تصمیم گیری و تعیین خط مشی دولتی

تصمیم گیری و تعیین خط مشی دولتی

اسلاید 1: تصمیم گیری و تعیین خط مشی دولتی

اسلاید 2: انواع خط مشی های عمومیخط مشی های عمومی را به گونه های مختلفی طبقه بندی کرده اند که در هر یک از آنها وجه خاصی از خط مشی های عمومی اساس طبقه بندی واقع گردیده است. در یکی از این تقسیم بندی ها بر اساس قوای سه گانه که هر کدام اختیار و قدرت وضع برخی از خط مشی های عمومی را در نظام کشوری دارا می باشند، به سه نوع خط مشی عمومی اشاره شده است.

اسلاید 3: خط مشی های عمومیالف ـ خط مشی های تقنینیب ـ خط مشی های اجراییج ـ خط مشی های قضائی

اسلاید 4: طبقه بندی دیگری را روالی مشابه سه نوع خط مشی عمومی یا سیاست را مطرح ساخته است.الف) سیاست تشریحی: از امر و نهی ها و حقوق و تکالیفی که از مکتب و اعتقادات مشروع مردم سرچشمه می گیرد، و خطاب آنها به کل جامعه می باشد.ب) سیاست تحلیلی: اصول مقرر سیاسی را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد تا بدین ترتیب امر و نهی ها و حقوق و تکالیف و حدود هر یک کاملا روشن گردد.ج) سیاست تدبیری و اجرایی: هدفهایی است که اداره کنندگان جامعه بر مبنای سیاست تشریعی و با استمداد از سیاست تحلیلی برای جهت بخشیدن به اوضاع کشور و مردم و رفع مشکلات و نابسامانیها به آن می اندیشند و برنامه ریزی و سازماندهی می کنند.

اسلاید 5: صاحبنظر دیگری خط مشی های عمومی را به دو گروه کلی خطی مشی های سیاسی و تقنینی و خط مشی های اداری و اجرایی تقسیم نموده است.الف) خط مشی های سیاسی و تقنینی کلی اند و به وسیله مراجع قانونگذار تهیه و تدوین و تصویب می شوند. این گروه از خط مشی های عمومی، انعکاس مستقیم ارزشها و سیاستهای اصلی حاکم بر جامعه می باشند و جنبه کلی دارند.ب) خط مشی های اداری و اجرایی در راستای خط مشی های گروه اول شکل گرفته، جنبه های عملی و کاربردی آنها را بیان می کند. این دسته از خط مشی های عمومی جنبه اداری و اجرایی دارد.

اسلاید 6: در طبقه بندی دیگری خط مشی های عمومی براساس پیچیدگی و سادگی آنها به سه دسته تقسیم شده اند.الف) خط مشی های عمومی عادی که شامل خط مشی های عمومی تکراری و ساده در زمینه امور عادی جامعه می باشند.ب) خط مشی های عمومی تاکتیکی که گسترده تر و پیچیده تر هستند و انشعابات چندی را در بردارند.ج) خط مشی های عمومی اساسی که انشعابات بسیار دارند و دارای چشم انداز زمانی طولانی می بانشد و مسائل اصلی و اساسی جامعه را شامل می شوند.

اسلاید 7: خط مشی های عمومی در طبقه بندی دیگری به چهار گروه تقسیم شده اند.الف) خط مشی های عمومی قانونی ـ سیاسی مانند انتخاب نمایندگان و سایر ابواب قانون اسیاسی.ب) خط مشی های عمومی انضباطی و بازدارند مانند جلوگیری از تبلیغات نادرست.ج) خط مشی های عمومی توزیعی که هدفشان توزیع مزیتی در جامعه است مانند پرداخت سوبسید به کشاورزان.د) خط مشی های عمومی توزیع مجدد که هدفشان توزیع مجدد مزیتی در جامعه است مانند مالیات تصاعدی بردرآمد.

