صفحه 1:
فیابان
:دانشجویان
صفحه 2:
چند تعریف از خیابان:
خیابان فضایی زنده مهیج و پرتحرک یا به تعبیری مهمترین فضای عمومی یک شهر است.
خیابان بارزترین فضای مابین: در شهر است که بر اساس آن شهر را ميشناسیم. به همین دلیل است که خیابان
چیزی بیش از یک جای خالی است که برای عبور و مرور در نظر گرفته شده باشد. نوع فضای مابین؛ تابع
داز تناسب و فرم عناصر محدود کننده آن است.
يك خيابان شهرى خوب. براى شهروندان سرشار از تداعى خاطرات و معانى است و مكانى است كه شهروندان
همواره ميل رجوع به آن داند. با معنى بودن؛ خاطه انكيزى و تعلق خاطر به خيابان: آيينه تمام نماى تاريخ أن
مکان است و دنیای اجتماعی و سیاسی را که خیابان در متن آن هستی يافته, باز می نمایاند.
خیابان شهری سه نقش فیزیکی را بطور سنتی در یک جا جمع کرده اند: خیابان شهری به مثابه مسیرهای
کردش و جابجایی فضای عمومی و در آخر فضای مقابل ساختمان ها و بناها. مهندسان ترافیک خیابان را تنها
بعد ترافیکی و برنامه ریزان آن را بعد کاربری زمین می نگرند. حال آنکه طراحان شهری هر سه بعد ترافیکی,
کاربری زمین و بعد کیفی خیابان شهری را مورد توجه قرار میدهند.
صفحه 3:
صفحه 4:
طبقه بندی خیابان ها :
معابر و خیابان ها به دو دسته تقسیم میشوند:
معابری که جنبه محلی دارند و معابری که جنبه غیر محلی دارند.
معابر غیر محلی مانند: آزادره: بزرگراه: خیابان اصلی درجه یک و خیابان اسل
مار ی مات ra ce Sire كننده خيابان فرعي بن باز و فرعي بن ببست و فرع ييادم
تقسيم ميشوند ک | هر کلم را در انامه عریف منکن a
why Ae sane
eres ستیی
فرعي بياده (ماشين رو
Bobo سس +
mm أصلى تيه يك (عبورى) يا اصلق
et . ره تین شهری)
(Obst) dash
صفحه 5:
آزادراه با اتوبان:
این راهه برقراری ارتباط سریح بين هاى منطقه و يا کشور را راهم میکند. چنین راهی دارای کنترل کامل دسترسی
بوده و در طراحی آن دسترسی مستفیم به اراضی مجاور منظور نمیگردد. وجه تمایز عمده آزادراه در این است که
آزادراه در یک مسیر مجزالز دیگر جریانات ترافیک جریان دارد.
صفحه 6:
بزرگراه یا اتوبان شهری:
ین را برقراری ارباط سریع بین مناطق عمده یک شور را فراهم میسازد.تقاطع های الین خیبنبایدبصورت
غیر هم سطح بوده و ورودی های آن بسیارمعدود باشد. یطوریکه فقط خیابن های اصلی به آن اتصال پیداکنند تا
بازده این قبیل مسیرها بعلت ورودی و خروجی های متعدد کاهش نیابد. چنانچه اتوبان شهری از مسیر جنگلی یا
تفریحی عبور کند. آن را "بیشه راه" می نامند.
صفحه 7:
خیابان اصلی درجه یک عبوری یا شاهراه:
این خیابان برقراری ارتباط بین بزرگراه و خیابان های جمع و پخش کننده و یا مراکز اصلی ثقل و محلات بزرگ
یک شهر را فرهم میسازد. در یک چنین خیابانی, اماکن دسترسی مستقیم به ارلضی مجاور از طریق کندرو وجود
دارد. چنین خیابانی مشمول اجرای مقررات کنترل و پارکینگ و . بوده و نوع تقاطع ها در آن همسطح
میباشد.جهت افزایش بازده اینگونه خیابان هاء لازم است کلیه تقاطع ها به چراغ راهنمایی مجهز باشند و با استفاده
از یک مرکز فرماندهی مشترک امکان استفاده از "موج سبز لیجاد گردد.
صفحه 8:
خیابان اصلی:
این خیایان؛ برقراری بین بزرگیله و خیابان جمع پخش کننده ومراکز تقل و محلات شهر را برفرار میکند. در این
خیابان امکان دسترسی به کاربریهای شهری بطور مستقیم وجود دارد و نوع تقاطع ها همسطح و با رعایت سلسله
مرائب شبکه میباشد. در شهرهای متوسط و کوچک ایران, معمولا خیابان اصلی» نقش خیابان اصلی درجه یک
عبوری و يا شاهراه را به عده دارد.
صفحه 9:
خیابان جمع و پخش کننده:
این خیابان. برقراری ارتباط ین خیابن های اصلی و فرعی و يا محله های مجاور را برقرار میسازد. اینگونه خیابان هاء
ترافیک چند خیابان فرعی را جمع أورى كرده و به خيابان اصلن و با خیابان اصلی درجه یک عبوری منتقل
میکنند.امکان دسترسی مستقیم به کاربری های شهری. پیرامونی بطور مستفیم وجود دارد. نوع تفاطع هاء همسطح
بوده و در تقاطع یا خیابن اصلیاز چراغ راهنمایی استفاده ميشود. در لیران. مرز میان خیابان های فرعی و جمع
پخش کننده به درستی مشخص نیست. اینگونه خیابان ها به هیچ وجه تباید در اختیار ترافیک عبوری قرار گيرند.
صفحه 10:
خیابان فرعی بن باز و فرعی بن بست:
این خیابان برقراری ارتباط بین واحدهای همجوار و همچنین امکان دسترسی به مناطق مسکونی» تجاری؛ صنعتی
یا دیگر ارلضی مجاور را فراهم ساخته و به خیابان جمع و پخش کننده و یا خیابان اصلی مربوط ميشود. امکان
دسترسی به کاربری های پیرامونی در اين نوع خیابان ها بطور مستقیم وجود دارد و نوع تقاطع ها همسطح است.
صفحه 11:
فرعی پیاده رو یا ماشین رو:
فرعی پیاده. معابر کم عرضی میباشند که در داخل
كرا مركيرنة. گنه متادر در مواقط (خطراری (]
حداقل عرض این گونه معابر ۳۸۵ متر میباشد.
ک های ساختمانی ؛ چهت دستیابی به اماکن مورد استفاده
مبیل های آتش نشانی و اوروانس» میتواند ماشین رو باشند.
صفحه 12:
کیفیات مورد نیاز در خیابان های شهری:
آسایش فيزيكى: خيابانى مناسب است كه كرما و نور خورشيد را در فصل سرد و خنکی و سايه را در فصل
گرم فراهم می آورد.
