صفحه 1:
صفحه 2:
از جمله برنامه های یک انسان مسلمان» مشار کت. و تلاش او در ایجاد جامعه ای براساس معیارهای.
اسلامی است. از لین رو لازم است ابتدا معیارهای یک تمدن اسلامی را که قرآن کریم و پیشوایان
به ما معرفی کرده اند, بشناسیم و برای تحقق هرچه بهتر آنها در جامعه؛ برنامه ریزی و تلاش کنیم.
اكنون: در اين درس مى خواهيم به اين سؤال ياسخ دهیم که:
معيارهاى تمدن اسلامى كدام اند و ما بايد براى تحقق جه نوع جامعه اى تلاش كنيم؟
كذر از عصر جاهليت به عصر اسلام نيازمند تغيير در تكرش انسان ها و تحولمى بنيادين در شيوه
زندگی فردی و اجتماعی مردم بود. رسول خدا لین رسالت بزرک را از شهر مکه آغاز کرد و سپس
با هجرت به مدینه وبا کمک باران خود پلیه های یک جامعه دینی را بنا نهاد و حرکت‌به سوی.
تمدن اسلامیرا آغاز کرد. مطالعه ق رآن کریم و سیره و روش آن بزر گوار, ما را به برخی از معیارهای
تمدن موردنظراسلام می رساند. در اینجا برخی از لین معیارها و میزان توجه‌به آنها را بعد از پیامبر
اکرم و درتمدنی که به نام اسلام باقی مانده بررسی می نما بیم.
صفحه 3:
معبار های مدن اسلامی
۱ - رسول اکرم از همان ابتدای دعوت مردم را به یکتاپرستی دعوت كرد
و فرمود: ای مردم بگو يبد «معبودى جز الله نيست » تا رستكار شويد.
۲- رسول خدا در کنار دعوت به توحید. افق نگاه انسان ها را از محدوده زند گی
دنیایی فراتر برد و آنان را با زند کی در آخرت آشنا کرد.
۳- رسول خدا به رسالت برانگیخته شده بود تا جامعه ای بنا نهد که در آن جامعه.
به جای حکومت ستمگران و طاغوتیان» ولایت الهی حاکمیت داشته باشد و نظام
اجتماعی بر پایه قوانین و دستورات الهی استوار گردد.
صفحه 4:
۵۵۵۵۵۵۵۵۵۵۵۵۵۵۵۸ eee
من آمى بالله ز pct الاضر ز غبل صالخا فلهم آجزشم عند
522-10 ولا هم یحونون"
در اين أيه به دو اصل اساسى اعتقادى كه دو معيار تمدن اسلامى نيز يدحساب می‌آینده اشاره
شده است. آن دو معیار کداماند؟
صفحه 5:
لین معیار. از دلايل تشكيل حكومت اسلامى اسسته كه در سال Teng AIT داده شد.همجنين
کزارشی از خلفای بنی امیه و بنی عباس ارائه و مشخص شد که آنان از دایره ولایت. الهی خارج شدند
و آنان نه براساس دستورات الهی بلکه براساس امیال خود حکومت. می کردند.
یکی از مهم ترین اهداف پیامبر اکرم برپلیی جامعه ای عدللت محور بودبه طوری که در آن مظلوم
بتولند به آسانی حق خود را از ظللم بستاند و امکان رشد برای همه انسان ها فراهم باشد, نه اینکه
نعست ها و ثروت های زمین در انحصار گروهی محدود باشد. پیامبر از هر فرصتی برای رفع تبعیضش
های طبقاتي- حاکم بر نظام جاهلی و برقراری فرهنگ برابری و ساوات در جامعه. کمال استفاده را
می نمود و از هیچ تلاشی در اعمن راه فر و گذار نمی کرد.
جه طور مثال,به مردم می فرمود: «برترین جهاد. سخن حقی است. که انسان در مقلبل سلطانی ستمگر
بر زبان آورد. »
قرن کریم. در آنجا که اوصاف نما زگزاران را بیان می کند. یکی از ویژگی های آنها را لین گونه
ذکرمی کند که آنان در مال خود برای محرومان و فقیران نیز حق معینی قرار داده اند و آنجا که می
خواهد تکنیب. کنند گان شین را معرفی کند. از کسانی یاد می کند که بتیمان را از خود می رانند و
دیگران را به اطعام مساکین تشویق نمی نمایند.
رفتار پیامبر اکرم و بیانات قرگن کریم فضایی به وجود آورد که در آن. فاصله طبقلتی و فقر و بی
توجهی به محرومان زشت شمرده می شد و مساوات و قسط. ارزشی والا تلقی می گردید.
