اوضاع طبیعی و جغرافیایی ایران

به نام خدا موضوع :اوضاع طبیعی وجغرافیایی ایران استاد مربوطه :دکترافقه ارائه دهندگان: نجمه کامکار ناهید چناری الهه کیانپور اوضاع طبیعی و جغرافیایی عوامل مربوط به اوضاع طبیعی و جغرافیایی که در توسعه اقتصادی – اجتماعی تاثیرگذار هستند تغییرناپذیر یا به کندی دچار تحول و دگرگونی می شوند .باتوجه به اینکه منابع طبیعی روبه کاهش هستند مثال ساالنه بخش بزرگی اززمین های قابل کشت درجریان فرسایش شسته می شوند مهار عوامل طبیعی و انسانی ویرانگر حائز اهمیت است. پستی و بلندی بلندی :بلندی های ایران شامل: • • • • کوههای شمالی :بلندترین قله این کوهها قله دماوند با ارتفاع 5671متر است. کوههای غربی :بلندترین این رشته کوهها دنا با ارتفاع 4267متر است. رشته کوههای جنوبی رشته کوههای مرکزی و شرقي :بلندترین قله آن کوه هراز است. خاک و دشت: مساحت کل کشور 165میلیون هکتار است که ٪31قابل استفاده برای کشاورزی (51میلیون هکتار)و ٪69دیگر زیر پوشش مناطق شهری ،روستایی و جاده و ...قرار دارد. انواع زمین ها .1خاکهای حاشیه دریای مازندران :دارای بازده باال هستند .دو استان گیالن و مازندران حدود 5.5مساحت کشور را تشکیل اما ٪20زمین های قابل بهره برداری را شامل می شوند .اسیدی شدن و آبخیزبودن همیشگی زمین از مشکالت بهره برداری از این خاکهاست. .2خاکهای کوهستانی :بین بلندی ها بویژه در مناطق شمالی وغربی دشت های رسوبی مناسب برای کشاورزی وجود دارد ،اما به دلیل کمبود آب و شیب تند بهره برداری از آنها مشکل است. .3خاک دشتهای داخلی :عواملي مانند کمبود آب ،شوری آب ،فرسایش خاک و وجود تپه های ماسه ای این زمین ها را غیر قابل بهره برداری می سازد. وضعیت آب و هوایی حدود ٪73مساحت کشور آب و هوای خشک ٪24.4 ،آب و هوای معتدل و ٪2.4آب و هوای سرد کوهستانی دارد. انواع آب و هوا آب وهوای شمالی و کناره جنوبی دریای خزر :با بیشترین بارندگی و درجه گرمای معتدل آب و هوای کوهستانی غربی :ریزش برف و باران در این مناطق تقریبا خوب است. آب و هوای فالت مرکزی :درجه گرما در تابستان و زمستان اختالف شدید دارد. آب و هوای کناره های جنوبی :تابستان گرم و زمستان معتدل دارد. وضع جوي مراكز استان‌ها ١٣٨٦: درجه حرارت ( سانتي گراد ) مركز استان حداقل مطلق معدل حداكثر معدل حداقل حداكثر مطلق متوسط حداكثر بارندگي بارندگي ساالنه در يك روز ( ميلي متر ) ( ميلي متر ) اراك 20 6.3 ٣٩ -٣٠ 13.1 5.