صفحه 1:
۲ صبات آذ
حوضه آبریز: مساحتي که رواناب سطحي در آن بطور طبيعي به نقطه واحدي به نام نقطه تمرکز
RPL nay’ concentration)
حوضه مسدود: اكر نقطه تمركز در داخل حوضه باشد. مانند كوير مركزي ايران كه سلسله ارتفاعات
اطراف آن يك حوضه مسدود بزرى را بوجود آوردند.
STE ل ل ام ا ا Ded
Le Bede. lt hl od
صفحه 2:
خط تفسيم آب : خطي فرض ي كه
|
ميسازد به خط تقسی مآب معروف است.
ch bape ll رس وس
بستگی دارد واز بهم پیوستن خط الراس
ارتفاعات به دست م يآید.
محدوده حوضه
صفحه 3:
مور جوصهست
آتراهه مربوط به
ريرحوصه
صفحه 4:
زهكس اصلي با رودخانه اصلي: رودخانهاي كه تمامي رواناب زير حوضهها به آن ميريزد .
OL er ne Mave” gL TNR) |
چه مقدار مربوط به ساحل چپ بوده این زیر حوضهها د رکدام نقاط و با چه فواصلي از نقطه.
يي سا
ا ا ل Be ele
صفحه 5:
شبکه رودخانه: به مجموعه آبراهههايي گفته ميشود که در سطح حوضه عمل تخلیه رواناب را
انجام مي دهند. 9 َ
اين رودخانهها ميتوانند دائم ي(90 درصد ايام سا لآب دارند) » فصلي( 50 درصد ايام سا لآب
100 يا سيلهايي بانند که در هنكام باران ايجاد مي شوند.
1 Re een Perea wT Oe a RP
1 Te odd
طولانيتری نآبراهه را اصلي و بقیه فرع يگویند.
و 0
۱
a 34 Dee eS Lod ا lama od
Derr rene pepe yetors Mey ay
۱ طول هر يك ا زآبراهههاي حوضهء اعم از رودخانههاي دائم و خشك رودهاء بر - E
00 ا ا ل k hace ols)
Bere tonne ee, dpe ee ea ne ey
TS wah a hae aNd edad SU eB cried pee Sele OT ee aD)
آبراهه 201110110110 شروع ميشود رودخانه رده يك كويند.
صفحه 6:
صفحه 7:
eT 012000 رده يك رودخانه رده دو ايجاد م يشود. و رودخانه رده دو زماني به
me ۳ 000
صفحه 8:
صفحه 9:
EG tie) ore 1h (1) 1 a1 5 Oy een
ikea CT nd IR ee yee ge) | rt eel Pere eed
BrRe| 147%, 4 H1| 2
i- 1 1
a 3 3 000000 ا
Deel NERA? ا يي ال ا
0200000000 aye et OMe 3%
RCeEE SITs eH eee en (oD) (ب) رودخانههای رده دو
صفحه 10:
(د) رودخانههای رده چهار (ج) رودخانههای رده سه
صفحه 11:
مثال: در یک حوضه آبریز به مساحت 2 2 کبلومتر مربع تعداد انشعابات ردههای مختلف به شرح زیر
Te Ld gO ed dR hel poe bo eo eer Foe]
رح تعداد انشعایات شماره رده انشعایات
dso felis 0
م0 هم 3
de e 9
a 2 a
2 0 6
مج 1 )5 12 44 150
36 لاحي داب SS |=
1 -5 |1 5 12 46
تراکم شبکه رودخانها
سومر _ 4+2 +27+17+8 _
صفحه 12:
) ل el EL Ts Bete
logn,- logn,
BR= Antilog —1+—_=*
pn 1
ee OST STS ee ل 0000 11 < تعداد آخرین رده
ا ا يي م يي
مأل “تلكا برسم
و رودخانههاي یک رده
eae Pee) لل
تا روز
a
OOM 7
یک حوضه :رده رودخانه وجود داشته باشد به اندازه 1-1 نسبت انشعاب وجود خواهد داشت.
لك ی مک کت | حور
1 ا 21
صفحه 13:
۱
ا Pr
اوج تیزتر خواهد بود. 1 ١ ١
A 8 2
BR=!7
صفحه 14:
قاعده هورتن: تعداد آبراهه هر رده از معاده زیر تبعیت ميکند.