صفحه 6:
۱۰.۰ بالبیینات و آنّلنا مهم الکتاب المیزان لیقوم الاش بالقسط Whey Ls J) aff
با توجه به این آية شریفه و عبارات قبل, معیار دیگری از معیارهای موردنظر پیامبر اسلام برای
تشکیل نمدن اسلامی را دک کند.
معيار جهارم : م يي ا ااا ااا
صفحه 7:
* 0
وضعبت ابن معبار در دورةٌ ثمدن اسلامى
با توجه به يبام هاى مكرّر قرآن كريم و سيره و روش رسول خداء تا مدتى بس از ايشان توجهى به اين معيار وجود داشت؛ مثلا
در هنگام مواجهه سباه مسلمانان با سباه ساسانيان: “كفت وكويى ميان رستم فرخ زادء فرمانده سباه يز كرد سوم با فرمانده سپاه
مسلمانان رخ داد كه مى تواند نشان دهنده توجه به اين معيار باشد:
رستم فرخ زاك که مردی جهان دیده وبا تجربه بود. وقتی با سپاه مسلمانان برخورد کرد. شب هنگام. سوار بر اسب. روی تپه
ای رفت وبه ارزیلبی آن لشکر پرداخت. با وجود اینکه لشکر مسلمانان را از نظر عده و تجهیزات اندک دید. اما دچار اضطراب
عجیبی شد. از تبه فرود آمد و پیکی سوی هرذ ین عبدالله فرمانده لشكر مسلمانان فرستاد و وى را به مذاكره دعوت كرد.
فرمانده آمد و سخنانى ميانشان رد و بدل شد.
رستم به زهره گفت: درباره دین خود سخن بگو.
زهره پاسخ داد: پایه آن دو چیز است: گواهی به یگانگی خدا و رسالت محمد .
رستم گفت: اینکه عیبی ندارد؛ خوب است. دیگر چه؟
زهره ادامه داد: آزاد ساختن بندگان خدا از بندگی انسان هابه سوی بندگی خداوند. رستم گفت: لین هم خوب است. دیگر
چه چیزی؟
زهره گفت: مردم همه از یک پدر و یک مادر زاده شده اند و همه برادر و خواهر یکدیگرند.
رستم گفت: این نیز خیلی خوب است. اگر ما اینها را بپذيريم شما باز خواهید گشت؟
پاسخ داد: آری, قسم به خدا به سرزمین های شما دیگر قدم نخواهیم گذاشت. مگر برای تجارت.
صفحه 8:
وضعبت ابن معبار در دورةٌ تمدن اسلامى
رستم گفت: راست می گویی. امَا در ميان ما مردم ايران: ستّتى از زمان اردشير رليج شده كهبا دين شما ساز کار
نیست. کشاورز و پيشه ور حق ندارند به طبقه بالاتر رهند و از امتیازات آن برخوردار شوند. اگر این طبقات در
ردیف اشراف قرار گیرند. پا از کلیم خود درازتر خواهند کرد و با اعیان و اشراف به ستیز برخواهند خواست.
زهره گفت: پس ما برای مردم بهتر از دیگر حکومت ها هستیم. ما نمی توانیم مثل شها باش
بلید امر خداوند را در مورد همه طبقات رعلیت کنیم. همه مردم از یک پدر و مادر آفریده شده لند و همه با هم
. ما عقیده داریم که
برادر و
یکی از اهداف مهم پیامبر اکرم . ار تقای جایگاه خانواده..به عنوان کانون رشد و ترییت انسان ها و ملنع اصلی
فساد و تباهی بود. احیای منزلت زن و ارزش های اصیل او از عناصر اصلی لین برنامه به شمار می رفت. در آن
عصرء زن همچون کالا تلقی می شد و در بسیاری از اقوام و قبلیل از کمترین حقوق فردی و اجتماعی, حتی حق
مالکیت برخوردار نبود. تولد دختر در خانواده سرافکندگی آن خانواده رابه دنبال داشت. در چنین شرای‌طی
که زن, از ه رگونه احترام و جایگاه محروم شده بود. رسول خدابا گفتار و رفتار خویش انقلابی عظیم در جایگاه
خانواده و زن پدید آورد.
صفحه 9:
وضعبت ابن معبار در دورة مدن اسلامی
بيامبر همواره دست دخترش را مى بوسيد ١ و درباره او مى فرمود:
بهترین زنان جهان چهار تن لند: مرییم. آسیه. خديجه و فاطمه خداوند از خشنودی فاطمه خشنود و
از خشمش به خشم می آید. فاطمه پاره ایب از تن من است. هر که او را بیازارد مرا آزرده است و
ه رکس مرا بیازارد؛ خدا راآزرده است.