٣٧٩ ٣٢ اردبيل 14.9 7.2 ٣5.8 -٣١. 4 ٨.٨ 9.٢6٨ ٣١ اروميه 17.5 4.6 ٣4.8 -١8. 2 11.1 4.٢5٢ ٢١ اصفهان 23.5 9.0 8.٣٩ -١١.8 16.3 ١١4.1 ١٩ اهواز 33.5 19.2 49.2 ٢.٠ 26.4 4.١5٩ 4٢ ايالم 23.1 9.5 ٣٩ -13 16.3 4.٣٣٣ ٢6 بجنورد 19.4 5.5 8.٣٧ -21 12.5 9.٢٢٧ ٣٣ بندر عباس 6.٣٢ 9.2١ 5.4٣ 3.9 3.٢٧ 4.٩٩ ٢5 بوشهر 29.8 20.8 2.4٢ 3.5 ٢5.3 1.١٨١ 44 بيرجند 24.2 7.4 4.4١ -19.8 15.8 1.١٢٣ 26 تبريز 18.5 6.6 37.8 -17.2 6.١٢ 1.٢٠٣ ١٧ تهران 22.9 22.7 40 -10.8 17.8 5.٢٩٣ ٣٠ خرم‌آباد 25.2 8.7 41.6 -14.6 ١٧ 2.4٦٨ 4٠ رشت 20.3 11.5 34.4 -12.4 ١5.9 ١١٣4.3 ٨١ زاهدان 26.3 10.2 40.3 -10.9 18.3 1.١٠٨ 24 درجه حرارت ( سانتي گراد ) مركز استان معدل حداكثر معدل حداقل حداكثر مطلق متوسط حداكثرمطلق حداكثر بارندگي بارندگي ساالنه در يك روز ( ميلي متر ) ( ميلي متر ) زنجان 17.9 4.1 6.٣٥ -21.6 11 ٣٤6.3 ٤٥ ساري 22.5 6.١٢ 39.4 -6 17.5 6٧6.3 ٤٧ سمنان 23.3 11.8 8.٤١ -12.6 17.6 166.2 ١٨ سنندج 22.1 5.8 40 -16.6 14 4.٣6١ ٢٦ شهركرد 19.9 1.2 4.٣٦ -30 10.6 4.٢٢٥ ١٨ شيراز 26.5 ٩.٩ ٤١ -7.2 18.2 1.٢٢٢ ٢٦ قزوين 20.8 6.3 4.٣٨ -19.4 13.5 9.٣٠٤ ٢٣ قم 24.9 10.1 ٤٤ -23 17.5 2.٢٠٤ ٣١ كرمان 25.1 7 4.٣٩ -15.2 16.1 3.٨١ ١٤ كرمانشاه 23.1 6.5 2.٤١ -18.6 14.8 9.٣٤٣ ٣٣ گرگان 23.3 11.2 2.٤٠ -12.6 17.2 1.٣٣٢ ٢٧ مشهد 20.9 8.1 8.٣٧ -21 14.5 3.٢٠٢ ١٩ همدان 19.5 2.9 4.٣٧ -31.1 11.2 1.٣5٨ ٣٠ ياسوج 22.4 6.8 8.٣٧ -12.6 14.6 4.6٨٢ ٨٤ يزد 26.7 12.6 43.6 10.8- 19.7 ماخذ -سازمان هواشناسي كشور 43.1 12 3 ميانگين ارتفاع بارش ساالنه در استان‌هاي كشور ( ميلي متر ) سال 80-86 استان كل كشور ١٣٨٠ ١٩٥.٩٨ ١٣٨٦ ١٣٧.١١ -. آذربايجان شرقي ٢٠٦.٦٦ ٢٠٣.٢٨ ٣.١١ آذربايجان غربي ٢٧٨.٧٨ ٢٢٦.٦٩ ٣.٤٧ اردبيل اصفهان ايالم بوشهر تهران چهار محال و بختياري ٢٩١.٢١ ١٣٦.١ ٤٣٢.٠٨ ٤٥٧.٧٨ ٢٣٥.٤٧ ٢٧٤.٦٩ ١٠٨.٣٤ ١٥٦.٢٩ ٧٧.٤٤ ٢٥٣.١٣ ٤.٢ ١.٦٦ ٢.٣٩ ١.١٨ ٣.٨٧ ٦٧٠.٥٣ ٣٧٦.١٦ ٥.٧٥ ٤٧.٠١ ٠.٧٢ ١٠٧.٣٧ ١.٦٤ خراسان شمالي ()١ ٠٠٠ ٢٢٧.١٦ ٣.٤٧ خوزستان ٣٦٠.٧ ١٥٣.٩١ ٢.٣٥ ()١ خراسان جنوبي ٠٠٠ خراسان رضوي ١14.95 ()١ درصد استان زنجان سمنان ١٣٨٠ ٢٣٧.٧٤ ٠٤/١١٠ ١٣٨٦ ٣٠٨.٠٢ ١١٣.