اسراف در اقتصاد اخلاق (بررسی رفتار مصرف کننده و تولید کننده)
اسلاید 1: اسراف در اقتصاد اخلاق (بررسي رفتار مصرف کننده و تولیدکننده) بیژن بیدآبادموسسه مطالعات و پژوهشهاي بازرگاني http://www.bidabad.com/bidabad@yahoo.com
اسلاید 2: اقتصاد اخلاق اقتصاد اخلاق نامي نو از مباحث ارزشي قديمي در اقتصاد است كه با توجه به رعايت اصول اخلاقي به تحليل پديده‌هاي اقتصاد و رفتار اقتصادي مي‌پردازد. روش بررسي: منافع فرد و جامعه با ملاحظات مادّيات و معنويات هردو مدّ نظر قرار گيرد. از نگاه رايج به مسائل اقتصادي جامعتر است و ضمن قبول قوانين علمي اقتصاد سعي بر يافتن رفاه مادّي و معنوي انسان در دامنه‌اي وسيعتر از مادّيات صرف دارد.
اسلاید 3: اسرافاسراف: «از حد اعتدال خارج شدن» است و این خروج بیشتر به اخراج در فزونی است تا نقصان. راغب: «سرف» تجاوز از حد در کليه افعال انسانقرآن خطی شماره 4 آستان قدس رضوی: اَسْرَف به معنی «تباهکاری کند» و ِاسراف به معنی «تباهیها و تباه کرده» معنی شده است. این معنی از لحاظ اقتصادي در اين بحث اهمیت بسزایی دارد.
اسلاید 4: قرآنيٰا بَني آدَمَ خُذُوا زينَتَكُم عِنْدَ كُلِّ مَسجِدٍ وَ كُلُوا وَ اشْرَبُوا وَ لاٰتُسْرِفُوا اِنَّهُ لاٰ يُحِبُّ الْمُسْرِفينَاي فرزندان آدم زينتهاي خود را در هر مسجدي برگيريد و بخورید و بیاشامید و اسراف مکنید که خداوند اسرافکاران را دوست نمیدارد
اسلاید 5: تفسيرمعني برحسب تنزيل: استعمال قوا و اعضا در هر كاري زيادتر از مقدار تحصيل حقيقت آن فعل و زيادتر از تحصيل كمالات آن اعمّ از اينكه فعل واجب باشد يا مستحب يا مباح، اسراف محسوب مي‌شود معني برحسب تأويل و باطن: اسراف در خوردن و آشاميدن و پوشيدن به اين است كه نفس بر عقل غلبه كرده و از امر و نهي در مورد آنها غفلت مي‌كند، يعني اسراف تحصيل كردن مشتهيّات و خواسته‌هاي نفس است غالب بر عقل و امر الهي
اسلاید 6: اخبارعن عبدالله بن عمر: «مَرَّ رَسُولُ‌الله صلي‌الله عليه و‌اله بِسَعد وَ هُوَ يَتوضّأُ، فقال: لاتَسرف يا سَعدُ! قال: اَفي الوُضُوء سَرَف؟ قال: نِعم وَان كُنتَ عَلي نَهرِ جار»از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم وارد شده: آيا در وضو اسراف هست؟ فرمود: بلي، در وضو اسراف هست اگر چه بر سر نهر جاري باشي.
اسلاید 7: رفتار مصرف کننده و اسراففروض نظریه رفتار مصرف کننده در اقتصاد خرد:اگر مصرف کننده مطلوبیت بیشتری از مصرف A بدست آورد تا B می‌گوئیم A مرجح است به B. برای تمام گزینه‌های ممکن B و A مصرف کننده: بین A و B یا A را بر B یا B را بر A ترجیح می‌دهدیا بین A و B بی‌تفاوت است. فقط یکی از این ترجیحات صحیح است اگر A را بر B و B را بر C ترجیح دهد او A را بر C ترجیح خواهد داد. Transitiveفرض مرتبی بودن مطلوبیت Ordinalتابع مطلوبیت از قبیل اكيداً شبه مقعرStrictly quasi concaveفروض حاشیه‌ای دیگر از لحاظ کیفیت، زمان و مقدار کالا (غیرعدد صحیح بودن)اشباع ناپذیری Non-Satiation_________________________________________________________این فروض رفتار عقلانی مصرف کننده را تشکیل می‌دهد و در اقتصاد اخلاق نیز مورد قبول است: کل ما حکم به العقل حکم به الشرع. در اقتصاد اخلاق و در مبحث اسراف: فرض اشباع ناپذیری را وارد نمي‌كنيم.
اسلاید 8: تعادل كار – درآمد- مصرف در نظریه رفتار مصرف کنندهمصرف کننده تابع مطلوبیت خود را (f) با توجه به قید بودجه حداکثر می‌نماید:Max: f(q1,q2)S. to: y = p1q1 + p2q2رفتار مصرف کننده برای تنظیم زمان کار و استراحت:تابع مطلوبیت (U) به شکل تابعی از فراغت (L) و درآمد (y)، کل زمان موجود برای فرد (T) و زمان کار (W ) و نرخ دستمزد (r):Max: U=g(T-W, rW)
اسلاید 9: اشباع پذيري-فراغتنگرش اقتصاد نئوكلاسيك به رفاه حداکثر نمودن مصرف است؛ از لحاظ نظری افراد مصرف خود را با ملاحظات فراغت و کار را حداکثر مي‌كنند.ولی در عمل مطلوبیت ناشی از مصرف بر مطلوبیت ناشی از فراغت می‌چربد. توجه انسان به ماديات ملموس كه كالاها هستند بيش از مطلوبهاي معنوي اوست كه ملموس نيستند. زيرا حس‌هاي خمسه در كالبد انساني ماده را بهتر از معنا ادراك مي‌كند. اين پديده در عمل انسان را تبدیل به ماشیني می‌نمايد که تمام همّ و غمّ وی مصروف تولید مادی می‌گردد. در صورتی که انسان باید به تولید محصولات معنوی لازم براي خود هم بپردازد که معمولاً آن در زمان فراغت حاصل می‌شود. یعنی زمانی برای تفکر و انديشه و محاسبه و مراقبه و تزكيه و تربيت و اصلاح امور روحی و معنوي و اخلاقي خود نیز لازم دارد تا در این ارتباط به هدف خلقت خود نیز پی برد و قدمی در اعتلای روحی خود بردارد. نگرش حداکثر کردن رفاه با حداکثر کردن مصرف به معنای مصرف بي حد است. در صورتی که انسان نمی‌تواند مصرف کننده کالا بدون حد و مرز باشد. زیرا برخلاف نظریات نئوکلاسیکها مصرف كننده اشباع پذير است یعنی بیش از اندازه‌ای حدوداً مشخص از کالاها و خدمات نمی‌تواند استفاده کند. به عبارت دیگر گنجایش مصرف ندارد. این مسئله اگر در تمام کالاها صادق نباشد لااقل در مورد دستهای از کالاها و خدمات صادق است.
اسلاید 10: مصرف و مسرفاسراف منابع نوعي اتلاف منابع نيز هست اسم مكان يا زمان براي اسراف، «مَسْرَف» يا «مَسْرِف» مي‌شود كه به معني محل يا زمان اسراف معني مي‌دهد و اگر مكان يا زمان را مجازي بگيريم «مسرف» به معني «مورد اسراف» خواهد بود. مفهوم اسراف به معنی تباه کردن منابع موردنظر ماست.بخشی از منابع کالایی دچار افساد با تباهی یا دورریزی یا زبالگی، شود. ناشي از :«حرص خريد»«مصرف تقليدي»«مصرف خودنمائي»«مصرف تشويقي»«مصرف عادتي»يا بطوركلي‌تر «مصرف گرايي» اينها در معني «مسرف» با «سين» می‌گنجد نه «مصرف» با «صاد» زیرا منابع احصاء شده مورد «أکل» واقع نمی‌شود. مصرف از لحاظ نظریات اقتصاد خرد به معنی خرید کالا یا تقاضای واقع شده تعریف می‌گردد در صورتی که أُکل به معنی صرف کردن کالا یا به واژگان عامه «خوردن» تلقی می‌شود این خوردن لزوماً به معنی بلعیدن با حلق نیست بلکه «بکارگیری کالا» معنی می‌دهد. براي اينكه مفهوم منطوق جدا از تداعيات اذهان باشد استعمال كلمات نامأنوس يا جديد (حتي لاتين) بهتر مقصود را مي‌رساند.