شفافیت: بهترین خیابانها: درجه ای از شفافیت را در لبه خود تامین میکننده جایی که عرصه عمومی خیابان و
عرصه خصوصی ساختمان ها به هم میرسند.
مکمل: ساختمان هایی که در طول خیابان قرار گرفته اند. باید با یکدیگر متناسب باشند.
مرمت و نگهداری: مرمت و نگهداری از خیابان, اهمیت زیادی داردو نگهداری فیزیکی تنها به معنای تمیزی و
تعمیر مناسب نیست: بلکه شامل نوع مصالحی که به راحتی تمیز میشوند و قابل نگهداری آنده نیز ميشود.
درختان: یکی از ارزانترین راه های ارتقای کیفیت خیابان. استفاده از پوشش گیاهی است. برای بسیاری از
مردم درختان مهمترین عناصر یک خیابان خوب هستند.
شروع و بایان خیابان:_هر خیابان از جایی شروع و به جایی ختم ميشود. سامان دهی چنین مکان هایی بطور
معمول خیلی سخت نیست و بهتر است این حس شروع و اتمام دز هر خیابانی وجود داشته باشد.
جزئیات:_دروازه ها و مبلمان میتوانند بسیار مهم باشند. مبلمان و نیمکت ها میتوانند به ماندن مردم در
خیابان کمک کنند.
صفحه 13:
دسترسی: کار کرد خیابان. ایجاد امکان دسترسی است. نه فقط به یک مکان واقع در خیابان, بلکه از آن
خیابان به مکان های خارج از خیابان. آنچه خیابان خوب را از بقیه آنها جدا میکند. حضور مردم در آنهاست.
طول : در خیابان هایی با طول زیاد. ایجاد جذابیت های بصری, تنوع و زیبایی و تصاویر دیدنی بطور پایدار
کاری مشکل است. اگر مشخصه خاصی در طول زیادی امتداد یابد دیگر خاص نخواهد بود. بطور كلى در طول
خیابان. باید تغییراتی ظهور یابند و جذابیت خیابان تداوم پخشند.
پار کسنگ: _مردم علاقه دارند. تا خودروی شخصی خود را تا حد امکان در نزدیکترین محل ممکن به مقصد
خود پارک کنند. علاوه بر اين صاحبان مغازه ها و خانه ها نیز به پارکینگ نیاز دارند.
فباین: تباین در طرلحی, کیفیتی است که یک خیابان را از دیگری متفاوت میسازد و همان چیزی است که
یک خیابان را عالی جلوه میدهد و ترکیب های هماهنگ استفاده از آن ضروری است.
صفحه 14:
ظهور و پیدایش خیابان در عهد صقوی:
"آنچه در اين دوران بر مفاهیم قبلی در زمینه شهرسازی افزوده و به تعبیری روشن ابداع می گردد پیدایش مفهوم « بایان » در مقابل « خیابان »
است که با وب میدان اصلی شهری می يرق ها اينكه به موازات آن کشیده می. خیابان با توجه به شرایط اقلیمی در کناره خود درختان
بى شمارى دارد كه بنا به نوع قرار كيرى در محيط ببرونى « جهارباغ » (در مورد قزوين) و يا جنارستان (در مورد تهران) و ... نام مى "كيرد"
در مقابل واژه خیابان در لفتنامه دهخدا نیز چنین آمده است : كلزار. راهى كه دو طرفش درختان و كل و باغجه است.
از عهد صفويه به اين سو كه توسعه شهرهاى ايرائى در خارج از بافت هاى كيين أغاز شد. راه نيز به عنوان يك عنصر شهرى طراحي شده مطرح
accent ye ري ل ل دري ري ل ل تور ها
ل سس ag pee ل مرك ري ا ع ل وی شمان جوا
اصفهان در بسیاری شهرها احداث كرديده اند كه در اطراف آنها باغ هاى فراوانى قرار داشته و به عنوان گردشگاه مورد استفاده عموم بوده است.
ابن خيابان ها در دوره صفويه. به وبزه شاه عباس صفوى در شهرهابى نظير اصفهان. شيراز. مشهد و قزوين احداث شده و به دستور وى مردم
اجازه استفاده از باغها را داشتند.
مفهوم خبابان به شكلى بيوسته يا مفاهيم و ويزكى هلى خيابان هاى صفوى در دوره قاجار تداوم بيدا مى كند (تصوير!) و در دوران يهلوى
همجون بسيارى عناصر معمارى و شهرسازى تاب مقاومت و مجال هماهنك شدن با روند سريع تفييرات ناشى از صنعتى شدن و ورود اتومبيل
را نمى يابد و به فراموشى سبرده مى شود(تصوبر؟). در اين ميان أنجه تأمل برائكيز است ظهور ديكر بار خيابان صفوى در دوران معاصر به عنوان
عنصرى مدرن در شهرسازى و معمارى معاصر با عنوان "سبز راه" با وام كيرى از غرب و بى اعتنا به ريشه هاى اصيل أن در تاريخ شهرسازى
ابران است:
صفحه 15:
صفحه 16:
خیابان های دوره صفوی از نگاه سفرنامه نویسان و متون تاریخی:
پیش از آنکه به ویژگی ها و اصول مشترک خیابان های صفوی بپردازيم لازم است مروری داشته باشیم بر تصوير كه
در متون تاریخی به وبزه سفرنامة سیاحان اروپابی از این خیابان ها بر جای مانده است, بدین منظور پنح خيابان در
شیرا, اصفهان, نیشابور و کاشان مورد بررسی قرار می گیرد :
صفحه 17:
خیابان شمال شهر شیراز:
« تاورنيه »در سفرنامه خود اين خيابان را اين كونه توصيف مى نمايد
در سمت شمال به فاصله تقريبا ربع فرسنك به كوه مى رسند از پل کوچک سنگی که در خارج شهر ولی نزدیک آن قرار دارد نا
دامنه کوه یک خیابان مستقیم طولائی وجود دارد که در آنجا امام قلی خان مسجدی ینا کرده (منظور بقعه شاه میر على ابن
حمزه است) در جلو مدخل مسجد یک میدان هشت گوش باقع شده و در وسط آن حوضی به همان شکل است که آب آن از
کوه آمده طول عیابان را علی کرده و داخل وش می شود در طرفين غيابان: از ابتداى مسيمد تا ياى كيد باغ عا جند يناده
كه در ذيوار آنها در فاصله های معین درهایی مقبل یکدیگر باز شده و بالاى هر سر در. جند اطاق ساخته اند ... محوطه داخل باغ از درختان
سرو به خط مستقيم خيابان بندى كرديده است.
