صفحه 1:
صفحه 2:
مقدمه
بز درياجه اروميه: ۶ ۵۱۸۷ کیلومتر مربع است که با داشتن
ارومیه. مراغه. مهاباد. میاندولّب. نقده. سلماس.
پیرانشهر. آذرشهر. و اشنویه از کانون‌های ارزشمند زندگی و فعالیت به‌شمار
می‌رود.
آب دریاچه ارومیه بسیار شور است و هيجو نمی‌زند و تنها گونه‌هایی از
سخت پوستان (آرتعیا)» دیانوم‌ها و فیتوپلانکتون‌ها در تن زندگی می‌کنند.
آرتمیا سخت پوستی است که بیش از نیمی از ترکیبات بدن آن پروتئین بوده و
منبع غذایی بسیار مناسبی برای پرورش ماهی و میگو است
آرتمیا وجود املاح به میزان ۱۵۰ گرم در لیتر است. در حالی که شوری فعلی
دریاچه از ۳۵۰- ۳۰۰ گرم در لیتر گذشته است. در نتیجه میزان تراکم آرتمیا
نسبت به ۰ ۱ سال گذشته ۳۰ برابر کاهش یافته و در حال از بین رفتن است.
شرایط مناسب برای
—_
©
=
صفحه 3:
دلايل خشکی
مشکل خشک سالی :
دریاچه ارومیه و آرال در یک منطقه واقع شده‌اند. به دلیل گرم شدن کره زمین
دریاچه‌های بسیاری از جمله " آرال " خشک شده‌اند. به همین دلیل کارشناسان
سرنوشتی مشابه دریاچه آرال برای دریاچه ارومیه پیش‌بینی می‌کنند.
دکتر ناصر َقٍ. استاد دانشگاه سهند تبریز می گوید:" کارشناسان» خشکی دریاچه
ارومیه را از نوع چرخشی اعلام و اظهار کرده بودند پس از ۱۰ سال دریاچه ارومیه
به وضعیت عادی بازخواهد گشت ولی متأسفانه وضعیت دریاچه ارومیه با وجود
گذشت ۱۳ سال از آغاز خشکسالی رو به وخامت گذاشته است.
متاسفانه منطقه خاورمیانه در چند ۰ ۱ سال گذشته .با خشکسالی مواجه شده است.
که دلیل آن تغییرات اقلیمی جهانی است ولی اين امر را نمی توان به تنهایی توجیه
کننده بحران دریاچه ارومیه و خشک شدن كن قلمداد کرد.
صفحه 4:
دلایل خشکی ۲
3
احداث سد :
با رشد جمعیت استانهای همجوار دریاچه ارومیه و همچنین توسعه ی بخش های
شبرین رو به فروتی گذافته است بطوری که در ذهه های ایو دولت bye
وادار شده اند با هزیته ی میلیاردی.و احداث سدهای متعدد نیاز این استانها را به
آب شیری ن کند اما بنظر می آید با بهیبرداری از این سدها با معضل جدیدی
روبرو هستیم و آن خشک شدن دریاچه ی ارومیه است.
بطوری که با احداث سدهایی که روی رودهای ورودی به دریاچه زده شده است تا
آخرین قطره آب در پشت سد جمع می شود و دریاچه مانند سالهای پیشین نمی
تواند از اين آبها استفاده کند...
صفحه 5:
روك -
~
| احداث ميان كذر روى درياجه : 3
احداث میان گذر شهید کلانتری بر روی دریاچه ارومیه گرچه به لحاظ
اقتصادی برای دو استان آذربایجان غربی و شرقی پرمنفعت بوده
است اما این سازه ی متحصر بفرد در شمال غربی کشورعملا گردش
و چرخه ی آبی دریاچه را با مشکل روبرو ساخته است بطوری که می
توان گفت دریاچه را به دو نیم تقسیم ساخته . که مهمترین تاثیر آن
افزایش روند تبخیر آب از دریاچه ارومیه است. بدلیل
برهم زدن چرخه ی آبی دریاچه . به نوعی چرخه ی زیستی آن نیز. با
مشکل روبرو شده است. Bor
صفحه 6:
دلايل خشکی
استحصال آبهای زیر زمینی :
متاسفانه در دهه های پیشین استحصال آبهای زیر زمینیء به منظور توسعه ی
شاورزی در کل کشور. به شدت رواج یافته است. بطوری که امروزه با یک چالش
اساسی در امر کشاورزی: در کل کشور روبرو هستیم....... و امروزه آثار سوء آن
را در تمامی استانها نظیر کرمان‌یزد.اصفمان,فارس‌خراسان و..... شاهد هستیم
می گردد تا ده سال آینده. در این استانها منابع T
زیرزمینی» چندانی باقی نماندا...
