صفحه 1:
.20 بسم الله الرحمن الرحيم
صفحه 2:
درس هفتم از روش
تدریس فارسی و
آموزش کودکان دو
صفحه 3:
:مفهوم. زبان گویشو لهجه 0
زبانی که در یک منطقه محدوده جغرافیایی یک کشور رایچ است
یعنی به وسیله (یک جامعه زبانی) به کار می رود زبان محلی می
.ناميم
هر يك از زبان هاى محلى از نظر معيارهاى زبان شناختى ويزكى
.هاى بى (زمان مجزا) را دارا هستند
مهمترين معيار براى تشخيص كويش هاى يك كشور از هم عدم تفاهم
متقابل است.مثلا چون گویندگان کردی سنندج و ترکی تبریز نمی
توانند گفتار یکدیگر را درک نماییند کردی و ترکی را با دو گویش از
.زبانهای ايران محسوب می کنیم
صفحه 4:
:گویش ها و لهجه های موجود در ایران
:دو زبانگی
دو زبانگی یعنی از موقعیتی که در آن شخص برای
برقراری ارتباط با دیگران به طور متناوب از دو یا
.چند زبان استفاده می کند
صفحه 5:
:دو زبانگی تقسیماتی به شرح ذیل می باشد
نوع یادگیری بسه دو نوع طبیعیو غیر طبیعی‌لستِ لگر شخص.
دو زبانه از طریقی‌غیر از آموزش‌دو زبانه شود حالتدو زبانگی
طبیعی‌مینامند مثلا گویش‌ترکیآذریو برلیارتباط با دوستان‌و
همكارانزبانفارسىرا ياد بكيرد ولما لگر شخصیزبانی‌غیر از
زبان‌مادری‌خود از طریقبرنامه هایآموزشییاد بسگیرد لین‌حالتوا
.دوزبانگی‌غیر طبیعی‌می‌ننامیم.
صفحه 6:
:ميزانت سلط بر دو زبان. 9
براساس معيار مذكورء دوزبانكى به هميايه و ناهميايه
:تقسیم می شود
در دوزبانگی همپایه شخص بر هر دو زبان» در تمام
ابعادش» تسلطی تقریبا یکسان دارد» در حالی که در
دوزبانگی ناهمپایه كرجه هر دو زبان را مى داند» تنها بر
.يكى از آنها تسلط كامل دارد
صفحه 7:
ننقش‌لجتماعی‌زبان: گام شخصبه سببازدولج .6
با فردیکه داراعزیان‌دیگریلستدرخانه به زیان
دوم و در محیط هایدیگر به زبان‌اولتکلم می‌کنند
.ب تابر لینو ودارلیویژگی‌هاودو زبانگی‌خانگی‌لست
گونه هاوزبان:ب رلساس‌معیار گونه هایزبان‌دو .6۴
زبانگیب» صورنشفاهیو کتبیو کامل‌پدیدار می
.گردد
صفحه 8:
یادگیری و آموزش زبان دوم و تبدیل زبان آموزان
به افراد دو زبانه به چند ویژگی اساسی بستگی
دارد. اين ویژگیها را مى توان به چندین دسته تقسیم
:کرد
۱. سن زبان آموز؛ ۱
ویژگیهای روان شناختی زبان آموز .۲
عوامل اجتماعی - فرهنگی محیط زندگی زبان .۳
آموز؛
.ویژگیهای زبان مادری زبان آموز .۴
صفحه 9:
نگرش. نخستین عوامل عاطفی از جمله نگرش انگیزش و
شخصیت زبان آموز در یادگیری زبان دوم را نیز نباید از نظر
دور داشت. نگرش افراد به پدیده ها و موضوعات مختلف را می
:توان بر حسب مولفه های زیر دسته بندی کرد
عقاید شخص درباره زبان دوم و یادگیری آن که مولفهای .۱
,شناختی است
میزان احساسات مثبت و منفی شخص نسبت به زبان دوم که ۲۰
.مولفه ای عاطفی است
۳. مقاصد رفتاری یا رفتار واقعی شخص نسبت به زبان دوم و
.یادگیری آن که مزلفهای کرداری است
صفحه 10:
انگیزه. بیشتر روان شناسان معتقدند که نظریه انگیزش انسانی به