* شاردن » نيز اين خيابان را با عنوان خبابان ورودى شهر اين كونه توصيف مى كند : "دروازه وروذى شهرد به خيابان بسيار زيبايى منتهى مى
le ce ele cg ed ne بان قا ات كه جبهة انها در سمت لا ور پا و هر بت
رای درل وهی لت بطم دم کی و ار هر درب میسنت ات درهاق بان ها لزه مد سو مقايل هم كار
كرفته و قرينه بودن آنها وضع جالبی به وجود آوردهاست؛
صفحه 18:
خیابان باغ شاه شیراز:
« فیگو یروا » درباره این خیابان چنین می نویسد
"از اين دروازه (دروازه آهن که رو یه غرب و شمال غرب دارد) خیابانی بسیار بزرگ آغاز می شد که دو هزار پا
طول و نود پا عرض آن بود. این خیابان به یکی از خانه های شاه که سفیر باید در آن منزل می کرد ختم می
گردید و بسیار راست بود چنانکه گفتی با مساحی دقیق طراز شده باشد. در دو طرف آن دیواری گچ اندود به ارتفاع
یک نیزه بوده آما خانه ای که به آن مشرف باشد وجود نداشت. پشت دیوارها در دو طرف باغ هآى زيبابى پر از
درختان میوه با چند عشرت کده که تا دو قلث خیابان را از دو طرف در برمی گرفتند وجود داشت ب. خیابان به
قدری بهن و صاف بود که اهالی از آن برای اسب دوانی و تبر انداری با کمان استفاده می کردند در وسط ین
خيابان عريض شص ستون از عرهر سقيد ساخته شده بود به كلقتى دو يا و ارتفاع نيم نيزه كه دو به دو كنار يكديكر
قرار كرفته بودند و فاصله شان از ستون هاى ديكر بانزده يا شانزده يا بود. از اين ستون ها به عنوان مانع براى
تمرين سوار كارى استفاده عى كردتد
صفحه 19:
در جای دیگر اين گونه اضافه می کند : "این درها چنان در یک خط مقابل یکدیگر قرار گرفته اند که از هر یک از
آنها می توانستیم جاده ای را که از آن وارد شده بودیم و در عین حال خیابان مشجر داخل باغ را مشاهده کنیم..
مهم ترین خیابان اين باغ بزرگ. همان خیابان محصور در سروها و چنارهاست که پیش تر از آن سخن گفته ایم
(منظور از خیابان در اینجا راسته اصلی باغ است). این خیابان نهصد پا درازا و سی پا پهنا دارد و چنان راست و
صاف است که از جلو در سرا می توان دو در عمارت و جاده ورودی و حتی دروازة آهن وا که فاصله اولین و آخرین
نها یک فرسنگ ایتلیایی است مشاهده کرد. لین خیابان ها همان طور که گفته ایم از دو طرف با سروهای تنومند
آراسته شده است. این سروها بسیارانبوه و ستبرند چنانکه کلفتی برخی از آنها بیش از طول دست های پیوسته سه
مرد است و چنان مرتفع و رلست قامتند که به 611510 00)شباهت دارند
صفحه 20:
خیابان چهار باغ اصفهان:
« پیتر دلاواله » اولین اروپایی که اين خیابان را مشاهده کرده است که در سال ۱۶۱۷ م ( ۰۱۰۳۸ ق) چهار باغ بل
این گونه توصیف کرده است :
"محل تماشایی دیگر اصفهان: خیابانی است که فعلاً در خارج از شهر قرار دارد. ولی وقتی محلات جدید به یکدیگر
بپیوندند کاملا در وسط قرار خواهد گرفت. طول اين خيابان دو الى سه ميل و عرض أن شايد دو برابر «يونت موله
» در رم باشد. در شروع اين خيابان از سمت شهر اصفهان. خانه كوجك جهار كوشى قرار كرفته كه ايوان ها و
ينجره هاى زيادى دارد و با تصاوير و نقش و نكارهاى جالبى تزيين شده است. از بالاى اين خانه تمام خيابان را به
خوبى مى توان ديد و غرض از ساختن أن نيز همین بوده است و قصر شاه را نيز دللانى به آن متصل مى كند. در
كنار خيابان» ديوارهاى يكسان و منظمى وجود دارد كه در داخل آنها باغ هاى سلطنتى واقع شده و ورود به آنها
براى تفرج مردم آزاد است ... كف بياده روهاى خيابان ستكفرش و برلى عبور انسان و اسب بسيار مناسب است و
به فاصله هایی چند. سنگفرش قطع و در زمین گل های مختلف کاشته شده است.
ابنداى خيابان جهارباغ و باغ هزار جريب
صفحه 21:
اشاردن نيز در سقرنامه خود جنين توشته است : "از لين معبر كه مى توان أن را كردشكاه مشجر عمومى اصفهان ناميد شروع مى کنم این
وان زین مری لس که موف کنین دنله وا ليده لم .. عليل خبايلق مه ميل واؤدست با عرش آن وه اسب ارات ین
خيابان فرج انكيز باغ هلى وسيع زببابى اسث كه هر يك دارلى دو عمارث كلاه فرنكى اسث كه يكى بزرك قر و در ميان باغ شاه .. و دبكرى
ارق منرم باغ بنا هده و أن ني اراهن طرف باز است تا بتوان رفت و آمد مردم را در خیبان دید..: بیشتر قاط دیوار باغ ها مشبک و مان
ردیف خشت هایی است که برای خشکانیدن چیده باشند و از بیرون به خوبی می تان درون آن را دید
خيابان به عمارت تفريحى شاه که
به مناسبث بزركى به هزار جريب موسوم است ختم مى كردد ... ابتداى اين خيابان دليذير زيبا عمارت كلاه فرنكى مريع و بلند و يزرك است
كه مقايل عمارت هزار جريب واقع استه به طورى كه دو عمارت در دو انتهلى اين ie لد
علزوه بر توصيفات دكتوب نخد ار سراحان غربى در حوره thle بو جل مانده لست ب بلره أي إز تصلوير به جادافد+ از لين خيايان نير
رانام برد. تصاوير و از جهارباغ « كرنليس دو بروين » مى قوان اشاره كرد. از جمله كسانى كه جهارباغ اصفهان را به تصوير كشيده اند مى توا
اصفهان سنديت كاملى دارد و به عنوان تنها مراجع تصويرى است كه اصولاً تابه حال منتشر شده است. طرح هلى بروين
تقريبا شكل تحريف شدة جهارباغ را نشان ميدهد ولى با إبن حال مى بايست إين طرج ها
را بسيار با ارزش شمرد و به أنها به نظر اسناد تاريخى تكريسست.
صفحه 22:
خیابان قدمگاه نیشابور:
نویسنده عالم آرای عباسی (اسکندر بیک ترکمان) در مقاله یازدهم کتابش در ذکر آثار خیر و عماراتی که شاه عباس کبیر ساخته. آورده است
عمارت قدمگاه شاه پور کسری و ایوان و عمارت متصله به آن و حوضی که از آب کوه رفیع به فواره می رود و احدات خبابان و غرس اشجار که
خسوسیات آن مقام علک فرساش را خدق سر من رای است!
اسکندر بیک ترکمان در صفحه ۸۵۴ کتابش
"و بازعالم آراء جاب اصفهان راجع به قدمكاه ضمن وقايع سال يك هزار و بيست مى نويسد
"احياء عمارت قدمكاه را نيز در نيشابور وافع. از غايت شهرت محتاج بيان نيست. فرموده جون در دامنه كوه
فواره ها قرار
در اطراف آن غرس شده. هر وقتى از لوقات . كمينه را كه متوجه زيارت روضه مقدس بود عبور از آن امكنة واقع شد از غآيث عوبی و خرس
قلم از توصيف عاجز است'
وه واقع شده. آب از بلندى ميريزد.
أز دركاه عمارت تا نيم فرسخ كه سمت راه و شارع عام است. خيابان طرح فرموده که آب از دو طرف آن جاری است و درختان
مدل بعدى شهر و مجموعه تا
جشم انداز فعلى خيابان قدمكاه كه در انتها آن بقعه و ياغ قدمكاه ديده ميشود.
صفحه 23:
خیابان چهارباغ کاشان:
بس از زلزله ۹۸۲ ه. ق کاشان تا مدتی بی رونق و متروکه رها می شود تا آنکه در زمان شاه عباس اول صفوی ( ۹۹۶-
۸ ۱« ق) بار دیگرمورد توجه قرار می گیرد. الگوی توسعه و عمران شهر کاشان در این زمان با اقداماتی که شاه
طهماسب در پایتخت خود قزوین به اجرا در آورد و همچنین گسترش شهر اصفهان در زمان شاه عباس پی شباهت نیست.
مجموعه حکومتی جدید (دولت خانه صفوی) خارج از باروی محیطی شهر در عرصه باغ ها و مزارع پیرامون شهر و مجاور
دروازه شرقی آن بر پا شده بود که به احتمالی به دروازه خراسان شهرت دا
دولت خانه جدید در اطراف میدانی وسیع و گشاده تمرکز یافته. که عرصه باز آن برای بازی های چوگان و سوارکاری»
نمایش ها و مراسم مذهبی و همچنین شرفیابی سفیران کشورهای خارجی فراهم شده بود. در یک سوی این میدان که
نقطه مرکزی برای فعالیت نهادهای شهری به شمار می آمد. مجموعه کاخ سلطنتی در میان باغی بزرگ قرار گرفته بود و
در گوشه ای از آن, ساختمان مجللی برای پذیرایی و اقامت سفیران و سیاحان برپا شده بود. از سر در آقامتگاه سفیران
(عمارت تلگراف خانه) که به احتمال زیاد یکی از دروازه های ورودی به مجموعه دولت خانه به شمار می رفت» خیابانی
مستقیم موسوم به چهار باغ با گذر از میان باغ ها و مزارع تا مدخل ورودی باغ جدیدالاحداث شاه در روستای فين كشيده
شده بود. به نظر می رسد این خیابان دهلیز ورود به باغ های بر پا شده در دو سوی آن بوده است. یه نظر می رسد این
خیابان, دهلیز ورود به باغ های بر پا شده در دو سوی آن بوده است
صفحه 24:
ie:
بافت کهن کاشان و موقعيت جهارباغ
ل سير
تصوير هوابى مايل از باغ فين و خبابان جهارباغ
صفحه 25:
7
شمال شهر
شیراز
باع شاه
شیراز
چهارباع
اصفهان
قدمگاه
(0
0 پا
2 تا 3 میل
3 کبلومتر
عرض به متر
50 با
0 با
0 پا
6 متر
عصر آغازين
پل سنگی
دروازه آهن
يل الله
وردى ob
زياط سعد
باغ هزار
جريب
كونه غالب
درختان
سرو و چنار
ole
کج
پیراموتی
باغات و
سردر
ورودی
دیور گچی
به ارتفاع یک
نيزه ياغات
ديوارة هاى
ضاف و
ai plate
وربا
تمرین
سوارکاری,
تبراندازی با
اطراق و
lls
گردشگاه
عمومی
اصفهان
دستريس يه
مخت
صفحه 26:
وجوه مشترک خیابان های صفوی:
براساس تاریخیء وجوه مشترک خیابان های دوره صفوی در سه بخش اجزا و عناصر کالبدی. ویژگی های
عملکردی و جایگاه در ساختار شهر مورد بررسی قرار میگيرند.
صفحه 27:
اجزا و عناصر کالبدی:
همان گونه که از توصیفات بجا مانده می توان استنباط کرد. رابطه ای نا گسستنی میان باغ ها و خیابان های
صفوی برقرار است به طوریکه به روشنی می توان خیابان صفوی را حاصل گسترش محور اصلی باغ ایرانی و به
تعبیری جسورانه تر حاصل گسترش باغ ایرانی در مقیاس شهر دانست و همان گونه که عناصر اصلی باغ ایرانی در
سه گروه آب. گیاه و by قابل شناسایی هستند. این طبقه بندی را می توان به عناصر کالبدی خیابان صفوی نیز
تعمیم داد :
الف) آب:
جوی هاء حوض ها و فواره ها آب را به شکلی پر رنگ در طول این محورها جلوه گر می سازند. به عنوان نمونه
میتوان به هفت حوض بزرگ خیابان چهارباغ اشاره کردکه شاردن آنها را با جزبيات زياد توصيف كرده است.
صفحه 28:
ب) گیاهان:
باغچه ها و ردیف های منظم درختان بزرگ مقیاسی نظیر کاج. سرو و چنار علاوه بر ایجاد سرسبزی و طراوت.
نظمی نمادین و تشبیه می کند. این درختان در فواصل معین 006151 تأثیر گذار را به وجود می آورند. چنانکه
فیگویروا درختان سرو خيابان باغ شاه شيراز را به در دو سوی خیابان کاشته می شده و جداره ای نرم را ایجاد می
کرده اند که خیابان عمده محصوریت خود را به عنوان یک فضای شهری وام دار این دیوار سبز است.
ج) بناها:
سومین گروه از عناصر کالیدی باغ و خیابان. ساختمان است که با هنرمندی هرچه تمام تر در ابتدء لها و امتداد
خيابان استقرار مى يافته است. نقطه ابتدايى معمولاً یکی از دروزه های ورودی شهر و نقطه پایانی.باغی حکومتی
یا عنصری مقدس همچون یک لمام زاده یا عمارتی یادمانی بوده. که حالتی تكقطبى به اين دست از خيابان ها مى
داده است. در طول خیابان نیز دیوار ممتد باغ ها و سردر ورودی آنها که به شكلى يادمانى 3
سازی مقابل یکدیگر بنا می شد. چهره این محور را کامل می کرده است.