٠٢ ٤.٧١ ١.٧٣ ٨١.٦٤ ١.٢٥ ٣٠٥.٦٢ ٣٣٠.٠٤ ١٠٧.٩٥ ٣٩٩.٦٢ ٩٣.٠٨ ٣٧٠.١٢ ١٢٢.٧ ٢٨٥.١٩ ١٥٠.٤٥ ٢٨٠.٨٨ ٤٠.٨٨ ٢٠٨.٦ ١.٨٨ ٤.٣٦ ٢.٣ ٤.٣ ٠.٦٣ ٣.١٩ ٧١٢.٠٥ ٢٩٨.٥٥ ٤.٥٧ ٣٨٢.٩٨ ١٠٥٧.٤١ ٤٠٥.٩٧ ٧٧٤.٨٤ ١٩٣.٨٤ ١٠٥.٣٣ ٢٧١.٥١ ٧٦.١٩ ٢٩٣.٤٣ ٦٢٣.٩١ ٤٠٤.٦١ ٤٩٥.٩٦ ٢٣٥.٢٤ ٤٨.٨٤ ٢٩٦.٧٦ ٣٧.٤٩ ٦٥٣٧.٦٤ ٤.٤٩ ٩.٥٤ ٦.١٩ ٧.٥٩ ٣.٦ ٠.٧٥ ٤.٥٤ ٠.٥٧ ١٠٠. سيستان و بلوچستان ٣١.٩٥ فارس قزوين قم كردستان كرمان كرمانشاه كهگيلويه و بوير احمد گلستان گيالن لرستان مازندران مركزي هرمزگان همدان يزد جمع درصد )١آمار استان خراسان جنوبي و خراسان شمالي در استان خراسان رضوي منظور شده است . ماخذ -سازمان هواشناسي كشور .اداره كل خدمات ماشيني و كاربرد mكامپيوتر در هواشناسي . وضع آب آب از مهترین منابع طبیعی است که در ادامه زندگي بشر تاثیر حیاتی دارد بهره برداری از زمین های کشاورزی ،تمرکز جمعیت در روستا و شهر ،فعالیت صنعتی و معدنی همگی به آب مناسب نیاز دارند. ویژگی منابع آب ایران کمبود آب در ایران با توجه به قرار گرفتن در کمربند بیابانی از مشکالت پایه ای بوده است ،میزان بارندگی در کشور حدود 250-300میلیمتر و به عبارتی کمتر از يك سوم میانگین باران ساالنه کره زمین است. منطقه شمال ایران با حدود 2000میلیمتر بارندگی و دشت لوت با چند میلیمتر بارندگی پر باران و کم باران ترین مناطق کشور هستند. حجم تخميني جريان سطحي حوزه‌هاي آبريز اصلي ( ميليارد متر مكعب )سال1386 سال آبی كل كشور دريای خزر خليج فارس ودريای عمان درياچه اروميه مرز شرق و فالت مركزی قرة‌قوم متوسط ٣٧ ساله ( -١٣٨٤ )١٣٤٧ 93.681 17.903 51.11 51.61 14.09 4.98 ١٣٦٩-٧٠ 79.54 13.07 40.05 3.51 13.17 9.74 ١٣٧٤-٧٥ 109.56 19.36 59.89 4.77 22.20 3.34 ١٣٧٩-٨٠ 37.64 6.54 23.56 1.27 4.52 1.75 ١٣٨١-٨٢ 86.04 16.49 45.45 6.69 14.05 3.36 ١٣٨٢-٨٣ 84.57 14.44 50.46 5.24 11.21 3.22 ١٣٨٣-٨٤ 93.235 16.399 54.37 4.69 14.46 3.38 ١٣٨٤-٨٥ 90.317 11.148 62.30 3.70 11.46 1.71 ١٣٨٥-٨٦ 83.794 13.485 49.71 4.21 12.51 3.88 درصد 100 16.09 59.32 5.02 14.93 4.63 ماخذ-وزارت نيرو .شركت مديريت منابع آب ايران .دفتر مطالعات پايه منابع آب . مأخذ -وزارت نيرو( ر.پ ) مساحت و ضريب جريان سطحي حوزه‌هاي آبريز اصلي سال 1347-1385 حوزه آبريز اصلي مساحت ( هزار كيلومتر مربع ) ضريب جريان سطحي درصد مساحت به کل متوسط ٣٨ساله ()١٣٤٧-١٣٨٥ کشور ( درصد) كل كشور ١٦٢٢.