صفحه 1:
پروین لعتصامی
صفحه 2:
Bee ANCES Eee Seaton aN
466 ان شاعر ایران؛ در 06 اسفند
رش یوسف اعتصامی» لفیش
Anges eee Tee EE Ten rea
مشهورترا
در تبريز به دنيا آمد. ب
عصر خود بود. مادرش كه اختر نام داشت» دختر
were ل ل ا LES 0
است.
صفحه 3:
* يروين اعتصامى؛ در كودكى همراه با يدر به تهران آمد و 3 كو فا اند نلشه
oe 6
در این شهر ساکن شد. خانه پدر پروین» به جهت شخصیّت
ادبی و علمی اعتصام الملک» رفت و آمدگاه و محفل
دوستانه اشخاصی هم چون حاج سید نصرالّه تقوی» دهخدا
و بهار بود. اعتصام الملک به زبان های عربی و فرانسه
آشنا بود و به کتاب هاء و مجله هایی که در آن زمان» از
قاهره» دمشقء قفقازء بغداد و اروپا به ابران رسید؛
دسترسی داشت. پروین زیر نظر پدر و در فضای علمی و
ادبى تربيت شده و به بلوغ فکری و فرهنگی دست یافت و
با افکار نخبه گان ادب عصر خود آشنا شد. کتابخانه غنی و
پرمحتوای پدر وی که مجموعه ای را از علوم قدیم و
معارف جدید در برداشت. اندیشه والای پروین را شکوفا
می کرد.
صفحه 4:
* پروین» مقدمات عربی و فارسی را نزد پدر آموخت و تحصيلات
تحصیلات کلاسیک خود را در مدرسه دخترانه آمریکایی
تهران گذراند. در تیر ماه 40000 در جشن فراغت از
تحصیل» خطابه ای را با عنوان «زن و تاریخ» در
روزگار ظلمانی و آشفته ای که تمدن دروغین و فریبنده
غرب به اسم تجددطلیی در کشور جلوه گری می نمود با
اشعار نقضی که فطرت پاک و تربیت اسلامی و انديشه
عرفانی وی را نشان می داد و بدین مناسبت سروده بود»
برای حاضران ایراد کرد وی پس از فراغت از تحصیل؛
مدتی در همان مدرسه به تدریس مشغول شد و در نخستین
روزهای سال 006 شمسىء کارمند کتابخانه دانش
سرای عالی شد.
صفحه 5:
پروین در سال 1909 با يسر عموى يدرش كه افسر زد دواج
شهربانى بودء ازدواج كرد. شوهرش او را جهار ماه يس از
عقد ازدواج به كرمانشاه كه محل خدمت وى بود برد؛ اما
يروين يس از دو ماه و نيم اقامت در خانه همسر به منزل
پدر بازگشت و در مرداد ماه OUR از او جدا شد. به
گفته ابوالفتوح اعتصامی» برادر پروین که منبع اصلی
اطلاعات درباره زندكى خصوصى يروين استء اين
ازدواج متناسب نبود و اخلاق نظامى همسر يروين» شايسته
روح لطيف و آزاد او نبود. علاوه بر اين» يروين از فضاى
منزه خانه پدری ناگهان به خانه ای وارد شد که یک دم از
مشروب و دود و دم تریاک خالی نبود
صفحه 6:
* شعرهای پروین» «تعلیمی» و اخلاقی است؛ نه غنایی و ویژگ های
تغزلی. در تقسیم بندی شعر به نو و کهن» يروين را بايد در ۳ .
ميان كهن سرايان كنجائد. ملك الشعراى بهار سب شعرى شعرر‌هاأی پروین
يروين را مستقل و جيده شده از دو سبک خراسانی در
قصاید و عراقی در قطعات و مناظرات می داند. واژگان
شعر پروین» گران مایه و بزرگ است و در آن از لغت ها
و اصطلاح های فراموش شده و یا از بعضی لغت های
فرنگی که بر اش دگرگوتی های اجتماحی و پیشرفت وا
نوآوری دوران» رسم بوده. خبری نیست. در دیوان او بیش
از هفتاد مناظره آمده است که این مناظره ها نه فقط ميان
آدمیان و جانوران و گیاهان؛ بلکه میان نوع های اشیاء؛
مانند سوزن و نخ نیز پیش می افتد. ملک الشعرای بهار وی
را زنده کننده مناظره در شعر فارسی دانسته و شعر پروین
را با وجود استواری و متانت در لفظ معناء روان و آسان
فهم می داند.
صفحه 7:
۰ آنچه شعر پروین را برگزیده کرده مضمون ها و معناهاء اشعار پروین
در اشعار اوست. ديوان يروين» سرشار از حقيقت هاى ف
الهی و معنوی و مفهوم های عالی انسانی و پند و اندرز بت
است. رنگ ملایمی که از تابش نور عرفان و فلسفه به اه حقیقت های ا
مفهوم های مورد نظر شاعر افتاده» چنان نیست که چشم
خوانندگان را بیازارد. اما در عوض به شعر او جلا بخشیده
است. روح عاطفی پروین و احساسات زنانه و مادرانه او
که گاه در قطعه ها و مناظره ها تجلی یافته» با روح
عرفانی و اخلاقی او که در قصیده ها ثابیده. آمیخته ای دل
پذیر را به وجود آورده است
صفحه 8:
۰ شعر پروین, شعر زنانه لست. «در تاریخ شعر زنانه فارسي؛ پروین
تنها زني است که زیباترین اشعار سياسي - انتقادي را با نگرشي زنانه
سروده است و از جهت کمیت و کیفیت چنین اشعاري با هیچ کدام از
زنان شاعر همانند نیست. مهم ترین امتیاز پروین در تفاوت اندیشه ي
او با زنان شاعر هم زمانش در اتکا به توانايي اندیشه و خردگرايي
)
در شعر او اصالت و صداقت کلام و اندیشه ي شاعرانه موج مي زند و
اندیشه هاي تازه و نو او متضمن نکات بلند اجتماعي؛ اخلاقي و انتقادي
است و سرشار از عواطف و احساسات مادرانه ي يك زن؛ چنان که
طرز نگاه او به اطراف و جهان به عنوان مادري مهربان و دلسوز
است به طوري که استاد بهار مي گوید: «دانما در فکر است» بیشتر
نگران وظایف مادري است.