صفحه 29:
ویژگیهای عملکردی:
بطور کلی کارکرد خیابان های صفوی در ۳ بخش زیر قابل بازشناسی است:
الف. برقراری اتصال میان عناصر همجوار: خیابان صفوی همچون دیگر گون ههای راه. وظیفه ذاتی برقراری
ارتباط میان عناصر مستقر در امتداد خود را عهده دار بوده است. همانگونه که پیشتر گفته شد عمدة این عناصر را
باغات تشکیل می داده اند که به طور خطی در کنار خیابان سامان می یافته اند. آنچه در این میان حایز اهمیت
مینماید و رویکردی نو به شمار می رود؛ تداعی باغی در مقیاس شهر است که در آن خیابان صفوی به مثابه راسته
اصلی و عنضر قطب یکننده در انتهای محور به مثابه کوشک عمل می نماید. در این میان توجه به زیباسازی خیابان
1
از
طريق بكاركيرى عناصر منظرساز
دیگر گونه های راه منجر شده است.
ر آب و گیاه هماهنگ با هندسه منظم خیابان نیز به ایجاد کیفیتی متمایز از
صفحه 30:
ب. گردش و تفرج شهروندان: خیابانهای صفوی علاوه بر تأمین دسترسی . به واسطه طراحی خاص خود مکانی
برای تفرج و گذران اوقات فراغت نیز بوده است. ویژگی هایی نظیر بهره مندی از چشم اندازهای زیباء دوری از
ازدحام و شلوغی شهرها؛ گشودگی و طول زیاد آنهاه امکان بر پایی برنامه هایی نظیر اسب دوانی: تیراندازی؛ پیاده
روی و GLE! را برای اهالی فراهم می کرده است. آنگونه که فیگو یروا در مورد خیابان باغ شاه شیراز میگوید:
خیابان به قدری صاف است که اهالی از آن برای لسب دوانی و تیراندازی با کمان استفاده می کنند. همچنین او
شش ستون از مرمر سفید را در میانه خیابان توصیف می کند که از آنها برای تمرین سوارکاری استفاده می شده
است و در جای دیگر اضافه می کند:
... بدين وسيله قسمت وسط خیابان که معبر نیست همواره سبز و پر از گیاهان ریزی شبیه شبدر است و هر روز
گروهی زن و مرد روی اين سبزه ها می نشینند و به تفریح و گپ زدن می پردازند ... ایرانی ها اين نوع وقت
گذرانی و تفریح را که از هر نوع خوش گذرانی دیگر جداست تماشا می نامند". همچنین پیترو دلاواله از چهار باغ
اصفهان به عنوان گردشگاه عمومی اصفهان نام می برد. چهار باغ به عنوان باغی عمومی در مقیاس شهر در دسترس
همگان بوده است. حتی در زمان هایی خاص, مردم اجازه دسترسی به باغهای شاهی و بهره مندی از میوه ها و
محصولات آن را داشته اند.
صفحه 31:
ج. ایجاد سلسله مراتب: از دیگر کارکردهای منحصر به فرد خیابان صفوی ایجاد سلسله مراتب قوی برای رسیدن
به عنصر استقرلریافته در انتهای محور است. همان گونه که پیش تر بدان اشاره شد عملکردهای شاخصی نظیر کاخ
های شاهی یا کاربری های مذهبی, پایانی به یاد ماندنی را برای اين گونه
بدون انحراف محور خیابان: پرهیز از ایجاد هر گوته مانم بصری در میانه آن؛ تأکید بر ساختار خطی خیابان با ایجاد
جریان آب در راستای محور, کاشت درختان در دو ردیف منظم پیرامونی و نیز طرح اندازی این خیابان ها در دامنه
ارتفاعات و در نتیجه قرارگیری عنصر قطبى كننده بر تارك مسيرء از جمله مؤلفه هاى اصلى براى ايجاد تأثير روانى
قوى بر مخاطبین هستند. این نکته آنجا اهمیت پیدا میکند که بدانیم اکثر سیاحان و سفرای خارجی در اقامتگاه
هایی مشرف به همین خیابان ها مستقر می شده اند و بدین گوئه نمایشی جالب توجه از قدرت شاهان و حکمرانان
صفوی برای آنها ترتیب داده می شده است. به طوری که توصیفات ب هجامانده از این سیاحان به خوبی گویای اين
نکته است از طرقی در نمونه هایی نظبر قدمگاه ننتابور که شاهد استقرار عنصر مذهبی در اننهای خیابان هستیم
این ویژگی موجب القای حرمت و تقدس مکان در ذهن زائران و عاملی برای کشش و هدایت آنها بوده است. به
گونه ای که در مورد قدمگاهه کارونیان با انحراف از جادغ كارولن رو با طى خيابانى به طول سه كيلومتر به زيارت
بقعه قدمگاه می شتافته اند
ها رقم می زده انت: امتداد راست و
صفحه 32:
جایگاه در ساختار شهر:
اين خيابان ها عمدتاً در حاشیه شهرها و در میان مجموعه ای از باغات احداث می شده اند. بهطوریکه چهارباغ
اصفهان در ناحیه غربی شهر اصفهان و نمونه های شیراز در حاشیه شمالی شهر شکل گرفته اند. مکان یابی این
خیابان ها بهگونه ای بوده است که در دوره های بعد توسعه شهرها را به خارج از باروهای شهر کهن در امتداد خود
Glebe داده اند. این آینده نگری در چهارباغ اصفهان با هوشمندی تمام صورت پذیرفته است بهطوریکه بافت کهن از
طريق محور اركانيك بازار به ميدان جديد نقش جهان متسل مى شود و نقش جهان از طريق عمارت عالي قابوء
باغ جهل ستون و هشت بهشت اتصال خود را با خيابان جهار باغ برقرلر مى سازد. توجه به اين ارتباط موجب شده
است در نمونه هایی نظیر چهارباغ و خیابان قدمگاه تیشابور يس از كذشت ضدها سال شاهد حضور مؤثر اين عنصر
در استخوانبندى شهر باشيم.
صفحه 33:
خيابان جهارباغ اصفهان
صفحه 34:
بررسی تاریخی خیابان چهارباغ مشهد در عهد صفویه:
دولت صفوی در پی تحقق آرمانشهرهایی بوده که ریشه در باورها و اعتقادات اسلامی داشته است. گذشته تاریخی
شهرهای صفوی گویای اهمیت آنها به عنوان مکان هایی جهت تجسم سمبل | و نمادهاست. سمیل هایی که علاوه
بر تداعی مفاهیم اعتفادی, نمایش دهنده قدرت دولت جاکمه و نمادهای هویت دهنده به شهر بوده اند. در تاریخ
شهرسازی صفوی, ازجمله عناصر نمادین خیابان چهارباغ عریض و مستقیمی است که از عناصر اصلی توسعه و
بهسازی شهرها در این عصر بوده اند. در سابقه تاریخی شهر مشهد نیز به احداث خیابان چهارباغ در زمان شاه
عباس صفوی و به منظور بهسازی شهر شاره شده است.
