صفحه 1:
صدر اسلام
صفحه 2:
سم درسی a
تاریخ تحلیلی صدر اسلام» ویراست دوم
محمد نصیری
نشر معارف
SO Ge
قم
1397
صفحه 3:
4 واژه شناسی تاریخ (ve
ورخ به معنی تعیین وشناساندن وقت,
تعاریف مختلف از تاريخ :
0- هرودوت : تاريخ مطالعه و بررسى
روزكاران كذشته است.
©- ابن خلدون تاريخ را دانشى بركرفته از
حكمتإبيانكرسركذشت انسان هاء سيره انبياء
وسياست يادشاهان ميداند.
صفحه 4:
تعریفتاریخ: موضوع تاریخ عبارت-3
لستاز ک نشو ولکنشخارجمدارلیلثر
خارجىلنسانوتاريخ مجموعه لءاز
لطلاعاتدر بارم كذشته ونقشتاثير
و تاثر انساندر ارتباط با آنگذشته
.لست
صفحه 5:
زمان ومکان
تعریف نهائی تاریخ: با توجه به عناصر
اصلى تاريخ مى توان كفت » تاريخ مجموعه
اى از تأثير و تأثر انسان است وبه طور
طبیعی اموری چون گمراهی » هدایت »
ستمگری.سازندگی و... را شامل می شود.
صفحه 6:
تاریخ نقلی : بررسی اوضاع واحولل گذشتگان
مانند سیره ها ء«زندگی نامه ها و فتح نامه ها
( علم به بودن ها ؛ چون به گذشته مربوط
است .)
تاریخ علمی : مطالعه »بررسی و تحلیل وقایع
زندگی گذشتگان وکشف علث. رویداد ها...
صفحه 7:
ویژگی های گزینه های علمی :
4 آزمون پذیری,
2 تکرار پذیری.
9- تبعيت از قانون عليت .
با توجه به ویژه گی های علمی بودن می توان
كفت : كل تاریخ بدلیل نداشتن ویژگی آزمون
پذیری و تکرار پذیری علمی نمی باشد ولی جزء
تاريخ علمى است.
صفحه 8:
بدلیل آسان نبودن آثبات دانش بودن تاریخ » دانشتمدان
al فن به دو دسته تقسیم شده اند*
0- گروهی گزاره های تاریخی را به عنوان دانش
علمی قبول ندارند : دلایل این گروه :
الف ) دشواری ارزیابی دقیق علل رفتار ها و روابط
علّی و معلولی آنها
ب) تجربه ناپذیری آن در تاریخ علمی
ج) تأثیر تعصبات و غرض ورزی ها و اهتمام
ستمگران و سیاست مداران در تدوین تاریخ.
صفحه 9:
ree nee
عنوان مجموعه ای از معارف بر خوردار
از روش »موضوع . نظم و انسجام » تردید
ناپذیر است,به آن اعتنا دارند زیرا:
اولاً ماهيّت برخی ازوقایع به گونه ای
است که امکان تحریف ودروغ درآنها نمی
زود.
صفحه 10:
ثانیاً همه ی مورخان را در اثبات حقایق»
نمی توان دروغگو دانست.
ثالثاً با تکیه بر وجود برخی شاخص ها
مانند باستان شناسی» می توان به درستی و
نادرستی حوادث پی برد .
رویکرد قرآن و نهج البلاغه برمفید بودن
تارب بخ است .
صفحه 11:
اگر علمیت در حوادث تاریخی را بپذيریم
حوادث اجتماعی وتاریخی را معلول هم
دیگر خواهیم دانست به اين معنا که زندگی
اجتماعی ملتها به هم دیگر وابسته وبه هم
گره خورده خواهند بود» استواری یا نا
استو ار ی هر حلقه از ساسله حلقه ها در
حلقه های پسین تاثیر خواهد کرد. لذا گذشته
در آینده بشری مزثر خواهد افتاد.
۰
صفحه 12:
نوعیارتباط ادك اس را برلی-1
دستیابییب»ه تجربه ه و لندوخته هایگنشتگان
مطاامه ی تطبیقیو تحلیلیت مدنها 2
یافتن رلبطه ی علتو معلولیمیانحوادنو حل-3
مشکلاتب رلیپیریزیی کنندگیسال, برلی
بشر
صفحه 13:
خطبه ای از آن حضرت (ع ) هنگامی که در مدینه با
او بيعت كردند:
آنچه می گویم بر عهده من است و من خود ضامن آن
هستم .
آن کس که حوادث عبرت آموز روزگار را به چشم
ببیند و از آن پند پذیرد» پرهیزگاریش او را از آلوده
شدن به کارهای شبهه ناك باز مى دارد. بدانيد كه بار
دیگر همانند روزگاری که خداوند» پیامبرتان را
مبعوث داشت ‘ در معرض آزمایش واقع شده اید.
صفحه 14:
سوگند به کسی که محمد ص را به حق فرستاده است ؛
در غربال آزمایش » به هم درآميخته و غربال می شوید
تا صالح از فاسد جدا گردد. یا همانند دانه هایی که در
دیگ می ریزند» تا چون به جوش آید» زیر و زبر
شوند. پس » پست ترین شما بالاترین شما شود و
بالاترینتان » پست ترینتان . واپس ماندگانتان پیش افتند
و پیشی گرفتگانتان واپس رانده شوند. به خدا سوگند»
من از چنین مقامی و چنین روزی آگاه شده بودم.
صفحه 15:
سم na Lal
بدانید که خطاکاریها همانند اسب های چموش و
سرکش اند که خطاکاران را بر آنها سوار کرده اند.
آن اسبان لجام گسیخته به ناگاه می تازند و سواران
خود را به آتش دوزخ سرنگون می کنند. بدانید» كه
پرهیزگاریها همانند اسبان رام و نجیب اند که
پرهیزگاران را بر آنها سوار کرده و افسارها به
دست سواران داده اند و آن اسبان » سواران خود را
به بهشت داخل می کنند.