«همین مهر مادري او باعث مي شود که وقتي از شب سخن مي گوید»
شب بیچارگان و دردمندان است نه شب عاشقان هجران کشیده و اگر از
اشك مي گوید. اشك یتیمان و بیوه زنان است نه اشك دلدادگان بلا دیده.
پروین شاعري عاطفي بود و براي ناکامي هم نوعانش همدردي مي
كرد و تنها در تصوير كردن اين احساسء؛ هیجان خود را بروز مي داد»
تفاوت ادارك خود و دیگران را مي دید؛ جهالت. تبه كاري»حقارت و
نادرستي ها او را رنجیده خاطر مي کرد و برلي ياري رساندن به
صفحه 9:
* شعر پروین با تمام ويژگي هاي زنانه» با اندیشه اي باز و نیرومند و
بياني ساده و روان در مقابل زور و فساد و بیداد مردانه مي ایستد و
راه مبارزه را علیه زورگويي و ستمگري هموار مي سازد و با
لطافتي خاص زبان مردم را با شعر مردمي مي آمیزد و در عین
زبان زنانه کلامي استوار و مردانه مي آفریند.
پروین در همه جا دل و جان با دردمندان دارد» غصه هاي آماس
کرده مرامش را از زبان نخ و سوزنء توانا و ناتوان» عدس و ماش»
سير و بيازء اميد و نوميدي و هزاران مسأله ي دیگر به طرزي قابل
لمس نقاشي مي کند. استعداد هنري پروین بي اندازه حاصل خیز
است. تصوراتش بال هاي بلند پروازي دارد. با رواني و سهولتي
سحرانگیز در زبان شعري حرف مي زند. پروین شاعري هنرمند
است. وظیفه ي يك شاعر را به عنوان معمار روح و فکر انجام داده
است و از گويندگاني است که مصالح کارش را از کارگاه اندیشه اي
6 وسیع و دوربین و از پدیده هاي موجود در جامعه ي خویش به دست
آورده است.
ديوان يروين ير از احساسات و آمال
و اميدهاي بشري است. قصايدش
حكيمانه است و به قول استاد
بهارقصايد ديوان بو و لهجه اي از
قصايد ناصر خسرو دارد و درضمن
آن هاء ابياتي كه زبان شيرين سعدي
و حافظ را فرا ياد مي آوردء بسيار
است و بالجمله در پند و اندرز و
نشان دادن مکارم اخلاق و تعریف
نیقت دنیا از نظر فیلسوف عارف و
تسلیت خاطر بیچارگان و ستمدیدگان.
صفحه 10:
دیوان پروین پر از احساسات و آمال و اميدهاي بشري است. قصایدش حکیمانه
است و به قول استاد بهارقصاید دیوان بو و لهجه اي آز قصاید ناصر خسرو دارد و
درضمن آن ها» ابياتي که زبان شیرین سعدي و حافظ را فرا یاد مي آورد» بسیار
است و بالجمله در پند و اندرز و نشان دادن مکارم اخلاق و تعریف حقیقت دنیا از
نظر فیلسوف عارف و تسلیت خاطر بیچارگان و ستمدیدگان,
زبان پروین در قصاید و قطعاتش متفاوت است. بیشتر قطعاتش به صورت سوال و
جواب یا مناظره است. «مناظره» از قدیم الایام يكي از کهن ترین اسلوب حسن
اداي مقصود و يكي از بزرگترین طرز سخن گويي و استادي خاص ادبیات شمال و
غرب ايران بوده و در آثار پهلوي قبل از اسلام هم دیده مي شود و در زیر سبك
خراساني محکوم به زوال شده است که ناگاه با آمدن شاعري چون اعتصامي از
روي فطرت و غریزه خویش بار دیگر این شیوه پسندیده در قطعات جاوید آو احیا
شده است.
در سراسر اشعار پروین عشق و محبت موج مي زند» اما این عشقی نه عشق ليلي
و مجنون است و نه عشق لفظي امروز. بلکه عشق عارفانه و حقیقت جويي است.
صفحه 11:
صفحه 12:
شعر روی قبر پروین
اعتصا مى
اينكه خاك سيهش بالين است
اختر چرخ ادب پروین است هر که را چشم حقیقت بین است
گر چه جز تلخی ز. ایام ندید هر که باشی و ز. هر جا برسی
هر چه خواهی سخنش شیرین است آخرین منزل هستی این است
صاحب آنهمه گفتار امروز آدمی هر چه توانگر باشد.
چون بدین نقطه رسید مسکین است
اندر آنجا که قضا حمله کند
چاره تسلیم و ادب تمکین است
سائل فاتحه و یاسین است
دوستان به که ز. وی یاد کنند
دل بى دوست دلی غمگین است
زادن و كشتن و ينهان كردن
خاك در ديده بسى جان فرساست دهر را رسم و ره ديرين است
سنگ بر سینه بسی سنگین است خرم آنكس كه در اين محنت كاه
بيند اين بستر و عبرت كيرد خاه | سیب تسکین است
صفحه 13:
