دیدگاه اسلام در مورد نظام قشربندی و طبقات

دیدگاه اسلام در مورد نظام قشربندی و طبقات

اسلاید 1: بسم الله الرحمن الرحیمموضوع تحقیق:دیدگاه اسلام در مورد نظام قشربندی وطبقات

اسلاید 2: گردآورندگان:علی زنگنه ابراهیمیو حامدجوادیان و میلاد راستگو

اسلاید 3: ديدگاه اسلام درباره نابرابري‏هاي اجتماعي ونظام قشربندی:اسلام ديني است كه با از ميان بردن تضادهاي نژادي، روابط و تفاهم را ميان طبقات اجتماعي برقرار كرده و جز تقوا و فضيلت معنوي هيچ چيز را عامل تقدم و برتري به شمار نياورده است. تعليمات اسلام طوري است كه مزيت و امتيازي ميان مسلمانان قرار نداده است، همه و همه با يكديگر برادر و برابرند

اسلاید 4: نمونه عدم تایید طبقات ازدیدگاه امام رضا عامام رضا عليه‏السلام در برابر مبالغه‏گويي‏هاي «زيدالنار» كه براي سادات موقعيت استثنايي اثبات مي‏كرد فرمود:پسر نوح، فرزند حقيقي نوح بود، چون بدكار شد و امر خدا را عصيان كرد، پيوند معنويش با نوح بريده شد. به نوح گفته شد، اين فرزند تو ناصالح است، ازاين‏رو، نمي‏تواند در رديف صالحان قرار گيرد، موضوع ما خانواده چنين است، اساس كار پيوند معنوي و عمل صالح است. هر كس خدا را اطاعت كند از اهل‏بيت است، گو اين‏كه هيچ‏گونه نسبت و رابطه نسبي و جسماني به ما نداشته باشد و هركسي گنه‏كار باشد، از ما نيست گو اين‏كه از اولاد حقيقي و صحيح حضرت زهرا عليهاالسلام بوده باشد.

اسلاید 5: اختلافات نشانه های خداوندی استاز نظر اسلام، بشر خانواده‏اي بزرگ است. تنها يك خانواده كه آن را خدا از جان واحدي پديد آورده، از آن جان زوجش را آفريد و پس از آن دو، اين همه مرد و زن در سراسر زمين پراكنده شدندوَ مِنْ آياتِهِ خَلْقُ السَّماواتِ وَ اْلأَرْضِ وَ اخْتِلافُ أَلْسِنَتِكُمْ وَ أَلْوانِكُمْ إِنَّ في ذلِكَ لآياتٍ لِلْعالِمينَ.) (روم: 22))و از نشانه‏هاي خداوند خلقت آسمان و زمين و اختلاف زبان‏ها و رنگ‏هاي شماست؛ بي‏گمان در اين امور نشانه‏هايي براي عالميان است

اسلاید 6: نشانه قدرت خداونداختلاف زبان‏ها و رنگ‏ها تنها جلوه‏اي از قدرت خداست و مايه برتري يا امتياز نمي‏شود. از ديدگاه اسلام اين گونه برتري يا امتياز، منافي با فرمان خداست؛ زيرا او ما را به عشق و برادري همگاني فراخوانده است... در مقام عبادت همه افراد در پيشگاه خدا يكسانند و عرب بر عجم، هيچ برتري ندارد و تنها ملاك برتري، پاكي و تقواست... در جامعه نيز با همه افراد به طور يكسان رفتار مي‏شود، قانون اسلام همگاني است و همه را به يك چشم مي‏نگرد و فرصت‏هاي كار و كوشش و تأمين نيازمندي‏هاي شخصي نيز براي همه يكسان در نظر گرفته مي‏شو