اسلاید 11: مسرف + أکل = مصرفq همان مصرف مدنظر اقتصاددانان نئوکلاسیک است ٭q آن مقدار از q است که به أکل می‌رسد q~ آن مقدار از q است که تباه می‌شودتباه شدن: دورریختن کالافاسد شدن آنغیرضروری بودنضايع شدناز مد افتادنبلااستفاده شدن
اسلاید 12: مطلوبیت در حالت اسرافاز لحاظ منطقی و عقلی اگر کالایی به نحوی تباه شود سبب ایجاد مطلوبیتی برای مصرف کننده نخواهد شد. به عبارت دیگر اگر بخشی از کالای خریداری شده ضایع یا فاسد شود یا غیرضروری باشد یا به دلیل تغییر زمان قابل استفاده نباشد یا از مد بیافتد یا به هر دلیل دیگری مورد استفاده به معنی أکل قرار نگیرد سبب ایجاد مطلوبیتی برای مصرف کننده نخواهد شد. یعنی فقط بهره‌برداری از کالا یا خدمت است که موجب انتفاع و مطلوبیت می‌گردد و نه فقط خرید کالا. لذا فقط أکل در تابع مطلوبیت مصرف کننده قواعد ارجحیتهای آشکار را می‌پذیرد و نه مسرف
اسلاید 13: حداکثر كردن مطلوبیت در حالت اسرافتابع مطلوبیت مصرف کننده و مسئله حداکثرسازی شیب منحنیهای بی‌تفاوتی تغییر نکرده ولی به دلیل اینکه بخشی از درآمد به دلیل ضایع شدن یا تباه شدن کالا از دست می‌رود خط بودجه به سمت چپ انتقال یافته و به منحنیهای بی‌تفاوتی‌اي مماس می‌شود که مقدار مطلوبیت آنها کمتر است. برای جبران این کاهش باید به مقدار هزینه مسرف به مصرف کننده داده شود تا وی با همان الگوی اسرافی سابق به حد مطلوبیت بدون اسراف برسد.
اسلاید 14: کار و فراغت در حالت اسرافمصرف کننده بخشی از مطلوبیت خود را به دلیل مسرف یعنی تباه شدن منابع درآمدی خود از دست می‌دهد. میزان درآمد از دست داده شده در اثر اسراف یعنی y~ باید توسط کار بیشتر بدست آید تا رفاه وی را ثابت نگهدارد. باید میزان W~ ساعت به کار خود اضافه کند یا به عبارت دیگر از فراغت خود کم کند تا منابع درآمدی لازم برای مسرف را بدست آورد و نتیجتاً از مسرف هم مطلوبیتی نبرد
اسلاید 15: نتيجه اسرافنتيجه: اسراف سبب از بین رفتن فراغت انسانها و مطلوبیتی که از فراغت می‌برند مي‌شود. اين نتيجه ناقض فرض عقلانيت مصرف كننده نيست. چون اسراف سبب می‌شود بخشی از منابع کالایی دچار افساد يا تباهی یا دورریزی یا زبالگی، ناشي از فرم تابعي نادرست تابع مطلوبيت به دليل عواملي نظير «حرص خريد»، «مصرف تقليدي»، يا «مصرف خودنمائي» يا «مصرف تشويقي»، يا «مصرف عادتي» يا «مصرف گرايي» يا مشابه مي‌باشد عملاً بايد در عوض اينها مصرف كننده بيشتر كار كند و اوقات فراغت خود را از دست بدهد تا اين مصرف را احصاء نمايد. و با اين ارتضاء أكلي صورت نمي‌گيرد و فقط مصرف كننده خيالاً مرتضي مي‌شود.
اسلاید 16: اسراف و رفتار تولید کنندهدر فرآیند تولید به دلائل مختلف خط تولید می‌تواند مولد ضایعات یا افساد مواد اولیه یا واسطه‌ای یا کالای تولیدی شود یا محصول را با بهای تمام شده بالاتر تولید نماید؛ یعنی منابع یا عوامل تولید را بیش از حد لزوم بکار گیرد. اسراف در تولید:در بهره‌وري کل: با عوامل تولید ثابت مقدار تولید کمتر از مقدار تولیدی باشد که در شرایط حداکثر بازدهی قابل حصول است. Total productivityدر ترکیب نابهینه عوامل تولید: یعنی ترکیب عوامل تولید به صورت بهینه در فرآیند تولید بکارگرفته نشود. Allocative inefficiencyضایعات در تولید: به معنی درصد فرآورده‌های معیوب یا پائین‌تر از استاندارد. Technological inefficiencyفساد محصول: به معنی عدم وجود فرآیندهای صحيح انبارداری، نگهداری، بسته‌بندي و یا توزیع محصول.
اسلاید 17: اسراف در بهره‌وري کلافزايش بهره‌وري کل: از مقادیر ثابت عوامل تولید بتوان محصول بیشتری را احصاء نمود.٭A آن مضرب از بهره‌وري کل است که در عمل تولید می‌شود A~ مرتبط با آن مقدار از تولید است که به دلیل عدم رعایت نکات بهره‌وري عملاً تولیدی از آن احصاء نمی‌گردد.این ارقام مثبت جملات سمت راست سبب می‌شود توابع تقاضا برای عوامل تولید به سمت راست انتقال يابند: بکارگیری بیشتر عوامل تولید و گرانتر شدن قیمت عوامل تولید، بدون اینکه محصول بیشتری تولید گردد.
اسلاید 18: اسراف در ترکیب نابهینه عوامل تولیدامکان تولید در سه ناحیه کلی قرار می‌گيرد: ناحیه غیرمنطقی تولید: بازدهی نهایی حداقل یکی از عوامل تولید منفی است. اسراف عامل تولید بسیار زیاد است. منفی بودن بازدهی عامل تولید به معنی بکارگیری بیش از حد عامل تولید مربوطه می‌باشد که بکارگیری واحدهای نهایی از آن میزان تولید را کاهش مي‌دهد. ناحیه منطقی تولید: اسراف کمتر از ناحیه قبل است ولی به دلیل عدم استفاده بهینه از منابع، توليد می‌تواند در حداکثر نباشد. بازدهی نهایی عوامل تولید مثبت است ولی ترکیب بکارگیری عوامل صحیح نیست. چنانچه ترکیب عوامل تولید را بهینه نمائیم این نقائص رفع خواهد شد و اسراف از بین خواهد رفت.نتيجه: میزان تقاضا برای عوامل تولید را افزایش داده بدون اینکه محصولی از بابت آن ایجاد نماید.
اسلاید 19: ضایعات تولید و فساد محصولضایعات تولید: به دلائل مختلف بوجود می‌آید که تنوع زیاد دارد اهمال نيروي انساني نامرغوب بودن مواداولیه نقص فني در ماشین آلات تولید ...در خطوط تولید صنعتی و سنتی بسته به نوع تولید کالا یا خدمت و فعالیت متفاوت استضایعات تولید با حجم زیاد آن معمولاً استفاده‌های خاصی نیز دارند ولی مرغوب نيستند. نتيجه: همان آثار برای کاهش در بازدهی کل را دارند. فساد محصول: در تعاقب فعالیت تولیدی بنگاه است ولی چون محصول تا تحویل به خریدار از داراییهای تولیدکننده محسوب می‌شود از موارد اسراف در تولید قلمداد می‌نمائیم. اين ناكارائي مي‌تواند ناشي از سرويسهاي بعدي:حمل و نقل و توزيع انبار یا دپو فاسدشدن زنگ زدگی خوردگینتيجه: بکارگیری بخشی از منابع عوامل تولید می‌گردد که سبب بازدهی نخواهند شد.
اسلاید 20: اقتصاد دانش محور و اقتصاد اخلاقتحليلهاي نظري فوق با ملاحظات اقتصاد دانش محور نه تنها نسخ نمي‌شوند بلكه بر اهميت ديدگاه اقتصاد اخلاق نيز مي‌افزايد. زيرا اقتصاد دانش محور با تشديد كارائي و بالابردن راندومان و تسهيل عمليات چگونگي رفتارهاي اقتصادي را تغيير داده و حادّ مي‌نمايند.