کشاورزان استانهای آذربایجان غیبی و شیقی نیز از این قاعده مستثنا نبوده اند و به
3 . با استحصال آبهای
er شاك چیران دی افا
کشاورزی استان پرداخته اند. بطوری که باعث شدند جشمه هايى كه آب درياجه
راتامین می کردند خشک شوند و ضربه ای جبران ناپذیری به حیات دریاچه وارد
صفحه 7:
عوامل انسانی 3
=
اما بطور خاص مهمترین عوامل "انسانی" دخیل: در خشک شدن
دریاچه ارومیه را می توان به احدات سدها و استحصال آیهای زیر
زمینی در اطراف دریاچه اشاره داد.....
آبهای زیر زمینی تامین کننده بخشی از آب دریاچه ها بوده اند.از اين رو
استحصال بی رویه آبهای زیر زمینی و احداث سدهایی درحوزه ی
دریاچه ی ارومیه در خشک شدن دریاچه موثر بوده است
صفحه 8:
میزان نقش عوامل موثر
براساس آمارهای موجود. ۶۷ درصد از سهم عوامل موثر در خشک
شدن این دریاچه مربوط به عوامل اقلیمی و کاهش میزان نزولات
os جوی. ۲۵ درصد مربوط به مصارف آب کشاورزی. ۵ درصد احداث
سازه‌های هیدرولیکی مانند سدها: روی رودخانه‌های حوضه آبریز 4g
۳ درصد سایر عوامل است. این در شرایطی است که براساس
تقسیم‌بندی دیگری, مهمترین فاکتور دخالت انسان در خشک شدن
دریاچه ارومیه با سهم ٩۶ درصدی مصرف آب در بخش "کشاورزی"
استان آذربایجان شرقی و غربی است.
صفحه 9:
مسئله قابل توجه
به نقل از روزنلمه اقتصاد پهیا : در سرمقاله‌ای مقصر خشکیدن دریاچه
ارومیه را مردم و نمایندگانی می‌داند که برای تأمین نیازهای
کشاورزی و خانگی آذربایجان بارها خواستار انتقال آ:
که به دریاچه ارومیه می‌ریزند به نقاط دیگر شده‌اند و از حکومت
درخواست داشتند تا آب این رودخانه‌ها برای تأمین نیاز باغ‌های
مراغه و دیگر شهرهای استان استفاده شود و یا با
مسئولین طرح میان‌گذر دریاچه ارومیه را اجرایی کردند
البته لازم است اینجا خاطرنشان شود که نمی توان نیازهای منطقه به
آب شیرین را کتمان کرد و بایستی راه حلی صحیح برای برآورده
شدن این نیاز و همچنین نجات دریاچه ارومیه . اندیشیده شود.
صفحه 10:
صفحه 11:
پوشش جانوری در خطر انقراض :
یکی از مهمترین ذخایر جانوری دریاچه ارومیه "آرتمیا" است که از لحاظ اقتصادی حائز
آرت
يا موجودى است كه شورى بالايى را تحمل می کند. در دوره
هايى كه سطح آب درياجه كم مى شود جمعيت آرتميا كاهش مى يابد ولى هيجكاه
از بین نمی رود. ولی زمانی که شوری از حدی بالاتر برود آرتمیا
رود
با دارای تخم هستند. این تخمها در داخل کیسه ای محافظ است ند سال
بیشتر نمی توانند دوام بیاورند و در صورت که دوره خشک شدگی از
حدی مجاز باشد این موجودات از بین می روند و همراه آن اکوسیستم بیولوژیکی
و رتستق حرياجة فم ازريين فى رود.