عواملی می پردازد که به رفتار ما نیرو می بخشند و آن را جهت
.می دهند
:انگیزه ها با توجه به نیازها به دو دسته تقسیم می شوند
انگیزه های زیستی» که مربوط به خوراک» پوشاک و ... می .۱
شوند و بيشتر ذاتى هستند؛
". انكيزه هاى روان شناختىء كه بر يايه نيازهاى عالى ترى مثل
هويت» تأييد» بيشرفت؛ جستجو گری و ... شکل می گیرند و
عمدتا اکتسابی هستند و تحت تأثیر یادگیری و عوامل محیطی
.قرار دارند
صفحه 11:
یادگیری زبان دوم
۹
صفحه 12:
اکنون «خطاهای زبانی» مرحله ای اجتناب ناپذیر» ضروری و
نظام مند در فرایند بادگیری زبان تلقی می شود. خطاهای زبانی را
:می توان به دو دسته اصلی تفسیم کرد
خطا های توانش» که در نتیجه به کار بستن قواعد توسط زبان ۱۰
آموز که هنوز با هنجارهای زبان دوم منطبق نیست پدید می آید و
.شامل خطاهای آوایی» صرفی - نحوی» واژگانی و معنایی است
خطاهای کنش» که نتیجه اشتباهات در کاربرد زبان است و در .۲۰
قالب تکرارهاء شروع به صحبت کردنهای بی مورد و لغزشهای
زبانی ظاهر می شود. این خطاها توسط همه مردم» چه هنگام
. استفاده از زبان مادری و چه زبان دوم رخ می دهد
صفحه 13:
شرایط زبان آموزی را از لحاظ ماهیت می توان به دو دسته
:تقسیم کرد
استعدادهای فطری (ذهنی)؛ ۱۰
تواناییهای اکتسابی .۲
استعدادهای فطری به آن دسته از تواناییهای ذهنی انسان
اطلاق می شود که به طور کلی امکان یادگیری زیان را به
ما می دهد؛ اما تواناییهای اکتسابی زبان؛ شبکه ای از
تواناییها و مهارتهایی است که زبان آموز در طول زمان و
.به کمک تواناییهای فطری کسب می کند
صفحه 14:
:دسته بندی توانایی های اکتسابی در یادگیری زبان
۱. تواناییهای آوایی؛
تواناییهای واژگانی؛ .۲
ناییهای دستوری؟ .۳
تواناییهای سبکی؛ .۴
شم زبانی؛ .۵
تفکر به زبان دوم؛ .۶
صفحه 15:
رویکرد و روشهای آموزش لازم
:روش های رویکرد نوشتار بنیاد
روش‌دستوری-)
روش‌ترجمه -8
روش‌ترجمه و ستور -©
روش‌خولندن-*6
:روش هاى رويكرد كفتار بنياد
روش‌مستقیم -4
روشتكساختى- ©
روشتلقينىح ©
روشبرنامه ريزعوشده -62
صفحه 16:
روشهای مستقیم. فلسفه اصلی روشهای مستقیم مبتنی است بر .۱
آموزش مستقیم زبان دوم به کمک خود آن زبان بدون دخالت زبان
مادری شاگردان؛ بدین معنی که جمله هاء کلمات و معانی زبان دوم
مستقیما به همان زبان توضیح داده می شود و تا جایی که ممکن
,است از ترجمه به زبان مادری پرهیز می گردد
در این روش ها یادگیری بر اساس تقلید و تکرار از معلم استوار
است. این تلاشها آرام آرام شاگرد را از مرحله فهمیدن به مرحله
عمل می رساند و شاگرد از راه شم زبانی» معنی کلمات و
اصنطلاحات زبان خارجنی زا درک می کند. برای اين منظور؛
معلم» هر وسیله ای که لازم است با خود به کلاس می برد و یا
برای هر درس از تصاویر استفاده می کند تا پدیده های زبانی را به
.شاگردان خود تفهیم نماید
صفحه 17:
طور کلی آموزش در روش های مستقیم بر سه
:اصل استوار است
آموزش ب دون‌دخا لت زبان‌مادر ی .)