م
صفحه 16:
a
حقی است و باطلی . گروهی هواداران حق اند
و گروهی پیروان باطل . اگر پیروان باطل
سروری یابند چه شگفت که از روزگاران
ديرين شیوه چنین بوده است و اگر شمار
هواداران حق اندك است بساء روزگاری
رسد که افزون گردد» ولی » کم اتفاق اوفتد
که آنچه پشت کرده » بار دیگر روی بنماید.
خطبه 4
صفحه 17:
تاریخ نقلی : گزارش یک رویداد تاریخی
( گزارش یک جنگ)
تاريخ تحليلى : بررسی علل وقوع حوادث و
شناساندن زمینه ها و علل بروز حوادث يا
بررسی جزئی تاریخ. ( مثلا چرا جنگ
ايران و عراق بوجود آمد؟)
صفحه 18:
— ee)
فلسفه تاريخ عهده دار بررسی حقیقت وعلت
وجودی تکامل تاریخ»کشف سنن حاکم
برآنهاءتعیین منازل و مقاطع برجسته
تاريخ» تبیین روش های پژوهش در تاريخ
است تا بتواند نهایتاً با روش های فوق تاریخ
کنونی را تحت کنترل درآورد وگذشته را
چراغ راه آینده قرار داد. ص 9 و648
صفحه 19:
الف-
کنند:
آیاتی از قرآن که«قانون مندی تاریخ»را بیان می .
(~ صحنه ی تاریخ همانند سایر میادین هستی به وسیله
سنن و قوانين مربوطه می چرخد.
0- آیاتی که از مرگ وزندگی جوامع حکایت می کند .
sibel ate 1a dal ad Oy ابستأجزون سَاعة
و فرص 4
هر امتی را مدت عمری است. چون اجلشان فراز cat
يك ساعت پیش و پس نشوند.
صفحه 20:
آیاتی که آز فراگیر بودن کیفرنابودی alee
و امت ها (اين ee es ee ae ‘
پرده بر می دارد ری فلخت
tae \ sal و
اين شهرها و آباديهايي است که ما آنها را هنگامي
كه ستم كردند هلاك نموديم و براي هلاكتشان
موعدي قرار داديم.(آنها ويرانه هايش را با جشم
مي بینند» و عبرت نمي گیرند.)
eo
صفحه 21:
هر
اوه تسین انب ظَلمُوا منم خاصنة
وَاعْلَمُوا أَنّ الله شَدِيدُ الْعِقَابِ انفال ©©
و از فتنه اي بپرهیزید که تنها به ستمکاران
شما نمي رسد (بلکه همه را فراخواهد
گرفت»چرا که دیگران سکوت اختیار
کردند.) و بدانید خداوند د سخت کیفر است!
صفحه 22:
9 کی رعش اقا بای بیع gl
پیشین دلالت دارد :
KS Sl, سل مِن قَبلِكَ قَصَبَرُوا عَلَى مَاكُْبُوا وَأُودُوا حَنى
Af هُمْ تَصْرْنَا وَلا مدل لكَلِمَات A 5 جَامَكَ من تب
(O@ path
پیش از تو نیز پيامبراني تکذیب شدند» و در برابر تکذییهاه
صبر و استقامت کردنده و ( در اين راه» ) آزار دیدندهتا
هنگامي که ياري ما به آنها رسید. ( تو نیز چنین باش. و
اين» يكي از سنتهاي الهي است» ) و هیچ چيزي نمیتواند
سنن خدا را تغییر دهد» و اخبار پیامبران به تو رسیده است.
صفحه 23:
Ly cll غ ین جَاءفم تذیز
َيَكُونْنُ أَهَدَى مِنْ إخدى الْأَمَم كلما جَاءَهُمْ نَذِيرٌ
ما راهم الا ثفوراً (فاطر 6)
آنان با نهایت تاکید به خدا سوگند خوردند که
اگر پيامبري انذار کننده به سراغشان آید»
هدایت یافته ترین امتها خواهند بود» اما چون
پيامبري براي آنان آمد» جز فرار و فاصله
گرفتن ( از حق ) چيزي بر آنها نیفزود.
صفحه 24:
re 395 eee es
pags Si ol dM لا مش osha De aa لا
ون تج لت ال تخویلا(فاطر 00 آیه ۵ج) Sins
ینها همه بخاطر استکبار در زمین و نيرتگهاي بدشان
cogs اما اين نیرنگها تنها دامان صاحبانش را میگیردآپا
آنها چيزي جز سنت پیشینیان ) و عذابهاي دردناك آنان (
را انتظار دارند؟!هرگز براي سنت خدا تبديلي نخواهي
يافت» و هركز براي سنت الهي تغييري نمي يابي.
oe
صفحه 25:
“6 آياتى كه ارتباط بيوند زير بنا رو بنا ها
ذلك بن الله لم يك معي مَُيْرا نِعْمَةٌأنْعَمَهَا عَلَى قَوْم
حَنّى يُعَيْرُوا مَابِأَْفْسِهمْ وَأَنّ الله سّ سَمِيعٌ alle
(انفال 9)
اين» بخاطر آن است که خداوند» هیچ نعمتي را
كه به گروهي داده» تغییر نمیدهد»جز آنکه آنها
خودشان را تغبیر دهند» و خداوند» شنوا و
داناست.
صفحه 26:
حَمِبْتُمْ أن تَدْخُلُوا مع و وا
1 مْ مَسّنْهُمُ الْبَأسَامُ A315 5 Stalls ی
الرّسُولٌ وی QA AN Sad fe dae | sal تم
الله كَرِيبَ(بقره ©06©)
آیا گمان کردید داخل بهشت میشوید» بي آنکه حوادثي همچون حوادث
گنشتگان به شما برسد؟اهمانان که گرفتاریها و ناراحتیها بهآنها رسید» و
آنچنان ناراحت شدندکه پیامبر و افرادي که با او ایمان آورده بودند
گفتند:پس ياري خدا كي خواهد آمد؟ ( در اين هنگام» تقاضاي ياري از او
کردند» و به آنها گفته شد: ) آگاه باشید» ياري خدا نزديك است.
1
صفحه 27:
2 مبار زه ى بيامبر ان بار فاه طلبان ناز پرور
وَكَالُوا نحن أكثرُ أموَالاًوَأولآداً وَمَا نَحْنُ
بمُعَدْبينَإسبا 96 آیه 95)
وكفتند: اموال و اولاد ما از همه( بیشتر است)و
اين نشانه علاقه خدا به ماست.(: و ما
هركزمجازات نخواهيم شد.
