صفحه 1:
فصل جهار دكتر داوريناة
جريان ازاد اطلاعات
صفحه 2:
مقدمه
نیاز به اطلاعات و دانش مبنای رفتار فردی و جمعی است.
دعس یست آراد شکل میگیرد. افکار عمومیی برایته یدگاههای هس
۰ ۵ جانبه بپرامون مسائل اساسی و عمومی زندکی جمعی است۸
yet رتیت itl
کیفیت اطلاعات
دسترسيذيرى
انتقال اطلاعات
"آزادی اطلاعات" یا "جریان آزاد اطلاعات” نتيجه طبيعى و حق اوليه آزادى بيان و عقيده
است.
ks ای وله اطرعی در میتی و تنل رد برد لوالا
آن نیز به عنوان ابزاری که موجب کاهش وابستگی اقتصادی. سیاسی و فرهنگی میگردد.
اهمیت پیدا میکند.
پس آنچه در جریان آزاد اطلاعات از اهمیت ویژهای برخوردار است "توزیع اطلاعات" است.
صفحه 3:
اللو ۱
جه عواملی "توزیع" را در زنجیر نظامهای اطلاعاتی به صورت مهمترین حلقه تبدیل نموده است؟
۱ رشد فناوری ارتباطات
۲ گسترش بازار ملی و بين المللى
cc ie eee صبعتى
AI) میشود؛ بنابراین | "دسترسی به اطلاعات و تون بهرهوای igus و بای فد ESTE
میتواند برخی از کشورها را از نظر مزیتهای اجتماعی. اقتصادی و سیاسی بر سایر کشورها
رجحان دهد.
سخن گفتن از جریان متوازن اطلاعات امری غیرواقع مینملید و سیر انتقال اطلاعات عملاً یک طرفة
5 و ای اه به کشورهای در خال توسفه اسنم
میزان تولید اطلاعات در جهان سوم بسیار ناچیز است و عملاً صاحبان اطلاعات که یا خارجیلند و با
اطلاعات آنها از خارج مرزها نشأت میگیرد. قدرتی عظیم در اختیار دارند.
جریان آزاد اطلاعات تا زمانی که: ممللک فقیر و عقب مانده از امکانات لازم برای استفاده برابر از
ارتباطات و اطلاعات مجووم هستد و اتحصار فناوری در اختیار کشورهای بزرگ صلعتل ات1
تحقق نخواهد پذیرفت.
صفحه 4:
ایجاد شبکههای اطلاعائی لین فرصت را برای آنچه که ممکن است "آگاهی اطلاعاتی"
حوانده شود فراهم آوزده است.
ایالات متحده فانون آزادی اطلاعات را در سال ۱۹۶۶ تصویب نمود و حق شهروندان درا
aye ای[ بهلنتتاد و مدارکا دولتی را گسترش بخشید.
در ایران طرح اولیه پیش نویس لایحه قانون جریان آزاد اطلاعات در سال ۱۳۸۲ از سوی
شورای عالی انفورماتیک کشور تدوین شده ولی تاکنون به تصویب نهایی نرسیده اسبت:
صفحه 5:
؟ طرز مبادله اطلاعات کشورها نشان میدهد که میزان تولید اطلاعات در جهان سوم
بسیار ناچیز است و عملا صاحبان اطلاعات که با خارجیاند و یا اطلاعات آنها از
خارج میزها نشات می گیرد. قدرتی عظیم در اختیار دارند تا اندیشههایی را که برای
اکثریت می پسندند رواج دهند.
*بدون شک جریان آزاد اطلاعات در سطح ملی موجب جل و گیری از فساد و تصمیمات
خود کامه می گردد؛ زییا تصمیم گیرندگان جامعه را وادار به پاسخگویی و
تصمیم گیری هایی منطقی در امور اقتصادی و مدیریت خواهد کرد و مشار کت مردم
را در سرنوشت خود تسریع می کند زیرا تصور بر این است که از طریق شبکههای
الکترونیکی جهانی مقادیر متناهی اطلاعات به سرعت در طول مرزهای ملی جابه جا
می شوند و علاوه بر اين از اشکال مختلف سانسور سنتی نیز در امان هستند.