تقليد از معلم و تكرار مطالبويع ۰
استقدم إن شم زباتى:©
صفحه 18:
روش تک ساختی. خواندید که یکی از ویژگی های روشهای .۲
مستقیم مانند روش سمعی - بصری. تأکید بر «به کارگیری گفتگو
جهت ارائه عناصر زبانی» می باشد. برخی متخصصان با «ارائه
گفتگویی» موافق و «ارائه ساختاری» یا حتی «تک
ساختی» را به آن ترجیح می دهند؛ چرا که با به کار گرفتن گفتگو
لازم است از ابتدای درس تعداد فراوانی عنصر و قاعده (ساخت
زبانی) وارد درس کنیم و پیشروی طبیعی تدریس را (که شرط
اساسی خوب یاد گرفتن مواد درسی است) مراعات نکنیم. بنابراین
می توان گفت روشهای تک ساختی در آن دسته از کتابهای
آموزش زبان به کار رفته اند که زبان را جمله به جمله تدریس می
«کنند
صفحه 19:
روش‌تلقینی لین‌روش‌زبانآموزوتوسط .6
گنورگیلا زالنفدر سال۱۹۷۸ پیشنهاد شدم لست
و لین‌روش‌بر لینفرض‌لستوار لستکه باید از
لمکاناتشناختیو عاطفی‌انسانب رلیت سلط بر زبان
.دوم لستفادم كرد
صفحه 20:
روشبرنامه ریزی‌شدم. شاید ذکر روشبرنامه ریزی 6
شده در میان‌طبقه بندی‌مربوط به روشهایزبان‌آموزی‌چندان
درستنباشد» لما ذکر لصولبرنامه ریزی‌در لین‌روش‌خانلی‌از
فایدم نخولهد بسود. شیوم هایعلمی‌لینروش‌تسوسط لسکینر "
در ساله ۱۹۴ بیان‌شده لستو بنیاد لساسی‌لین روش آن‌لست
كه مواد لموزشىبه ولحدهاوكوجكترىة قسيم شود تتا
شاگردانبتولنند آنها را لندكلندكو هماهنكبا بيشرفتفردى
.خود ياد بكيرند
:آموزش برنامه ریزی شده بر دو قسم است
الف) آموزش برنامه ريزى شده خطى و اسكينر
ب)آموزش برنامه ريزى شده شاخه اى و نورمان كراودر
صفحه 21:
روشهای دیگر علاوه بر روشهای یاد شده در متون زبان
آموزی و آموزش زبان دوم و خارجی به روشهای دیگری نیز
اشازه شده است که یا از مشخصات کامل یک‌نزوش آموزشی
برخوردار نیستند یا دامنه کاربرد و استفاده از آنها بسیار محدود
.بوده است
:تعدادى از اين روشها عبارت اند از
روش موقعيت بنياد» روش مكالمه اى؛ روش فیلم» روش
.آزمايشكاه زبان» روش پایه» روش ساده سازی» روش واحدى
صفحه 22:
مهم ترین شیوه ها و فنون تدریس زبان دوم
+عبارت اند از
شیوه رفتاریک ام (4
شیوه نمایشی )©
شیود صامت OQ)
شیود نمایشنامه لی(لیفاونتش) (
شيوه بحشكروهى(مشاوره لع)؛ (©
شيوه حفظ و تكرار؛ (©
شيوه يرسشو ياسخ؛ (م”
شیوم بازىآموزشى(©
صفحه 23:
شیوم رفتاریک‌امل.
بیشتر روش شتاسان آموزش زیان دوم شیزه رفتاری کامل زا یک
نوع «روش» می داننده اما ما در اين کتاب به تأسی از ریورز آن را
یک شیوه ( تکنیک) تدریس محسوب می کنیم. این شیوه؛ فعالیت بدنی
را مستقیما به کاربرد معنادار زبان پیوند می دهد. فرض اولیه اين
شیوه این است که زبان آموز شنونده محض نیست و تنها نباید به
پاسخهای شفاهی او اکتفا کرد. بلکه آنان باید حرفهای معلم را با دقت
گوش کرده» حرکات انجام شده توسط وی را مشاهده تمایند و به طوّر
.عملی به دستورات زبانی او عمل کنند
صفحه 24:
,شیوه نمایشی ,۲
به طور کلی می توان گفت شیوه رفتاری کامل بر اصول
شیوه تدریس نمایشی» که در آموزش مواد درسی دیگر کاربرد
دارد مبتنی است. متخصصان علوم تربیتی این شیوه را چنین
توصیف کرده اند: شیوه نمایشی بر مشاهده و دیدن استوار
است و در آن افراد مهارتهای خاصی را از طریق دیدن فرا
می گيرند. و اما تفاوت عمده شیوه نمایشی با شیوه رفتاری
کامل در این است که در شیوه نمایشی علاوه بر حرکات بدنی؛
از اشیاء هم در امر تدریس استفاده می شود. البته اگر در
هنگام تدریس» شیء یا وسیله مورد نظر در دسترس نباشد يا
دسترسی به آن مشکل باشد» می توان از نمونه (مدل) استفاده
.كرد
صفحه 25:
۳ شیوه صامت. شیوه صامت نیز مانند «شیوه رفتاری کامل»
مبتنی بر اين فرض است که زبان آموزان به بافت و موقعیتی