صفحه 28:
رابطه ی چیرگی و تنگم به تاو دای جامعه
وَكَمْ أَفلَكنَا مِنَ الْقُرُونٍ ین 35 De وَكَفَى بِرَبّكَ
بئوب عباده خَبِيراً بَصِيراً (اسرا 434 (ar
جه بسيار مردمي كه در قرون بعد از نوح»
زندكي مي كردند» ) و طبق همين سنتء ( آنها
را هلاك كرديم و كافي است كه بروردكارت از
گناهان بندگانش آگاه» و نسبت به آن بيناست.
صفحه 29:
> ارقباط اجراى اوامر الهى و قراوانى
أت . 3
را نهر مُوالاً وأولاداً gai lag
نی (سبا 06 آیه 96)
وكفتند: اموال و اولد ما(از همه) بیشتر است(و
اين نشانه علاقه خدا به ماست.)؛ و ما
هركزمجازات نخواهيم شد.
صفحه 30:
سس 3
وَكَمْ أَخلكنَا مِنَ الْقُرُونِ مِن بَعْدِ ُوح وَكفى يربك
بذئوب عجبّاده خبیراً بصیرآ(مانده 41S 88(
جه بسیار مردمي که در قرون بعد از نوح»
زندگي میکردند» ( و طبق همین سنت ) آنها
را هلاك کردیم.و كافي است که پروردگارت
از گناهان بندگانش آگاه» و نسبت به آن بیناست.
صفحه 31:
ELT gosta © طلیه تیه
تصادفی دانستن وقایع تاریخی ونيز قضا
وقدرى بودن آن موضع می گیرد وانسان
راتشويق مى كند تا با كردش درجهان
ومطالعه ى سر كذشت ملتهاءرازسعادت
وانحطاط را كشف و ساز وكار حركت به
سوى آينده راخردمندانه تدبير وتنظيم كند.
صفحه 32:
ما آزسلنا من قرلك [ا رجالا توج يهم ون GAN i
يَسِيرُوا في الأْزْض فینظرُوا گنت گانّ عَافبه لین Pell coe
وَلدَارُ الآخِرَةٍ 538 3h انوا فلا تغقلوت ( يوسف 09 ايه
09
و ما نفرستادیم پیش از توء جز مرداني از اهل آبادیها که به
آنها وحي میکردیم.آیا ( مخالفان دعوت توء ) در زمین سير
نکردند تا ببینند عاقبت كساني که پیش از آنها بودند چه شد؟!
و سراي آخرت براي پرهیزگاران بهتر است. آیا فكر نمي
کنید؟1
نمونه دیگر برای بند 6 (سوره فجر 00 آیه 0 تا 46)
صفحه 33:
و مسبت
هَل في نلك سم لذي حجرٍ
خرد نیست؟
oll رَ یف dad رب بعادٍ : آیا نديدي
پروردگارت با قوم عأد چه کرد؟
رم ات الیتاد : و با آن شهر آرم با
ae
صفحه 34:
a tale GIG a البلاد :همان
شهریکه مانندش در شهرها آفریده نشده
بود! وَتَمُودَ الّذِينَ جَابُوا الصّخْرٌ بِالْوَادٍ
(كنار)دره مي بريدند (و از آن خانه و
صفحه 35:
وَفِرْعَوْنَ ذِي الْأَوْتَادٍ : و فرعوني كه
قدرتمند و شکنجه گر بود»
الَذِيَ طعَوًا فِي البلآدٍ : همان اقوامي كه
در شهر ها طغيان كردند»
فَأَكْكَرُوا فِيهًا الْفَسَكَ : و فساد فراوان در
آنها به بار آوردند»
صفحه 36:
5 مد م اس
Catal عَلَيْهِمْ رَبْكَ سَوط عَذَابِ : به همين سبب
خداوند تازيانه عذاب را بر آنان فرو ريخت.
Catal عَلَيْهِمْ رَبْكَ سَوط عَذَابِ : به همين سبب
خداوند تازياته عذاب را بر آذان فرو ریخت!
إن رَبّكَ لَبِالْمِرْصَادٍ : بيقين بروردكار تو در
كمينكاه (ستمكران) است.
صفحه 37:
ن و تاریخ(نتیحه)
oul ذکر شده oul, دیگرءنشان می دهند
که از نظر ثرآن وقتی در هر جا فساد به
اوج رسد باید انتظار فاجعه داشت پا وفتی
رفاه و فراوانی روزی و امنیت سياسىءراه
به کفران و تضییع نعمت باز کرد» بايد
منتظر تنگی معیشت ونا امنی و ترس
بود .
صفحه 38:
سس
:امام علی(ع) نیز در نهج البلاغه می فرما یند
از سختی ها و تنگی هایی که تبهکاری گذشتگان برای
آنان پیش آورد بر حذر باشیدو روزهای فراخی و
روزهای تنگی زندگی آنان را در نظر آورید و از
سرگذشتی مشابه سرگذشت آنان بهراسید ووقتی به
حالات گوناگون آنان می اندیشیدبنگرید که چه بود كه
بر آنان عزت آورد ودشمنانشان را دور کرد وعافیت
را برآنان سایه افکن ساخت...اين عامل چیزی جز
وحدت نبود . ص00 منبع نهج البلاغه خ 66
صفحه 39:
انه نظروة ارون كله اسه كزينه زب مسحبت. 1 -1
الف -تلرية يدكها ميروه زهدت)
ب :چگونه می رود. (ساختار حرکت ومحرک)
. ج- :از چه راهی می رود
6- السفادى كلم كارح :ان موضوعاتى نظير :روش شناسى
شءتفاوت علم تاريخ با 4
درتاريخ »بيش بينى »دخالت ارزش ها در قضاوت ها ف
امکان تجربه در تاریخ پرداخته می شود . ص 8
صفحه 40:
رادل كعرى .5 دانشمندان(مطالعه :
0- ابن خلدون در تحليل عامل وعوامل بيدايش تمدن
بر عصبيت يا تعصبات قومى تأكيد دارد .