؟ در سال ۱۹۸۳ میلادی در جریان برگزاری بیست و دومین اجلاس یونسکی در ار تباط
بااستقرار انع بين المللی نوین اطلاعات و ارتباطات» دولتهای غربی بخصوص
آمریکا و انگلستان به مخالفت برخاستند. اما کشورهای جهان سوم با تقویتد
کوششهای جنبش کشورهای غیر متعهد برای تقوبت و تحکیم استقلال See
کشورهای در حال رشد. در دهههای اخیر کوششهای زیادی کرده اند» و با
بزرگی رو به رو شاند.
ات
صفحه 6:
جريان آزاد اطلاعات
اطلاعات تا استفاده نشود ارزشی ندارد. زیرا ارزش اطلاعات در مصرف آن است.
برای تامین کانالهلیی برای توزیع اطلاعات. جامعه ابزارهای ویژهای تدارک میبیند که به
وان "نها اشناعته شدهاند.
کتابخانه یکی از لين نهادهاست كه نه تنها محلى براى ذخيره منليع اطلاعلتى انسته بلكة
سازمان يا كانالى مورد نياز براى توزيع اطلاعات نيز هست.
مدل ارتباطى لسول به روشنى نقش كتابخاندها را در جريان اطلاعات نشان مىدهد:
بهره كير کتابخانه
فرهنگ
جریا اطلاعات مستزم وخود عوامل اساسی زیر اسبت:
(. منبع اطلاعات يا تولید کننده پیام یا فرستنده
۲ نتقال دهنده یا کنالارتباطی. محمل يا رسانهای که از طربتی آن پیام منتقل میشود و جریان
مییابد
۳. دریافت كننده يا بهره كير که پیام را دریافت و آن را به دانش تبدیل می کند
صفحه 7:
مفهوم ارتباط
از نظر لغوی به معنی انتقال» سرایت. انتشاره تفاهم و اشتراک فکر است.
در علوم ارتباطات؛ کلمه ارتباط مفاهیم گوناگونی نظیر انتقال و انتشار آگاهی و اندیشههاء
ایجاد پیوستگی اجتماعی, اشتراک فکر و همکاری عمومی است.
ارتباط در معنای عام آن چنین تعریف میشود: فن انتقال اطلاعات افکار و رفتارهای
انسانی از شخصی به شخص دیگر.
فرایند ols Jes از فرستنده به گيرنده پیام را ارتباط گوینه به شرط اینکه ذعئنیات مور
نظر فرستنده به گيرنده انتقال یاید ی بالعکس.
انسان با ابداع رسانههای ارتباطی (زبان. خط. کتابت و..) موجبات بقاء دوام و بسط
اندیشههای خود را فراهم آورد.
پس ارتباط اساس شکلگیری جامعه انسانی و شالوده جیات اجتمامی است و بدون آن
هم یک از عتاعر جات چم اي فش ند
صفحه 8:
پیشینه تاریخی ارتباط: تطور تاریخی تمدن بر مبنای ایتباط
تحولاث ثاریخی, رسانهها بیانگر وایستگی شدید اعتلای تفکر و آگاهی انسان به ابزارهای
ارتباط است.
انسانها در کسب. گسترش و انتقال معرفت از طریق پیام مدیون رسانهها میباشند:
هدف اساسی رسانهها در کنار دیگر پدیدههای اجتماعی ایجاد زمینههای تسلط انسان بر
کرتوشی جزیی در اسشفاده بهیته از امکانات موجود ابنت؛
ارتباط انسان طي چهار مرحله یا دوران سیر تکاملی داشته است:
۱. مرجله اول: ارتباط کلامی
۲. مرحله دوم: عصر نوشتاری
۲ مرحله سوم: عصر چاپی
۴. مرحله چهارم: ارتباطات aly دور
صفحه 9:
مراحل تکامل ارتباطات انسانی
ارتباط کلامی: شکل اولیه ارتباط احتمالاً علامت زبانی یا زبان روایی بود. این دوره را
"فرهنگ شفاهی یا فرهنگ روایی" تعبیر کردهاند که ارتباطات سینه به سینه بود.
گوش وسیله کسب پیام بود و تماس انسانها موجب انتقال پیامها بود.