اسلاید 7: آیاتی دیدگاه قرآن درباره طبقاتوَ مِنْ آياتِهِ خَلْقُ السَّماواتِ وَ اْلأَرْضِ وَ اخْتِلافُ أَلْسِنَتِكُمْ وَ أَلْوانِكُمْ إِنَّ في ذلِكَ لآياتٍ لِلْعالِمينَ.) (روم: 22))و از نشانه‏هاي خداوند خلقت آسمان و زمين و اختلاف زبان‏ها و رنگ‏هاي شماست؛ بي‏گمان در اين امور نشانه‏هايي براي عالميان استاسلام براي ايجاد وحدت اسلامي ميان تمام مسلمانان از سياه و سفيد، عقد اخوت و برادري برقرار كرد: «اِنَّما المُؤمِنُونَ اِخْوَةَ؛ همانا مؤمنان برادرند» (حجرات: 10))اي مردم ما شما را از يك مرد و زن آفريديم و به شكل دسته‏ها و قبيله‏هايتان درآورديم تا همديگر را بشناسيد، همانا گرامي‏ترين شما در نزد خدا باتقواترين شماستيا أَيُّهَا النّاسُ إِنّا خَلَقْناكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَ أُنْثي وَ جَعَلْناكُمْ شُعُوبًا وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللّهِ أَتْقاكُمْ. (مؤمنون: 52))تمام انسان‏ها، در قرآن فرزند يك مرد و زن معرفي شده‏اند كه به صورت قبيله‏ها و خانواده‏هاي زيادي در مي‏آيند، هيچ يك از افراد اين خانواده بر ديگري ترجيحي ندارد، جز آن كه نيكويي كند و صلاح و پرهيزكاري از خود نشان دهد.

اسلاید 8: يكي از دلايل گوناگوني انسان‏ها، آزمايش است و اگر خدا مي‏خواست شما را يك ملت تنها قرار مي‏داد، ولي مي‏خواهد شما را بر آن چه داده آزمايش كند. پس در نيكي‏ها سبقت بگيريدوَ لَوْشاءَاللّهُ لَجَعَلَكُمْ اُمَةً وَ لكَنْ لِيَبْلُوَكُمْ فيما آتاكُمْ فَاسْتَبِقُوا الخَيْراتِ. (مائده: 48))

اسلاید 9: اسلام، تفاوت‏هاي فرهنگي، اختياري و اجتماعي كه مستند به تلاش و توزيع عادلانه نباشد را نپذيرفته است و آن‏ها را نتيجه اختيار خود انسان‏ها مي‏داند. اسلام، تفاوت‏هاي اجتماعي را ـ كه در عوامل طبيعي و جبري ريشه دارند و از فرهنگ و نظام ارزشي مردم تأثير مي‏پذيرند و خارج از اراده خود فرد و خواست جامعه ـ قابل رفع نمي‏داند، ولي براي تضعيف و كاهش آن‏ها توصيه‏هايي ارايه مي‏كند

اسلاید 10: اسلام وجود تفاوت‏هاي اجتماعي را كمابيش مي‏پذيرد و بر آن نيست كه همه آن‏ها را از ميان بردارد و تمامي آدميان را از نظر مادي و اقتصادي يكسان كند، ولی نمي‏پذيرد كه محرومان، روز به روز محروم‏تر شوند و متنعّمان دم به دم متنعّم‏تر، بلكه در پي رفع اختلافات فاحش موجود نيز برمي‏آيد

اسلاید 11: در جامعه‏شناسي اسلامي، اسلام آن بخشي از تفاوت‏هاي طبيعي و جبري كه اراده آدميان در پيدايش، تقويت، تضعيف و نابودي آن‏ها تأثيري ندارد را به عنوان اموري مي‏پذيرد كه نه تنها وجود دارند، بلكه بايد وجود داشته باشند

اسلاید 12: اسلام، تفاوت‏هاي فرهنگي، اختياري و اجتماعي كه مستند به تلاش و توزيع عادلانه نباشد را نپذيرفته است و آن‏ها را نتيجه اختيار خود انسان‏ها مي‏داند. اسلام، تفاوت‏هاي اجتماعي را ـ كه در عوامل طبيعي و جبري ريشه دارند و از فرهنگ و نظام ارزشي مردم تأثير مي‏پذيرند و خارج از اراده خود فرد و خواست جامعه ـ قابل رفع نمي‏داند، ولي براي تضعيف و كاهش آن‏ها توصيه‏هايي ارايه مي‏كند

اسلاید 13: اسلام، نابرابري در جوامع را نمي‏پذيردرييس و مرئوس، آزاده و بنده، زن و مردغنی وفقیر،بزرگ و کوچک در اسلام داراي يك موقعيت‏اندقانون درحق همگان يكسان اجرا مي‏شودو معيار قانون در اسلام حق مي‏باشد

اسلاید 14: 1400 سال قبل، يعني در قرن ششم ميلادي، ندايي از درون شبه جزيره عربستان ندایی بلندشد نداي محمّد صلي‏الله‏عليه‏و‏آله بودكه مردم را به راستي و درستي، برادري و صلح جهاني فرا مي‏خواند و آن‏ها را از پراكندگي‏ها و تشتت‏هاي خانمان‏برانداز برحذر مي‏داشت ديدگاه پيامبر اكرم صلي‏الله‏عليه‏و‏آله درباره نابرابري‏هاي اجتماعي وطبقات

اسلاید 15: 1400 سال قبل، يعني در قرن ششم ميلادي، ندايي از درون شبه جزيره عربستان بلندشدکه این ندانداي محمّد صلي‏الله‏عليه‏و‏آله بود كه مردم را به راستي و درستي، برادري و صلح جهاني فرا مي‏خواند و آن‏ها را از پراكندگي‏ها و تشتت‏هاي خانمان‏برانداز برحذر مي‏داشت(عدم قبول نظام طبقاتی)ديدگاه پيامبر اكرم صلي‏الله‏عليه‏و‏آله درباره نابرابري‏هاي اجتماعي وطبقات

اسلاید 16: در آيه 15 سوره شوري، به صراحت هدف مأموريت پيامبر گرامي اسلام صلي‏الله‏عليه‏و‏آله، برقراري عدالت در بين مردم بيان شده است «اُمِرْتُ لِأَعْدِلَ بَيَنَكُم؛ من مأمورم در ميان شما. به عدل و داد رفتار كنم». اي كساني كه ايمان آورده‏ايد، كاملاً به عدالت قيام كنيد. هم‏چنين در آيه 135 سوره نساء نيز بر مأموريت مؤمنان براي برپايي قسط تأكيد شده است:

اسلاید 17: عمل پیامبر  «پيامبر اكرم صلي‏الله‏عليه‏و‏آله با تبعيضات نژادي و قومي و قبيله‏اي مخالف بود و اين مسئله را در عمل نيز نشان داد. براي نمونه بلال را كه سياه‏پوست بود، براي اذان گفتن فرستاد، يا روزي دستور داد كه دختري را به يكي از موالي دهند. بايد توجه كرد كه در عربستان سه چيز نشان ضعف منزلت اجتماعي به شمار مي‏آمد؛ يكي عجم بودن، دوم غلام بودن و سوم سياه بودن و بلال هر سه را داشت

اسلاید 18: در عين حال حضرت محمّد صلي‏الله‏عليه‏و‏آله بلال را مؤذن خود كرد. مؤذن در اسلام يعني كسي كه با صداي بلند ديگران را به عبادت دعوت كند. وقتي طبقه محروم جامعه ديدند كه يك فرد سياه‏پوست مردم را به سوي اسلام مي‏خواند، نيرو گرفتند.»

اسلاید 19: حضرت محمّد صلي‏الله‏عليه‏و‏آله در مكه خطبه‏اي خواندند «اي مردم! خداوند از شما ننگ جاهليت و تفاخر به پدران و نياكان را زدود. مردم دو گروه بيش نيستند، نيكوكار و با تقوا و ارزشمند نزد خدا و يا بدكار و شقاوتمند و سپس در پيشگاه حق، همه مردم فرزند آدمند و خداوند آدم را از خاك آفريده...»

اسلاید 20: ديدگاه امام علي عليه‏السلام در زمينه نابرابري‏هاي اجتماعي و اقتصادي يكي از نقاط محوري انديشه عدالت مولی علی عليه‏السلام، مسئله برابري حقوق است.حضرت علي عليه‏السلام در اين باره مي‏فرمايد:پس خداي سبحان بعضي از حقوق را براي بعضي از مردم واجب كرده و آن حقوق را در برابر هم گذاشت...ثُمَّ جَعَلَ سُبحانَه مِنْ حُقوقِهِ حُقُوقا افْتَرَضَهَا لِبَعْضِ النَّاسِ عَلَي بَعْضٍ فَجَعَلَها تَتَكافَأُ في وُجُوهِهَا.

اسلاید 21: حضرت علي عليه‏السلام مسئله برابري را يك اصل كلي و اساسي مي‏داند و مي‏فرمايدعدالت بيش از هر چيز ديگر گنجايش دارد كه همه را راضي كند. يگانه ظرفيت وسيعي كه مي‏تواند همه را در خودجمع كند و زمينه رضايت عموم واقع شود، عدالت است. اگر كسي در اثر انحراف طبيعي و در اثر حرص و آز به حقّ خود و حد خود قانع نباشد و قناعت به حق بر او فشار بياورد، جور و ظلم به او بيش‏تر فشار خواهد آورد.

اسلاید 22: امام علي عليه‏السلام از بين بردن فقر و محروميت را از بهترين دستاوردهاي عدالت اجتماعي مي‏دانست.»

اسلاید 23: برخي از علل نابرابري و فقر از ديدگاه امام علي عليه‏السلام عبارتند از: 1. ظلم:امام علي عليه‏السلام مي‏فرمايد:خداوند متعال از دانشمندان پيمان گرفته است كه در برابر برخورداري و پرخوري ظالمان و ستمگران و رنج و محنت ستمديدگان و مظلومان ساكت ننشينند.و ما اَخَذَ اللّه‏ علي العلماءِ أنْ لايُقاروا علي كِظَّة ظالم و لاشَغبِ مظلومٍ.

اسلاید 24: 2. مديريت بي‏تعهد و بي‏تخصص: حضرت علي عليه‏السلام درنهج البلاغه بیان می کند كه در صورت حاكميت افراد فاسق وسفیه(كسي كه عقلانيت اقتصادي ندارد) سرمايه‏ها هدر داده شده و امكانات و مواهب الهي وسيله استثمار و برخورداري خاص مي‏شود

اسلاید 25: 3. حاكميت معيارهاي غيرديني:در جامعه‏اي كه ايثار، انفاق، قرض الحسنه و مانند اين‏ها نباشد، فقر و نابرابري و تضاد طبقاتي بالطبع بيش‏تر خواهد شد.براي نمونه، در نظام اسلامي اموال در دست انسان عاريه هستند.امام علي عليه‏السلام در اين‏باره مي‏فرمايند: «المال عارية؛ مال، عاريه است نه ملك حقيقي»

اسلاید 26: 4-توزیع ناعادلانه: آن حضرت همواره پيرو عدالت اقتصادي بود و هميشه از امتيازخواهي پرهيز مي‏كرد. ماجراي عقيل نيز گواه اين مطلب است.

اسلاید 27: ملاك‏هاوعوامل‏قشربندي و نابرابري‏هاي اجتماعي از ديدگاه اسلام در قرآن ملاك برتري و ارزش در نزد خدا همانا بعد معنوي است، نه مادي؛ زيرا قرآن مي‏فرمايد: «و رحمت پروردگار بهتر است از اموالي كه اينان جمع كرده‏اند.» (زخرف: 32) پس آيه نه تنها در پي مشروعيت بخشيدن به اختلافات طبقاتی وبرخورداری ناحق از مزاياي مادي نيستبلکه تقرب به خدا و برخورداري از رحمت الهي را ارزش مي‏شمارد.

اسلاید 28: ريشه اختلافات و نابرابري‏هاي اجتماعي از ديدگاه اسلامكانَ النّاسُ أُمَّةً واحِدَةً فَبَعَثَ اللّهُ النَّبِيِّينَ مُبَشِّرينَ وَ مُنْذِرينَ وَ أَنْزَلَ مَعَهُمُ الْكِتابَ بِالْحَقِّ لِيَحْكُمَ بَيْنَ النّاسِ فيمَا اخْتَلَفُوا فيهِ وَ مَا اخْتَلَفَ فيهِ إِلاَّ الَّذينَ أُوتُوهُ مِنْ بَعْدِ ما جاءَتْهُمُ الْبَيِّناتُ بَغْيًا بَيْنَهُمْ فَهَدَي اللّهُ الَّذينَ آمَنُوا لِمَا اخْتَلَفُوا فيهِ مِنَ الْحَقِّ بِإِذْنِهِ وَ اللّهُ يَهْدي مَنْ يَشاءُ إِلي صِراطٍ مُسْتَقيمٍ. (بقره: 213)

اسلاید 29: مردم گروه واحد بودند و خدا انبياي بشارت‏دهنده و ترس‏دهنده را با دستور بر مبناي حق فرستاد تا آن كتاب، در اختلافات مردم حَكَم باشد، ولي كساني كه كتاب بر آن‏ها آمده، پس از رسيدن شواهد آشكار عده‏اي در آن اختلافات كردند. انگيزه اين اختلافات غير از حسد و برتري‏خواهي بين خودشان نيست، ولي پروردگار كساني را كه ايمان آورده‏اند در مورد اختلاف، با مشيت خود به واقعيت رهبري مي‏كند و خداست كه هر كه را اراده فرمايد به راه مستقيم هدايت مي‏كند.

اسلاید 30: در مجموع مي‏توان گفت كه سه چيز موجب اختلاف و نابرابري است:1. كيفيت و كميت بهره‏برداري افراد يك جامعه از يكديگر؛2. كيفيت و تفاوت ادراكات، چه در اساس زندگاني و چه در اعتقادات قلبي.3. كيفيت مسيري كه كاروان اجتماع بايد به سوي مقصد بهزيستي بپيمايد؛

اسلاید 31: ديدگاه اسلام در زمينه نابرابري نژادي پيش از ظهور اسلام، نژادپرستي تمامي جوامع را دربرگرفته بود.اسلام آمد تا وحدت بشري را در آغاز و انجام، زندگي و مرگ، در حقوق و وظايف در پيشگاه خدا و قانون و دنيا و آخرت اعلام كند و بفهماند كه جز عمل شايسته چيز ديگري نتيجه ندارد و عزت و شخصيت از آن پرهيزكاران استاز آيات خداوند است اين آفرينش آسمان‏ها و زمين و تفاوت زبان‏ها و رنگ‏هايتان؛ همانا در اين امور نشانه‏هايي براي بينش جهانيان پديدار است. (روم: 22)

اسلاید 32: عوامل فقر و تضادطبقاتي و نابرابري‏هاي‏اقتصادي از ديدگاه‏اسلام الف) بيكاري و تن‏پروري ب) مصرف‏گراييج) سوء تدبيرد) بي‏اعتنايي به نيازمندان

اسلاید 33: قشربندي اجتماعي از ديدگاه انديشمندان مسلمانديدگاه استاد مرتضي مطهرياز ديدگاه استاد مطهري، همه مردم از هر نظر در يك حدّ و يك مرتبه و يك درجه نمي‏توانند باشند و جامعه خودبه‏خود مقامات و درجات دارد. از اين نظر، مانند يك پيكر است. وقتي كه مقامات و درجات دارد، بايد تقسيم‏بندي و درجه‏بندي شود استاد مطهري بر اين باور است كه اگر حقوق مردم محفوظ و جامعه عادل و متعادل باشد و تبعيض، محروميت و احساس غبن در مردم نباشد، عقايد و اخلاق پاك، صفاي قلب و اعمال خوب بيش‏تر مي‏شود.

اسلاید 34: ديدگاه امام خميني رحمه‏الله علیه ديدگاه امام خميني رحمه‏الله درباره قشربندي و نابرابري بين انسان‏ها اين نتيجه را مي‏گيريم كه تأكيد حضرت امام رحمه‏الله بر جنگ فقر و غنا با استناد به آيات قرآن كريم و سنت پيامبر اكرم صلي‏الله‏عليه‏و‏آله اصل جنگ ميان فقر و غنا را مقدمه انسان‏سازي مي‏داند «جنگ فقر و غنا قدرداني از مستضعفين است كه در طول تاريخ در كنار انبيا و اوليا جنگيده‏اند، انقلاب اسلامي را به پيروزي رسانده‏اند.»

اسلاید 35: دیدگاه دکترعلی شریعتیاز نظر دكتر شريعتي، عامل جذب‏كننده سياه‏پوستان به اسلام، صرف نظر از دو گونه تلقي خاص برابري نژادي، احترامي است كه اسلام براي همه انسان‏ها، فارغ از رنگ و نژاد و... قايل است.»

اسلاید 36: نتیجه گیریاز ظواهر آيات چنين برمي‌آيدکه قرآن از يك‌سو همة گونه‌هاي نابرابري موجود در جامعه را غيرطبيعي تفسير نمي‌كند از سوي ديگر، همة ‌اين نابرابري‌ها را ازفرايند‌هاي طبيعي جامعه، ناشي نمي‌داند.

اسلاید 37: در فرهنگ قرآن‌ اصل وجود تفاوت‌هاي اجتماعي، مقتضاي حكمت‌ الهي و نظام تكوين شمرده شده است قرآن كريم ضمن اشاره به تفاوت انسان‌ها در رنگ و نژاد برتنوع استعدادهاوقابلیت ها هم اشاره داردخواستن توانستن است

اسلاید 38: آزمايش از جمله سنت‌هاي مطلق و لايتغير خداوند در نظام آفرينش، سنت آزمايش استاعطاي سرمايه‌هاي طبيعي و تكويني متفاوت به افراد با هدف آزمايش آنان در نحوة استفاده از ‌اين امكانات، صورت پذيرفته است نه امتيازبخشي و اعمال تبعيض بدون دليل و مبنا

اسلاید 39: برچهره ی دلربای مهدی صلوات موفق باشید والسلام