© كنت كوبينو بر نژا د و خون تاكيد ميكند.
0 منتسکیو براقلیم به عنوان عامل سازنده تمدن
تاکید دارد . از نظر او محیط های معتدل مغزهای
نیرومند و مزاج های معتدل به وجود می آورد.
< کارلایل بر قهرمانان
©- مارکس بر اقتصاد و تکامل ابزار تولید
eo
صفحه 41:
ee و سر
©- نیچه بر غریزه ی بر تری جویی و قدرت طلبی
م فرانسيس بیکن بر دانش و مراحل رشد آن
0 شهید مطیری خصوصیات فطری انسان» همچون»کمال
طلبی»خلاقیت»خردورزی و آموزش پذیری
©- محمد تقی جعفری خدا» انسان و آنچه برای انسان مفید
بست و....
ID مصباح يزدى : ضمن رد جبر اجتماعى؛ اختيار واراده
انسان را از اجزاى علت تامه حوادث وتغييرات اجتماعى مى
داند.ص 60
0- نظرات دیگری نیز وجود دارد ..
ea
صفحه 42:
0 حفظ میراث تاریخی وفرهنگی(آگاهی از
تاريخ اسلام در پیروزی انقلاب جهانی اثر بنیادی
دلرد . تلاش قدرت ها برای تغییر خط » زبان...)
2 گذشته را چراغ راه آینده قراردادن
2 اثبات وحی و معجزژه جاودان پیامبرص
“6- آكاهى ازرمز و راز توفيق بيامبر لسلام در
كذر از جامعه جاهلى به جامعه اسلامى.
ee
صفحه 43:
0 دستیابی به بخش گسترده ای از مبانی نظری و
سنت عملی پیامبر ص و ائمه اطهار در عرصه های
2 شناخت احکام دینی وچگونگی مراحل وجوب و
مشروعیت آنها.
> سرنوشت مرد م مسلمان ایران با فرهنگ اين آب و
خاک گره خورده و اینها سبب ماندگاری ماست. پس
وظینه ملی ایجاب می کند از پیشینه خود آگاه باشیم.
صفحه 44:
تک نگاری
.تاریخ نگاری عمومی و تقویمی
تاریخ نگاری بر اساس نسب شناسی
©.تاريخ نگاری بر اساس سبک خبری و پیوسته
©.تاريخ نكارى محلی
.تاريخ نكارى فرهنكى و اجتماعى
we
صفحه 45:
مكاتب تاريخ نگاری اسلامی
مكتبحجاز يامديند: كه به تركيب)
قرلنفقه و لحكام با موضوعاءتقارخى
,شناخته شده لست
مکتبعرلویا بصره Oe
مکتبشام 6۰
55 ۰ 0۸
مكتبليران-.©
صفحه 46:
ع
منابع شفاهىشاملرولياتو لحلذيثو اشعارأكه -)
سينه به سينه نقلشدم و در عصر كتابتفبت
..شدم لست
منابع مكتوبشامللسناد »مدارکقر اردادهاءصلح o-
نامه و کقبتاریخی
منابع, تصویروشامل: قاشیخط نقاشییو نقشه -6
nba jie
منابع. معمار یشاملب نایمساجد»ک اخ هاشهرهاء-6
...باروهاءجادم ها و
صفحه 47:
و
دانش های یاریگر تاریخ
زیانشناسی-)
سند شناسی6
سكه تناس ©
جغرلفیا 6
Gayl
صفحه 48:
ن به مسئله دآنش تاریخ د از
- قداست دانش تاریخ و ارزش والای آن در اسلام
Ai dal fs gil Vo IM, Wal laf
إن كُنتُمْ لآ تَعْلَمُونَ انبيا )© آيه م”
©- موضع تصديقى قرآن به انبيائ بيشين و اصول و
Ces
مَنَ الرّسُولَ بما نزن یه ین رَبّه والمْونون کل من
ee eek, لآ توق بن كد من وله
ولو سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا عُفْرَانَكَ رَيْنَا وَإِلَيِكَ الْمَصِير(بقره
669
صفحه 49:
©- ترغیب و تشویق قرآن به سیر در زمین و مطالعه
سرگذشت پیشینیان و عبرت گیری از ایشان.
آیا در زمین گردش نکردند تا ببینند عاقبت كساني که
قبل از آنان بودند چگونه بود؟!آنها نیرومندتر از اینان
بودند» و زمین را براي زراعت و آبادي ( بيش از اينان
دگرگون ساختند و آباد کردند»و بيامبرانشان با دليل
روشن به سراخشان آمدند ) اما آنها انکار کردند و کیفر
خود را دیدند ),خداوند هرگز به آنان ستم نکرد» آنها به
خودشان ستم مي کردند.(روم 9)
۵
صفحه 50:
أسوه و الكو
(مسلما براي شما در زندكي رسول خداص سرمشق
نيكويي بودءبراي آنها كه اميد به رحمت خدا و روز
رستاخيز دارند و خدا را بسيار ياد ميكنند.احزاب (Cd
©- ورود ملت هاى كوناكون جهان به آثين اسلام داد و
ستد فرهنكى با ملل ديكر.
© اهتمام فرمانروايان به ماندگاری حکومت خويش و
ارائه تصویری مناسب از خود (ص 90)
مه
صفحه 51:
ce 3
مورخان قديم اسلامى (مطلمه بيشتر)
محمد بنلسحاق(سا(0© -96) از آثار: -1
سيرة الوسول
لبومخنف( 90 - 9) از آثار : مقتل| لحسین-2
ه بلاذرى (020 تا ©06 - 9729) از آثار :
مقتل الحسین, فتوح البلدان » انساب الاشراف
PF یعتوبی (وفات <۵06)از آثار:تاریخ یعقوبی
طبری (206:000 600 ) از آثار : الرسل
والملوک
صفحه 52:
الذهب
> ابن خلدون (۲۵0- 00060)صاحب نظریه
دولایه بودن تاریخ(حوادث ظاهری - عوامل پشت پرده) از آثار:
العبر
م سخاوی (00- 906) العلان بالتوبیخ لمن ذم التاريخ
0- دیگر ابوعبدالله مسلم بن قتیبه صاحب جامع
المعارف است.
0- اعظم مورخان عرب ابن خلکان است.
صفحه 53:
سید جعفر مرتضیعاملیثار :لسحیح منسیرة-1
...اسلبى- الحياة polled aL | لجوادو
Qe ae con pd) dle: LT سید مرتضیعسکرین از
...اله بنسباءمأئة وخمسونصحابی
سید جعفر شهیدی: آثار : تاريخ تحليلىلسلام » -3
زندكانوفاطمه ؛ زندكانىعلىين! لحسينع
محمد لبراهيم آيتئ آثار؛ تاريخ بيامبر -4
...لسلا »لندلن شهداءالشلام فىعصرالإرساة
صفحه 54:
مهمترین اسباب تحریف تاریخ اسلام عبارت است از:
فاصلة زمانی میان مورخ و پدیدهها
©. اختلاف امت و پیدایش فرقهها و در نتیجه
انگیزههای غیرحق طلبانة برخی مورخان.
9 تعصب حاصل از عقاید مذهبی و گرایشهای
نژادپرستانه مورخ که در نوشتن تاریخ تأثیر دارد.(نتل
مطرف ابن مغیره از پدرش در مورد نیات معاویه.)
9
صفحه 55:
EP فشار حاکمان اموی و عباسی در برخی زمانها» چنان
بود که هر کس حدیثی دربارة فضیلت علی (ع) و
فرزندانش نقل میکرد» باشدیدترین شکنجهها روبهرومیشد.
(کشته شدن ابن سکیت معلم فرزندان متوکل عباسی)
6 استفاده ی ناروای برخی از دانشمندان اهل کتاب از کم
اطلاعی خلفا و اطرافیان آنها: این گروه از عالمان
میکوشیدند با نقل افسانهها و مطالب بی!ساس (اسرائیلیات)
آیین اسلام را بیاعتبار سازند.
منع تدرین حدیث توسط خلفا
98
صفحه 56:
ها نگاريي که سبب توجه و اعتماد
بیشتر به اسناد و دادههاي تاریخ ميشود عبارنست از:
0. توجه به همة علل و عوامل پیشرفت یا انحطاط يك سلسله یا
ملت» و اعتماد بر اسناد و مدارك معتبر از زمان شكلگيري و
پیدایش آن سلسله.
0. پرهیز از اظهار. نظر دربارة موضوعي قبل از بررسي و
تحقیق امل,
9. رعایت عینیت و واقعیت در تحقیق» حفظ امانت و درستي»
تريگ تعصب در. حقایق علمي و ثبت و نقل وقایع» آن گونه که هست.
صفحه 57:
سس
۴ در نظر گرفتن امکانات » زمان وقوع
حادثه و توجه به آداب» رسوم و سنن جامعة
مورد نظر.
GS پرهیز از اعتماد همه جانبه و بدون
بررسي و تحقیق به نظر نویسندگان گذشته» به
ویژه در موضوعاتي که به طور مستقیم با
منافع افراد مرتبط است,
صفحه 58:
9 اهتمام و توجه فوقالعاده به نقش مردم؛ زيرا تاريخ
شناسنامة ملتهاست نه پادشاهان و درباریان.
۵ ارائه نظریه قانون.و قاعده سازنده به منظور ارزیابی
هرجه بهتر زمان حال و پیش بینی و برنامه ریزی بهتر آینده.
پژوهش در تاریخ اسلا آنگاه علمي و گوياي حقیقت است که
شاخصهايي چون امکان عقلي» استناد معتبر» هماهنگي
محتوا و سازگاري با وقایع قطعي تاریخ و قراین خارجي را
دارا باشد و مخالف قرآن و روایات معتبر و صحیح نباشد.
صفحه 59:
تسس
پژوهش دانشمندان غربی در فرهنگ و
تمدن مشرق زمین را «شرق شناسی
»كويند.
عاملى كه سبب رشد رويكرد شرق شناسى
غربيان كرديد»
رخد نهضت هاى أسلافى در شرق اسلامي
عليه استعمارنو وقديم بود.
صفحه 60:
0+ روی کرد مثبت : که همان تلاش عالمان جهت
توسعه روشنگری وشناخت معارف تاریخی
بشرواقوام گونا گون است. مانند: آثار جرج جرداق
©- رويكرد منفى :اين رویکرد شرق شناسی به دنبال
هدف های غیر انسانی است .نظیر استعمار » نژاد
پرستی »و ...مثل کتاب تاریخ اسلام کمبریج. (اين
کتاب مورد انتقاد پژوهشگر مسیحی مذهب» ادوارد
سعید» مقیم آمریکا قرار گرفته است.)
مه
صفحه 61:
2 لامي وصخور كام ره
سرانه بر اساس پیش داوری,
©- تحریف عمدی نصوص اسلامی و
برداشتهای نادرست از آنها,
ایجاد احساس حقارت در مردم مّشرق و
جلب وجذب آنها به فرهنگ غربی
صفحه 62:
سر قراررده
“4©- معرفى اسلام به عنوان
پیشینیان فقهی تشبع و
ثبات تأثیرپذیری آن از دين زر
5 0 5 مج
es ايرانى دادن به ا
صفحه 63:
ایانه
6 تقويت عواطف ملى كرايا ِ
مگ ا ی
مسلما و جایگاه او در ها
OY 7
0 تحریف نظر اسلام باره
١ تحر بف نشل | era
ت انسا»,»اندیشه
صفحه 64:
جهان در آستانه بعثت
صفحه 65:
0 : عرب بائده »آنها قبایلی مثل
عاد و مود و تبع بودند که
سالها قبل از ظهور اسلام به
سبب نافرمانی ازمیان رفتند.
صفحه 66:
خب ۱7
3 : عاربه ( شهر نشین و اصیل ) تبایلی
که در یمن و دیگر نقاط جنوبی
عربستان زندگی میکردنداز جمله اوس
وخزرج و جرهم و خزاعه و لخمیان و
همان اعراب قحطانی که نسب خود را
به یعرب ابن قحطان»فرزند پنجم
حضرت نوح میرساندند.