٦ ١٠٠. ٢٢.٨ درياي خزر ١٧٤.٦ ١١ ٢٤.٢ خليج فارس و درياي عمان ٤٢٤.٥ ٢٦ ٣١.٨ درياچه اروميه ٥١.٨ ٣ ٣١.٥ فالت مرکزی ٨٢٤.٤ ٥١ 10.3 مرزي شرق ١٠٣.٢ ٦ ١٥.٥ قره‌قوم ٤٤.٢ ٣ ٣٣ مأخذ_ وزارت نيرو .شركت مديريت منابع آب ايران .دفتر مطالعات پايه منابع آب . حجم بارش میانگین 37سال در کشور بیانگر توزیع نامناسب بارش در مقایسه با مساحت مناطق مختلف کشور می باشد.همانطورکه مشاهده می شود دریای خزر با حدود 11درصد مساحت کشور 16.9درصد بارش کشور را دریافت می کند درحالی که مرکزی با مساحت 51درصد کشور تنها 14.9درصد را به خود اختصاص می دهد. در دو منطقه اشاره شده به ترتیب 24.3و 10.2درصد آبهای سطحی حاصل از بارش جریان می یابد. جریان نیافتن حدود سه چهارم بارش ساالنه در کشور مشکلی است که کمبود آب و پراکندگی نامتناسب بارش را تشدید می کند ،علت این امر شیب تند کوهها در شمال به سمت دریای خزر و مناطق غربی و باال بودن درجه گرما و تبخیر در قسمت های مرکزی است.چگونگی بارش و توزیع جریان آب در نقاط مختلف تعیین کننده توزیع آتی فعالیت های اقتصادی در کشور است. همانطور كه در جدول مشاهده می شود در حوزه خلیج فارس از نظر تهیه آب برای بخش های مختلف امکانات بالقوه وجود دارد زیرا با داشتن 26مساحت کشور حدود ٣١.٨جریان سطحی آب در این منطقه است. چگونگی استفاده از منابع آب برداشت آب از منابع موجود به دو صورت انجام می شود : الف) استفاده از آبهای سطحی :شکوفایی کشاورزی در دوره های مختلف بستگی به کارکرد تاسیسات آبیاری در مهار آب های سطحی دارد. در سال 86میزان آب ورودی به سدهای مخزنی بزرگ 66396میلیون متر مکعب بوده که از مجموع 71560میلیون متر مکعب آب خروجی 57168میلیون مترمکعب آن برای تولید برق و 14392میلیون متر مکعب آن برای سایر مصارف استفاده شده است. آمار تعداد سدهای کشور به تفکیک دستگاه اجرایی در مراحل مختلف سال 1387 اجرایی بهره برداری دستگاه اجرایی مجموع مطالعاتی اجرایی بهره برداری دستگاه اجرایی آب منطقهای کرمان مطالعاتی مجموع ۵ ۲ ۹ ۱۶ ۴ ۸ ۲۲ ۳۴ ۲ ۱ ۲۱ ۲۴ ۱۲ ۳ ۹ ۲۴ ۳ ۹ ۱۳ ۲۷ ۳۵ ۲۰ آب منطقهای آذربایجان شرقی ۵۵ ۱۲ ۴۴ ۱۱۱ آب منطقهای آذربایجان غربی ۱۵ ۱۴ ۳۳ ۶۲ آب منطقهای اردبیل ۲۰ ۵ ۲۷ ۵۲ آب منطقهای اصفهان ۱۷ ۲ ۱۹ ۳۸ آب منطقهای گلستان آب منطقهای ایالم ۱ ۳ ۱۰ ۱۴ آب منطقهای گیالن ۱ آب منطقهای بوشهر ۱ ۰ ۶ ۷ آب منطقهای لرستان ۳ ۵ آب منطقهای تهران ۶ ۴ ۲ ۱۲ آب منطقهای مازندران ۹ ۳ ۸ آب منطقهای چهارمحال و بختیاری ۳ ۶ ۱۲ ۲۱ آب منطقهای مرکزی ۱۴ ۳ ۱۳ ۳۰ آب منطقهای خراسان جنوبی ۷ ۳ ۹ ۱۹ آب منطقهای هرمزگان ۹ ۱ ۷ ۱۷ آب منطقهای خراسان رضوی ۳۸ ۷ ۲۷ ۷۲ آب منطقهای همدان ۴ ۵ ۹ ۱۸ آب منطقهای خراسان شمالی ۶ ۱ ۱۵ ۲۲ آب منطقهای یزد ۵ ۱ ۲ ۸ آب منطقهای زنجان ۱۴ ۶ ۲۸ ۴۸ آب و برق خوزستان ۶ ۳ ۲۰ ۲۹ آب منطقهای سمنان ۳ ۳ ۳ ۹ آب منطقهای سیستان و بلوچستان ۱۸ ۴ ۲۵ ۴۷ توسعه آب و خاک سیستان توسعه منابع آب و نیروی ایران ۱ ۰ ۰ ۱ ۳ ۱۲ ۲۵ ۴۰ آب منطقهای فارس ۸ ۵ ۱۰ ۲۳ جهاد کشاورزی ۲۹۲ ۳ ۵۶ ۳۵۱ آب منطقهای قزوین آب منطقهای قم ۰ ۳ ۱ ۰ ۶ ۱۴ ۷ ۱۷ آب منطقهای کردستان ۳ ۸ ۱۸ ۲۹ موسسه عمران رفسنجان مجموع ۰ ۰ ۱ ۱ ۵۸۸ ۱۳۷ ۵۴۶ ۱,۲۷۱ آب منطقهای کرمانشاه آب منطقهای کهگیلویه و بویراحمد سدها عالوه بر ذخیره سازی آب برای بخش های کشاورزی و صنعت تامین آب مصرفی شهرها و روستاها و تولید برق میتوانند از منابع مهم تولید پروتئین حیوانی از راه ماهی دارکردن آبهای ذخیره شده باشند .افزایش تعداد سدها همانگونه که در چند سال اخیر اقدامات قابل توجهی برای آن انجام گرفته میتواند در تغییر چهره کشاورزی و صنعتی ایران نقش برجسته ایی بازی کند. ب)استفاده از آبهای زیرزمینی :از مجموع 79838میلیون مترمکعب آبهای تخلیه شده در سال آبی 84-85از منابع زیرزمینی حدود 44.9درصد بوسیله چاههای عمیق، 16درصد چاههای نیمه عمیق9.4 ،درصد قنات ها و 29.7درصد بوسیله چشمه ها انجام گرفته است .که نسبت به سال های پیش از این کاهش سهم قنات ها و افزایش سهم چاههای عمیق و نیمه عمیق دراستفاده از آبها مشاهده می شود. جنگلها و چراگاهها جنگلها در ایران وجود عوامل گوناگون ٬سطح جنگل های کشور را کاهش داده است که مهمترین آنها عبارت بوده اند از: • قطع نادرست ومداوم درخت و بهره برداری غیر اصولی از منابع چوبهای جنگلی • چرای بی رویۀ دام • فعالیتهای کشاورزی در قلمرو جنگلها بدون توجه به امکانات آب وهوا که متاسفانه این روند ویرانگری هنوز ادامه دارد و سبب خشک و نیمه خشک شدن دو سوم سرزمین کشورمان شده است. مساحت جنگل‌ها ،مراتع و پديده‌هاي بياباني برحسب استان( ١٣٨6 :هكتار) استان جنگل درصد مراتع خوب (متراكم) مراتع متوسط (نيمه‌متراكم) مراتع فقير (كم‌تراكم) جمع كل كشور درصد پدیده های بیابانی درصد ١٤٢٠٢٥٥٩ - ٦٩٣٦٧٩٣ ٢٢٥٨٧٤٧٦ ٥٦٥٧٩٦٧٠ ٨٦١٠٣٩٤٠ - ٣٢٥٧٩٦٣١ - آذربايجان شرقي آذربايجان غربي اردبيل ١٤٣٤٦٧ ١.