رساله حقوق امام سجاد علیه السلام

رساله حقوق امام سجاد علیه السلام

اسلاید 1: به نام خدا عرفان عسگری.۱۴۰۰/۱۲/۲۱ رساله حقوق امام سجاد (ع)

اسلاید 2: رِسالَةُ الحُقوق حدیثی از امام سجاد(ع) درباره پنجاه حق که بر عهده انسان است؛ همچون حق خدا، پیشوایان، اعضای بدن، خویشاوندان و اعمالی مانند نماز، روزه، حج، قربانی و صدقه. قدیمی‌ترین منابع این حدیث، تُحَف‌ُ العقول، تألیف ابن‌شُعبه حَرّانی (درگذشت ۳۸۱ق) و سه کتاب شیخ صدوق (درگذشت ۳۸۲ق)، خصال، مَن لا یَحضُرُهُ الفَقیه (از کتب اربعه امامیه) و اَلاَمالی است.حدیث‌پژوهان این حدیث را به‌جهت اعتبار راویان و منابع حدیثی‌اش معتبر می‌دانند. ترجمه‌های فارسی (متعدد)، انگلیسی، فرانسوی، اردو و هندی از این رساله منتشر و شرح‌های بسیاری بر آن نوشته‌ شده است.

اسلاید 3: معرفی اجمالی رسالةالحقوق، حدیثی است از امام سجاد(ع) که در آن حقوقی که برعهده انسان است، همچون حق خدا، حق پیشوایان، حق خویشاوندان و حق اعضای بدن بیان شده است.طبق نقل صدوق در خصال، امام سجاد(ع) این حدیث را به‌صورت نامه برای یکی از اصحابش نوشته است. در این نقلِ صدوق، در آغاز حدیث آمده است: «این نامهٔ علی بن حسین است به یکی از اصحابش .»

اسلاید 4: اعتبار حدیث و منابع آنحدیث‌پژوهان با توجه به سلسله سند رسالة الحقوق و اینکه در کتاب‌های معتبر حدیثی آمده است، اعتبار بسیاری برای آن قائل‌اند.حدیث را ابوحمزه ثمالی از امام سجاد(ع) نقل کرده است که رجالیان شیعه او را از «شیعیان برگزیده»، «ثقه» و «معتمد» توصیف کرده‌اند.قدیمی‌ترین منابع حدیثی هم که روایت در آنها به‌طور کامل نقل شده، عبارت‌اند از: تُحَف‌العقول، تألیف ابن‌شُعبه حَرّانی، (درگذشت ۳۸۱ق)، خصال،من لا یَحضُرُهُ الفقیه و اَمالی،هر سه نوشته شیخ صدوق، (درگذشت۳۸۲ق).به‌گفته محدث نوری در مُستَدرَک‌الوسایل، سید بن طاووس (۵۸۹-۶۶۴ق) هم حدیث را در کتابش فلاح‌السائل آورده و گفته است که آن را از کتاب رسائل‌الائمه، نوشته کلینی نقل می‌کند. البته این مطلب در نسخه چاپی کتاب فلاح‌السائل نیست؛ اما مصححان مستدرک می‌گویند در نسخه سنگی آن وجود دارد .نکته دیگر اینکه کتاب رسائل‌الائمهٔ کلینی از بین رفته است.تفاوت منابعدر منابع حدیثی متن رساله حقوق با اختلاف‌هایی نقل شده است. از جمله در دو کتاب تُحَف‌العقول و خصال، حدیث به‌صورت مفصل‌تر آمده است و مقدمه‌ای دارد که چکیده‌ای از مباحث حدیث را بیان می‌کند. این مقدمه در کتاب من لا یَحضُرُهُ الفقیه و اَمالی وجود ندارد. همچنین در کتاب امالی، حدیث با حق انسان بر خودش آغاز می‌شود؛ برخلاف سه کتاب دیگر که با حق‌الله آغاز می‌شوند.