اسلاید 8: یکی دیگر از صاحب نظران علوم سیاسی از دیدگاه دیگری به تقسیم بندی خط مشی های عمومی پرداخته انها را در سه گروه خط مشی های فراگیر خط مشی های هادی و خط مشی های عمومی قرار داده است.خط مشی های فراگیر یا ابر خط مشی نسبت به سایر خط مشی های عمومی جنبه ی کلیتر و فرا گیر تری دارند.خط مشی های هادی یا راهنماشیوه و نحوه ی خط مشی گذاری رادر جامعه معین می سازند و به عبارت دیگر خط مشی های خط مشی گذاری می باشند.دسته ی سوم خط مشی های عمومی هستند که خطوط اصلی و جهت گیریهای کلی اقدامات و فعالیتهای بخش عمومی را بیان میکنند.نظر به اهمیت و تازگی خط مشی های گروه اول و دوم درباره آنها توضیح بیشتری می دهیم.

اسلاید 9: خط مشی های فراگیرخط مشی های فراگیر حاوی پیش فرضها، معیارها، الگوها و رهنمودهایی است که خط مشی های عمومی باید از آنها تبعیت کنند.آیینه تمام نمایی از ایدئولوژیها، ارزشها، شرایط اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در یک جامعه خاص می باشند.

اسلاید 10: ویژگیهای اصلی خط مشی فراگیردارا بودن هدفهای کلی و فراگیر: هدفهای کلی و بخش اصلی خط مشی های فراگیر را تشکیل می دهند و تصمیم گیرندگان در انتخاب خط مشی های عمومی، از آنها بهره فراوان می برند. به عنوان مثال اهدافی چون استقلال و آزادی، حفظ تمامیت ارضی کشور، توسعه اقتصادی و ... در خط مشی فراگیر، اجزای اصلی و عمده را تشکیل می دهند.

اسلاید 11: 2. تعیین حد و مرز خط مشی های عمومی: خط مشی های فراگیر باید تعیین کننده حد و مرز خط مشی های عمومی باشند. به عبارت دیگر باید حیطه خط مشی های عمومی در خط مشی های فراگیر معین شود. خط مشی های فراگیر مشخص می سازد که هر خط مشی عمومی به چه سازمانها و مراجعه مرتبط می شود تا کجا نفوذ می کند و تا چه حدی قدرت عمل دارد.

اسلاید 12: 3. تعیین اولویت زمانی خط مشی گذاری عمومی: این بعد خط مشی های فراگیر، مشخص می کند که چه خط مشی هایی باید بلافاصله عملی گردند و چه خط مشی هایی باید به مرور زمان به انجام رسند. در خط مشی های فراگیر رابطه بین زمان مورد نیاز و تحقق اهداف سنجیده می شود و اولویت زمانی خط مشی ها معین می گردد. در این راه مسائلی مانند حساسیتهای سیاسی بحرانی بودن اوضاع اجتماعی احتیاج فوری به برآوردن یک نیاز و آماده نبودن جامعه برای پذیرش بعضی از مسائل برمهلت زمانی خط مشی ها و اولویت آنها تاثیر می گذارد.

اسلاید 13: 4. تعیین میزان ریسک پذیری: این جنبه از خط مشی های فراگیر میزان مخاطره و ریسکی را که در خط مشی های عمومی می تواند مورد قبول باشد، معین می سازد. این خصوصیت خط مشی به تصمیم گیرندگان کمک می کند تا میزان معقول ریسک را در خط مشی های مورد نظر خود دریابند. مسلما خط مشی هایی که تغییرات عمده ای را دربردارند نسبت به خط مشی هایی که هدفشان تغییرات جزئی است مخاطره بیشتری را به دنبال خواهند داشت.