اطلاعات در حافظه انسان ذخیره میشد و حافظه راه اصلی انتقال اطلاعات در هر مان و
مکی ابو
اطلاعات بسیار کمی در طول زمان و مکان منتقل می شد.
لین دوران را "مک لوهان" قبیله اولیه انسانی می دلند که در ن انسان شفاهی پدید آمد
(دوری از فردگرایی بشر)
از نظر شرا در فرهنگهای اولیه که محملها سنت شفاهی بومند و کار انتقال اندیشهها
Lal ol et ai Es ge پذيرفيم شین یلها اربلویا تمه یل [ مر
صفحه 10:
عصر نوشتاری
این عصر با ضبط یا ذخیره اطلاعات از طریق نقاشی غارها آغاز و طی زمان تکمیل شد.
پیدایش خط منجر به آزادسازی ذهن از لزوم حفظ سنت ها و در نتیجه هدایت نیروی
دفاعی به سوی نوآوری و رشد دانش شد.
به عقیده مک لوهان پیدایی خط و کتلبت نقطه عطفی در تاریخ ارتباطات وبه تبع آن
تاریخ جوامع انسانی است
تجربه هاء مهارت ها و یافته های انسانی به جای آنکه دچار فرسایش ناشی از انتقال سینه
به سینه شوند. به نگارش درآمده و موجب بقای نام صاحب اندیشه می شوند
صفحه 11:
عصر چاپی
توت ریت لطر جابى تكامل مى يابد
اختراع صنعت جابء بوسيله ”كوتنبرك” در سده 18 ميلادى به اين دوره از تمدن بشرى
قدرتى عظيم بخشيد
رسانه های چاپی مانند کتاب به عنوان یک رسانه ارتباطی و محمل اطلاعلتی در دسترس
همگان قرار گرفت
چاپ با دسترس پذیر ساختن اطلاعات مربوط به جامعه ای فراتر از جامعه محلی. مفهوم
وسیع تری از جهان را میسر ساخت
صفحه 12:
pas الکترونیکی
با بکارگیری رسانه های الکترونیکی بشر به نظام قبیله ای رجعت کرد. زیرا در دوران عصر
چاپی به دلیل عدم نیا به ارتباطات رو در رو بشر به فردكرايى كرايش بيدا كرد. اين نظام
5 ی ر اسطی جهانی بود که مک لوهان از آن به دهکده جهانی نام برد
۰ ی دوران با پنشرفت اقتاوری اطلاعات و ارتباطات» ملل مختلف به ایکدیگر نز
شدند و بعد مسافت از میان رفت و حوزه انتقال اطلاعات عالم گیر شد.
امروزه رسانه های الکترونیکی جریان آزاد اطلاعات را سرعت بیشتری بخشیده اند.
رسانه های الکترونیکی را به دو دسته عمده طبقه بندی کرده اند:
ایک
۱. رسانه های ارتباطی فرد به فرد: تلفن, تلگراف ...
رسانه های ارتباطی جمعی: (پخش رادیویی» ارتباط بین منیع و گيرنده در فولصل طولانی بدون
تیاز به حبل ونقل با پوت فیزیکی ale dei Sc) SL) od CL) pach تکلت. ارتباطاخ
رایانهای. نظام تلویزیونی و.
صفحه 13:
جریان فرامرزی داده
ها رایانه و فناوری
های وابسته
کانال ها و انواع چریان بین المللی اطلاعات
صفحه 14:
بنابراین اطلاعات در سطوح و به شکل های متنوع آفریده می شود. امروزه ارتباط میان
تولید کننده و بهره گیر چندکاناله است.
نون تجزیان آزاد اطلاعات از طریق ارتباطات شکل می گیرد. بنابرلین لازم است انوا
تباط بررسی شود.
کتاب ها
مقالات و مجلات
دست نوشته ها
نامه ها
گرا جاب های رایانه او
Glad eyed چاپ های رایانه ای
نوارهای مغناطیسی
چکیده نامه ها
تمایه تلنه:ها
خدمات اشاعه كزينشى سدح
مقالات كنقرانس ها
كزارش_هاى تحقيق
کانال های اطلاعاتی میان مجققان و بهره گیران در چریان آزاد اطلاعات
صفحه 15:
انواع ارتباط
نظام ارتباطی ممکن است به دو نوع تقسیم شود: غیر کلامی و کلامی
1. غیرکلامی: ارتباط غیرکلامی شامل اعمالی نظیر حدس, تقلید صداء جلوه سیما؛
کی هه تیک رفتارهاست. این نوع ارتباط معمولا براى؛ انتقال ابا
تمایلات به کار برده می شود.