از
صفحه 12:
پوشش گیاهی در خطر انقراض :
۳"
=
—_
همچنین نباید از نظر دور داشت که وضعیت پوشش گیاهی دریاچه. نیز
از تاثیرات مخرب خشک شدن آن در امان نخواهد بود.یطوری که
می دانیم در برخی از نقاط دریاچه ارومیه جنگلهای درختان پسته
وحشی. سرو کوهی و بادام وحشی وجود دارد که راز ماندگاری اين
گوته ها عدم دخالت بشر در این منطقه و آب دریاچه است ولی
خشک شدن دریاچه باعث از بین رفتن این جنگلها می شود
صفحه 13:
تبعات آب و هوایی 8
—
" تابت شده است که وجود توده های بزرگ آب تا حدی می تواند قاره ای
بودن آب و هوا را از بین ببرد که اين امر برای دریاچه ارومیه نیز
صادق است.
لین گفتمبه لین معنا است : در حال حاضر دریاچه ارومیه می تواند میان
گرمترین دمای ماه سال و سردترین دمای ماه سال تعادل ایجاد کند
و هوای ملایمی را برای ساکنان منطقه ایجاد کند. برای مثال اگر
اختلاف گرمترین و سردترین ماه سال ۵۰ درجه باشد. با از بین
رفتن دریاچه اختلاف دما به ۷۰ درجه می رسد از اين رو تایستانهای
گرم و خشک و زمستانهای سرد و خشک در انتظار ساکنان منطقه
خواهد بود
صفحه 14:
توسعه بیابان نمک
خشک شدن اکو سیستم ها باعث می شود تا طوفانها.
این رسوبات را دهها و گاه صدها کیلومتر جابه جا
کنند و دریاچه ارومیه که منبع عظیمی از نمک
است با این طوفانهای نمک به اطراف پخش می
شود و معضلات زیادی برای ساکنین منطقه و بخش
کشاورزی و حتی برای حیات گیاهان ایجاد می کند.
صفحه 15:
صفحه 16:
صفحه 17:
=
مدیریت آب در سطح حوزه (دادن حق آبهى درياجه) : أ ©
یکی از راهکارهای اصلی. بحث مدیریت آب. در سطح حوزه است. اینکه Me
ما آب را به گونه ای مدیریت کنیم. و آبی که دریاچه نیاز دارد و
مشخص شده است. به دریاچه برسد بر همین اساس برخی از
متخصصان براین باورند که . رفع بحران دریاچه ارومیه را باید در
خود منطقه یافت. در حال حاضر با احداث سدهایی که روی رودهای
ورودی به دریاچه زده شده است تا آخرین قطره آب در پشت سد
جمع می شود در حالی که باید این آب میان دریاچه و همه موجودات
زنده منطقه تقسیم شود.
تیاز آبی که برای دریاچه ارومیه محاسبه شده و در هیات دولت به
تصویب رسیده است سالانه سه و یک دهم میلیارد متر مکعب
است و این تصمیم به عنوان یک مصوبه وجود دارد(الیته با توجه
به رشد جمعیت منطقه و نیاز روزافزون کشاورزان و صنایع متعدد
در استان های آذربایجان غربی وشرقی. به آب
این تعادل بسیار دشوار شده است. که انجام آن نیازمند برنامه
ریزی دقیق و صحیح است...)
صفحه 18:
5 =
ساماندهی آبهای زیرزمینی: 3
ك_
همانطور كه در اسلايدهاى قبل اشاره شد در سال 20
هاى اخير كشاورزان منطقه به منظور توسعه ى
مزارع خود با استحصال بى رويه ابهاى زير زمينى»
باعث شدند که چشمه هایی که آب دریاچه راتامین
می کردند خشک شوند که لازم است با ساماندهی
آن حیات چشمه ها را به آنها بازگردانده شود.
صفحه 19:
توقف پروژه های سد سازی دیگر
58 ؛
بايد پروژه های سد سازی دیگری که در منطقه در 207
دستور کار قرار دارد متوقف شود و میزان خروجی
سدهایی که در حال حاضر ساخته شده است نیز
افزایش یابد.
صفحه 20:
وام كرفتن آب از خزر وارسء راه حلى دائمى
Peet ne ori en 000
ma ht \
صفحه 21:
an
انتقال آب از درياى خزر: ع
هه
انتقال آب از دریای خزر به ارومیه از نظر فنی امکان دارد اما 22
از لحاظ عملیات و اعتباری بسیار پرهزینه است زیرا
نزدیک به ۳۰ تا ۴۰ برابر اعتبارات آب مناطق غرب کشور
را نیاز دارد و با توجه به عامل دیگری مانند تغییر ارتفاع
آب. به چالشی جدی در اجرای این طرح تبدیل گشته است
بطوری که می دانیم سطح دریاچه ارومیه هزار و دویست
متر بالاتر از دریای خزر است و انتقال آب از خزر به
ارومیه نیروی عظیمی می طلبد.
