بهره وری و تجزیه و تحلیل آن در سازمان

صفحه 1:
+ ال ارجا »جوز بهره وري و تجزیه و تحلیل آن در سازمان 

صفحه 2:
چرا بهره وري؟ 

صفحه 3:
روانشاد دکتر حسین عظيمي: ش افزوده کار یک لیباف در یک سال . . ۲ 

صفحه 4:
بیل گیتس,(0۵05 2111) مي گوید: ثروتمند ترین مرد دنیا مالك چيزهاي ملموس نیست. نه زمین دارد. نه طلاء نه نفت. نه کارخانه. نه فعالیت صنعتی دیگر و نه ارتش و نه سپاهی. این نخستین بار در تاریخ بشر است که ثروتمند ترین مرد دنیا فقط دانش دارد و بس. 

صفحه 5:
سهم منابع انسانی 1 0 9% 8 4 ‎ny 5 5 59 9 5 3‏ 1 5 5 = ع ع 8 ‎ ‏جدول تركيب توليد ‏ثروت- ‏مقايسه بين كشوري ‎ ‎ ‎ ‎| 

صفحه 6:
‎Pi‏ درصد از ‎oe‏ ثروت 3 کشور صادر کننده 612% 20% 49% نفت خام ‎a‏ ور در حال | | 9/15% | 3 ‎E‏ 4 16 = [ | 28% | 6179% 16 7 لا ‎elie |‏ ۰ | | =[ | =[ | 

صفحه 7:
تغيير در بهره وري تاثير عظيمي بر بسياري از يديده هاي اقتصادي و اجتماعي مانند رشد سریع اقتصادی »ارتقاء سطح زندگي » کنترل تورم و حتي مقدار و کیفیت اوقات فراغت دارد . اين تغییرات روي سطح دست مزدها » رابطه میان هزینه و قیمت » سرمایه گذاري مورد نیاز و اشتغال اثر مي گذارد . 

صفحه 8:
تعاریف و مفاه عم 

صفحه 9:
از بدو خلقت تا کنون. بشر همواره درصدد این بوده است که ( با توجه به محدودیت های خاص زمان ومکان خود) از منابع در دسترس حداکثر استفاده را بنماید. از هزاران سال پیش که نخستین تمدنها دربین النهرین شکل گرفت تا قرن هیجدهم میلادی که ریاضیات به کمك بشر شتافت و امروزه که ربات هاي هوشمند جاي انسان را در کارهای سخت وخشن گرفته اند , همواره تلاش براین بوده تا حداکثر بهره وري از منابع حاصل شود . بنابراين بهره وري عمري به قدمت طول تاريخ بشر دارد. = 

صفحه 10:
تعریف لغوي بهره وري واژه ‎S, (productivity)‏ کلمه انگلیسی است که در لغت به معناي قدرت تولید. بارور و مولد بودن است. زميني که استعداد زرا" دارد و بذر در آن رشد و نما مي کند اصطلاحا ‎(productive)‏ گفته مي شود. يعني زمین ‎aes‏ و بارورء افرادي که در اجتماع ضمن داشتن توان انجام کار فاقد شغل هستند و اصطلاحاً بیکار محسوب می شوند افرادي ‎«as (mon-productive)‏ مي شوند. ‎ ‏در فرهنگ زبان (07001701376) پس واژه تک ‏انگليسي به داشتن قدرت تولید و بارور بودن كسي با ‎10 

صفحه 11:
در زبان فارسی کلمه بهره وري به عنوان معادل 700201۷327 : مصطاح گشته است. لغت بهره وري از نظر ادبي مصدر است. از واژه بهره ور مشتق شده است و کلمه بهره ور به استناد فرهنگ فارسي معین بهره بره » سود برنده و ‎ae‏ چنانچه ملاحظه می شود مفهوم لغوي ‏ بهره وري در زبان انگليسي با مفهوم لغوي آ ن در زبان فارسي متفاوت است. لذا در برخي از متون معادل هاي دیگر مانند راندمان» بازدهي, قدرت تولید. قابلیت و باروري کارآمد جایگزین وازه ‎(PLOAUCTIVIEY)‏ شده اند و در مفاهیم كاربردي و علمي نیز به کار مي روند. 

صفحه 12:
:تعریف بهره وري بهبود بهره وري موضوعي بوده است که از ابتداي تاریخ بشر و در کلیه نظامهاي سياسي و اقتصادي مطرح بوده است. اما تحقیق در مورد چگونگي افزایش بهره وري بطور سیستماتیک و در چهارچوب میاحث عامي تحليلي از حدود 600 سال پیش به این طرف بطور جدي مورد توجه اندیشمندان قرار گرفته است. 

صفحه 13:
,تعریف بهره وري اولین بار که واژه " بهره‌وري " به صورت رسمي ذکر شد » در سال 5 در مقاله ‎Quest‏ 39 بيش از يك قرن بعد در سال 90 ۰ جرا وازه “ بهرهوري ”را به معني “ نيرو و ميل به توليد ” به كار برد . در سال 0000© “ رابطه بين خروجي و عوامل بكار كرفته شده براي توليد آن خروجي ” تعريف شد ينجاه سال بعد “ خارج قسمتي كه از تقسيم خروجي بر يكي از عوامل توليد به دست مي آید در سال 0600 " تغییر در محصول بدست آمده براي منابع مصرف شده * در سال 968 " نسبت خروجي به ورودي 5 و ‎eae‏ سال 972 بهره‌وري " نسبت خروجي قابل لمس به ورودي تعریف گردید 

صفحه 14:
تعریف بهره وري درسال 40060 ميلادي چنین تعريفي ارائه داده است : . بهره وري نسبت حاصله از تقسیم خروجي بر يكي از عوامل تولید است بنابراین وقتي رابطه بين خروجي و سرمایه يا مواد خام غیره مورد نظر باشد مي توان از بهره وري سرمایه »مواد خام و ... سخي گفت . سازمان جهاني کار 0," محصولات مختلف با ادغام چهار عامل اصلي زمین .سرمایه »کار و سازماندهي حاصل مي شوند .نسبت تولید بر اين عوامل معياري براي سنجش بهره وري است . 

صفحه 15:
,تعریف بهره وري a) By GPO bs)! Gos 3 Vl 5 : ‏درمورد بهره وري موضوعات زیر را بیان مي کند‎ . ‏بهره وري درجه استفاده موثر از هر یک از عوامل تولید است‎ ‏بیر وري یک دیدگاه فکري است که همواره سعي دارد آنچه را که در حال حاضر‎ -0 ‏موجود است بهبود بخشد .بهره وري مبتني بر این عقیده است که انسان مي تواند کار و‎ ‏وظایفش را هر روز بهتر لز دیروز به انجام برساند ,بهره وري مستلزم آنست که به طور‎ ‏تلاشهايي در راه انطباق فعاليتهاي اقتصادي با شرايطي که دانما در حال تغيير‎ ‏تلاشهايي براي بكارگيري نظریه ها و روش هاي جدید انجام گیرد.‎ مرکز بهره وري ژاپن 16۳0 هدف از بهبود بهره وري عبارئست از به حداکثر رسانیدن استفاده از منابع ءنيروي انساني »تسهیلات و غيره به طيقه علمي و با کاهش هزینه هاي توليد ی نس ا دستمزدهاي واقعي و بهبود معيارهاي زندكي آنكونه كه به = Lee tree Sac LE 15 

صفحه 16:
تعریف بهره وري بطور كلي » بهرهوري صرفاً يك تفکر اقتصادي نیست » بلکه نگرش واقع گرایانه به زندگي است . يك فرهنگ است که در آن انسان با فکر هوشمند » فعالیتهایش را با دانشها و واقعیات منطبق مي سازند تا بهترین نتیجه را در جهت اهداف مادي و معنوي خويش به دست آورد . 