صفحه 35:
احداث خیابان تاریخی چهارباغ شهر مشهد در عهد شاه عباس صفوی:
با توجه به استاد تاریخی مشخص گردید که در طی عصر صفوی و تا قبل از حکومت شاه عباس صفوی, شهر مشهد.
joe اقدامات مرتبط با دیوار شهر که جنبه امنیتی داشته است» از هیچ اقدلم و طرح موثری برخوردار نبوده و بیشتر
اقدامات انجام شده در این عصر در راستای توسعه و بهسازی حرم مطهر بوده لست. بر اساس مطالعات تاریخی
پیرامون شکل شهر مشهد و مهمتر از همه. توصیفات عنوان شده از سوی سیاحان و وقایع نگاران. مشخص میگردد.
مهمترین اقدامی که در مقیاس شهری و در زمان حکومت شاه عباس صفوی انجام گرفته. احداث خیابانی مستقیم
است. طبق کتاب تاريخ عباسى: مهمترین سفر شاه عباس به مشهد که موجب بروز تحولات اساسی در کالبد شهر
مشهد گردیده است: در سال ۱۰۱۶مق اتفاق افتاده است. پس لز پیروزی شاه Uplate py Galle بار دیگر به مشهد
سفر کرد که درلین سفر, آب چشمه گیلاس خریداری و وقف حرم مطهر شد. همچنین خیابانی از غرب به شرق
شهر کشیده شد که در وسط آن نهری جاری بود که از وسط صحن حرم مطهر میگذشت. برای این منظور؛
دروازه غربی و جنوبی شهربالا خیابان و عیدگاه) را تخییر دادند. تا خیابان به خط مستقیم دو دروازه را به
کند.(تصویر ۱)
اتسوير ا -عبور نهر از ميان رن
صفحه 36:
صفحه 37:
تاریخ احداث و ابعاد خیابان چهارباغ شهر مشهد:
دستور احداث این خیابان در سال ۱۰۱۶ هق توسط شاه عباس صادر شده و عملیات اجرایی آن تا سال ۱۰۲۰ هق
طول كشيده است. در سال ۱۰۲۰ مق این خیابان آنگونه که در طرح اولیه مدنظر بوده تجسم یافته است. این
خیابان دارای ۲۲ذرع عرض و ۲۸۰۰ ذرع؛ طول بوده است.
کلنل مگ گره گور که در سال ۱۲۹۲ هق روانه مشهد شده بوده چدرباره این خیابان چنین
وجه مشخص مشهد. خیابان است که کاملا مستقیم میباشد و درازای آن حدود ۱ کیلومتر و عرض آن در اصل ۸۰
پا بوده ولی اکنون کاهش یافته است.
صفحه 38:
يس از اينكه در سلسله افشاريان مشهد. بعنون پایتخت برگزیده شد. و همچنین در دوران قاجاره توصیفات بیشتر در خصوص
این خیابان بدست امده است که به اختصاره فقط یکی از آنها را بیان میکنیم:
آرمی نیوس وامبری که از مجارستان حرکت کرده و در سال ۱۲۸۰« به مشهد رسيده بود. چنین ميكويد:
ما از خيابان وسيع و درازى كه يابين خيابان نام داشت. گذشتیم و رو به صحن شریف نهادیم. نهر عریض که در وسط خیابان
قراردرد.ماربیج گونه از میان شهر میگذرد. منظره ای بینهایت دلپذیر به شهر بخشیده است. در سوی این نهره به فاصله معین
درختانی کاشته اند که مردم در زیر سایه آنها استراحت میکنند. در واقع این ممیزه است که مشهد را یکی از دلرباترین شهرهای
آیران میکند.
صفحه 39:
علل و عوامل موثر در استفاده از شیوه خیابان چهارباغ سازی صفوی در شهر مشهد:
چنین بنظر میرسد که در این عصرء عوامل زیر در انتخاب شیوه خیابان چهارباغ سازی» بعنوان روشی موثر در
بازسازی و هویت بخشی به بافت فرسوده شهر مشهد و تاکید بر حرم مطهر بعنوان مهمترین نشانه هویت شهر موثر
بوده اند
الف) افزایش امنیت سیاسی.اجتماعی و اقتصادی:
کشیدن خیابان مستقیمی به این وسعت. از دروازه شرقی به غربی شهره برای شهری مانند مشهد مقدس که بارها
در اعصار گذشته مورد تجاوز و غارت ازبکان قرار گرفته بود. از نظر سیاسی-نظامی اقدامی جسورانه بوده است. لذا
تحقق این عمل نشان دهنده قدرت دولت شاه عباس صفوی در سرکوب ازیکان و برقراری آرامش و امنیت است.
ب) ایجاد ارتباطی قوی و شاخص برای دسترسی به حرم مطهر:
حرم امام رضا (ع) بعنوان شاخص ترین نقطه و نشانه شهر مشهد به لحاظ مادی و معنوی, باید دارای دسترسی و
ارتباط مناسبی هم از داخل و هم از خارج شهر باشد. ذا میتوان احتمال داد که اين مهم در انتخاب شیوه خیابان
چهارباغ سازی صفوی و احداث خیابان چهارباغ شهر با آن وسعت و ارتباط دهندگی قوی بسیار موتر بوده است.
صفحه 40:
ج)تاکید بر حرم مطهر بوسیله هدایت دید:
خیابان چهارباغ عریض احداث شده در شهر مشهد بوسیله مسیر اب و ردیف
هدايت ديد به سمت حرم و تاکید بر آن را به همراه داشته است.
د)تجسم بخشیدن به ویژگی های بهشت جاودان:
در توصیفات مختلف عنوان شده در منابع تاریخی صفوی از حرم مطهر با عنون روضه رضوان و... یاد شده است.
این رو چنین بنظر میرسد. که ایجاد مسیر ارتباطی خاص به حرم با ویژگی های بهشتی. که تجسمی از توصیفات
مربوط به بهشت جاویدلن باشد. در انتخاب شیوه چهارباغ سازی صفوی بسیار موثر بوده است. بعضی ویژگیهای این
مسیر که در واقع نمودی از بهشت است.
) وحدت و کثرت: خیابان چهارباغ سازی صفوی. یکی از بهترین گزینه هایی است که صفویان بوسیله آن توانسته
انده در یک مجموعه شهری, علاوه بر حفظ شخصیت و معنای هر فضاء کل مجموعه را به وحدت و یگانگی برسانند
و گرایش به ایجاد کلیتی یکپارچه و همبسته را در کل مجموعه باعث كردند. از اين روه ایجاد وحدت بین polis
مختلف تشکیل دهنده, در عین حفظ شحصیت و معنای هر فضا (حرم مطهر باغ های حاشیه, دروازه های شهر
و .-) در احداث خیابان چهارباغ شهر مشهد موثر بوده است.
صفحه 41:
و) تامین پایداری آب مورد نیاز شهر:
از آنجا که مردم مشهد و زاثران از کمبوذ آب در رنج بوده انده آب از انهار چشمه و قنوات مجددا احداث کرده آن
خمرته قهری در مین ختابان و حوضی برزک در فسط صحن مذکیی احدات کردند که آب ار حرش گذفته بز
خیابان شرقی؛ طرق پایین بای مبارک جاری گردد. از این روه احدات خیابانی با چهارباغ به همراه نهر میانی علاوه
بر یرآوردن اهدافی چون زیبایی. سرزندگی و .. میتوانسته راه حل مناسبی جهت تامین پایدار آب موردنیاز شهر
ياشد.
صفحه 42:
ویژگیهای خیابان چهارباغ صفوی شهر مشهد» طبق توصیف سیاحا
الف) محل قرارگیری درختان و بدنه سازی حاشیه:
در سفرنامه بسیاری از سیاحان, به دو ردیف درختان میانی این خیابان و باغهای حاشیه آن که به ثروتمندان و
صاحبان قدرت تعلق داشته اشاره شده است. توصیف منسوب به شاه عباس دوم و همراهان وی نیز از وجود کاخ ها
ادريدنة و ره
نوع فعالیت های جاری:
میتوان فعالیت های زیر راه جزو فعالیت های غالب در این مسیر دانست:
۱-گردشگری: این خیابان به لحاظ ویژگی های گردشگری و عناصر جذب کننده گردشگره از دو دیدگاه قابل
بررسی است: یک دیدگاه به لحاظ جذب و برآورده شدن نبازهای ساکنان شهر و دیدگاه دیگر جذب زلثران و
مسافرانى كه به اين شهر وارد ميشوند. اين خيابان بین دو دروازه ورودی شهراستقرار یافته. از این رو به اجبار مورد
توجه بوده است. قرارگیری حرم مطهر و وجود عناصر طبیعی و مصنوع شامل ردیف درختان: نهر آب جاری میانی و
تخت های قرار گرفته بر روی این نهرء سرزندگی و تنوع ویژه ایرا برای مسیر ایجاد کرده لست. تنوع کالبدی و
فضایی این مسیر عامل مهمی در جذب گردشگران و زوار و همچنین ساکنان شهر بوده است. از اين رو اين محل
بعنوان مکانی جهت تفرج؛ تعاملات اجتماعی و زیارت به حساب می آمده است.
صفحه 43:
۲) ارتباطی: خیابان چهارباغ شهر مشهد. شاهرله اصلی لرتباطی شهر و ارتباط دهنده اصلی قسمت های مختلف
شهر به حرم بوده است.
۲) مذهبی: حرم مطهر. مهمترین عنصر مذهبی این مسیر بوده که خیابان چهارباغ در جهت تقویت دسترسی
زاثران و ساکتان به حرم احداث شذه است.
۴ مسکونی: چنانکهدر سفرنامه ها از جمله سفرنامه فریزر اشاره شده, بخش هایی از بدنه مسیر به خانه اعیان و
ثروتمندان اختصاص داشته |
صفحه 44:
ج) تاكيد بر هویت بخشی:
جنين بنظر ميرسد كه در مقياس کلان,توجه به حضور بعضی عناصر طبیعی و مصنوع مثل درختان و نهر مانی و در منظر خیابانچهاراغ
شهر مشهد. در راستایتاکدبيشتر بر حرم مطهر.بعون هویت شهر مشهدبوده است.درمقیاس خرد.بعضی از ویژگی های خاص کالبدی ین
خيابان داد عرین و مستقیم بودن. به لحاط بضری هویت ویزه ی به ان مین وخعیده لت که مورد توجه تعامی GES js gill
الست بلط موی al ss EN eet | ens خیابل هویت بعش ay ae ke oy سیر fos
جاری. بدنه سازی بوسیله کاخ-باغ هاء ردیف درختان میانی ... همه در راستای ایجاد هویت معنوی ویژه برای مسیر بعنوان نمودی از راه های
بهشتی بوده است.
د) استفاده از عناصر فرعی در منظره سازی:
درختان و نهر میانی.عنصر اصلی در منظره سازی خیابان چهارباغ شهر مشهد بوده ند عاوه بر عناصر اصلى. بعضى از هناصر قرعى جون
سکوهای مخصوص تشستن بر روى تهرء دروازه هاى شهر و عناصر سازنده بدنه جانبى مسير و.. در راستاى ايجاد منظر وهويت وعملكرد ويزد
لیس اه شاه ات
صفحه 45:
باغهای دو طرف مسیر و ردیف درختان میانی: کاخ باغ های دو طرف خیابان چهارباغ.
ردیف درختان و نهر آب میانی عولمل مهمی بوده اند که علاوه بر سرزنده و زیبا نمودن
مسیره نقش بسزایی در ایجاد خس و پیوستگی کامل در کل مسیر داشته اند
نقاط ابتدایی و انتهایی: ابتدا و انتهای خیابان چهارباغ شهر مشهد. توسط دروازه های
شهربالاخیابان وپایین خیابان) تعریف ميشده است. با تعریف دروزاه ای اصلی شهر بعنوان
نقاط ابتدایی و انتهایی مسیر. علاوه بر تقویت جایگاه ذهنی این مسیر بعنوان محور اصلی
شهر نقش موثری در تقویت ارتباط مستقیم به حرم از خارج شهر داشته است.
شیب: شیب طبیعی زمین از محل دروازه بالاخیابان به سمت پایین خیابان. به لحاظ
ذهنی: جهت مشخصی را برای این مسیر تعریف میکرده است.
مقیاس: چنین بنظر میرسد. اصلی ترین عناصری که به واسطه آنها استفاده کننده.
میتوانسته جایگاه خود را نسبت به کل مسیر تشخیص دهده حرم مطهر و دروزاه های بالا و
پایین خیابان بوده است.
استفاده از عناصر تقویت کننده سیمای راه در خیابان چهارباغ مشهد
Fo cK 2۱0 2۵ ۳۳6 مرو
صفحه 46:
بررسی میزان تشابه خیابان چهارباغ مشهد با خیابان چهارباغ اصفهان به
لحاظ ویژگیهای کالبدی و عملکردی
ويزكيهاى
نوع فعاليت
هاى جارى
چهارباغ اصفمان
دو ردیف درخت در دوطرف خیابان
وجود داشته است
ee | eS oe
تشکیل داده است
اری: مطابق با اسناد تاریخی در
کناره مسیر بعضی فعالیت های تجاری
موقت و ثابت مانند قهوه خانه وجود
داشته است
كردشكرى: بسيراى از سياحان اين
خيابان را بعنوان كردشكاه مشجر
اصفهان یاد کرده اند. وجود باغها با
درختان میوه و حتی امکان شکار و
آموزش شکار در بعضی از آنها
چهارباغ مشهد
آرمی نیوس وامبری
متشكل از كاختباغ هابى متعلق به ثروتمتدان
آرتور کمیل از وجود مغازه در بدنه خيابان
خبر داده ولی از زمان احدات مغازه ها
اطلاعی در دست نیست.
وجود حرم مطهر و بعضی عناصر طبیعی و
موی ما درختان: نهر ميانى و
سكوهاى نشستن و... از مهمترين جاذبه هاى
گردشگری این خیابان بوده اند
صفحه 47:
ر عصر صفوی شاهراه ارتباطی
قسمت جنوبی دولتخانه صفویه به قسمت
بالایی شهر بوده است.
آموزشی و مذهبی: دو باغ تکیه دراویش
حيدرى و نعمت اللهى كه محل نگهداری
بعضی آثار مقدسه مربوط به حضرت علی(ع)
وساير ائمه بوده است و اجرای مراسم پردد
خواني. نقاشی شترقربانی و .. نیز جنبه
آموزشی و مشذهبي داشته اس
حكومتى: بنابر اسناد تاريخى و توصيفات
عنوان شده. بسیاری از باغ های حاشيه به
دولتخانه و سران حکومتی تعلق داشته است.
مسکونی: اکترباغ های حاشیه جهارباغ و
اهمونتين ee با تبريز نو در ضلع
غربى جهارباغ مسكونى بوده اند.
خيابان جهارباغ شاهراه ارتباطى اصلى شهر
و ارتباط دهنده قسمت های مختلف شهر به
جرم مطهر بوده است:
حرم مطهر و مدارس آن مهمترین عناصر
مذهبی و آموزشی این مسی بوده اند.
در بخش هایی از بدنه مسیر به خانه-باغ
هلی اعیان و ثروتمندان اختصاص داشته
است
صفحه 48:
چهارباغ بعنوان عریض ترین خیابان شهر: به
همه باغ های سلطنتی و عناصر فرعی
متظره ساز شامل بحوض انز نهر آب میانی
و..بعنوان مسیری ویژه و عامل مهمی در
سازمان هویت بصری پایتخت جدید صفویه
است. همچنین بعضی از ویژگی های مسير
مانند وسعت, بدنه سازى بوسيله باغ ها و.
در راستاى ايجاد هويت معنوى ويزه بعنوان
gale از راههای بهشتی توصیف شده در
قرآن بوده است.
در منظره سازی محور چهار باغ از عناصری
مانند حوض آب ئ نهر ميانى و ... برلى
ایجاد منظری مهیج و زیبا و هویت دهنده
به پایتخت جدید صفوی استفاده شده است.
بعضی از ویژگی های خاص اين خيابان مانند
عریض و مستقیم بودن, به لحاظ بصری برای
اين مسير هویت ویژه ایجاد نموده و بعضی از
ویزگیها مانند ومنت مسیره استتفاده از آب جاری:
و بدنه سازی بوسیلهباغ ها و.. در راستای ایجاد
هویت معنوی ویژه برای مسیر بعتوان نمودی از
راه های بهشتی در قرآن بوده است.
در منظره سازی این خیابان از بعضی عناصر
فرعی چون سکوهای مخصوص نشستن بر روی
نهره دروازه های شهر و عناصر سازنده بدنه ها
مثل ديوار و ردر کاح ها و- استفانه شده است,
صفحه 49:
تاكيد ب
بایداری
١-استفاده از رديف درختان جنار در دو طرف
مسير و جوى أب در وسطء بيروى از اصول
واحد در ساخت عناصر مضنوع بدنه ها مانتد
سردرهاء ديوارهاى محصور کننده و
۲-شیب طبیعی زمین به سمت رودخانه زاینده
رود و کوه وصفه. مهمترین عوامل طبیعی
هد که موجب جهت دار شدن مسیر
خیابان چهارباغ گردیده است.
۳-عامل مقیاس بوسیله کره های اصلی مسیر
شامل باغ هزار جريب. سى و سه بل. مدرسه
چهارباغ و .. که در محل گره های فرعی قرار
در طراحی و منظره سازی محور چهارباغ»
پایداری و اصول اسای بوده که نحوه طراحی و
استفاده از عناصر فرعی و اصلی در منظر
خميلبان را تحت تاثير قولر ذاه استردیف
درختان حاشیه. باغ ها و آب جاری
یعنوانعناصر اصلی منظره ساز در تصویر ذهنی
ات یت ات تم
است.پایداری منظر را یه همراه دارد.منوط به
امین پایدار آب بوده که با اتخاذ تداییر ویژه
مهيا شده است.
در خيابان جهارياغ شهر مشهد. از حرم مطهر و
عناصر مختالف طبیعی و مصنوعی جهت ایجاد
پیوستگی: جهت و مقیلس اتتفاده شه است تا
سیمای راه تقویت گردد.
۱-ردیف درختان وسط. کاخ باغ های بدنه و
آب جاری به متظور ایجاد پیوستگی
زمين از دروازه بالا خيابان به
سمت دروازه يايين خيابان: به منظور إيجاد
جهت مسير
وازه هاى شمالى و جنوبى شهر حرم
مطهر جهت آیجاد مقیاس
احداث خیایان چهارباغ شهر مشهد به همراه نهر
ميانى. علاوه بر برآوردن اهدافی چون زیبا
سرزندگی و .. راهحل مناسبی برای انتقال
پایدار آب مورد نیاز ساکنان و زائران شهر از
خارج بوده است.بنظر میرسد پایدار بودن آب
نهر میانی یکی از دلایل پایدار بودن درختان
حاشيه آنتا جندين سال بعد بودهکه سیاحان از
وجود آنها در سفرنامه هايشان خبر ميدهتد.
زیاد
زياد
صفحه 50:
منابع و مآخذ:
۱- داوری نواد. مسعود و مبهوت؛ محمدرضاء ۱۳۹۲ .شناخت فضاهای شهری»
چاپ اول
۲- قریب. فریدون. ۰۱۳۹۴ شبکه ارتباطی در طراحی شهری, موسسه انتشارات دانشگاه تهران,چاپ دهم
۳- گلستانی. سعید و شریف زاده, سمیه, تابستان ۰۱۳۹۰ کنکاشی در ویژگی های خیابان صفوی. فصلنامه علمی-
پژوهشی باغ نظر
۴- حقیقت بین» مهدی و همکاران» زمستان ۰۱۳۸۸ بررسی تاریخی خیابان(چهارباغ) شهر مشهددر عصر
صفویه(0۱۰۲۰-۱۰۱۶ق): دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان
۵- خادمی, مسعود و همکاران, زمستان ۰۱۳۹۰ درآمدی بر مفهوم خیابان بعنوان فضای شهری, فصلنامه
جستارهای شهرسازی