اسلاید 14: 5. تعیین حدود جزئی یا کلی بودن تغییرات درخط مشی: این جنبه با خصوصیت قبلی مرتبط است. درتعیین میزان وسعت و تغییرات، عمق تغییرات و زمان آنها خلاصه می شود. هر قدر میزان متغیر بودن خط مشی بالا باشد ریسک پذیری آن هم بیشتر خواهد شد. تغییرات برنامه ریزی شده درخط مشی ها می تواند با حداقل ریسک توام باشد. مثلا استفاده از مطالعات راهنما برای انجام دادن تغییرات عمده در خط مشی ها راهی است که ازمیزان ریسک در حد قابل توجهی می کاهد و میزان عملی بودن تغییرات را روشن می سازد.

اسلاید 15: 6. تعیین میزان جامع یا محدود بودن خط مشی: این جزء تعیین کننده میزان وسعت و محدودیت خط مشی های عمومی درموارد و وضعیتهای گوناگون است. مثلا یک خط مشی که با موضوع رفاه اجتماعی سروکاردارد نسبت به خط مشی دیگری که درباره بازآموزی است، از وسعت و جامعیت بیشتری برخوردار است. باید یادآور شد خط مشی ای که جامعتر و وسیعتر باشد لزوما از سایر خط مشی ها مهمتر به شمار نمی آید.

اسلاید 16: 7. گرایش به تعادل یا جهش در خط مشی: سوالی که در این جنبه از خط مشی فراگیر بدان پاسخ داده می شود این است که خط مشی های عمومی در نیل به اهدافشان، تا چه حدی باید جهشی یا برعکس، متعادل و تدریجی عمل نمایند. به عنوان مثال درصورتی که تغییرات بنیادی ضمن یک خط مشی جامع مورد نظر باشد به طور متعادل و تدریجی بهتر می توان به نتیجه رسید در حالی که درخط مشی های محدود، روش جهشی قابلیت عمل بیشتری را داراست.

اسلاید 17: 8. طراحی پیش فرضهای مربوط به آینده: مسلما وضعیت فعلی قابل تعمیم به بسیاری از شرایط آتی نخواهد بود و خط مشی های آینده باید خصوصیات خاص زمانی خود را داشته باشد. در این وجه از خط مشی فراگیر، پیش فرضهایی که درمورد آینده طراحی شده است و خط مشی های عمومی که باید از آنها تبعیت کنند مشخص می گردند.

اسلاید 18: 9. ایجاد بنیادهای نظری برای خط مشی ها: خط مشی های فراگیر می توانند دربرگیرنده بنیادهای نظری خط مشی های عمومی باشند. نظریه های سیاسی تئوریهای مدیریت، تئوریهای رفتاری و سایر تئوریهای مربوط ، می توانند اساس نظری خط مشی های عمومی را تشکیل دهند و درخط مشی های فراگیر بیان شوند.

اسلاید 19: 10. تعیین میزان دستیابی به منابع و امکانات: خط مشی های فراگیر گویای منابع و امکاناتی هستند که خط مشی های عمومی در اختیار خواهند داشت. منابع قابل تخصیص به خط مشی های عمومی در این جنبه از خط مشی های فراگیر معین می گردد و راهنمای تصمیم گیرندگان در انتخابهایشان خواهد بود.

اسلاید 20: 11. تعیین انواع شیوه ها و ابزارهای مورد نیاز خط مشی ها: وسائل، ابزارها و شیوه هایی که خط مشی های عمومی درنیل به اهدافشان می توانند از آنها بهره مند شوند دراین جنبه از خط مشی های فراگیر معین می گردد. احصا و تعیین این شیوه ها و ابزارها، به تصمیم گیرندگان کمک می کند تا روشها و وسایل کارآمد را شناخته آثار مثبت و منفی هریک را تشخیص دهند و پس از ارزیابی صحیح در جای خود از آنها استفاده کنند.

اسلاید 21: خط مشی های هادی یا راهنمادرواقع خط مشی های راهنما اصول و پایه های خط مشی گذاری هستند. خط مشی های هادی به تصمیم گیرندگان اطلاعات کافی ارائه می دهد و با توجه به فضای فرهنگی و اجتماعی آنان را با فرهنگ خط مشی گذاری و نحوه مطلوب تعیین خط مشی آشنا می کند.

اسلاید 22: هر اندازه در زمینه خط مشی های راهنما سرمایه گذاری بیشتر شود و زمان و نیروی بیشتری صرف گردد درخط مشی های عمومی آثار مفیدی به جای خواهد گذاشت و کار خط مشی گذاری با سهولت و اثربخشی بیشتری انجام خواهد گرفت.به کمک خط مشی های راهنما می توان شیوه های مناسب خط مشی گذاری را در وضعیتهای مختلف شناخت و ازخطاها و مخاطراتی که در سرراه خط مشی گذار وجود دارد خود را درامان داشت و راه و رسم منظم و قابل اعتمادی برای خط مشی گذاری عمومی ارائه داد که در شرایط مختلف کارساز و موثر باشد.

اسلاید 23: شیوه های مختلف خط مشی گذاری از قبیل شیوه عقلایی شیوه تغییرات جزئی و شیوه مقطعی درخط مشی های راهنماذکر می شود و کاربرد آنها برای خط مشی گذاری در موقعیتهای مختلف بیان می گردد.برای طراحی و تنظیم خط مشی های راهنما یا هادی باید ابتدا ارزشهای حاکم بر جامعه و نظام سیاسی کشور را شناخت و اولویتهای آنها را معین کرد، سپس امکانات و منابع و ظرفیتهای واقعی موجود در جامعه را شناسایی نموده محدودیتها مسائل و مشکلات جامعه را نیز درنظر گرفت و سپس پایه های خط مشی های هادی را بر نتایج حاصل از این بررسیها استوار نمود. در این مرحله نگرش نظامگرا و بررسی همه جانبه و جامع به وضع موجود درجامعه بسیار ضروری و کارساز خواهد بود.

اسلاید 24: برای استفاده از تجارب به دست آمده ارزیابی خط مشی های گذشته در خط مشی گذاری آینده بسیار مفید است. بدین ترتیب که نقاط قوت و ضعف خط مشی هایی که در گذشته وضع و اجرا شده اند مطالعه و از آنها برای تنظیم خط مشی های راهنما استفاده می شود. البته اتکای صرف به خط مشی های گذشته اساس معتبری برای تدوین خط مشی های هادی نیست، بلکه باید با استفاده از تکنیکها و فنون مختلف پیش بینی، اوضاع و احوال آینده را پیش بینی کرد و در تنظیم خط مشی های راهنما از آن بهره گرفت.

اسلاید 25: استفاده از دانش و تخصص خبرگان و کسانی که در زمینه های مختلف صاحبنظر و صاحب تجربه اند نیز می تواند ما را در طراحی خط مشی های راهنما یاری دهد. همچنین قدرت خلاقیت و نوآوری و اندیشه های سازنده و آگاه در تنظیم خط مشی های راهنما نقش عمده ای دارند.با تقسیم بندی دیگری که درمورد خط مشی ها به عمل آمده است خط مشی ها به دو نوع صریح و تلویحی دسته بندی شده اند.

اسلاید 26: الف) خط مشی های صریح، خط مشی های مدون ومکتوبی اند که به صراحت اعلام شده اند و زمینه های معینی را به طور نسبتا دقیق بیان می دارند.ب) خط مشی های تلویحی، مکتوب و مدون نیستند و رسما نیز اعلام نگردیده اند بلکه از نحوه عمل و رویه هایی که معمول و متداول است می توان به وجود آنها پی برد. خط مشی های تلویحی، اگر چه رسما اعلام نشده اند اما همگان آنهارا می شناسند و در اعمالشان آنها را مد نظر دارند، برخی از خط مشی ها در زمینه محدود ساختن آزادی، از این نسخ می باشند.