به طور کلی؛ در خانواده پیامبر زنان» با به باى مردانء تاريخ را رقم زده اند:
خدیجه حامی بزرگک پیامبر در دوران اولیه و بسیار سخت بشت؟
فاطمه همراه چدر و حامی بز رگك همسرش علی ؛
و زینب در کنار برادر و پیام رسان نهضت عاشوراء
در عین حال, این خانواده الگهی تمام عیار عفافد حیا و پوشش اسلامی بودند قابه دیگر مومنین
بیاموزند که توجه به مقام و منزلت زن به معنی جی بند و باری, نگاه ابزاریبه او و متزلزل ساختن
بنیان خانواده نیستد
صفحه 10:
صفحه 11:
وضعیت ابن معبار 399 6399 gad اسلامی
با توسعه سرزمین های اسلامی و شکل گیری حکومت هلیی که پیامبر و یارلنش را اسوه و سرمشق خود قرار نمی
دادند» بار دیگر برخی از رفتارهای جاهلی نسبت به زن پدیدار شد. حاکمان بنی امیه و بنی عباس و بسیاری
دیگر از حاکملنی که در سرزمین های اسلامی بودند. حرمسرا تشکیل دادند و زنان زیادی را به دربار خود
آوردند و حقوق الهی آنان را نادیده كرفتند. با وجود اين: موقعیت زن و خانواده در تمدن اسلامی بسیار برتر از
موقعیت زن در اروپا و سایر مناطق جهان بود.
زنان حق مالکیت و کار داشتند. دسترنج آنهابه خودشان تعلق داشت و در اختیار همسر یا پدر قرار نمی گرفت؛
جه همین جهت می توانستند ثروت خود را وقف امور عام المنفعه کنند. بسیاری از موقوفه های قدیمی کشور ما
مربوط 4 زنان
=
ری است که ثروت خود را وقف امور خیریه کرده اند. تحصیل برای زنان آزاد بود و اندیشمندان بزرگی از
زنان در جهان اسلام پیدا شدند که قبلاً سابقه نداشت. قرآن کریم؛ اصولاً تلقي درجه دوم بودن زن را به شدت
a ae ee الوه . واه هف اند ,و ره ام لاق اا ون و قوعي سا هد
صفحه 12:
وضعبت ابن معبار در دورة مدن اسلامی
رسول خدا دعوت خود را در جامعه ای جاهلی آغاز کرد که نشانه هایی بسیار انداک از تعقل و تفکر و داناک‌ی
داشت. آن جامعه سرشار از خرافات و مظاهر جهل بود. شعر می سرودند. امّا برای شراب. شکار, غارت, عشق
حیولنی وبت پرستی. برای آمدن باران آتش می افروختند. شتر سالم راجا آهن حرارت دیده داغ می زدند تا
شتر دیگری که مرعمض است بهبود یابد. گفته لند در ميان لين مردم فقط هفده نفر بودند که خواندن و نوشتن
می دانستند.
پیامبر اکرم آمد تا لین جامعه را متحول کند و مردم رابه سوی زندگی مبتنی بر تفکر و علم سوق دهد. اولین
آیلتی که بر رسول خدا ازل شد و آغازگر رسالت وی بود. درباره دانش و آموختن بود. دعوت به تفکر؛ تعقل»
تدبر و خردورزی در جای جای این کتاب آسمانی مشاهده می شود. نزول تدریجی آیات قرآن کریم و دعوت
مکرر این کتاب به خردورزی و دانش از یکت طرف و تشویق های دانمی رسول خدا از طرف دیگر, سد
جاهلیت و خرافه گرلیی را شکست و یکی از جاهل ترین جوامع آن روز را مشتاق علم ساخت. رسول خدا نه
تنها همه را دعوت به علم آموزی کرد بلکه آموختن علم را برای مردم واجب دانست و فرمود: «طلب علم بر هر
مرد و زن مسلمان واجب است.
صفحه 13:
وضعبت ابن معبار در 6399 شمدن اسلامی
كن حضرت روزى به يارلنش فرمود: «كسى كه دوست مى دارد تكاهش به جهره كسانى افتد كه ازآتش دوزخ
در امان اند. به جويندكان علم بنكرد. سوكند به كسى كه جان من در دست قدرت اوستء هر شاتردى كه براى
تحصیل علم انه به قصد شهرت و نه برای تظاهر و تفاخر, به خانه عالمی رفت و آمد.
کند. در هر کامی, ثواب و پاداش عبادت یک ساله علبد برای او منظور می کردد و برای هر قدمی که دراین
مسیر می نهد. شهر آبادی در بهشت برای او آماده می سازن
طلب آمرز
به لین واقعه توجه كنيد كه هم بياتكر منزلت علمبی و بینش روشن حطرت فاطمه زهرا است و هم توجه به
معرفت و تفکر را نشان می دهد:
زنی نزد فاطمه زهرا آمد و گفت مادری دارم که در باب نماز سوال هایی دارد.
بر روی زمین که راه می رود. زمين نيز برای او
al
| چون بیماراست مرا نزد شما فرستاد تا آن سوال ها را مطرح سازم. حضرت فاطمه به پرسش های آن زن پاسخ
داد. زن از لین فرصت مناسب استفاده کرد و سوال دیگری را مطرح ساخت. آن حضرت پاسخ آن را نیز بیان
فرمود. همین گونه. تن زن پرسش های متعددی را در میان می گذاشت و حضرت زهرا . به تمام سؤالات
صفحه 14:
وضعبت ابن معبار در دورهُ مدن اسلامی
صديقه كبرى » در حالتی که نشان می داد هیچ منتی بر او ندارد؛ فرمود: «هر سوالی که به نظرت می آید, بپرس.
» و سپس برای تشویق وی فرمود: «اگر فردی در مدت یک روز باری سنگین رابه دوش کشیده كن را به بالاى
pl حمل کند و در ازای آن حق الزحمه ای معادل هزار سکه طلا دریافت کند.با توجه جه لین مزد. آیا آن کار
برای او سخت خواهد بود؟ »
زن پاسخ داد: خیر.
حضرت فاطمه فرمود: «من هم کارگزارم و خود را خادم خداوند قرار داده ام. مزد من در برابر هر سوالی که
پاسخ دهم. از مجموع مرواریدهایی که فاصلة میان زمین و آسمان را پر کند بیشتر است.
از ان ها نج وی
يس سزاوار است که ا: ...
با توجه به اين آي شريفه وعبارات قبل. معبار ديكرى از تمدن موردنظرييامير اسلام را ذكر كنيد :
معیار قشم : .
صفحه 15:
وضعبت ابن معبار در دورهُ مدن اسلامی
تلاش ببامبر اكرم و بيشوايان ما سبب علاقه مسلمانان به علم و دلنش شدءبه طورى كه توجه نياکان مابه اندیشه و
تفكر و ارزشمندى علم روزافزون شد و ثمرات آن در تمدن اسلامى مشاهده گردید.
OILS She ما در جهان اسلام توانستند علوم و دلنش بشرى را از جند شاخه محدود به بانصد شاخه برسانند و اين»
به معناى توسعه زياد علم بود كه ناجار بودند كن را شاخه شاخه كنند وبه صورت تخصصی بدان بپردازن
شوق و
علاقط آنان به دلنش سبب شد كه در سيارى شهرها در كنار هر مسجد. مدرسه ای نیز بنا کنند یکی از بزرگك ترین
دانشمندان در تمدن اسلامى ابن سينا بود كه به حق؛ آثار وى يكى از عوامل اصلى تحول انديشه در اروپا و توجه
بیشتر اروبا بيان به تفكر فلسفى و دانش طبيعى محسوب مى شود.
كتاب «دشفا »ى بو على يكك دايرة المعارف در منطق؛ ریاضیات, علوم طبیعی و فلسفه است و بخش فلسفی آن هنوز
هم از مهم ترین کتاب های فلسفی جهان محسوب می شود.
صفحه 16:
وضعبت ابن معبار در دورهُ مدن اسلامی
ملاصدراء فیلسوف بزر کك اسلامی درباره هماهنگی میان دین و تفکر عقلی می گوید: «نمی شود قوانین لین دین
بر حق الهمی. که چون خورشيد روشن و درخشان است.با دلنش استدلالی بقینی مخالفت داشته باشد. نیست باد
نداشته
آن فلسفه ای که قوانینش با کتاب قرآن و سنت رسول خدا و ائمه اطهار مطاب
در تمدن اسلامی, در قرون اولیه. در آمور مربوط به بهداشت و سلامتی, وضع مسلمانان بسیاردرخشان بود؛ اگر شرلیط قبل از
اسلام را درنظر بگيرییم. یا اوضاع دوره شکوفلیی تمدن اسلامی راجا اروباء که هنوز حتی با حمام آشنا نبودند موردتوجه قرار
دهیم AD درمیی ايیم که چگونه دستورات ساده ای مانند وضو و غسل و دیگر آموزه های بهداشتی اسلام مانند طهارت و نجاست و
نیز دستورات پیشوایان دین در مورد سلامتی و درمان ۲ دنیای اسلام را متحول کرد.
یکی از ویژگی های فرهنگ علمی دوره اسلامی منحصر نبودن تحصیل علم به طبقه یا قشری خاص بود. در همان زمان. رسول
خدا زنان به حضور ايشان می رسیدند و سوال های علمی خود را طرح می کردند. حضرت فاطمه یک کلاس علمی تشکیل داده
بود و زنان مدینه برای علم آموزی در آن شرکت می کردند. برخی از همصسران رسول خدا نیز جزو راویان حدیث به شمار مى
روند.