صفحه 67:
مستعریه ( عدنانیان) که عربغیر : 3
ual بودم و لجداد آنها از خارج جزیرم
| امرببه لینمنطقه آمدم و به تدریج
زبانشانعربیشده بود و از طریقعدنان
با چند ولسطه » فرزندانحضرت اسماعیلع
شمرده. میشوند. مثلقریشو مضر و تمیم
.و قضاعه که در شمالهیزیسنند
صفحه 68:
روحیه Se عهد
ee
بدك سيمان د وف wen
=e 7 نوازى ى به عهد»
a 1 ۰ : “ضرا
ی فر هذ
.بود و ee ; ۳۳
تمدنی اعر ۱ 9 رز
اب 3
vi 4
هنگی جزيره
صفحه 69:
شعر درخدمت تعصبات و خرافه ها و فتنه انگیزی
.و عشق حیوانی و شراب و شکار بود
تعصب و تبعیض عرب و غير عرب » قتل و
غارت و قمار و دزدی و میگساری و فحشا بخش
از زندگی مردم بود.فخر فروشی و خرافات و
افسانه بافی و بیسوادی نیز جلوه های دیگر
.انحطاط فرهنگی عرب جزیره بود
صفحه 70:
پیروی از نظام قبیله » که دارای سه رکن تسب
» حسب » عصب بودبسیاراهمیت داشت.
بر اساس اولی و دومی »افراد قبیله دارای
شناسنامه ی قبیله ای و از فضایل قبیله آگاه
بوده و بر اساس سومی همه در ساختار قبیله
محو بوده اند i
صفحه 71:
در قبیله هاي عرب سه رکن وجود داشته : نسب» حسب
وعصب كه بر اساس نسب و حب .تمام افراد باید ازشناسنامه
و فضايل ومفاخر قبيله آكاه باشند و بر اساس عصب و عرق
قبیله اي همه در ساختار قبیله محو بودند» به گونه اي که همه
پیوند ها و روابط براي حفظ وحدت دم و وحدت لحم قبیله
قرباني مي شد.اين عصبیت براي اعضاي قبیله محدودیت و
براي رهبر آنها نوعي استبداد مطلق پدید مي آورد.اين
عصبیت باعث جنگ خونین قبیله اي مي شد و يا جنگ بین
عرب و غير عرب راه مي افتاد.
صفحه 72:
ورشتاش فرانسری(رژیس بلاشتر
خاورشناس فرانسوی » رژیس بلاشر»
در تاريخ ادبيات عرب بر اساس يافته
های پیشین به صورت بندى روان
شناسى شخصيت عرب بدوى برداخته
J ویژگیهای فردى و اجتماعى عرب
جاهلی را چنین برشمرده است:
صفحه 73:
خوگرفتن با خشونت از کودکی که در "
كنار تنكدستى و محرومیت او را
تندخوء مغرور» زودخشم و ستیزگر می
کرد؛ حس شرف و ناموس که در واقع
مظهر توجه وی به نیکنامی بود؛ بلند
پروازی ؛ انتقام جویی (ثار) که هم با
جنبه های فردی و هم با جنبه های
اجتماعی و دینی مرتبط بود؛
صفحه 74:
رجزخوانى كه جلوة بيرونى و هنری صفات ياد شده
بود و معمولاً در جنك مجال بروز مى يافت ؛ و قمار
و باده نوشى كه نشان دهندة نياز عرب بدوى به
خودنمايى و نمايش ثروت و بى اعتنايى در صرف آن
بود ( رجوع كنيد به بلاشرء ج ۰0 ص 29 69).
بلاشر (ج 4 ص (0©)» بس از بيان اين
خصوصیات و ضمن تأیید نظرية گولدتسیهر» cot
كويد كه تمام اين جلوه های روانی مجموعه ای را
.تشکیل می داد که اسلام آن را جاهلیت نامید
صفحه 75:
Saisie. 0 شتن »
آزار » بی اختیاری )
: چند همسری بی قید و شرط برای مرد
© : زنده به كور كردن دختران
©6: رواج ازدواج ها و طلاقهای ظالمانه
صفحه 76:
رواج اتواع روابط و ازدواج :
صداق
(0
متعه
.اماء : پیوند با کنیزان بدون مهر
مقت : ازدواج پسر بزرگ با زن پدر (پس از مرگ)
شغار : تعويض خواهرو دختر با شخص دیگر
.رهط : تکاح دسته جمعی مردان با یک زن
اختين : جمع ميان دو خواهر
,استبضاع: همسر را در اختبار یک مرد شجاع قرار دادن
تعویض: تعویض همسران
8
صفحه 77:
۳ ی 1 gla
6 : داد و ستد جواهر و سنگ های قیمتی
© : کشاورزی و دامداری
: گردشگری و بازارهای فصلی مثل
عکاظ صنعاء عدن»صحار »دو مه الجندل
۲ : اقتصاد کاذب مثل قمار و ابا و کم فروشی
و غنیمت و دزدی.
صفحه 78:
وضعیت دینی
6 : بت پرستی ( صنم (انسان وار)و وثن(بی شکل»مثل
سنگهای مقدس و درخت) ) انواع بتهای قبیله ای مانند
Sy » یغوث ؛ یعوق و نسر
مهمترین بت هایی که مردم مرکز عربستان آنها را زیارت
می کردند : لات ( شمس و مادر خدایان ) » منات ( خدای
سرنوشت ) » عزا ( زهره ) » هبل ( شکل انسان )
: انواع مذاهب در عربستان : مسیحی » يهودى »
حنیفی » مانوی » مزدکی و . . .