صاحب نظران ارتباط غیرکلامی را مکمل رفتارهای کلامی می دانند.
ا در ال عاك ات اطیقم إلى سما انلكا افا رايط | ليل ری
فاصله ای/ لباس و ظاهر شخصی/ زمانی| تصویری
۲ کلامی: عصر ارتباط کلامی با زبان آغاز گردید. تکامل و توسعه زبان به ارتباط انسانی
eee ee eye امه ای زوم ازتباط ازآفریاهه تا زبان گفباری/ زا شام یم
صفحه 16:
تقسیم بندی ارتباط از نظر تعداد پیام گیران
(.ارتباط درون فردی: از طریق آن فرد.با خودش حرف می زند. کتاب می خولند. ....به هر حال منبع
LEST یه ایک شخص محدود می شود
۲ ارتباط ole فردی: این سطح از ارتباط بین دو فرد یا بیشتر برقرار می شود و می تواند ارتباط
چهره به چهره. تلفنی و یا نامه ای باشد.
۳ ارتباط گروهی: این ارتباط چندین نفر را شامل می شود. در اینجا نقشهای فرستنده و گیرنده بین
شرکت کنندگان در فرایند ارتباط تغییر مییابد. ارتباط گروهی میان گروه کوچک یا شامل
جندین گروه کوچک است که تعداد افراد آنها قابل شناسایی هستند
۴ ارتباط جمعی: در این ارتباط یک یا جمعی از افراد از طریق رسانهای خاصبا جع ازیادی از
مخاطبان ارتباط برقرار میکند مثل رسانههای چاپی. برنامههای رادیویی تلویزیینی» فیلم هاء شبکه
های الکترونیکی: .
صفحه 17:
عناصر تشکیل دهنده ار تباط
(, متبع: منظور از منبع؛ تولیدکنندهپيام است که می تولند فرستنده یا آغاگر فرایند ارتباط
0 نکن اسلث یک فرد (سخنران» نویسنده» نقاش و )يريك لازا
ارتباطی مانند روزنامه ایستگاه تلویزیونی» ناشر و ... باشد.
پیام: پیام ممکن است به شکل متن نوشتاری یا چاپی» امواچ نوری و صوتی منتشر شده در
هوا و یا سیگنالهای الکترونیکی جاری درون کابل ها باشد
ee بای وتجیه ارتباط است, معضور از مقصد/ میا یرانک ابیت
و می تواند یک فرد. گروه يا جمعیت باشد.
علاوه بر این سه مورد دو گام دیگر نیز مورد نیاز است: رمزگذاری و رمزگشایی
پس به طور کل پیام ارسالی توسط فرستنده باید رمزگذاری گردد یعنی شکل مناسب
برای انتقال پیام مانند علائم» نشانه هاء واذههاى كفتارى يا نوشتاری و...
برای تکمیل عمل انتقال, پیام باید توسط گیرنده رمزخوانی با رمزگشایی (کدشکنی) شود.
صفحه 18:
hie goon
1
1
1
1
t
افرستده / آخلزكر مكن جابى /توتتاري هنف در تظر گرته
صفحه 19:
جریان آزاد اطلاعات از طریق کتابخانه ها و خدمات اطلاع رسانی
اکتابتلغنت غنوان دْعزن اطلاعات یا "منبع" عمل می کند, هدف کتابخانه ذخیره سازی و
اشاعه دانش است
كتابدار از طريق فهم نيازهاى بهره كيران و هم بسته كردن آنها با ييام هاى ذخيره شده
ا )1 یل متسب به منظور تامین رضلیت بهره كير عامل الله
بين کتابخانه و بهره گیر است.
اك ety anes es زا دز قرایند ارتباط دارهزیرا تفش fds (ts A Ved
دهنده اطلاعات را دارد.
صفحه 20:
کنفرانس
8
أموسسات علمى
3
S| ts
بهره گیران |> تولیدکننده
J ahi >
اشران 1 اطلاعات
ap
أموسسات داتشكاهى و
پژوهشی
گزارش شفاهی
جریان آزاد اطلاعات علمی از تولید كننده به بهره گیران اطلاعات
صفحه 21:
موانع جریان آزاد اطلاعات
ایجاد مانع بر سر راه جریان اطلاعات ابزاری برای تولید و حفظ قدرت در نظامهای
او تخود کامه | نت
آثتونی اسمیت معتقد. است: ایجاد ملنع بر سر جریان اطلاعات» شیوه قدرتهای استبدادم
5 دول هاست .لین مانع به خودی خود می تولند بازدارنده رشد اقتصادی اباشد/ در
ae ای اطلاعات. جربان آزاد اطلاعات جایگزین/ جد يدى برا GAL
قدیمیتر"مطبوعات آزاد" است. و به طور کلی گرایشهای رسمی برای سانسورهای
ال زنل تواناز عط مشی جامعه نسبت به جریان اطلاعات جدا دانسا
جریان اطلاعات را میتوان منحرف کرد یا برای مقاصدی خاص يا نفع گروه هایی معین به
جریان انداخت.
"شارما و جین" مولنع جریان آزاد اطلاعات از رویکرد اطلاعرسانی و بر مینای فرایند انتقال
اطلاعات را به شرح زیر برشمردند:
زبان/ انفجار اطلاعات/ آلودگی اطلاعات/ محدودیت های مللی/ زمان/ زبان تخصصی (فنی)/
مهاجرت/ اطلاعات رایانه ای شده|
صفحه 22:
موانم جریان آزاد اطلاعات
۱. زبان: بدون شک بان ابزار ارتباط است. از نظر صاحب نظران اساسا دلنش و زبان که
ار
اوه (oll Elle aby تبادل دلنش است. می تولند, هم دلنش فردی وا هم دانتن)
گروهی را شکل دهد.
انتشار نتلیج تحقیقات به زبانهای مختلف صورت می پذیرد. بخش اعظمی از متون علمی
و فنى به زبان انگلیسی منتشر می شود. از لین رو یکی از مشکلات اساسی» انتفال متون
انگلیسی به زبانهای دیگر و برعکس است.
۲ انفجار اطلاعات: حجم سرسام آور مقالات و چکیدهها مشکلات متعددی در امر
bel
کرو 2b eel 5 امه الاعای یه وین روم ابا
صفحه 23:
موانع جریان آزاد اطلاعات
۳ آلودگی اطلاعات: کیفیت اطلاعات بستگی به میزان بصیرت و آگاهی تولیدکنندگان
آن دارد.
اندازه گیری و کنترل کیفیت اطلاعات کار دشواری است. گرچه ایجاد نظام داوری برای
تعیین کیفیت و اعتبار اطلاعات آمری شایسته است. اما مشکل عمده در حجم زياد
اطلاعات است. به دلیل تبلیغات تکرار داده ها و اشتباهات در فرایند چاپ و ارلئه» شاه
sect Cale] ets oles
ناشران و کتابفروشان و به طور کلی جامعه بیشتر علاقمند به افزايش كميت و كسب
درآمد هستند تا افزلیش و حفظ کیفیت و دقت. این مستله باعث اختلال می, شود به
طوری که جستجوی مدارک مورد نظر مستلزم صرف وقت زیادی می شود.
به عنوان مثال امروزه رسانه هایی نظیر تلوبزیون و مطبوعات میتوانند از طریق
گرایشهای آگاهانه. دروازه بانی. سانسور و حتی راه های تعمدی تصور ما از واقعیت را
صفحه 24:
موانع جریان آزاد اطلاعات
yplll Lesbos رشد قیمت مدارک حتی کشورهای ثروتمد زاربا
نس آذر تهید مدارک مواجه ساخنه است. فقدان متلبع مالی در کشورهای در
حال توسعه و توسعه نیافته برنامه توسعه کتابخانهها را تحت تأثیر قرار داده !
eos یرم تیم منلبع کتابخانهای, علی رغم کوششهای) Wal A) Hite
کاهش آن به طور مداوم در حال افزایش است. بنابراین بسیاری از مدارک مفید و سودمند
در دسترس جامعه استفاده کننده قرار نمی گیرد.
از سوی دیگر هزینههای حمل و نقل ملی و بین المللی و تعرفه های هوایی» برگزاری
سمینارها و کنفرانس ها حتی در داخل کشور بسیار گران و پرهزینه شده است.
بنابراین عامل اقتصادی یکی از موانع جدی و رو به رشد در جریان آزاد اطلاعات است.
صفحه 25:
موانم جریان آزاد اطلاعات
۵. زمان: به دلیل رشد سریع اطلاعات و شکلگیری آن در قالب انواع مدارکه قدرت
کنترل کتابشناختی کمتر و یا با دشواریهایی مواجه شده است.
“9 رشد سر اطلاعات بت کنترل کتابشناختی
بین زمان انتشاره پردازش, جستجو, دسترسی و بازخورد فاصله زیادی وجود دارد:
در زملنی که با سرعت برق حرکت میکند. خلاء و تأخیر زملنی ارزش اطلاعات را کاهش
میدهد و از میزان سرعت فعالیت محققان نیز میکاهد.
۶ زبان تخصصی (فنی): اختصارات مشابهی در بسیاری از حوزهها وجود دارد که معانی
متفاوتی دارنده بر این اساس چه بسا در درک مطالب اختلال ایجاد میشود:
تا ری استانردساری واوگان کامی آهمته كرا معا يلياد | يبك زياد AAs (ld
کاربرد آنها است.
صفحه 26:
موانع جریان آزاد اطلاعات
۷ مههاجرت: امروزه عرصه تکنولوژی به سرعت در حال دگرگونی است. اختراع پشت سر
I] 5) Se eee تغييراث نیازمند فعالیت ذهنی و تحریک فیزیکی ام
منسوخ شدن سریع فناوریهای قدیمی ضرورت تغییر مشاغل را ایجاب میکند. اما هر
نز و مبابله اطلاعات و کسب مهارت اس (ely در غین خال ابرم
له شال Ho) (Ad بسا مانم جریان اطلاعات بشود؛
۸ اطلاعات رایانهای شده: تمامی بهره گیران با شیوههای عرضه اطلاعات رایانهای آشنا
نیستند. بتابراین کتابخانه ها و مراکز اطلاعاتی که اطلاعات خود را از طربق نظامهای
رایانه ای توزیع میکنند» نمیتوانند رضایت آنها را جلب نمایند.
از نظر "شارما و جین" کتابداران به عنوان واسطههای جریان آزاد اطلاعات بليد از تمامی
موانع آگاهی داشته باشند.
صفحه 27:
عواملی که در کاهش جریان آزاد اطلاعات موّثر هستند
۱ نویلسندگان: دانشمندان و محققان باید تشویق شوند تا حداقل به دو زبان علمی خارجی مسلط شوئد
۲ ,نویشنیدگان پمبتدی و ویرایشگران پایگاههای اطلاعلتی بایستی از طریق معیارهای مدون درباره مطللب متاسب
در بایگانیها راهنمایی شوند
۳ گیرندگان اطلاعات باید تلاش کنند در فرایند ارتباطی چهره به چهره همه سوء برداشت ها را رفع نمایند
۴ مراکز تحلیل اطلاعات پاید به عنولن صافی. بین سیل پراکنده و بسیار حشوآلود اطلاعات و بهرهگیر/ نهایی
کتابخانه مداخله کنند
۵ اصطلاحات پاید استاندارد شوند و آیین نگارش و ویرایش جامع و دقیق تدوین شود
۶ بایستی بین خدمات اطلاعاتی گسترده و اصطلاح نامههای یک دست هماهنگی نزدیک فری/ وجود داشت
باشد
۲ برای انتقال مطللب کنفرانسهاء سمیتارها و سخنرانی هاابه کسانی که په دلیل مشکلات ما فار دارا
y ealeeni وا ز بسری بیشتری استفاده شود
۸ خدمات ترجمه در سطوح مختلف محلی و منطقهای به منظور بسط منابع دز دسترس مورد تشویق قرار گرد
٩ برامههای آموزشی بهرهگیران به طور منظم لجرا شود تا آنها از تسهیلات فراهم مد به منظور ای آمدن بر
مشکلات ارتباطی مطلع شوند