که معلم زبان دوم را در کلاس به کار می برد توجه کامل داشته
باشند. نکته اصلی این است که در این شیوه تدریس معلم
«ساکت» است و فقط اعمالی را انجام می دهد. در اين شیوهء
از اشتیاق شاگردان به مکالمه با یکدیگر بدون اندک راهنمایی
از جانب معلم استفاده می شود. از اولین مرحله آموزش, چهار
وجه زبان یعنی گوش کردن» حرف زدن خواندن و نوشتن در
کنار هم آموزش داده می شوند. از اين طریق یادگیری هر کدام
.بر یادگیری سه وجه دیگر تأثیر مناسبی می گذارد
صفحه 26:
,شیوه نمایشنامه ای (ایفای نقش) .۴
این شیوه را می توان برای تجسم عینی موضوعاتی که
برای نمایغنامه مناسب هستد به کار گرفت. در این یره
دو یا چند دانش آموز موضوعی را به صورت نمایشنامه
اجرا می کنند. از ویژگیهای مهم شیوه ایفای نقش اين است
که شاگردان با نمایش و بازیگران آن ارتباط عاطفی برقرار
نموده با هیجان مر احل نمایش :را مشاهده ی کنند. یدین
طریق دقت» تمرکز حواس و توجه به مطالب افزايش یافته»
یادگیری بهتر و موثرتر انجام می گیرد. همچنین این شیوه
برای مقابله با کمرویی و خجالتی بودن برخی زبان آموزان
که در کار زبان آموزی مشارکت کمتری دارند بسیار مفید
.است
صفحه 27:
,شیوه بحث گروهی (مشاوره ای) .۵
این شیوه که اساسا یک شیوه تدریس شاگرد محور است؛ برای
سطوح بالاتر از سطح پایه کاربرد دارد و برای شاگردان دوره
ابتدایی چندان مناسب نیست» مثلا برای جلسات گفت و شنود در
سطح متوسط و پیشرفته فواید بسیاری دارد. در این شیوه معلم
در کنار صحنه می ماند و اجازه میدهد دانش آموزان با هم
صحبت کنند و فقط گهگاه به سوالهای آنان پاسخ می دهد.
اجرای این روش از هر روش دیگر دشوارتر است؛ چون معلم
بايد كاملا به روش مسلط باشد و دانش آموزان نیز با آمادگی
.قبلى وارد كلاس شوند
صفحه 28:
,شیوم حفظ و تکار -6
شیوه حفظ و تکرار از قدیمی ترین شیوه های آموزشی است.
در آموزش زبان دوم برای یادگیری واژگان و معنای آنها و
همچنین الگوی ساخت جمله ها و مکالمه های کوتاه می توان
از اين شیوه استفاده كرد. البته اين شيوه بايد با شیوه های
دیگر تلفیق شود تا زبان آموز به یادگیری زبان دوم نایل آید؛
چون استفاده بیش از حد از این شیوه رغبت یادگیری را از
بین می برد و روحیه نامطلوبی در شاگردان ایجاد می کند.
از طرف دیگر کاربرد این شیوه به تنهایی به خلاقیت زبانی
. .منجر نمی شود
صفحه 29:
شیوه پرسش و پاسخ .۷
پرسش و پاسخ شیوه ای است که معلم به وسیله آن زبان
آموز را به بیان یک مطلب در قالب عناصر زبان دوم هدایت
می کند. معلم با طرح سوالهای مناسب در مرحله اول
شاگردان را به تفكر دعوت مى كند و در مرحله دوم آنان را
به صحبت کردن به زبان دوم وامی دارد. اين شیوه برای
مرور مطالبی که دانش آموزان قبلا آموخته اند و نیز
.ارزشیابی میزان یادگیری آنان بسیار مزثر است
به کار گیری شیوه پرسش و پاسخ موجب تقویت اعتماد به
تقویت تفکر خلاق و تسلط دانش آموزان بر Suit
نفس, تقو
.عناصر زبان دوم می شود
صفحه 30:
شیوه بازی آموزشی ۸
استفاده از بازیهایی که به ارتباط زبانی و در نتیجه یادگیری
عناصر زبان دوم منجر می شود در امر آموزش زبان دوم
بسیار مفید است. سودمندی اين روش به ویژه در آموزش
ان دوم به دانش آموزان ابتدایی که در سن کودکی هستند
کاملا روشن است؛ چرا که کودکان در این سن همواره مشتاق
بازی به ویژه بازیهای گروهی هستند. برای نمونه اگر در
یک درس به آموزش رنگها و میوه ها يرداخته ايم مى توانیم
به دانش آموزان بگوییم پس از شنیدن کلمات؛ گروه اول
کلمات مربوط به رنگ را تکرار کنند و گروه دوم کلمات
مربوط به میوه ها را و در مورد کلماتی که به رنگ هستند و
.نه میوه هر دو گروه سکوت نمایند
صفحه 31: