دهم - جلسه نوزدهم

صفحه 1:
بررسی کتاب درسی ‎Jo Jo ao‏ 

صفحه 2:
ار ‎A‏ ‏ر آب و دیگر مولکول‌ها در میدان الکتریکی ص40 BEES eee) وجود و تبدیل این حالت‌ها به یکدیگر زندگی را در سیارهُ آبی ممکن و دلپذیر ساخته است. آب ژیژگی‌های گوناگون و شگفت‌انگیزی دارد. از جمله آنها توانابی حل کردن اغلب مواد. افزایش 8 979099933355 است. اما دلیل این ویژگی‌ها چیست و چه اثری بر زندگی موجودات زنده دارد؟ برای پاسخ به اين پرسش‌هاء بررسی ساختار مولکولی آب ضروری به نظر می‌رسد. در درس علوم با آزمايش انحراف باريكة آب به وسيلة شانما به موهای خشک آشنا شدید (شکل ۱۴)؛ آزمایشی که در آن ٍ منحرف می‌شود. آیا دلیل اين انحراف را به ياد داريد؟ م | خنثی است. اما بر اثر مالش به موی خشک. دارای . شرایط مولکول‌های آب به سوى آن جذب مي شوند (جرا؟). بت ‎j‏ 

صفحه 3:
2 وتو ري 1 _ این رفتار مولکول‌های آب از ویژگی‌های ساختاری آن سرچشمه می‌گیرد. شكل مولكول آب خمیده (۷ شکل) بوده ودر آن هر اتم هیدروژن با یک پیوند اشتراکی یگانه به اتم مرکزی (اكسيّن) متصل است. 65 نوع اتمهاى سازنده و ساختار خميدة مولکول آب؛ نقش تعيين كنندهاى در خواص آن ' . دارد.هنكامى كه اين مولكول ها در يك ميدان الكتريكى قرار مى كيرند» جه تكيرى مى كنند 17 نحوهُ جهت كيرى مولکول‌های آب در ميدان الكتريكى نشان می‌دهد که‌ااکتتت39نتز سس سس تسه شیمی‌دان‌ها به مولکول‌هایی ‎gle ST‏ الکتریکی هت گیری می‌کند؛ مولکول‌های دوقطیی با قطبی! 5 ند این درحالی است که مولکول‌های سازنده تر کیب‌هایی مانند گ61[5551)) "7 هی ۲۳0 ‎EERE ESE GS(CHIGE:‏ کت شکل ۱۶ ‎٠١‏ چنین مولکول‌هانی؛تاقطبی تامیده می‌شوند. 4 ‎‘it it 1 ° Ht 1‏ ع وه لذ :\ }69 © ‎of?‏ م9 ی 9 0 ‎ ‎ ‎١‏ شکل 1۶ رفتارمولکول‌های ,0 20 و ‎CH,‏ در ميدان الكتريكى ‎ ‎ 

صفحه 4:
ی 3 یی اج وب 

صفحه 5:


صفحه 6:
بت 0 ممان دوقطبی- (گشتاور دو قطبی) که با حرف !| نشان داده می شود ‎ee‏ تون هی قطبی گشتاور+دو قطبى بور كت ار كو ا ۳ روش تشخیص هرچه بزرگتر باشد مولکول قطبی تر است مولخول قطبی: زر 2 قرار گرفتن در میدان الکتریکی : مولکول های قطبی در میدان الکتریکی جهت گیری می ‎SHS‏ (- نزدیک کردن میله باردار بهمایع جاری : اگر مولکول های مایم قطبی باشند مایع با نزدیک شدن میله تغییر مسیر می دهد. : | @@@ | les] SSS ‏نت (س‎ 60 

صفحه 7:
hydrogen 1 nitrogen chlorine مور .۱ H20 ۱۵2 ‏ج6002‎ ‎ey oxide water nitrogen dioxide carbon dioxide 

صفحه 8:
روش تشخیص مولکول قطبی به کمک ساختار لوویس " راه دیگر برای تشخیص قطبیت یک مولکول استفاده از ساختار لوییس و جفت الکترونهای ناپیوندی ‎pil‏ > مرکزی است که قواعد آن بصورت زیر می باشد . الف- اگر ده اتم یکسان باشند مولکول ناقطبی است . مانند 012 ,۲2 ,02 ‎AT,‏ خو انعر مقفاوت باشفة مولكول اقطبى است .«ما 8 ۲ ,2۵ ر 2 مولکولهای چند اتمی : - اگر اتم مرکزی دارای جفت الکترون ناپیوندی باشد . مولکول قطبی است . مانند , ولام , 502 al 25 ب -اگرانم مرکزی دارای جفت الکترون ناپیوندی نباشد 5 ‎i‏ ‎esl pail $1 -a ١‏ معطل يو اقم مركزى يكسات ياقسد ..مولةول تاقطيى أبنت ماس , $08 ‎CHA, CC,‏ ‎BCI3‏ ۱ ‎١‏ 0- اگر اتمهای متصل یه اتم مرکزی متفاور CH20 a RO RO RT a a شند . مولكول قطبى است . مانند , ‎CH2Cl2 , CHCI3‏ ‎a‏ ا ا ‎ 

صفحه 9:


صفحه 10:
SA — معمولا در جرم و حجم یکسان نیروی بین مولکولی در مولکول های قطبی قوی تر است در شرایط یکسان مولکولی که جرم وحجم بیشتری دارد نیروی بین مولکولی قوی تری 

صفحه 11:
8 با هم بیندیشیمل ص فمموو مه عو ممع مده وخ عده وه ووه متك اوه ‎ee‏ ۱ شکل زیر مولکول‌های ,وا لم مولى نزديك به يكديكر ‎ak‏ الکتریکی نفان‌می‌دهد. . ‎Fy-vane gg HCI-Aa'C‏ Is] lest ]) کذام یک دا ام مولکه| رهام ‎Pound hd‏ > ۱؟ ۲16. زیرا مولکول‌های آن در میدان الکتریکی جهت گیری کرده‌اند. ب) أكر نقطة جوقن +7 و1101 يها ترتيب:بزايزيا 1/56 ١--و‏ 480- باشده نیروسایا بين مولكولى در کدام‌یک قوی‌تر است؟ توضیح دهید. 6 .سای چوش ۳3601 برد ۱۰۳6 بالات از ,ظ انسته این ریژگی نان می‌دهد گبرای غایهیر یروهای بین مولکولی در 116 و تبدیل آن از حالت مایع به بخارءانرژی گرمایی بیشتری نسبت به ,1 یاز #است. به ديكر سخن نبروهاى بين مولكولى در ميان مولكول هاى قطبی قوی‌تر از مولکول‌های ناقطبی با ؟] جرم مولی مشایه است ی مه وود موه 

صفحه 12:
پ) جملهٌ زیر را با خطزدن واژه‌های نادرست کامل کنید. مشابه قترعواة مولكولى با جرم فولی سس ‎og‏ ‏بالاتری دارد. + ماده با مولکول‌های — تعطة جو ۲ جرم مولی گازهای نیتروژن (:۱) وکربن مونوکسید (20) برابر است بر این اساس: پیش‌بینی کنید مولکول‌های دواتمی کدام گز در میدانالکتریکی جهت گیری می کند؟ چرا؟ انتظار می‌رود مولکول دو اتمی ‎CO‏ (برخلاف ,۱۷) در میدان الکتریکی جهت‌گیری نمایند. زیر مولکول‌های دو اتمی که از اتصال ام‌های گوناگون تشکیل می‌شوند, قطبی هستند ب) کدام یک در شرایط یکسان آسان‌تر به مایم تبدیل می‌شود؟ توضیح دهید. هرچه نیروهای بین مولکولی ماده‌ای قوی‌تر باشد, آن ماده در شرایط یکسان در دمای بالاتری به‌جوش می‌آید به دیگر سخن اگر مواد در حالت گاز باشند» هرجه نبروهای ببن مولکولی قوی‌تر باشند. آسانتر به میع تبدیل می‌شوند. با اين توصیف 00 در ششرايط يكسان. آسانتر به مابع تبديل مى شود زيرا از مولکول‌هاي قطبى با نبروهاى ببن مولكولى قوی‌تر تشکیل شده است. له ‎ned Cy 5 1‏ 

صفحه 13:
© به برهم‌کنش‌های میان. ات با يك ‎fools‏ ۳ نيروهاى بين مولکولی می گویند؛ حالت فيزيكى ‎(SO)‏ نیروهایی که ذره‌های سازندهٌ گاز به یکدیگر وارد می‌کنند یا نیروهایی کی لكو عا مواد ‏ خالك آ آیا مولکول‌های سازنده اين مواد در ميدان الكتريكى جهت كيرى مى كنند؟ جرا؟ مايع و جامد را در كنار يكديكر نكه خير زيرا از مولكول هاى دو اتمى با اتوهاى يكسان ‎٠ lode JSS‏ جنين مولكول هاب ‎shit‏ ‎tS ope SA sae‏ $8 . ىقن مهام ‎SG alu io. Ses res‏ مق ادف فيه نی ج ‎sé‏ ‏حالت فيزيكى؛ مى تواند كميتى براى مقايسة قدرت نبروهاى بين مولكولى در شرايط يكسان | با اين توصیف نیروهای بین مولکولی در یذ قوی‌تر از برم و آن هم فوی‌تر از کلر است. إب) جملة زير رابا خطزدن وازههاى نادرست» كامل كنيد. افز در مواد مولكولى بامولكولهاى ناقطبى؛ ب ‎Ww 31 7۸‏ با توجه به جدول زير به پرسش‌ها پاسخ دهید جرم مولی ( 2001) ۷۱ 1۶۰ ‎yor‏ مار 

صفحه 14:
نيووهاق بن بین مولکولی آب فراتر از انتظار س ‎oA‏ ی Ee. meni cla 

صفحه 15:
جدول ۲ برخی ویژگی‌های آب را در مقایسه با هیدروژن سولفید نشان می‌دهد. جدول ۲-مقایسه برخی ویژگی‌های آب با هیدروژن سولفید (فشار- ‎(Vat‏ ‎me‏ به ‎ho‏ ى بودن ‎a‏ و بیشتربودن جرم = ‎ae‏ 30 ات اردار 8 جوش أن بيشتر باشداما. هیدروژن سولفید ۰۰ 1:5 5 ‏مطابق جدول» هر دو ماده مولکول‌های خمیده و قطبی دارند. اما آب با جرم مولی نزدیک ‎der cho MRE Gis Oe pe ae,‏ غیرعادی و بالاتری از آن دارد به طوری ‏که تاوتی برابر با ۱۶۰ را نشان می‌دهد 5 ]0 ناما چرا؟ دلیل ابن تفاوت را در کجا باید جستجو کرد؟ ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 16:
= ۹ = 3 no! + a SES ee CH 3 CO, sO, sails ‏فزایش می‌یابد. برای نمونه گشتاور دوقطبی مولکول‌هایی‎ ‏زب‎ TEE >. 35035335555 ‏است. اين كميتها نشان میدهند ک‎ 0 ‏أو نود من مول أ كروما يروو وياد‎ چون مولکول های آنها اند ناقطبی 

صفحه 17:
زو | لدبيود هيدروزنى ميان مولكولهاى 11:0 پیوندهیدروژنی | -Dipole Moment ‎gba Jee be sll‏ 1,0[ بيوند هيدروزنى وجو دازة؟يالبنكه مولكول هلى ديكر ني تلكو نیروهایواندرلسی می‌تونندپیوند هیدروژنی تشکیل دهند؟ بلهمولکولی که دارای هیدروژن متصل ‎ly bass in alg yg‏ ‏)3 6 3ع مخ 9 ‎۹۹۹ 

صفحه 18:
) آب و پیوند هیدروژنی آب ماده ای است که مولکول های آن قطبی اند پس نیروی جاذبه بين مولکولی در آن قوی است اما آزمايش ها نشان مى دهند كه نيروى بين مولكولى در آب بيشتر از حد يك مولكول قطبی هم اندازه آن است ‎b+ i‏ + پس نیروی بین مولکولی در آب فراتر از حد انتظار است كه هیدروژنی می گوییم که حاصل وجود نیرویی قوی یک مولکول با اکصیژن مولکول دیگر است به آن / بین هیدروژن هاء 7 

صفحه 19:
تسم . پیوند هیدروژنی ‎eo y‏ 0)- پیوند هیدروژنی یک نیروی جاذبه بین مولکولی است بت 2- پیوند هیدروژنی قوی ترین نیروی جاذبه بین مولکولی است 3- موادی که نیروی جاذبه بین مولکولی آن ها پیوند هیدروژنی است نقطه جوشی بالاتر از حد انتظاردارند. ‎O-H‏ ‏<- پیوند هیدروژنی در مولکول هایی وجود دارد که در آنها اتم هیدروژن به اكسيزن - نیتروژن یا فلونور وصل باشد 1821-7 6--:موادى كه بيوند هيدروزنى دارند به خوبى در آب حل مى شوند - Cs) ‏اب‎ 1 

صفحه 20:
| کدامیک از مولکول‌های ذاده شده می‌تواند پیوند هیدروژتی برقرار کنند ؟ چرا؟ | ‎Corns ۰‏ يا ‎CUBE‏ ( CO: 5 0 ب) ترکیب دارای نقطه جوش بالاتر ‎(HF , HC)‏ AM > O2) ‏مایع تبدیل می شود.‎ Bias (a 

صفحه 21:
11 ۳ HF -۵ ۳۶۸۵ HCl “FY ۸۱ 

صفحه 22:
[0 + ما۸ Ve aad 3 S ay ۷ -۳۳/۵ : : i عنصرهای گروه ۱۵ جدول دوره ای : 1 1 1 : ۱ ۳ NS SN ae Ne ee 

صفحه 23:
0 ‎١‏ دو جدول زير برخى خواص تركيبهاى هيدروزندار عنصرهاى كروه ‎١8‏ و ‎١1/‏ جدول هوره‌ای را فشان می‌دهند. ya ۳۰ HE 2۳۳۵ ۱۷ NH, -AVIO ۳۴ PH, -۸۵ ۲۶۸۵ Hcl ‏ماع‎ VA ‏د لاقم‎ AY HBr آ» در ميان ترکیب‌های هر جدول انتظار دارید مولکول‌های کدام ماده توانایی تشکیل پیوندهای هیدروژنی را داشته باشد؟ توضیح دهید. در جدول سمت جبء +۱1 و در جدول سمت راست 117, زيرا دماى جوش هر يك برخلاف جرم مولى كمترآنها. غيرعادى بالاتراز ديكر مواد هم دسنه است. ب) جمله زيررا با خطزدن وازههاى نادرست» كامل كنيد قوىتر ‎ee‏ هیدروژن به یکی از اتم‌های سم ,تج با پیوند اشتراکی متصل است. & 2۸ | پیوند هیدروژنی» نیروی بین مولکولی در موادی است که در مولکول آنهاد اتم 

صفحه 24:
‎Sm‏ سپ ‏۲ اتنول وتو توت رکیب آلی اکنتیژن‌ار ند کمعلواح حلال تز لت وآزتایشگا ‏به کار می‌روند. به کمک داده‌های جدول زیر پیش‌بینی کنید هریک از نقطه جوش‌های ۵۶ و ۷۸۳۵ مربوط به کدام ت کیب است؟ چرا؟ ‏78 اتانول 011ل ۴۶ 1 بتون ‎OA‏ ‎pao‏ 601۳0 در ساختار اتانول. انم هیدروژن با پیوند کووالانسی به انم اکسیژن متصل است. پس میان ‎ ‏مولکول‌های آن. پیوندهای قوی هیدروژنی وجود دارد و باید دمای جوشی بالاتری از استون داشته باشمد. در واقع دمای جوش 0 ۷۸ مربوط به اتانول و ۵۶6 مربوط به استون باشد. ‎ ‎ ‎ 

صفحه 25:
پیوتدهای هید روژنی در حالت‌های قیزیکی گونا گون آب جردت رك ‎REE Sa eae‏ «شكل ۲)۱۸. مولکول های در خالت بخارجدا از هم هستتته گوبی پیوند‌های هید رووتی مان آنها وجوتانتازد. در این < حاتمولگول‌ها ی آت آزادانه وتامتظم از جایی به جای دیگر انتفال می‌بان. درخالت ماع "با ایتکه مولکول‌ها با یکدیگر پیوندهای هیدروژتی قوی دارتد: اما روی هم می لغزتد و جایه‌ چا مى 3 ‎SUR‏ 51و(0 ت۲9 ‎SESS‏ ‏ثابتى قرار دارند. درواقع در ساختار يخ: هر اتم اكسيؤن به دو اتم هيدروون با ييوند اشتراكق ‎OVA S55) Cn SaaS |”‏ ل سس (a) Solid water (ice) (b) Liquid water (c) Gaseous water (steam) 7 شکل ۱۸-حالت‌های قیزیکی آب 

صفحه 26:
در را 

صفحه 27:
doo. با توجه به شکل‌های زیر به پرسش‌ها پاسخ دهید. آ با نوشتن ‎ble‏ جكالى جرم یکسانی از آب و یخ را در دمای صفر درجة سلسیوس و ف | یک اتمسقر مقایسنه کنید: شکل سمت جپ نشان می‌دهد. جرم آب و يخ یکسان بوده اما آب پس از انجماد و تبدیل شدن ؛ به يخ» با افزايش حجم همراه است. از این‌رو چگالی یخ کمتر از آب است به همین دلیل بخ روی آب شناور می‌ماند ‎١‏ ب) چرا دیوارهُ یاخته‌ها در بافت کلم بر اثر یخ زدن تخریب می‌شوند؟ | آب موجود دریاختهای كلم هنگاماتجماد وتیل شدن بهیخ: با افزیش حجم روه‌رو شذه و ‏بعث پارسدن دیور ‎aS sa sinh ea‏ تفر نو ‎ ‎ ‎ 

صفحه 28:
5 7 مت | ویژگی های غیر عادی آب تا ‎Lo‏ ۳ يخ بر ۲ روی آب شناور می ماند يا سلول های آب 

صفحه 29:
مسج ‎a”‏ ‏ت آب فراوان ترین و رایج ترین حلال در آزمایشگاه و صنعت از حلال بودن آب بهره می بریم آب چون مولکول های قطبی دارد پس اغلب ترکیبات یونی و ترك را در خود حل می کند به عت نیروی جاذبه بن بار های نا همنام ‎١‏ 0- تركيبات يونى : دو باره به یون های سازنده خود تفکیک می شود ‏تركيباتى ‎A‏ ی ‎oT ous, GIS) a‏ مج ف لته بون تو لک که رها گر هم می / ‎aac‏ | مولگول .. ج-به صورت مولکولی در بین مولکول های آب پراکنده می شوند ‎Be‏ های قطبی | مانند: قند ها و الکل ها ‎wy 4 7‏ 4 

صفحه 30:
بت ام انحلال تركيبات در اب 0 اك ب تس ‎٠<‏ 0 اتحلال مولكول هاى تطبى ذر أب ‎٠ ٠...‏ 0 انحلا مزلکرل بای دس 17۳ ‎i}‏ 4 غالبا در آب حل می شوند و به يون ۲ گاهی به همان شکل ۳ . ‎m‏ ‏های سازنده خودتقکیک می شوند / | كاهى درآب يون توليد مى مولکولی در بین مولکول ۰ | در آب حل نمی شوند هاى أب براكنده ميشود ae TS | Teme 9 4 9 6 0 

صفحه 31:
انواع نيروى بين ذرات ماده ‎we 05‏ بيوند يونى : كه بين يون ها در تركيبات نيروى جاذبه بين مولكولى : كه دربين مولكولها ى يونى وجود دارد وحاصل نيروى جاذبه مواد مولكولى بوجود مى آيد بين بارهاى ناهمنام است بيوند هيدروزنى: تيروهاى واندروالسى مخصوص مولکولهایی است 

صفحه 32:
| آب و دیگر حلال‌ها ‎٠‏ آب فراوان‌ترین و رایج‌ترین حلال در طبیعت. صنعت و آزمایشگاه است. زبرا می‌تواند بسیاری از ترگیب‌های یونی و مواد مولکولی را در خود حل کند. آب و محلول‌های آبی" در زندگی جانداران نقش حباتی دارند اما همه محلول‌ها آبی ‎GSS CRISES Salle) BES‏ ‎Jose IS‏ سه ‎Me‏ نشان می‌دهد كه بدعنوان حلال يدكار مى روند. جدول ۳-سه حلال آلی و برخی ویژگی‌های آنها ‎<٠‏ حلال درتهيه مواد دارويى؛ آرایشی وبهداشتی ‏> حلال برخی چربی‌هاء رنگ‌ها و لاک‌ها ‎we‏ حلال مواد ناقطبی ورقیق‌کننده رنگ (تینر) ‎ 

صفحه 33:
شکل ۲۰ دو نمونه ۱ أز اين محلولها را نشان:مىدهد: 5 

صفحه 34:
خود را بيازماييد» . ی ‎doe ۱‏ 9 إياخالت فيزيكى و ت رکیب شیمیایین در سرتاسر هو یک از مخلوط ها ی زیر یکسان ویکتواخت۴ ‏ب ‏6 ‏و 0 ‏است؟چرا؟ ‎ ‎ole‏ آ) آب و هگا ارم ‎die‏ )سات فرك ور سر ماس مخلوط کسام هسسو یا یی حالت سید لمات ما دارته افا تزنیب هیییایی هرد 11,0 بوده و یکسان انبت: دن ظرفب (۲ )تحالت فیزیکی دز تحار مخلوط یکسان است زیرا آب و هگزان هر دو به حالت مایع هستند. اما ترکیب شیمیایی متفاوت است. | هگزان از مولکول‌های ناقطبی اما آب از مولکول‌های قطبی تشکیل شده است. نتیجه : اگر هر دو ویژگی حالت فیزیکی و ترکیب شیمیایی در سرتاسر مخلوط یکسان باشد. آن را محلول و اگر هر یک از آنها یا هردو آنها یکسان نباشد آن را مخلوط ناهمگن مي‌نامند. 

صفحه 35:
و ایامی‌دانید ماده اصلى تشكيل دهندة بسبيارى از خوراکی‌ها آب است. جدول زیر درصد آب در برخی خوراکی‌ها را ‎nee‏ Toe IY Soe اعلب مطول‌های موجود در بدن انتان مصول‌ های ای هت . محلول‌هایی که بیشتر واکنش های شیمیابی درون بدن از جمله گوارقعق! کنتول ای بندن. نش جلوگیری از می‌دهد. بیش از نیمی از این آب در درون یاخته‌ها و باقی آن در مایع‌های برون سلولی جریان دارد. این مایع‌ها مواد مغذی و مواد زاقد را بین سلول‌ها و دستگاه گردش خون جابه‌جا می کند. هر فرد بالخ روزانه بآ[ 9[[[][]3][[[3]3؟[]]َ] را به صورت ادران تعرق پوستی ب با خوردن مواد غذایی» میوه‌ها و بخار آب در بازدم و. 999935385[9[8د. اگر اين مقدا نوشیدنی‌ها جیران نشود» بدن دچار کم آبی خواهد شد (شکل ۲۱). آب با حل كردن مواد زائد توليد شده در سلولها و دفع آنها نقش کلیدی در حفظ سلامت بدن دارد. 9 ‏ييا‎ Cy 

صفحه 36:
کدام مواد با یکدیگر محلول می‌سازند؟ مب ‎Neco,‏ ‏تاکن آمبخنید که برشی حل‌شوند‌ها در برخی حلال‌هاحل مي‌شوند و محلولتتکیل ‏ ب می‌دهند؛ در حالى که برخی 66666988 می‌سازند.برای ‎ips‏ افزودن ‎ ]۳5555‏ ۳ فد کل الم رد یرنه ۱۰ = 5 ۱ 5 شبیه در شبیه حل مى شود ....حلال های قطبی: آباتانولاستون متانول» آمونیاک و ....حلال های ناقطبی: نفتبنزین,تینر»هگزان»اوکتان»کربن نتراکلرید و ....حل شونده درحلال قطبی: نمک ها.شکر(ساکاروز)»الکل هاءاسیدهاءبازها و ا شوئده دن ‎eee‏ نإقطبي: يدءنفتالن و 

صفحه 37: