاضی اردلقی را در باغشاه‌پس از شکنجه در برابر محمدعلی شاه کشتند. 

صفحه 5:
پنجشنبه ۱۴ خرداد ۱۳۸۷ شاه در باغشاه صبح روز پنجشنبه ۱۴ خرداد ۱۲۸۷ هخ غوغای عجیبی در تهران برخاست. دسته‌ای از سربازان فریادکشان و نعره‌زنان‌به خیابان‌ها ریختند و «بگیر ببند» راه انداختند. به‌هر کسی رسیدند وی را کنک زدند و تیر هوایی شلیک کردند. پشت سر آن‌هلیک عراده توپ در جهت مجلس شورای ملیبه راه افتاد. همان موقعیک تیپ قزاق پیاده میدان توپخلنه را اشغال کرد. در گرماگرم لین حوادث محمدعلی شاه در کالسکذ سلطنتی شش اسبه‌ابا مشاور روسی‌اش «شاپشال» و کلنل لیاخوف فرمانده بریگاد قزاق‌سبه سوی قزاقخلنه و سپس باغ شاه در تهران حرکت کرد. همان روز اسبا بآلات جنگیبه باغ شاه برده شد و سیم‌های تلگرافبه کلی قطع شدنا خبری‌به شهرستان‌ها نرسد. بعد از ظهر مجلس جلسه‌ای تشکیل داد و رئیس مجلس اطمینان داد همه چیز در لمن و امان است و اعليحضرت براى هواخورى به باغ شاه رفتهاند. 

صفحه 6:


صفحه 7:
یکشنبه ۱۷ خرداد ۱۲۸۷ علیرضا خان عضدالملک برای صحبت‌با شامبه همراه چنستن از درباریان‌به باغ شاه رفت» لما میقع مراجعت از باغ» قزاقان آن‌ها را محاصره کردند و سه نفرشان دستگیر شدند. همان روز چند عراده قوب به نزدیک دروازه‌ها منتقل شد. از طرف دیگر احمد مشیرالسلطنه رئیس‌الوزرای جدید به مجلس آمد و وزرایش را معرفی کرد. 

صفحه 8:
دوشنبه ۱۸ خرداد ۱۲۸۷ راه نجات قزاق‌ها در شهر می‌گشتند و هرکس راکه اسلحه داشت خلع سلاح می‌کردند. از طیفی دستخطی از شاه زیر عنوان «راه نجات و امیدواری علت» چاپ و منتشر شد. در لین دستخط محمدعلی شاه از اینکه منلفع ملت لت دست مشتی خلئن شده شکلیت کرده و گفته بود: «ایران به‌طوری‌که دستخط فرموده وجه عموم دول اعلام فرمودهليم مشروطه و در عداد دول كنستيتوسيون محسوب است و وكلا و مجلس شوراى ملى در كمال امنيت و قدر تبه تكاليفى كه از براى آن‌ها مقرر است عمل خواهند كرد». مجلسيان از لين دستخط باخبر شدند و از شهرستانها و آقايان سيد عبدالله بهبهانی و سيد محمد طباطبايى استمالت كردند. محمدعلى شاه كلنل لياخوف را به باغ شاه احضار کرد. کلنل لياخوف گزارش لین دیدارها را آمده‌است: «اعلیحضرت موافقت خود رلبا پیشنهاد سابق؛ کمبه عرض عللی رساندم اعلام کرد. شرط او لین بود که طوری عمل شود که تبدیل حکومت مشروطه‌به استبداد قدیمی مورد اعتراض دول اروبا قرار نگیرد. دیگر اینکه اسن پترزبورگ اعلام می‌کرد و پاسخ می‌گرفت. در گزارش ۱۸ خرداد ‎US‏ لیاخوف خون‌ریزی کم باشد. من در جواب گفتم خون‌ریزی در این جنگ اهترازناپذیر است...» 

صفحه 9:
اعدام تنی چند از مشروطه‌خواهان بدست قوای قزاق در تبریز 

صفحه 10:
روز کودتا دوشنبه اول تیرماه ۱۲۸۷ شاه لین تلگراف را برای فرمانروایان شهرها فستاد: دلین مجلس بر خلاف مشروطیت است. هرکس من‌بعد از فرمایشات‌ها تجاوز کند مورد تنبیه و سیاست سخت خواهد بود.» حدود ۰ تفنگچی آماد ‏ مبارزه‌جا قوای شاه شدند و در بالاخانط عمارت شمللی مجلس و پشت‌بام‌های مساجد اطراف سنگر گرفتند.بیک دستة دیگر نیز که آذربایجلنی بودند در نزدیکی مجلس سنگر گرفتند. 

صفحه 11:
سه‌شنبه دوم تیرماه ۱۳۸۷ از صبح زود قزاقان و سربازان اطراف مجلس و مسجد سپهسالار را گرفتند و چند عراده توپ جلوی مجلس گذاشتند. جنگ از ساعت هفت و نیم صبح آغاز شد متا نزدیک ظهر ادامه داشت. در آغاز مجاهدان پیروز میدان بودند و عده‌ای از سربازان کلنل لیاخوف را کشتند» یلی آتش توپ‌هلیی که با عجله از باغ شاه آورده شدند مقاومت مجاهدان را در هم شكست. نهايتاً مجاهدان شکست خوردند و قزاقان و سربازانبه مجلس هجوم بردند. چند تن از نمایندگان و آزادی‌خواهان دیوار شمللی مجلس را شکستند وسبه پارک امین‌الدیله پناه بردند. در لین نبرد قلفات قزاقان ۱۰۰ کشته و ۱۵۰ زخمی بود. از مجاهدان حدود ۱۲۰۰ نفر کشته شدند. ‎Gales‏ ‏قزاقان» سربازان و جملعت اوباشبه درون مجلس هجوم بردند و اشیاء نفیس, تابلوهاء فرش‌هاء آینه‌های قدی و چلچراغ‌ها را خرد کردند و به یغما بردند. 

صفحه 12:
بر آزادی‌خواهان چه گذشت؟ پارک امین‌الدیله که آزادی‌خواهان درکن پناه گرفته بودند محاصره شد. از جمله کسانی که در آنجا بناه گرفته بودند سید عبداللّه بهبهلنی» سید محمد طباطبلیی ملک‌المتکلمین» صادق مستشارالدوله؛ ابراهیم حکیم‌الملک, اسماعیل ممتازالدیله رئیس مجلس» میرزا جهانگیرخان» و میرزا قاسم خان صور بودند. دربارخ اينكه جه کسی حضور لین عده را به شاه خبر داده روابت‌های مختلفی وجود دارد؛ ملی همگی آن‌ها متفق‌القول هستند که محسن امین‌الدوله تلفنی حضور آن‌ها را به شاه خبر داده بود. به هر حال» آزادیخواهان در پارک امین‌الدوله دستگیر و تحویل مقامات شدند. 

صفحه 13:
مشروطه‌خواهان» نمایندگان مجلس و روزنامه‌نگارانی که پس از به توپ بستن مجلس توسط لیاخوف نتوانستند از ساختمان مجلس فرار کنند و در باغ شاه زندانی شدند 

صفحه 14:
اش قبريزيان وكلاى تبوبز از جمله سيد حسن تقى زاده از ابتدا هوشيارى خود را حفظ كرده بودند و با موكلان خود در تماس بودفده به همين دليل وقايع سوم و چهارم قر 117 مشروطه خواهانمتبريز را غافلكير ذكرد. مستبدان تبريز كه از طرف ملابان ضدمشروطه هدلیت می‌شدند؛ در انجمن اسلامه که تحت نظر سید هاشم و حاجى ميرزا حسن مجنهد بود قواى مسلح خود را متمركز كرده بودند و تحت الحمليه كنسول روس بودند. شهريقبريزيجه دو قيم شده بوده یکی بود و سنارخان و باقرخان رهبری مجاهدان را پر قداره كشان و تفنكجىهاى مستبد و طرف دیگر آزادیخواهان. نبر در تبريز از همان دوم تير آغاز عهده داشتند. وضع‌تبریز سخت بحرلنی بود؛ از طیفی مجتهدان طرفدار استبداد عليه مشروطه خواهان اعلام جهاد مىكردند و از طیفی کنسولگری روس داثماً القا مى كرد كه مفایمت در حکم خود کشی است؛ یلی ستارخان و باقرخان شجاعلنه می‌جنگیدند. روز ۲۴ تبرماه ۱۲۸۷ کنسول روس به. زبر ببرق ابران ستارخان: کرد پبیقی از سفارت بفرستاستا از کود مصون بماند. سنارخان جواب داد: «جناب کنسول‌عن می‌خولهم هفت دیلت. ببليد؛ من زبر بيرق بيكانه نمىروم.» بعد از لین کم کم از ترس مردم تبريز كاسته شد و نبرد شدت ببشترى كرفت. اواخر مرداد عبن الدوله» دشعن مشهور مشروطه؛ به حكومت آذربايجان منصوب شد و تلاش كرد از طريق كفت وكو با مجاهدان اوضاع را آرام كند ولى موفق نشد. در این ایام دستههای سواره و بياده و توبخلنه؛ از جمله سباهىمبه سر كردكى محمديلى خان تنكلبنى؛ براى سركوب قبابتبريز از تهران رسيده بود؛ يلى از طيفى مشروطه خواهان فبزاز طرف ابرانيان قفقاز و استانبول حمليت مىشدند. در ين مبان سباهبان ملكو مركب ازسه هزار تفرسبا بنج عراده توبسبمتبريز حمله برهند ولى از مجاهدان شكست سختى خوردند. محمدولى خان تنكابنى تلكرافى به محمدعلى شاه فرستاد و او را اندرز داد و توصيه كرد تا مجلس را باز كندد ولى شا باسخ تندىمبه او داد و تأكيد كرد: «همان است كه كفتدام.ستا لين اشرار تنبيه نشهند و پدرشان سوخته نشود؛ دست بردار نيستم. سپس از لين باسخ محمدولى خان تنكابنى از طرفدارى دولت منصرف شد و با افراد خود از تبريز به تنكابن رفت؛ ولى جنك در تبريز هنوز ادامه داشت. 

صفحه 15:


صفحه 16:
فتوای علمای سه‌گانه نحف آخوند خراسانی» آیت‌الّه میرزا حسین تهرانی و آیت‌الّه عبدالله لاهیجی (مازندرانی) سه روحانی ساکن نجف در فتوایی به پاری مشروطه خواهان شتافتند. به گفته کسروی» آن‌ها تلگرافی از آقایان سید عبداللّه بهبهانى» سید محمد طباطبایی و شادروان افجه‌ای در مورد اوضاع دریافت کردند. در پاسخ» آن‌ها فتوایی شدیداللحن صادر کردند و مخالفت با اساس مشروطیت از جانب هر صنف و گروهی که باشد را در حکم محاربه با امام زمان تعبیر کردند. ایشان حمله به تبریز را نیز به منزله جنگ با امام زمان توصیف کردند. محمدعلی شاه در پاسخ این تلگراف لایحه جوابیه‌ای صادر کرد و در آن اتفاقات رخ داده را به «دسایس خارجه و منافقین» و اعلام موضع علمای نجف را به بی‌اطلاعی از «سوء قصدی که فرق فاسده نسبت به دين و دولت داشته» نسبت داد. علیاکبر دهخدا در اولین شماره سری جدید صور اسرافیل که پس از آغاز استبداد صفیر در سوئیس منتشر شده در مقاله‌ای در ستون چرند و پرند به نام «کلام الملوک ملوک الکلام» به هجو این جوابیه پرداخت و چرند و پرند پادشاه را برترین چرند و پرندها دانست 

صفحه 17:
طومار سازی علیه مشروطه محمدعلی شاه وانمود کرد که با مشروطه مخالف نیست و مجلس سه ماه دیگر با ز گشایی خواهد شد. بعد از پایان مهلت سه‌ماهه دو ماه دیگر تمدید شد. محمدعلی شاه در ۱۶ آبان ۱۲۸۷ جماعتی را به باغشاه دعوت کود و در مورد انتخاب نمايندكان با آنها صحبت كرد. طبق قرار و مدار قبلی؛ شيخ فضلالله نورى به مخالفت با مشروطه برخاست و آن را مغاير شرع مقدس تعبير كرد و تلكرافهاى زيادى كه با هدايت شيخ فض لاله نوری از شهرهای مختلف در ضدیت با مشروطه مخابره شده بود به صورت طومار بزرگی به شاه نشان داده شد. روز ۲۸ آبان ملاقات دیگری ترتیب دادند و شاه بالای طومار نوشت به تقاضای قاطبه مردم از كشايش مجلس منصرف شدهاست و بيشنهاد تأسيس «مجلس شورای کبرای دولتی» به جای «مجلس شورای ملی» را مطرح کرد که پنجاه عضو خواهد داشت و توسط شاه منصوب خواهند شد. در این روزها آتش مخالفت با شاه و شیخ فضل‌الله نوری شعله ورتر شده بود و در يك مورد شيخ فضل الله نورى از يى ترور نافرجام جان سالم به در برد. 

صفحه 18:
قیام بختیاری‌ها در حللی که درتبریز مجاهدان درگیر مبارزه‌با دشمنان مشروطه بودند» در اصفهان اعتراضات‌به بست نشینی عده‌ای انجامید و قوای بختیاری که در ّن هنگام توسط ایلخان بختیاری‌ها نجف قلی خان صمصام السلطنه رهبری می‌شد برای نجات جنبش مشروطه بسیچ شده و از تملسی مناطق بختیاری‌نشین‌به سوی اصفهان حرکت کردند.جا پیوستن قوای بختباری کار بالا گرفت. صمصام السلطنه ایلخان بختیاری‌با نیروی مسلح زیادیبه اصفهان وارد شد. 

صفحه 19:
نقش زنان در جنبش مشروطه انقلاب گیلان در لین اوقات کمیته «ستار» در گیلان تشکیل شده بود. یپرم‌خان.با مشروطه خواهان هم ‎Glow‏ شد و جوانان ارمنی را برای نیضت بسیج کرد. در همین هنگام محمدولی خان تنکلبنی ازستبریز با زگشته بود. کمیته ستارسبا او مذاکره کرد و او را راضی کردبا نیروهایش برای پیروزی جنبش مشروطمبه مبارزه برخیزد. در روز 1 بهمن ۱۲۸۷ انقلابیونبه کمک محمدیلی خان تنکابنی و بپرم‌خان» سردار افخم حلکم رشت را کشتند و شهر را تسخیر کردند. بس از آن تمام گبلان به تصرف آزادی خواهان در آمد. 

صفحه 20:
عقبنشینی شاه سبس از لمين وقليع شاه اعلامیه‌ای صادر کرد.کمپس از خروج متحصنان از سفارت دول خارجی مجلس را باز خولهد کردسپس از لین کنسول‌های روس‌به قزیین و اصفهان رفتند یبه محمدیلی خان تتکلینی و سردار اسعد كفتند بنلبه قول شاه بهتر است دست از ستبز بردارند و منتظر کشلیش مجلس باشند؛ هلی آن‌ها زیر بار نرفتند و كفتند مشكلى .با شاه ندايند و صرفاً خواهان احياى سيستم مشروطه می‌باشند. در این هنگام تفنكداران نيروى دريايى انكليس در بوشهر يباده شدند. محمدعلی شاه روز ۱۴ اردیبهشت ۱۳۸۸ فرمان انتخابات را برای ۲۸ تیرماه صادر کرد و دستخطی داد که همان متمم و قانون اساسی اجرا خواهد شد. محمدیلی خان تنکابنی همان روز قزوین را در عرض ۲۳ ساعت تصرف کرد. روز ۳۱ اردیبهشت سردار اسعسبه سمت تهران حرکت کرد. محمدیلی خان تنکابنی دربارْ ح رکبه تیران دودل بود» ولی‌با تلگراف‌هلیی که از انجمن سعادت استانبول و مهاجران مقیم اروبا رسید و همچنین اصرار میرزا محمدعلی خان تربیت ویپرم‌خان به سمت تهران حرکت کرد. 