٠ ٧٠٣٧٢٩ ١٣٥٩٧٠٧ ٤١٠٠٠٥ ٢٤٧٣٤٤١ ٢.٩ ١١٢٣٧٠ ٠.0 ١٠٠٩٥٨ ٠.٧ ٥٥٣٧٩٢ ١٠٦٣٣٧٦ ٨٥٥٣٤٠ ٢٤٧٢٥٠٨ ٢.٩ ١٨١١٠٣ ٠.٦ ٥١٦٦٥ ٠.٤ ٤٢٧٩٠٦ ٤٥٧٦٤٢ ١٨٣٤٩ ٩٠٣٨٩٦ ١.٠ ١٣٣٧ ٠.٠ اصفهان ٤١١٨٤٧ ٢.٩ ٢٨٠٠٧٠ ٤٠٣٩٨٨ ٥٦٤٤٥٩٧ ٦٣٢٨٦٥٥ ٧.٤ ٢٩٨٥٨٢٧ ٩.٢ ايالم بوشهر تهران چهارمحال و بختياري خراسان ()٢ جنوبي ٦٣٤٤٦١ ٢٠٤٣٠٦ ٢٦١٢٤ ٤.٥ ١.٤ ٠.٢ ٢٧٨٣٥ ٨٧٧٧ ٤٠١٣١٩ ٤٧٩٧٨٨ ٤٠٩٢٠٨ ٤٧٨٣٢٠ ٦٠٤٧٣٥ ٨٤٥٠١٠ ٣٣٨٨٠٨ ١١١٢٣٥٧ ١٢٦٢٩٩٥ ١٢١٨٤٤٧ ١.٣ ١.٥ ١.٤ ٣٣٩٢٣ ٣٣١٦٨٢ ١٥٦٦٢٣ ٠.١ ١.٠ ٠.٥ ٣٣٥٦٥٤ ٢.٤ ١٨٢٣١٥ ٣٩٠٨٢٣ ٣٣٥٠١٣ ٩٠٨١٥٢ ١.١ ١١٨٨٩٣ ٠.٤ ٠ ٠.٠ ٠ ٠ ٠ ٠ ٠.٠ ٠ ٠.٠ ()٢ ١٨٠٧٢٣١ ١٢.٧ ٤٣٢٠١٢ ٣٤١٦٥٥٢ ١٠٥٩٨٤٧١ ١٤٤٤٧٠٣٥ ١٦.٨ ١٧٧١٨٥٦ ٥.٤ ()٢ ٠ ٠.٠ ٠ ٠ ٠ ٠ ٠.٠ ٠ ٠.٠ ٩٣٨٣٢٦ ٦.٦ ٥٧١٠٧٣ ١٣٥٣٠٩٦ ٥٥٣٥٢٢ ٢٤٧٧٦٩١ ٢.٩ ٥٢١٣٤١ ١.٦ خراسان رضوي خراسان شمالي خوزستان استان جنگل ٦١١١٣ ٣٤٠١٦٨ زنجان سمنان سيستان و ٣٧٠٧٨٦ بلوچستان ٢٢١٨٩٢٥ فارس ٢٦٨٧١ قزوين ٤١٤٩ قم كردستان ٣٧٢٣٠٧ ٥٩١٨٢٣ كرمان ٥٢٨٥٠٧ كرمانشاه كهگيلويه و ٧٩٥٧٨٦ بويراحمد ٤٢١٩٠٥ گلستان ٥١١٣٠٦ گيالن ١٢٢٦٣٦٧ لرستان ٩١٤٦٧٥ مازندران ١٥٤٨ مركزي هرمزگان ١٠٥٣٧٤٥ ١٤٤١ همدان ١٠٧٠٩٦ يزد درصد مراتع خوب مراتع متوسط مراتع فقير (متراكم) (نيمه‌متراكم) (كم‌تراكم) جمع درصد پدیده های بیابانی درصد ٠.٤ ٢.٤ ٢٤٠٤٤٢ ٢١٠٨٠٧ ٤٢٥٣٠١ ٥٨٥٠٩٣ ٤٧١٣١٧ ٢٩٣٥١٨٣ ١١٣٧٠٦٠ ٣٧٣١٠٨٣ ١.٣ ٤.٣ ٧٩٩٣١ ٥١١٢٢٩٤ ٠.٢ ١٥.٧ ٢.٦ ٢١٧٠٩٦ ٩٠٨١٢٩ ٩٥٢٣٢٧٤ ١٠٦٤٨٤٩٩ ١٢.٤ ٤٨٠٤٩٥٦ ١٤.٧ ١٥.٦ ٠.٢ ٠.٠ ٢.٦ ٤.٢ ٣.٧ ٥٧٧٠٦ ٢٥٢٥٥٠ ٢٤٩٨ ٤٣٧٨٥٥ ٨١٣٢٣ ١٦٤٣٥٢ ١٧٣٥٢٧٦ ٤٣٠١٢٢ ٣٤٨٣٠ ٤٩٤٢١٢ ٢٢١٤٠٤٦ ٤٧٦١٦٦ ٥٥٢٧٠٠٥ ١٧٠٨١٣ ٦٨٥٦٩١ ٣٦٢٣٣٠ ٥٨٩٠٩٣١ ٥٤٧٩٢٠ ٧٣١٩٩٨٧ ٨٥٣٤٨٥ ٧٢٣٠١٩ ١٢٩٤٣٩٧ ٨١٨٦٣٠٠ ١١٨٨٤٣٨ ٨.٥ ١.٠ ٠.٨ ١.٥ ٩.٥ ١.٤ ٦٦٩٧٢٥ ٢٩١٥١ ١٧٦٣٨٣ ٣٣٥٤ ٧٨٦٠٥٤٨ ٢٥٩١٦ ٢.١ ٠.١ ٠.٥ ٠.٠ ٢٤.١ ٠.١ ٥.٦ ٦٣٩٦٦ ١٤٤٤١٨ ٢٧٠٤٢٨ ٤٧٨٨١٢ ٠.٦ ٤٠٤٢٧ ٠.١ ٣.٠ ٣.٦ ٨.٦ ٦.٤ ٠.٠ ٧.٤ ٠.٠ ٠.٨ ٠ ١٣٨٦٥٢ ١٤٦٨٥٧ ٤٥٢٢١٨ ٤٦٥٨٠٤ ٧١٢ ٣٢٣٥٠٥ ٩١٦٢٣ ١١٤٣٢٢١ ٢٨٧٥٢١ ٦٧٢٢٠٩ ٤٦٢٣٨٧ ١١٤٠٣٦٦ ٢١٠٩٠٧ ٢٨٣٩٧٧ ١١٢٦٧٩٥ ١٨٨٤٥٤ ٤٠٩٩٤ ٦٤٤٣٩ ٢٩٠٦٦٢ ١٦٦٧٨١ ٣٨٨١٧٢٤ ٥٨٢٨٥ ٥٢٩٩٥٨٩ ١٣٣١٦٧٥ ٤٦٧١٦٧ ٨٨٣٥٠٥ ١٢٠٥٢٦٧ ١٧٧٢٩٥١ ٤٠٩٣٣٤٢ ٦٦٥٧٦٧ ٦٥١٨٠٠٧ ١.