6
صفحه 79:
جک و 17
در جزيرة العرب عنصر واقعي دین قبایل
عرب جاهلي شرك و بت پرستي و به
تعبيري آمیزه اي از تعدد خدایان و طبیعت
پرستي بود. اعتقاد به جن» ارواح »پرستش
ماه و ستارگان وجود داشت. مسیحیت و دین
یهود در نقاطي مانند نجران و بثرب گسترش
داشت و در مناطقي مانند حیره کیش
ای مه مه
زرتشتي مورد توجه بود
صفحه 80:
نادانی همراه با حماقت : این کلمه نخستین
بار بوسیله ی قرآن در باره مردمان قبل
از بعت به کار رفته است » دورانی که
زندگی مردم از ویژگی های حیات
بشری خالی بود . حدود آن شبه جزیره
. عربستان می باشد
50
صفحه 81:
سس ٠
UO
در قرآن کریم چهار مصداق روشن برای جاهلیت بیان شده
Coal +
6 - پیروی از حکم وحکومت ناحق » رفتار خلاف قانون
الهى.. ربوی گریدانی از دستورات الهی ... .: کم
Osis ULES A Gy Gaal G5 GAG Mala
آیا آنها حکم جاهلیت را ( از تو ) میخواهند؟ و چه كسي بهتر
از خداء براي قومي که اهل یقین هستند» حکم مي کند؟ س 6
آیه 60
صفحه 82:
© - بی توجهی به وعده و وعیدهای خداوند و بد
اندیشی در باره افعال الهی .. که در باره گروهی
از یاران پیامبر که با اکراه و نفاق در غزوه احد
شرکت کرده بودندهنازل گردید
shes 6 باه ء زر قطن الجام شون ملک
من ار من شیم لا الأَمْرَ كُلَّهُ يلول عمرن 6
آنها گمانه اي نادررستي همچون گمانه دوران جاهلیت درباره خدا
داشتند.و مي گفتند: آیا چيزي از پيروزي نصیب ما مي شود؟
بگو: همه كارها ( و پیروزیها ) به دست خداست.
ee
صفحه 83:
. بیپرولییو خود نماییزناندر جامعه 3
َكَرْنَ فِي 9G Kk جرج Gal AN lal
a وین که St Aa Ga ليذب
عنم الرجْس cath Dat 286085 تطهیراً (دلیل عصمت اهل
بيت از نظر قرآن). احزاب 26 آیه 66
و در خانه هاي خود بمانید؛ و همچون دوران جاهلیت نخستین
(در میان مردم ) ظاهر نشوید؛و نماز را برپا دارید» و
زکات را بپردازید» و خدا و رسولش را اطاعت کنید»خداوند
فقط میخواهد پليدي و گناه را از شما اهل بیت دور کند و
.كاملا شما را پاك گرداند
هه
صفحه 84:
بك 0
درآگاهی هاى ناجيز وجانبدارى بى دليل
از عقاید ناچیز.
Atos Aas کفروا في فلوپهم Gol das Y
ار لل ره كی موه وی
Gal | Ss ll 8 ay Saag
ی Late (. فتح
9 یه ه)
صفحه 85:
هكميرا 45 زبه خاطر (aad
كافراندر دلهايخود خشم و نخوتجاهليت
دلشتند» و (در مقابل) خداوندآرلمشو
مومنانن ازلف رمود و آنها را به حقیقت
تقوا ملزم ساخننو آناناز هر كس
al gag رت ر دراه
,به هماء چیز دلناست
صفحه 86:
عقاید و اخلاق ناپسند دیگری مانند خوردن
مردار . گوشت خوک خون ۰ حیوان
درنده»پرستش بت برای نزدیکی به خداوند »
پرستش فرشتگان بعنوان دختران خداوند
برای بدست آوردن شفاعت. اعتقاد به حیات
مادی محض ؛ ونيز قربان براى غير Had
همه احكامى است كه در جاهليت روا بوده
53
.است
صفحه 87:
0 رن ۰
«ميوه دنياى آنروز فتنه و آشوب وغذايش مردار
بود. در درون وحشت ودر بيرون شمشير حكومت
مى كرد .» نهج خطبه 66
ترکخرد »لندیشه و دینفهمی ©
نبود هلیت. ©
<متعصبات بیجا وشیطانی
صفحه 88:
لوو سس
9 :حاکمیت نیرنگ و جنگ
© :سطلحی نگری دردین و وجودخدا
م: فرهنگ منحط و ترویج کار های خلاف
را می توان از نماد های جاهلیّت نام برد. نهج
خطبه 22
صفحه 89:
وضع امپراطوری ایران
حکومایراندر حصر ساسانیانسلطنتیموروثیولستبدادی1
بود و شاهانساسانیخود را فرلتر از ببشر و فرزند
.خدا میدلنستند
خسرو پرویز که در سال0 60 میلادی به قدرت رسید»خود
.را آدمی فنا ناپذیر از میان خدایان و قرین آفتاب خواند
.نارضایتیمردم. -2
,جنگقدردر میانخانوادم حاکمان-3
هه
صفحه 90:
نظام طبقاتىو تبعيضدر بهره مندى-5
از مزلياىاجتماعى( داستانمرد كفشكر از
زبانحكيم فردوسى)
نظام خانوادكى: مرد سالاى تعدّد-6
همسرلن» ازدواج با محارم در طبقه ی
...حاکم کا-لالنگاریزنو کودکانو
صفحه 91:
دینزردشتیدر لیندوره آميخته به خرلفات -7
شده بود و بعنواندینرسمیک شورمطرح
.بود
اين دين از يى ثنويت ( اهورامزدا -
.اهريمن)»رنج مى برد
اديانيهودى مسيحىء مانوى صابئى-8
(بيروانحضرتيحيوىييامبر ) و مزدكونيز
.در ليرانرولج داشت
صفحه 92:
9
a 2
هنگام ظهور اسلام » ادياني مانند زرتشتي »
يهودي »مسيحي. مانوي »صائبي و مزدكي در ایران
رواج داشت.
دین رسمي . که از سوي شاهان ساساني مورد
حمایت قرار مي گرفت آیین زرتشت بود.
ويژگي اصلي و بدون تردید اين دین در زمان
ساسانیان اعتقاد به يك ثنویت جهاني ( دو مبدا خیر و
شر اهورا مزدا واهریمن ) بود. رواج شرك و خرافه در
اين دين حتی موبدان زرتشتی را نیز نگران کرده بود.
صفحه 93:
دولت روم :
دولت روم نيز همانند دولت ايران از بيمارى هاى اجتماعى
در رنج و عذاب بود. جنانكه در عصر جهل ساله
یوستینیانوس»که مقارین ظهور. اسلام بود» مى توان از استبداد»
تبعیضء انحطاط اخلاقی »عادلانه تقسیم نشدن مزیت های
اجتماعی » بلوا هاى تصنّعى و نزاعهای فکری و کلامی
(آریوس وآتاناسیوس ) را نام برد .