صفحه 21:
در لین ميان كنسولهاى روس و انكليس دائماً در تكليو بوهنستا انقلابيون را از حركت به تهران برحذر دارند و حتى متوسل به تهديد نیز می‌شدند ولی موفق نشدند. بالاخره روز سوم تیرماه ۱۳۸۸ نیروهای محمدلی خان تنکلبنی و سردار اسعد در كرج به هم ملحق شدند وجه سمت تهران پیش رفتند. دروازه تهران.به توپ مجهز شده بود و محمدعلی شامبا هشت هزار قشون و توپخلنه سنگین و هزاران الواط و اراذل شهر تهران را به دژ مستحکمی تبدیل کرده بود. 

صفحه 22:
فتح تمران بالاخره روز ۲۲ تیرماه ۱۲۸۸ دروازه بهجت آباد کشوده شد. مجاهدان وارد تمران شدند و بهارستان و محلات شمللی را متصرف شدند. بعد از سه روز زد و خورد روز ۲۵ تیر محمدعلی شاه به سفارت روس پناهنده شد و وزیر جنگ و اطرافیانش نیز به او پیوستند. بس از فرار شامبه سفارت روس, کلنل لیاخوف و فولیششبا شفلعت کنسول‌های روس و انگلیس تأمین گرفتند و تسلیم شدند. لیاخوف در مسجد سپهسالار شمشیر خود را تسلیم سرداران ملی کرد. 

صفحه 23:
خلع محمدعلی شاه روز ۲۶ تیرماه مجلسی عللی متشکل از پانصد نفر تشکیل شد و در میان هلهله و شادی‌به استناد اصل سى و جنج متمم قانون اساسی که مقرر می‌دارد «سلطنت ودیعه‌ای است که‌به موهبت الهی از طرف ملت‌به شاه مفوض شده» محمدعلی شاه از سلطنت خلع شد. مجلس عللی کین خبر را در نامه‌ای‌به اطلاع شاه رساند و فرداین روز کلیه آزادی خواهان در آرامگاه شهدای راه آزادی جمع شدند و به میرزا جهانگیرخان و ملک المتکلمین ادای احترام کردند. فرنند خردسال محمدعلی شاه احمدمیرزاکه نمی‌خواست از پدر و مادرش جدا شود اشک ریزان‌-به سلطنت آباد رفت و در ميان استقبال مردم وارد کاخ شد. در لین ایام ستارخان و باقرخان که در کنسولگری عثملنی متحصن بودنده ضمن تلکرلفی-به محمدیلی خان تنکلینی گفتند که روس‌ها به عنمانی فشار آورده‌اند که آن‌ها را اخراج کند. محمدولی خان تنکابنی جواب داد که در صورت تمایل می‌توانند به 

صفحه 24:
مجلس دوم و وقایع پیرامون آن مجلس عللی تدارک انتخابات را دید ویک هیلت دوازده نفری متشکل از: محمدولی خان تنکابنی» سردار اسعد» صنيع الدیله, سید حسن تقی‌زاده» وئوق الدیله» حکیم الملک؛ مستشارالدوله» سردار یحییء میرزا سلیمان خان» حاجی سید نصرالله تقوی» حسین قلی خان نواب» و میرزا محمدعلیخان تربیت. روز ‎"١‏ تيرماه شيخ فضل الله نورى دستكير و بعد از محاکمه انقلابی در میدان تویخانه اعدام شد. محمدعلی شاه کوشش بسیار کرد در ایران بملند» ملی روز ۱۸ شهریور ۱۲۸۸ نیر نظر نمایندگان روس و انگلیسبه اتفاق چهل نفر از اعضای خانواده برای همیشمبه شهر اودسا در روسیه تبعید شد. 

صفحه 25:
روز ۲۳ آبان ۱۲۸۸ مجلس دومبه وسیله احمدشاه افتتاح شد و مجلس به شاه ادای احترام ‎os‏ به اصرار نمایندگان» محمدولی خان تنکابنی به سمت ریاست دولت انتخاب شد و کابینه خود رلبه شرح زیر تشکیل داد: محمدهلی خان تنکلبنی وزیرالوزرا و وزیر جنگ سردار اسعد» داخله, صنیع الدمله» معارف» وئوق الدیله» مالیه» مشیرالدیله» عدلیه علاءالسلطنه, خارجه» سردار منصور» پست و تلگراف مستوفی الممالک دربار. 

صفحه 26:
The End