٥ ٠.٥ ١.٠ ١.٤ ٢.١ ٤.٨ ٠.٨ ٧.٦ ٠ ٠ ١١٧٤١ ٠ ٧٣١٤٣ ١٥١٥٠١٣ ٢٦٣٧٢ ٥٩٣٥٧٢٥ ٠.٠ ٠.٠ ٠.٠ ٠.٠ ٠.٢ ٤.٧ ٠.١ ١٨.٢ )٢آمار استان‌هاي خراسان جنوبي و خراسان شمالي در استان خراسان رضوي منظور شده است. مأخذ -سازمان جنگل‌ها ،مراتع و آبخيزداري كشور .دفتر برنامه‌ريزي و بودجه. چراگاهها چراگاهها (مراتع) در عرف به زمین هایی گفته می شود که در فصل چرا داری پوشش گیاهی علوفه ای باشند. چراگاههای کشور را با توجه به اینکه غنی ترین آنها در شمال وغرب قرار دارند ٬به چهار دسته زیر میتوان تقسیم کرد: .1چراگاهای خراسان :این چراگاهها خود ٬سه دسته اند :چراگاههای سرخس٬ چراگاههای شمال بین بجنورد و باجگیران و چراگاههای جنوب خراسان در گناباد٬فردوس٬طبس و نزدیک کویر. .2چراگاههای کناره های دریای خزر :این چراگاهها به سبب آب وهوای نمناک و مساعد نواحی شمالی از بهترین چراگاههای کشورند.  .3چراگاههای آذربایجان :این چراگاهها که در ردیف چراگاههای مرغوب کشور قرار دارند ٬شامل ((دشت مغان)) با گستردگی 100هزار هکتار و دامنه های ییالقی ((سهند)) و((سبالن)) می باشد. .4چراگاههای غرب ایران :این چراگاهها از نظر مرغوبی پس از چراگاههای شمال قرار دارند و به همین مناسبت ٬غرب کشور از مهمترین مناطق دامداری ایران بشمار می آید .گستردگی چراگاههای کردستان حدود 2میلیون هکتار است .شهرستانهای اراک ٬زنجان٬مالیر٬گلپایگان و نهاوند نیز هرکدام دارای چراگاههای تابستانی گسترده ای هستند. چراگاههای ایران همانند جنگلها بتدریج در معرض ویرانی و نابودی قرار گرفته اند. مهمترین علل ویرانی چراگاهها در کشور عبارتند از: • ناهماهنگی بین ظرفیت چراگاهها وتعداد دام • چرای خارج از فصل • بوته کنی در سطح چراگاهها برای تامین سوخت • تبدیل چراگاهها در مناطق پر شیب به زمین های زراعی دیم کم بازده • عوامل طبیعی گسترش کویر تاثیر اوضاع طبیعی وجغرافیایی بر تحوالت اقتصادی اوضاع طبیعی وجغرافیایی هرکشور ٬تاثیر مستقیمی بر چگونگی تحوالت اقتصادی آن کشور دارد. موقعیت جغرافیایی هر کشور اعم از موقعیت ریاضی (طول و عرض جغرافیایی ٬یا دوری و نزدیکی از خط استوا) و موقعیت نسبی (وضع نا همواریها و بلندی از سطح دریا ٬دوری یا نزدیکی به اقیانوسها و محاط بودن در خشکی) در چگونگی فعایت اقتصادی تاثیر مهمی دارند. آب وهوا که به دلیل مختصات ریاضی و وضع ناهمواریها ٬چهره اقتصادی هر کشور را رقم می زند ٬از دیگر عوامل مهم تکامل اقتصادی بشمار می آید .