صفحه 17:
تعریف بهره وري بر اساس آخرین تعريفي که از بهره‌وري شده بهره‌وري کل يك سیستم عبارتست از : نسبت خروجي قابل لمس به ورودي قابل لمس ستانده خروجیها داده ورودیها <بهره‌ور در يك نگرش كلي » وروديهاي مهم بهرموري » نيروگي انساني »سرمايه » مواد و انرژي بوده و خروجيهاي اصلي شامل واحدهاي تمام شده محصول و قطعات نیمه ساخته مي باشند 1 

صفحه 18:
ورودیها و خروجيهاي قابل لمس سازمان واسدعا وتسم روصا عد wes سودسيام حاصزار اررق بهار رارف ترش ‎she‏ ده 1 Ferns SER مازعلا سيم ‎ae‏ 4 ید ‎ae‏ ‎pos‏ ری نی( اهر ال ری یتسیز ری ‎etd ol‏ ‎eet se‏ ‎ie!‏ ای ی ور رطع inp oe أ ‎Pode‏ ‏امت ميال بت 52 اد | ات برد يني ‎soul‏ ‎awd‏ ب ‎ey ‎ar | ‎boot]‏ أت تيو سای وی در ‎aa ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 19:
برخي تصورات اشتباه در مورد بهره وري 

صفحه 20:
بهره وري در تعارض با کیفیت نیست. بهره وري_موجب کاهش اشتغال نخواهد شد. بهره وري به مفهوم زياد كار كردن نيست. بهره وري وظيفه همه است. بهره وري فقط با كاهش هزينه هاي نيروي انساني بهبود نمي يابد. بهره وري به مفهوم خساست نيست. بهره وري يك فرهنك خاص يا نيازمند فرهنكي خاص. ‎ee‏ ‏بهبود بهره وري بازي يك سر برد نيست. عه 0ج 7م 20 

صفحه 21:
مولفه هاي بهره وري بهره وري معيار سنجش ففعالیتهاست. از آنجا که فعاليتهاي انسان نمي تواند بدون هدف و مقصد باشدء وقتى سخن از بهره وري مي آيدء سنجش هر فعاليتي در | رتباط با هدف آنجام آن فعالیت قرار می گیرد. از دو زاويه كاملاً جدا از هم قابل بررسي است. ازيك سوء نقش مفيد و مؤثر بودن فعاليت دستيابي به هدف مورد سؤال است و از سوي دیگر راندمان فعالیت مطرح مي شود. بنابراين بايد كفت بهره وري دو موّلفه دارد: ml els eas a 

صفحه 22:
شده (مورد کارایی: نسبت بازده واقعي به دست آمده به بازدهي استاندارد و 7 انتظار) كارآيي یا راندمان است. یا در واقع نسبت مقدار كاري که انجام مي شود به مقدا ار كاري كه بايد انجام مي كيرد براي مثال اگر بازده كارگري 120 قطعه در شده پس از بررسيهاي مهندسي روشها و كارسنجي كارآبي اين كاركر برابر 120 ساعت باشد و 0 قطعه در ساعت تعیین شده باشد. خواهد بود. آثر بخشی: عبارتست از درجه و میزان نیل به اهداف تعیین شده. به بیان دیگر اثربخشي نشان مي دهد که تا چه میزان از تلاش انجام شده نتایج مورد نظر حاصل شده است. در حالی که نحوه استفاده و بهره برداري از منابع براي نیل به نتایچ» مربوط به كارآيي مي شود. .كارآبي جنبه كمي دارد و اثربخشي جنبه كيفي دارد 

صفحه 23:
تعریف بهره وري :تعریف مدیریت پیتر دراکر انجام کار درست به روش ‎a‏ ‏اثر بشي كارآبي- بهره وري (انعطاف يذيري يويا در اهداف) (بهبود مستمر 5 نهاد سازي) 

صفحه 24:
رابطه بهره وري كارايي و اثر بخشي معمولا"واژه بهره وري »كارايي و آثر بخشي با هم اشتباه گرفته مي شوند .با ارائه تعاريفي از كارآيي و اثربخشي به ذکر ارتباط بهره وري با آندو مي بردازيم : كارايي : نسبت خروجي واقعي حاصله به خروجي استاندارد مورد انتظار . اثربخشي : تا چه حد خروجيهاي به وجود آمده منطبق بر اهداف تعیین شده هستند . چنانچه معلوم است كارايي به نحوه بهره گيري از منابع توجه مي کند در حالیکه آثر بخشي به شيوة عملکرد و وصول به اهداف نظر دارد ,بهره وري نیز بركيبي از اثربخشي و كارايي را در بر مي كيرد . مالي رابطه بين بهره وري »اثر بخشي و كارايي را با رابطه ذيل بيان مي كند . عملکرد بدست آمده خروجي حاصله سس »2 شاخص بهره وري اع مسرن عه ورودي هزینه شده انجه ملاحظه مي شود صورت كسر تابعي از اثر بخشي و مخرج كسر تابعي از كارايي است .يس : مي توان نوشت ( لثر بخشی 3 2 شاخص بهره‌وري GS) 

صفحه 25:


صفحه 26:
عوامل موثر بر بهره وري عوامل گوناگوني بر میزان بهره وري موثرهستند که از آن جمله مي توان به موارد زیر اشاره نمود: ۴ مدیریت سرمایه گذاري ۴ تحقیق و توسعه © مقررات دولتي ال عمر کارخانه و ماشین آلات * ترکیب نيروي انساني "1 درصد بهره برداري از امکانات " اخلاق کار ۴ امنیت شغلي 26 

صفحه 27:
عوامل موثر بر بهره وري در سازمانها عوامل موثر بر بهره وري يك سازما. ماشينالات تكنولوزي مواد و اترزي a GySor 

صفحه 28:
بهره وري جزئي ۴ بهره وري عوامل كلي "بهره وري كلي 

صفحه 29:
sot Sis ese عبارتست از نسبت خروجي به يكي از ورودي هاست . به عنوان مثال بهره وري کار يعني نسبت خروجي کل به ورودي کار به عنوان یک شاخص بهره وري جزئي مي باشد همچنین بهره وري مواد يعني نسبت خروجي کل به ورودي مواد شاخص بهره وري جزئي محسوب مي شود به عبارت دیگر بهره وري جزئي نسبتي است که در صورت کسر این نسبت ۰ کل خروجي ها یا محصولات است و مخرج آن تنها يكي از ورودي ها از قبیل سرمایه «نيروي شان ۱ 29 

صفحه 30:
مزایا بهره وري جزني 3 مزاياي استفاده از شاخصهاي بهره وري جزئي عبارتند از . درکآنها لسان‌لست) . جمع. أورياطلاعاتآسانلست © . محاسبه شاخص هاومربوطه آسانلسته.© به خاطر سهولتهاوفوقء به رلحتيقابلارائه کردن‌به مدیران‌است.) بعشياز لطلاعاتمريوظ ( مثلاميز ارمخصيولب 4 إزلوف تفز ساعتهدر -© . صسنعتوجود: دار لگر با بهرم وریک لیب کار گرفته شود وسیله خوبيب راي‌عيبيابيو 9 . بهبود بهرم وري‌خولهد بود 

صفحه 31:
محدودیت ها بهره وري جرني محدودیت هاي استفاده از شاخصهاي بهره وري : جزئي عبارتند از کاربرد آنها بسه تنهايي‌ميتولند موجب‌اشتباه در تصمیم -) . گيري‌شود . تواناییت وضیح لفزایشیا کاهش‌هزینه کلی‌را ندارد ۰ کنترل‌سود به ک مکشاخصهایی هرهم وري‌جزئي‌مانند 9 . لندلختنتير در تاريكيلست 

صفحه 32:
بهره وري عوامل كلي بهره وري عوامل كلي نسبت خروجي یا محصول خالص به مجموع عوامل ورودي کار و سرمایه است در صورت کسر محصول خالص يعني خروجي کل منهاي مواد و خدمات خريداري شده را داریم و مخرج کسر تنها مرکب از عوامل ورودي کار و سرمایه است . خروجي خالص ورودي ( سرمليه ؛ کار ) مواد اولیه و خدمات خريداري شده - خروجي کل = بهره وري عوامل كلي ورودي ( سرمایه ‏ کار ) 2 

صفحه 33:
مزایا ِ بهره وري عوامل كلي : مزاياي این شاخص عبارتند از ‎atten‏ رلحفي‌از سولقش رک 3 ابلحصول کل . از دیدگام لقتصاددلنان‌دار اي‌جذابیناست.0 ‎33 ‎ 

صفحه 34:
محدودیتها بهره وري عوامل كلي : محدوديتهاي این شاخص عبارتند از نمي‌تولند تاثیر ورودي‌هایدیگر از قبیل‌مواد و -) . تکنولوژیرا منظور کند وقتي‌که سیم هزینه مواد در قیمتتمام شده قابل-6 . تسوجه باشد لین‌روش‌مناسب‌نیست فقط ورودي‌هایکار و سرمایه در آن‌منظور مي‌شود 6 2202 

صفحه 35:
65 كلي بهره وري كلي عبارت از كل خروجي يا حاصل جمع تمام عوامل ورودي است لذا شاخص بهره وري كلي اثير مشترك همه ورودي ها به توليد خروجي را منعکس مي کند : کل خروجي ها یا محصولات = بهره وري كلي مجموع تمام ورودي هاي مصرف شده Cy OF pv 

صفحه 36:
: مزاياي شاخص بهره وري كلي عبارتند از بادر نظر گرفتن‌عولملک میتپذیر خروجيو ورودیمی) . توان‌تصویر ولقعي‌لقتصادیاز شرکنارلئه داد مدیریتسطوح با-لامي‌تولند با لستفادم از شاخصبهرمه -© . وريک لي‌سوددهي‌را کنترلک ند لگر با شاخصهاي‌جزييتولم شود .به طور موثريمي-© . تولند در جهدتدهيةصميماتمديريتدخا لتكند . تحلیل‌حساسیتبه رلحتی‌قابل‌لنجام لست: 6 .ارتباط مستقيمييا هرینه کلدارد -4 36 

صفحه 37:
محدو دید ودید بهره وري كلي : محدوديتهاي شاخص بهره وري كلي عبارتند از لطلاعاتلازم برليمحاسبه لین‌نوع بهره ورینسبتا بف) دشواريقابلدستيابياستمكر لينکه سیستمهای‌جمع. آوریلطلاعات . از پیشب رلواینمنظور طرلحي‌شده باشند با مسایل‌یرخورد کلي‌کرده و به طور خاصویه یک" . نوع ورودیتوجه نمي‌ک ند a 

صفحه 38:
سطوح بهره وري 

صفحه 39:
اقتصاددانها تلاشهاي زيادي براي معرفي شاخصهايي براي مقايسه بهره وري در سطح بين المللي انجام داده اند . روستا اولين كسي بود كه بهره وري صنايع در آمريكا و انكلستان را مقايسه نمود .او براي مقايسه بهره وري از جهار شاخص استفاده كرد . خروجي ناخالص به ازاي هر نيروي كار خروجي خالص به ازاي هر نيروي کار مقایسه خروجي فيزيكي (خالص و ناخالص )به ازاي هر نيروي کار مقایسه فيزيكي مواد ورودي . 39 بهره ورى در سطح بين الملاى | 

صفحه 40:
بهره وري در سطح بین المللي شلتون و چندلر شاخصهايي ارائه کردند که معمولا براي مقایسه بهره وري در کشورها مورد استفاده قرار مي گیرد .این شاخصها عبارتند از ())هزینه ساعتي نيروي کار (0)خروجي به ازاي هر نفر ساعت (0)سهم هزینه نيروي کار در هزینه کل سازمان همكاريهاي اقتصادي اروپا (09000 (از شاخصهاي تولیدناخالس داخلي (0000۳))سرانه و تولید ناخالص داخلي به ازاي نيروهاي شاغل براي مقايسه میزان بهره وري در كشورهاي مختلف استفاده مي كند .از طریق بهره و ري د رسطح بین المللي مي توان پتانسیل بالقوه هر کشور را جهت ماکزیمم کردن بهره وري دنیا شناسايي نمود . 40 

صفحه 41:
خروجيهاي ملي در شاخص هايي از قبیل در آمد ملي (/00)تولید ناخالص ملي ‎(BOP)‏ ‏خالص ‎as (DOP) cle‏ ناخالص داخلي (060))منعکس مي شود . شاخص هاي بهره وري در سطح ملي به سه دسته تقسیم مي شوند : الف )شاخصهاي بهره وري کار : از این شاخص بیش از سایر شاخص ها استفاده مي شود و منظور از افزایش آن ستانده بیشتر کالاها و خدمات به ازام‌هر نفر ساعت است _معمولا از دو نوع شاخص بهره وري کار با روابط زیر استفاده مي شود : ارزش ثابت کالاها و خدمات تولید شده بر حسب واحد پول_ _ٍ سدح بوره‌وري کار (0): نفر ساعت به کار گرفته شده براي این تولیدات ‎(es‏ 2 بيره وري کار (6) : نقر ساعت و زندار درشاخص (9) ترکیب و کیفیت نفر ساعتهاي رشته هاي گوناگون با وزن دهي تعدیل و همگن مي شوند. 

صفحه 42:
ب)شاخص بهره وري سرمایه :این شاخص طبق تعریف از رابطه زیر بدست al i ames ni ‏سرمایه‎ gus = ‏ورودي سرمایه.‎ ‏ج)شاخص بهره وري کار وسرمایه :دو فرمول ارائه شده براي محاسبه این شاخص‎ ) ‏یدب خروجي (ستانده‎ < ‏بهره وریکار وسرمایه‎ 0 ‏سرمایه + کار‎ ) ‏تولید ناخالص داخلي (با کسر استهلاک‎ - ‏سس پردوریکار و سرمیه‎ مجموع وزني سرمایه و کار )©( 42 

صفحه 43:
بهره وري براي بخش هاي گوناگون صنعت با تقسیم تولید ناخالاص داخلي واقعي هر بخش از صنعت به تعداد افراد شاغل در آن بخش به طريقي مشابه با شاخصهاي بهره وري در سطح اقتصاد ملي تعیین مي شود .تولید ناخالص داخلي(<0606)) عبارت از ارزش کالاها و خدمات تولید شده در یک دوره منهاي هزینه هاي مواد و ديكر هزينه هاي صرف شده براي توليد اين كالاها ‎Bolg, Chath,‏ 43 بهره ورى در سطح صنعت ا 

صفحه 44:
اين نوع بهره وري ءامكان مقايسه شركتهاي مختلف توليدي د ررشته هاي مشابه صنعت و بازرگاني را فراهم مي آورد . در سطح اقتصاد ملي بهره وري را مي توان از طریق مقاديري مانند تن یا واحد کالا براي هر نفر ساعت به نحو موثر اندازه گيري کرد .اما در جهان واقع عمل اندازه گيري بهر وري با استفاده از ارزشهاي پولي انجام مي شود تا به اين طریق از برخورد با مشکل اندازه گيري کالاها بر اساس وزن و تعداد جلوگيري شود .تفاوت ارزش بین فروش ها و خریدها که نشان دهنده ارزش افزوده یا تولید واقعي کالاها و خدمات مي باشد به عنوان یک عامل استاندارد اندازه گيري بهره وري در سطح بين شرکتها انتخاب مي شود. 44 

صفحه 45:
ارزيابي بهره وري در سطح شرکتها و سازمانها از آن جهت ‎Sila‏ ‏اهمیت است که مجموعه این شرکتهاتشکیل دهنده اقتصاد ملي هستند و البته بهره وري در اين سطح با فعالیت هاي روزمره افراد ارتباط نزدیکتر و ملموس تري ن شركتي که در میانه راه برنامه بهبود بهره وري است در يكي از مراحل یا فازهاي زیر به سر مي برد : اندازه گيري بهره وري ارزيابي بهره وري برنامه ريزي بهره وري بهبود بهره وري اكه بهره ورى در سطح شركتها | 

صفحه 46:
46