۷ has
6 بلاترین رده آبراهه حوضه
۳
كال 9
| ا
k=5,u=2, BR=36> N,=(30" 7 =46
De ae eal MRL eT eS)
Ce Ti Rtn CRM RL ae Rel oR een eg D3)
۴ ۱
0 Eye) ل 0 يسوبي hele Pd
22010002 تب IP PR go
OSS Met aL SS Re al ee EL < S) Ree feet ee a TS)
BOM PT Oe ele eee TG
صفحه 15:
خصوصيات حوضههاي آبريز:
عوامل موثر ب رايجاد رواناب و سيل عبارتند از: 1-نفوذيذيري و 2- بستي و بلندي: سطح» شيب»
renee A rr eT a eer 2010000
FSC eed ke ST Sr Ton BI Tel od
Pape TO OT POPOL N AoE SM MOR EY een BMnT Yer Mees
وغيره. oe: Te oP ois
665 SE AS gedis dil La SE Si jah sted
SS ا ل el Mae el Maes al
eS ETO il Rare ا ceca
و
LoD LE Bice TS Lele ]
Ok ST et Bec O et ONT Ne Sy SD) ba
DS LOS) eM ah eae el ote
رصیات هندسي حوضهها: به مجموعه عوامل فيزيك يگفته ميشود که مقادی رآنها براي هر
حوضه نسبنا ثابت است و نشاندهنده وضع ظاهري حوضه است. . ۲
صفحه 16:
۱ ل ل الي يل Loa Bie US Te Ly
Px) ed PL EO Lo Pee eS iy Sed Le ele ocd
00905 9 م ان 00 1
oe اا اا o pete eee
ان
۱
۱ DLS!
ER ey ver oe oe Ley edocs ee BL
-حوضههاي كوجك با مساحتي كمت راز 100 كيلومتر مربع است
- حوضههاى متوسط كه مساحت آنها بين 100 تا 1000 كيلومتر مربع است
ee Tee LL ار لا ا ned ated
حوضهها يك محيط توب وكرافيك دارند كه قابل رويت
ا Rese
Pees yen) a)
همانند آبراهها برای مساحت نیز رده وجود دارد. هر
آبراهه رده یک داراي مساحت رده یک است و مساحت
,ريه مساحتي كفته ميشود كه رواناب آبراهه رده «
een D)
صفحه 17:
مساحت حوضه معمولاً mee one Be) Se eer isd ۱
قرار م يكيرد. در بسياري از مناطق بين مساحت حوضه و حجم رواناب سالانه حوضه رابطه مستقيمي
به صورت زير بوقرا ر است. ar
a
>
2
a Poe ey]
كليداشته و a
معادله آن 10 3
بصورت : 3
10 5
1 10 100 1000 Ber = KA’
سطح حوضه (مایل مربع)
2 < رواناب سالانه 24 مساحت حوضه
=kn 7 ىآيند.
صفحه 18:
Ege 4
POLES eM SY TO LB cae Rl eee enter ree Lees pete)
eye (altars 7
3- طول حوضه( .1):
الف_به طول مسی رآبراهه اصلي از نقطه خروج تا
Pe oe het SSO) 1
Pe Eee Pe
Pn LL genes)
كويند يا از نقطه خروجي تا جاي ي كه
رودخانه به طور مشخص روي
۳
ب_فاصلهاي از رودخانه اصلي را
بین 10 تا 65 درصد طول رود
ed تا
ج_از نقطه خروجي در مسير
رودخانه اصلي تا نقطها يکه
ee el ied Sed
حوضه داشته باشد .
صفحه 19:
ا رز ۱
هید روگ راف و دبي او جآن ميباشد.
] 9 9 AS 4 yee gf ghuSs hor gad 9 Catavg 9 gli JIL ddge> Cid pil
ees
23 4 5 6
صفحه 20:
تقسيمبندي حوضهها بر اساس شکل :
NC) ed cata | را fT 3- حوضههاي بادبزني
ve
( 0
رف اد حوضه؟ كشيده
-براي مقایسه Pea ae BL Lyd ۱۳ زي راستفاده م يكردد.
الف -ضريب شكل(12101 01117]): نسبت مساحت حوضه)ً )به مجذور طول oa 4
صفحه 21:
در صورتیکه حوضه ستطيلي فرض شود yee ۳۳
۵ 1
pee Pore Neer LaLa Se hy Tome
B eB ek ed
واد
de Te tl al Sed head el CEB ald a etal adele را
لكل ادقن
Gs a 3 4 ay
fe Say ۳
=
0
۷
I
t
۱
2 ی ۱
“ A
۰ ۷ ۳
۹
0
= 1
0 1
Po
۱ ay
١ 5
be ۱ a
(a er 107 10 6 0 7
صفحه 22:
0 4 ت20 fo Loo det)
SG Dl Edad EE Thad tes IO ae 1D)
ور Cc
۳۶
-8 ی ۳ ۱۰
21
ip P 4
P=2;R> P=2 > C= =
م x
0
م028
C= >=
4
ال لل ل ل د
ا ا ل ل BO
ضریب گراولیوس حوضهها معمولاً بين 5/1 تا 5/2 خواهد بود.
دايرهاي: نسبت دايرهاي حوضه (.,) براب راست با نسبت مساحت حوضه به مساحت
قايره ايوز محیط آن مساوي محیط حوضه باشد. ۸ R
صفحه 23:
4 5 4 POE ee bad Doe DL)
د_نسبت كشي دكي (2110 LTD عبارتست از نسبت قطر دايره فرضي هم مساح تٍحوضه به طول حوضه
۳
(1 < قطر دایره معاد لآن a ۵
05
L, - طول حوضه در جهت موازي با بز ركتري نآبراهه حوضه 5 1
0220
ر_مستطیل معادل: نمایش دهنده حوضه آبريزي است که محیط آن به شکل مستطیل تغییر یابد ولي
مساحتآن برابر مساحت حوضه باشد. بنابراین مستطیل معادل داراي سطح» محیط و ضریب
77
01 028P Cd edie al el ga al
a.
P=41+B 2
1200
9
صفحه 24:
oie eet مرو
شرا ادقند که ضریب aT a
PE TH I ال 00
Le pS Rear
ز_فاصله تا مرك زثقل حوضه:
CTO one a Bie)
اصلي و يا اينكه خارج از رودخانه اصلي
واقع باشد.
صفحه 25:
عامل شكل:
0
- طول رودخانه اصلي
پآ فاصله تا مرک تقل حوضه
بل < عامل نکل
ارتفاع حوضه( يستي و بلندي)؛ارتفاع حوضه از سطح دربانشان دهنده موقعیت اقليم يآن
۳ 7
۱
BIB en) [eed Died deed odes 0
بن Co tie! pel te eae ETD بايستي منحني تجمعيتغییرات افزابش سطح حوضه
coo Pe ALOIS et RSL OL aa) ee TOI 1 Dey
به نيمي از ساحت حوضه باشد مشخص ميکنيم.
Se OPS eB 1 1 1 111111 L Bid Lede. DPS Tie
منحني هييسومتري: ابتدا پس ا زتعیین و رسم مرز حوضه در روي نقشه توپ وگرافي ساحتي از
T Tee BE ae Tene ak ee 19
سپس در یک دستگاه محورهاي مختصات» ارتفاع نسبت به مساحتي از حوضه که بالات ا زآن واقع
۱ 1
صفحه 26:
@ لع 2
22
50
1 135
15
ej
31
صفحه 27:
@ (3 002
عي
0
1562 22
160 لت
135 0
110 15 0
145
و9 33 0
155
0 31 4
صفحه 28:
60
52
34
415
33
31
1
صفحه 29:
7 3 axH) Bel eye NT SSIES Ease ees OI)
ra ساحت کل حوضه < ۸4
9
oe ES BT Pad Sip dd =H
صفحه 30:
0/5321 OPS eon
۳[ 1
2 ام
ad 5
15 0
سب الي
۱ 8
Fe 31
تمس یه ملس رگا ی سم 0
ل 12 1
H=1460m 175 75
4
لي hele ed Soran al han | aera amore
er ey te Bee 101100110 Caen Pad Si peer)
صفحه 31:
Pee ed Te BOL ered a) هاي هيپسومتري بدون بعد ۳
براي این منظور اعداد محور افقي نمودار (ساحت) را بر مساحت حوضه و ارقام محور عمودي(ارتفاع) را بر
heen Ske pee | ۱
ماع ع مساحت بالاتر از هر ارتفاع.
0
0 مور
Po a} نی
15625
a
we cr) od
90
70
0
A م 08 96 4 ين 60 ی
ا ات كم
ad ow a as ea
و ۱
صفحه 32:
از روي منحني بيبعد هيبسومتري ميتوان برخي از نمايههاي فيزيكي مهم را كه در مقايسه
0 ا م ا LOT ded od
ا ل لي اللي يمي يك
Ye eend 8 Die ee eons رز ار 2200010
این نسبت برابر با 43/0 بدست ميباشد.
CLL III LAS la ed rN) cd SMT BELA rel SI
SET ی nol
است با ء ادا
صفحه 33:
مثال: اكر معادله كراديان بارندكي نسبت به ارتفاع در منطقهاي يك حوضه بصورت زير باشد
peeiyre een een ere) 9[
P= 125+ 02H
(mm) 64,4 =P
(m )etiy =H
H= 1460 9
P= 125+ 04 1460 = 417mm
منال: در يك حوضه آبريز منحني هيبسومتري رسم شده است. د راين حوضه در روز 17 فروردين
000 111001111111
BOE Bed oe
د رارتفاع 2000 منري این حوضه یک ایستگاه هواشناسي وجود دارد که د رآن متوسط be
Brom Ly peel en ae SULT EATS)
اگ رکاهش دما به ازاء هر 100 متر یک درجه سانتيگراد و ضریب ذوب برف 3/0 ميليمتر براي
هر درجه 1 9[
صفحه 34:
2000- 1000- 001
050ص 2000
ارشباع انو سطم درياء 8
(400/100x1C=4C
$299399517 78d 4-59
CT |27 42116
+ 700= 27002 T=0°C
ار eB fe)
Ww we
تس ۵ و
اك ال /"
200 200
ساحت حوضه Coe
صفحه 35:
ل ۱ 0=55 -35
On Mt Mr Bane A BE SL TST Oe
Peers 9 مس
و -
1000
اكر روي ی
LO Le Te Deon toll
3
براي مال قبل كه نمودار دس 1 لضا
001 ال om 3
آلتيضتري به صورت Km 0 0
(fe ae حون
0 0 ۲
003
25
se 35 210011
چه ارتفاعي است. ۳/۳ )1280
ie 10 ¢
1
0 (
0 33
صفحه 36:
0
نيمرخ طولي رودخانه ميتواند اطلاعاتي از قبيل سرعت حركت آبء قدرت فرسايشي رودخانه و
ار ل ري ضيه
براي اندازهگيري شیب رودخانه اصلي روشهاي متعددي مرسوم است که مهمتری نآنها عبارتند از
4 ۱
2 < اختلاف ارتفاع ابتدا ونتها يآبراهه اصلي 4 Ge
L 02000
ا زآنجاکه در بالاي حوضهها ارتفاع بطور ناگهاني زیاد Bee Pes por Peek) ed
یک ضریب اصلاحي ۱
براي نیمرخ هاي مقعر تسف
re Re YS)
سح واقعي در زیر نیمرخ طول يآبراهه اصلي <
۱
صفحه 37:
80 70 60
|
|
it
|
م
ایا
90 100
|
0
صفحه 38:
2- روي نیمرخ رودخانه دو نقطه را که یکی مربوط به 10 درصد طول(ا زانتهاي رودخانه) و
Teo به 85 درصد DPE 0
م يكني مقا خطي er ae 00
۱ ارتفاع
]1١ 0 20 30 40 50 60 70 80 للا 100
۶ طول رودشانه
10%
85.۸
|
صفحه 39:
Ue ES eee Peavey Lor) Seen aT SYP PM PIII
منطبق بر نقطه انتهايي نيمرخ رودخانه باشد و ثانياً سطح مئلت ایجاد شده توسط آن با محورهاي
۱ deere] ۳
0 LenB Rect he TSS iB.)
۳
]1١ 0 20 30 40 50 60 70 80 للا 100
۶ طول رودشانه
10%
85%
|
زگ
ارتفاع
صفحه 40:
dered 0 سا
F 0 ae |
A.
a فامله ارتقاعي خطوط تراز - 1
5 ار مجموع طول خطوط تراز داخل حوضه
4 - مساحت حوضه
۳
یر Cee ia تسس
am 2 حداقل ارتاع حوضه(16)
(Kir )aége cote =A
صفحه 41:
Pe Dal eel I id eel aed Ud nd ah ag روش دب -3
ELS re tee Peele TO ott Te Ted شده و يا كاغد
۱ eS Tao Ne err e Pray.
عمودي) وتعداد محلهايي كه خطوط شبكه و خطوط تراز تقشه يكديكر را قطع م يكنند
ا م ا ل ee DI
ةا
ور 7 نيب را 93
|
رح را دك 5
=L, و 868
۳۹ مجموع طول هاي خطوط عودي شبکه در داخل حوضه(متر) =L,
COPE eT oe nd sh
آا1 ح- تعداد نقاط تلاقي خطوط تراز با خطوط افقي شبكه رسم شده در محدوده داخل حوضه
011111101101111 eT ReaD
صفحه 42:
4- در روش ديكر حوضه شبكهبندي شده و بز ركترين شيب در داخل هر يك از مربعهاي شبكه از
روي خطوط تراز داخل همان مربع بدست م ىآيد كه به عنوان شيب نقطه مركزي آن مربع در نظر
tee at Tene ee Se ا AS Le Br) لال Ce
ذا ا ا ۱
بدین ترتیب نقشه شیب بدست م يآید.
صفحه 43:
- جهت حوضه: به روشهاي مختلف ميتوا نآن را اندازهگيري و توصیف نمود
بحت شروو موا ۳ رل
Leta a SB ۱
DD TS oe Ma Ne a DB) he ed eal Os
(time of concentration) 5 i jl; -8
Te a Nee see PO PL Ped eee Seed
به نقطه خروجي برسد را زمان تم رک زگویند. دورترین فاصله ممکن, فاصله هید رولوژيكي است.
از شروع رواناب تا زماني که دبي به حداکثر مقدار با تعادل خود (,00) برسد مدتي به طول
م يانجامد كه آن را زمان تمركز( ]) حوضه كويند. سدع
صفحه 44:
a Bede SB Lod) Leek oad و ال را زا
eo 121111001111110
Pap 1 go PI BE Sere SEL pea Te eee
ee PY Pena)
علاوه بر این در بعضي از حوضهها دادههاي انداز هگيري قبلي از باران و سیل موجود نميباشد
teed ۱
Ee 1 3 کر 1022 أ
0
t=
(Kin) plot 401 pT J pb 90 El) 5s) = H
ee ال OM Le eee Teed |
On لل e ar ign ae b
معادله ايزارد براي شرايطي صادق است كه 38 iL<
2- معادله کربای ۵
1-3 0
1 eT eho ال
cul gobo pic 500 6400 Sob pS tse bo Ka 9S slaus glodcgr shy Lis
صفحه 45:
3- معادله سازمان هوانوردی امریکا: براي ساخت فرو دگاهها وتخلیه رواناب حاصله از بارندکيها
Lagi eile 0 سازمان هوانوردي امريكا ارايه شده كه ۳
تم رک ز از رابطه زیر محاسبه ميگردد.
ده 364 =
Pe Pe oe |
Q96L'”
Py Teme Tero aw. | ات۲ < ,1
ROM ey Teen Serene
-—F معدله اورتون _ميدوز: براساس معادله مانينك ارئه شده است. ابتدا زمان حركت جريان
eS OLS)
¢ = 08
(له0001 _
05 3
Oa la 3
00000 ead 2
۱ LIED nat del EB Sid |
ا oa! MLE geen ee
صفحه 46:
۱ OT Pane Ber EN OTe fee 6 ee
TPE Og eet ee Sar eer rd
vate a
۱ I Loa Lad
درصد شیب
سرعت (فوت در تانیه)
صفحه 47:
۱ مر Biel
ello ST Spt em DE ON at) S) eee
6- معادله كربيج: براي حوضه هاي OSS gon eee
ib a
| _زمان تمرکز بر حسب ساعت دده
AH rome
1 - طول مسير حركت آب در داخل حوضه(كيلومتر)
=
eel Sell ET Sere aD eared ba) od he Sees FE Sedna TD ed
مثال : در حوضه آبريز شهري زير زمان تمركز را تا نقطه © با روشهاي مختلف بدست آوريد.
Bo OLS) Le ted 7 متوسط سرعت ح کت آب در زهکش
ميباشد
مدت بارش بر
۳
صفحه 48:
2م 1.5
r=0@ 1
رت هو 0
Pra a Cx an
نی en
م83 - 01397 - ۶
Sh vias
صفحه 49:
7 ما 1.5
096E? _ a9d03” 5
1 / = ,= =
aan oy CO a
روش سازمان هوانوردي با در نظ ركيري ضريب رواناب بابر با 9/0
ا ال BALI
:272 7 ۸
PN eet Tt
6
صفحه 50:
2م 1.5
روش ابزارد: براي محاسبه شدت بارش لازم است مدت بارندگي را که برابر زمان تمرکز است را
Sete Le 9
1 _131.1
00 60 0
۱/۳ =294> 38
Hes
] Tes Eek SSE) RL aS Dd MOS Daan Me oad
صحیح خطا مقدار را بدست آورد.
صفحه 51:
6 سطح پوشش شده
n=0011, P,,=35in BIT er STS) 15
a007 aot 300 7
Q017hr= 28min = ال عد ع
كيت fromFig. V = 28*,(=0.85",) = L=300-
لذا از طول 300 متري حوضه 6/208 مت رآن بصور ت آبراههاي طي خواهد شد
ae 0/0112
=254s=41mn = t,=28+ 41=69 nin دار
صفحه 52:
03100100 Pe Sed ESM 1A nee ad poe ke) LITE) Seed
0 eee Bion ieee! ete ae) Sp ded
0 ai en ere 83+ 69=15.2
7 1 83+ 91- 4
RORY ASR T Seer S)
محاسبه زمان تم رک براي حوضههاي بزرگ
ان
Le eae aE INN BP SEY sry eT Ray
T° S+ 9°” اوج هيدر وكراف است.
روز با
"ل > متوسط شيب حوضه(درصد) كه غالباً برابر شيب متوسط رودخانه اصلي
lag = زمان تأخیر حوضه بر حسب ساعت Sob = DL 925225000
pe A Coen re Rone eet ete
eo
S=
۷() < شاخص خصوصیات حوضه از نظر نفوذبذيري
صفحه 53:
مثال: زمان تمركز را در حوضه زير حساب كنيد( شيب حوضه 04/0 )
CN=70, L= 6400 ft
1000 ae در مر
ee ee ae
24 S+ 0° (64009 428+ 0%
ار a کی 0 که
1.5615 - 167094 - ليرا 1.67 - يآ
lta yl ino wll 9 15 9 ی ی
TT BEL Se ded POLLO Be ES ees Relate) Bond]
براساس مقدار بدست آمده در شرایط رطوبت متوسط بدست ميآید.
۱ Pe fo LOSS W SEIS ee gee
اف 03201000 محاسبه كردد.
er
Peers Seer yer Tard OI]
oN Peery reed er re
صفحه 54:
7 دن حت
] Tada
(ميلي عتر بسر ساعك
7.5-11.5
3. 89-752
1.3-3.8
0-1.3
tS ce Se Dee ie cenit ore conte. Beran San WES
(كروههاى 4, 8: ©: 0 و يوشش سطح حوضه.
مراتع تا
اراضى كشاورزى
زير كشت حبويات
زيركشت غلات (رديفهاى مسنقيم)
زيركشت غلات (رديفها به مرازات خطوط ترا
500
رديفهاى مستقيم با برشش منوسط
0000
پا
با پوششی متوسط
با پوشش خحوب
پدتبامهاءپارکینگها و دیگر جاهای اسفالتی
متاطق مسکونی با 18۵ اسفالت.
صفحه 55:
جدول 8-1 تبديل 000 از شرايط متوسط به شرايط خشك و مرطوب
صفحه 56:
2311 LB ee SE Ronde. eee Pe ER) he od
اگر در یک حوضه آبریز خطوط هم پیمایش همانند خطوط همباران رسم شده باشد آن را نقشه
ايزوكرونال يا هم _ بيمايش كويند كه براي محاسبه حداكثر دبي لحظهاي سيلابها مفيد است.
Bel ململ ا ا ل 0غ
4