تناسب میزان بارندگی با مکان و زمان کشت و مقدار زمین کشاورزی نیز از شرایط ضروری برای فعالیت و و زندگی پویای انسان بشمار می آید. با آنکه ایران طی چند سدۀ گذشته به لحاظ اوضاع طبیعی و جغرافیایی تغییرات عمده ای نیافته است ٬اما از کشوری مستقل با اقتصادی شکوفا – در مقایسه با کشورهای زمان خود – به کشوری وابسته از لحاظ اقتصادی ٬با کلیه ویژگی های تخریبی آن تبدیل شده است. علی رغم وجود شرایط نامساعد آب و هوایی در بسیاری از نقاط ایران ٬امکانات بالقوه فراوانی نیز برای بهره برداری از شرایط آب و هوایی وجود دارد و از آن جمله وجود 14نوع آب و هوای گوناگون را میتوان ذکر کرد. نزدیکی و دوری و راه داشتن به دریاهای آزاد نیز از جمله عوامل موثر در رشد و توسعه اقتصادی هر کشور است .مرز آبی طوالنی در جنوب کشور ما (1880کیلومتر) نه تنها امکان برقراری ارتباط با کشورهای مختلف جهان را با ارزانترین وسیله حمل ونقل فراهم ساخته ٬بلکه امکانات گسترده ای نیز برای بهره برداری از منابع طبیعی ایجاد کرده است. از منابع طبیعی دیگری که تاثیر مستقیمی در روند تحوالت اقتصادی کشورها دارد٬ منابع کانی است که میتوان آنها را به چهار گروه تقسیم کرد )1 :کانی های مواد اولیه )2کانی های شیمیایی )3کانی های سوخت )4کانی های فلزی .که تقریبا در مورد همه آنها ذخایر قابل توجهی در کشور وجود دارد. ذخایر بزرگ نفت وگاز و بویژه گاز(کشورمان دومین ذخایر گاز جهان را داراست) موقعیت ویژه ای برای برقراری ارتباط تجاری در اختیار کشور گذاشته است که براساس آن می تواند با صادرات بخشی از این ذخایر ٬نیازمندی های توسعه خویش را وارد کند.اما تجربه حدود 90سال صادرات نفت نشان داده که وجود این ذخایر می تواند اثری وارونه در توسعه اقتصادی-اجتماعی کشور داشته باشد٬از یک سو به دلیل اینکه بهای نفت خام در بازار جهانی تقریبا کم است و از سوی دیگر به این دلیل که درآمد ارزی بدست آمده از صدور نفت خام برای افزایش مصرف ازطریق واردات اقتصاد کالن بکارگرفته شده ٬این منبع در خدمت توسعه برونزا قرار گرفته و به نوعی ضد توسعه عمل کرده است. با تشکر