آسیب های فوق و امثال آنها » .مردم را به ستوه آورده بود و
آماده ی تحولی همه جانبه ساخته بود.
صفحه 94:
در امپراتوري روم شرقي » مسیحیت ازآغاز قرن
چهارم میلادی دین رسمي بود. کنستانتین به سبب
رويايي فرمان آزادی مسیحیت را اعلام کرد و از
آن پس مشکلات داخلي مسیحیت به وجود آمد.
روح القدس وارد مسيحيت شد تثلیث به رسمیت
شناخته شد و افكارواقعي مسیح نابود شد. دين
كريزي و دين ستيزى از آن تاريخ به بعد وارد
*
مسیحیت شد.
صفحه 95:
تور لل به
گونه ای که جز شعائر هفت گانه( تعمید.
عشای ربانی» دست گذاری, تأیید» ازدواج
مقدس, تدهین آخر و توبه) چیزی از دين
باقی نماند.مردم حق مراجعه مستقیم به انجیل
را از دست دادند و در بسياري از کارها به
کشیش نیازمند شدند. تنگ نظری و تعصبات
مذهبی »عرصه را بر اقلیتهای مسیحی و غیر
,مسیحیان تنگ کرده بود
صفحه 96:
ويل دورانت مورخ و نويسنده ى تاریخ تمد تمدن دریاره
ى انحطاط روم شرقى در طی قرون وسطی می گوید:
بزركترين مورخان عقيده دارند كه علت اصلي سقوط
روم مسیحیت بود. او و پیروانش چنین دلیل ميآوردند
که در واقع اين مذهب کیش قدیم راء كه به روح
رومي خصلت اخلاقي و به دولت روم ثبات بخشیده
بود» از میان برد. مسیحیت به فرهنگ کلاسيك» به
علم به فلسفه» به ادبیات و هنر اعلان جنگ داده بود.
صفحه 97:
مسیحیت نوعي رازوري شرقي سست کننده را
وارد رواقيگري واقع پردازانة زندگي رومي
کرده بود» فکر افراد را از وظایف اين جهاني
كيهاني ساخته بود» و آنان را واداشته بود تا به
جاي آنکه در جستجوي سعادت جمعي از طریق
فداكاري در راه کشور باشند» به دنبال سعادت
,فردي از طریق زهد و انزواطلبی بروند
صفحه 98:
مسیحیت وحدت امپراطوري را در هم شکسته بود» در
حالي که امپراطوران نظامي براي حفظ این وحدت
مبارزه ميکردند؛ آیین مسیح پیروان خود را از به
عهده گرفتن شغلهاي رسمي یا رفتن به خدمت نظام
منع کرده بود؛ اصول اخلاقي مبني بر عدم مقاومت و
صلح دوستي را موعظه کرده بود و حال آنکه نجات
امپراطوري در گرو شور و شوق و ارادة به جنگ
.بود. پيروزي مسیح مرگ روم به شمار ميرفت
جلد © تاريخ تمدن ويل دوران ص 7۳60
صفحه 99:
etier, که
اشراف » شوالیه »بردگان وطبقه
متوسط تقسیم مي شدند و هر کس
در هر درجه از شايستگي یا بي
لياقتي بوداز مزاياي مخصوص
,طبقه خود بهره مند مي شد
صفحه 100:
ملم على (ع) در خطيه ى 0©0 نهج البلاغه وضبع
آستانه ی بعثت را اینگونه توصیف می نماید : گواهی
عندهم كه محمد صلى الله عليه و آله و ملم ينذه و
فرستاده اوست» هنگامی او را مبعوث فرمود که مردم
در گرداب جهالت فرو رفته بودند» و در حیرت و
سرگردانی به سر مببردند» هلاکت آنان را مهار کرده
و به سوی خود مدکشید» و گمراهی بر جان و دلشان
قفل زده بود.
wo
صفحه 101:
وهمچنین در خطبه 090 آورده اند
خداوند هنگامی پیامبر صلّی الّه علیه و آله و
سلّم را مبعوث فرمود که نشانهاى از دين الهى بر
باء و نه جراغ هدايتى روشنء و نه راه حقّى
آشكار بود. اى بندكان خدا شما را به ترس از
خدا سفارش مسكنم؛ و از دنيايرستى شما را
مدترسانم؛ زيرا دنيا خانهاى نايايدار و جايكاه
سختى و مشكلات است.
oa
صفحه 102:
0 اين بود كه
شاهان خود را خدا مي دانستند.تراكم رو به
انفجار تضاد هاي طبقاتي» تمركز قدرت و
ثروت» انحراف هاي اخلاقي ۰ فحشاي
سراسري باعث انحراف و انحطاط دو
امپراطوري روم و ایران شد.
awe
صفحه 103:
re 40
داشت» از نظر تعداد همسر محدوديتي نداشت. ازدواج
با محارم رواج داشت. زن از شخصیت حقوقي بي
بهره بود و به عنوان شي ء از آن دیگران به حساب
مي آمد. پدر مي توانست کودکانش را از خود براند یا
به دیگران بفروشد. شوهر مي توانست همسرش را که
در انجام وظاینش كوتاهي کرده به مرد ديگري بسپارد
تا از خدماتش بهره گیرد.
ws
صفحه 104:
در روم نیز مانند ایران زنان از حقوق
بهره اي نداشتند و ازدواج با محارم
اشكالي نداشته است. در جزيرة العرب
وضع بدتر بود.مرد از حق فروش, قتل»
ضرب و شتم زن برخوردار بود و
سرنوشت او مقهور اراده مرد بود
صفحه 105:
اختباري نداشت» امنیت حقوقي و خانوادگي
نداشث و مرد مي توانست ده زن اختیار
کند. زن را ننگ مي شمردند و دختران را
زنده به گور مي کردند وازدواج زناشويي
ها مانند اماء» مبادله و استبضاع نظام
خانواده را متزلزل و شان زن را در حد
.جانوران پایین مي آورد
صفحه 106:
خب ۱7
ادامه دار د