اسلاید 21: اثرات تحولات فناوري اطلاعات و ارتباطات خريد و فروش كالا از طريق اينترنت و ساير شيوه‌هاي تجارت الكترونيكيسهولت دسترسي در تمام ساعات روز و ايام هفته به بازارها، مشتريان، فروشندگان، واسطه‌هاعدم لزوم به حضور و ارتباط مستقيمكاهش هزينه‌هاي دريافت و پرداخت از طرق مختلف سيستم‌هاي الكترونيكيكاهش هزينه‌هاي خريد و فروش و انبار و توزيع كاهش هزينه‌هاي واسطه‌هاكاهش هزينه‌هاي سربارافزايش سرعت مراحل خريد و فروش و تحويلسهولت تبليغ و معرفي كالا و خدمتافزايش راندومان تبليغات در تشويق مصرف با بكارگيري ابزارهاي جذاب تبليغ نظير الوان و اصوات، نمايش كاهش خطا نسبت به روش سنتي معاملاتدسترسي آسان به بازارهاي بزرگ جهانيحضور بي وقفه در سراسر گيتيبهنگام بودن اطلاعات بازارشفافيت بيشتر اطلاعات بازارتكثر انواع كالا و خدمت خلق ابداعات مالي جديد
اسلاید 22: كانالهاي اثرگذاري بر رفتار مصرفي و توليدي تغيير شكل فرم تابعي توليد به دليل تغيير تكنولوژي توليد و نتيجتاً جايگزيني عوامل توليد سرمايه‌بر با بازده بالاتر و نيروي كار ماهر و متخصص. و از سوي ديگر افزايش منابع مالي آزاد بنگاه در اثر كاهش هزينه‌هاي جانبي فروش و توزيع و نتيجتاً افزايش توليد. تغيير شكل فرم تابعي تابع مطلوبيت مصرف كننده به دليل تغيير سليقه و ورود كالاهاي جديد مصرفي و تغيير ارجحيت‌هاي مصرفي مصرف كننده. و نتيجتاً حذف برخي هزينه‌هاي ابتياع و معاملات و افزايش مصرف ساير كالاها به دليل اثر جايگزيني ناشي از صرفه‌جوئي در هزينه‌هاي معاملات و ...
اسلاید 23: نتيجة اسراف در تعادل بازارها در اقتصادكالاي بيشتري مصرف مي‌گردد بدون افزايش مطلوبيت.تقاضاي كالا بيشتر و قيمت آن افزايش مي‌يابد.فراغت نيروي انساني كمتر خواهد شد.كالاي كمتري توليد مي‌شود.نيروي انساني بيشتري بكار گرفته مي‌شود.عوامل توليد بيشتري صرف توليد مي‌گردد.تقاضاي عوامل توليد بيشتر و قيمت آنها بالاتر مي‌رود.كارائي كم مي‌شود.رفاه جامعه كمتر مي‌شود.
اسلاید 24: نتيجه گيرياگر آموزه‌هاي اقتصاد اخلاق در شاكلة الگوي مصرف تقويت شوند رفتارهاي اقتصادي به سمت رفتار معتدل مصرف سوق مي‌يابد. و اگر آموزه‌هاي اخلاق اقدام به اصلاح اين فرآيند ننمايند انسانها در مسير تحولات مبدل به ابزاري براي توليد كالا و مصرف آن خواهند شد و آنچه كه انسان براي آن خلق شده كه برتر از توليد و مصرف مادي است، در اين اشتغال بيش از حد به توليد و مصرف مادّي جايي پيدا نخواهد كرد. به عبارت ديگر اگر رفتار اقتصادي افراد تربيت نشود اقتصاد متعارف انسانها را به سمت تبديل آنها به ماشين «فقط توليد- فقط مصرف» خواهد كشيد.
اسلاید 25: با تشكر بیژن بیدآبادموسسه مطالعات و پژوهشهاي بازرگاني http://www.bidabad.com/bidabad@yahoo.com
نقد و بررسی ها
هیچ نظری برای این پاورپوینت نوشته نشده است.