صفحه 22:
an
انتقال آب از درياى خزر: ع
هه
اما با تمام این تفاسیر اگر این تنها راه موجود باشد با توجه به ..
تبعات متعددی که خشک شدن دریاچه ارومیه به بار 20
خواهد آورد بایستی در صورت امکان این انتقال هرچه
زودتر انجام پذیرد البته قابل ذکر است که اخیرا طرح
انتقال آب خزر به مرکز ايران ۰ بسیاری را امیدوار کرده
است که همین طرح در زمینه ی نجات دریاچه ی ارومیه
عملی شود.
بایستی توجه داشت که دریاچه ی ارومیه با داشتن ذخایر
جانوری مانند آرتمیا" و همچنین به لحاظ گردشگری از
منظرگاه اقتصادی حائز اهمیت است. و در صورت نجات
ت سرمایه گذاری را در بلند مدت
صفحه 23:
صفحه 24:
انتقال آب از رودخانه ارس هم اگر به حق آبه‌ها توجه شود و ۲
موافقت سایرکشورها گرفته شود قابل انجام است..... به ۰
گفته نادر قاضی‌پور نماینده ارومیه در مجلس 6 oly =
نجات دریاچه ارومیه آبهای رود ارس و شهرستان ~
پیرانشهر است. اما این ایده با مخالفت‌هایی
روبروست.همانطور که اشاره شد برای انجام wel طرح نیاز
=a)
به گرفتن موافقت کشورهای همسایه همجوار رودخانه ی . .
که متاسفانه جمهوری آذربایجان مخالفت خود رابا انجام اين
طرح ابر از ذاشته است.....
البته باتوجه به قدرت ایران درمنطقه می توان این طرح را به
صورت یک جانبه انجام داد اما عرف دیپلماتیک و حسن
همجواری میان دوکشور.طلب می کند که رضایت
کشورشمالی هم جلب شود.
صفحه 25:
"۳
اما علاوه بر مخالفت جمهورى اذربايجان برخى از كارشناسان ع
نیز بر اين باورند: a
" در صورتی که آب رود ارس به دریاچه ارومیه انتقال duly
آب ورودی به دریای خزر کاهش می يابد. و همچنین بر
= اساس این نظریه برای نجات دریاچه ارومیه به جای .
خشکاندن ارس و از بین بردن زمین‌های بارور نقاط دیگر
باید از مصرف لب کلسته و به وزارت نیرو اجازه داده شود
تا آب رودخانه‌هایی را که به طور طبیعی به این دریاچه
می‌ریخته‌اند دوباره به سوی آن رها کند.(که البته در
صورت اجرای آن احتمالا کشاورزی منطقه با بحران جدی
روبرو خواهد شد)
صفحه 26:
اما بطور کلی می توان دریافت که انتقال آب از رودخانه ارس
در شرایطی که وضعیت دریاچه ی ارومیه بحرانی تلفی می
گردد....یک گزینه ی ایده آل است اما دائمی نیست! و می
توان با انتقال آب از ارس مشکل دریاچه ی را فعلا حل
نمود و سپس با در دستور کار قرار گرفتن راه حل های
دیگر که در اسلایدهای قبل نیز بدان ها اشاره شد طی
یک برنامه ریژی صحیح در مدت ده سال مشکل دریاچه را
حل نمود .
صفحه 27:
خاتمه
در خاتمه همانطور كه بحث شد وضعيت درياجه اروميه بسيار
ييجيده است و دلايل خشك شدن آآن متعدد است
بنابراين: راه حل آن نیز نمی تواند یگانه باشد و بايستى
مجموعه ای از راه کارها را برای نجات آن در نظر گرفت و
همچنین با اعمال مدیریت بهتر و استفاده از کارشناسان
آشنا با مسائل زیست محیطی در سطح کشور از بروز
معضلات زیست محیطی این چنینی جلوگیری کرد.
به اميد نجات درياجه ى
زيباى اروميه
1 ۵
صفحه 28:
a