صفحه 1:
به نام خدا
: نام سازنده
موضوع : سقط جنین از دید گاه اسلام .
* نام استاد
*دانشکده : رشته
صفحه 2:
در این کتاب سقط جنین را از چهار دیدگاه بررسی می کنین که
عبارت اند از :
١ . دیدگاه اسلام
۲ . دیدگاه اخلاقی
۳ . دیدگاه قانونی
۴ دیدگاه فقهی
صفحه 3:
دید کاملسام #۴
در اسلام قوانین سقط جنین با دیگر ادیان تفاوت اساسی دارد؛ بدین بیان که این عمل
نه تنها حرام است. بلكه حتى در مراحلى از رشد جنين ديه انسان كامل بدان تعلق /
میگیرد و حکم شرعی آن قصاص است. قرآن کریم به زيبايى به بيان دقيق مراحل نم
جنینی پرداخته است:
آیا انسان نطقه ای از منی نبود که به سوی رحم روان بود ؟ ما انسان را از
آب نطفه مختلط مرد و زن خلق کردیم. سپس از نطفه علقه افريبديم؛
سپس علقّه را به صورت مضفه در آوردیم؛ سپس مخفه را به حالت
استخوانی در آوردیم؛ و روی استخوان ها را گوشت یوشاندیم.
آن را نیکو بیاراست و از روج در آن دمید .
بر همین مبناء اگر در هریک از این مراحل. سقط جنین هر یک از اين مراحل»
جنین صورت گیرد.دیه آن متفاوت با مرحله دیگر است.
صفحه 4:
دید گاه اخلاقی
امروزه بحث از سقط جنین از موضوعات پیچیده اخلاق پزشکی است که با وجود
پیشرفتهلیی که در زمینه های مختلف پزشکی و تشخیص بیماریها قبل از زایمان ایجاد
شده.به تعمق بیشتری نیاز دارد. در لين باره‌با پرسش های بسیاری از لین دست روبه
روییم: جنین چیست؟ سقط یعنی چه؟ یا سقط جنین‌به سن بارداری مربوط است؟ آیا
سقط جنینبا نیت فاعل ّن مرتبط است؟ لیا مسئله و چللش اخلافی در سقط جنین با
موضوع جنسیت جنین تفاوتی میکند؟ آیا سقط جنین در صورت رضایت والدین یا عدم
gli! cubs, تفاوت دارد؟ لیا برای حفظ جان مادر میتوان.به سقط جنین اقدام کرّد؟
آیا در صورت ابتلای جنین‌به بیماری لاعلاج می توان سقط جنین کرد؟ اگر حاملگی
مادر براثر زنا و تجاوز به عنف باشد. آیا می توان اقدام به سقط نمود؟
نظر فقها در پاسخ‌به لین پرسشها یکسان نیست و دلايل مورد اقامه انها اندكى باهم
متفاوت است. اما آنچه در لین باره اتفاق نظر دایند. در قانون مجازات اسلامی در مواد
۹ ۶۲۳ و ۶۲۴ آمده است. افزون بر این. موارد جواز سقط نیز در قانون مجازات
اسلامی بیان شده است.
صفحه 5:
* دید گاه قانونی و حقوقی
) قانون مجازات اسلامی
در موادی از قانون مجازات ماده ۶۲۲: هر کس عللم» و «عامدا»با جنین وی شود. علاوه بر پرداخت دیه یا
قصاص محکوم خواهد شد.
قانون مجازات اسلامیبه مسئله سقط جنین اشاره شده است: عالما و «عامداً»به واسطه ضرب یا اذیت و
آزار زن حامله موجب سقط جنین وی شود علاوه بر پرداخت دیه‌یا قصاص. حسب موردبه حبس ازیک تا
سه سال محکوم خواهد شد .
#ماده ۱۹۲۳:
هرکس به واسطه دادن ادویه یا وسایل دیگر موجب سقط جنین زن گردد شش ماه تا یک سال/حبس
محکوم می شود و اگر عالما و «عامداً» زن حامله ای رابه استعمال ادویه.یا وسایل دیگری دلالت ذ
جنین وی سقط گردد.به حبس از سهتا شش ماه محکوم خواهد شد. مگر اينکه ثلبت شود این اقدام بر
حفظ حیات مادر است. در هر مورد حکم به پرداخت دیه مطابق مقررات مربوط داده خواهد شد.
#ماده ۱۲۶:
اگر طبیب یا ملعاییا داروفروش و اشخاصی کهبه عنوان طبلبت یا ماملیی-با جراحیا داروفروشی اقدام می
کنند. وسایل سقط جنین را فراهم سازند ویابه اسقاط جنین مباشرت نمایند..به حبس از دوتا پنج سال
محکوم خواهند شد و حکم به پرداخت دیه نیز مطابق مقررات مربوط صورت خواهد پذیرفت.
صفحه 6:
۲ مواد ۹۰ و ٩۱ قانون تعزیرات حکومتی
مجازات مادری که سقط جنین می نماید. پرداخت دیه است.
مجازات سقط جنین به وسیله طبیب یا قابله دو صورت دارد:
اگر روح در جنین دمیده نشده باشد مجازات طبیب يا قابله دیه است؛ و اگر روح در جنین دمیده شده باشنا و
پرشک اقا اقداه zy a جنین لد مجارات اوفساس اس اک با فيلك عادر رابت رسای دا
جنین راهنملیی کند . اعم از اينکه روح در جنین دمیده شده باشد پا خیر - مجازات طبیب یا قابله شش
تا سه سال حبس است. و اگر غیر طبیب یا قابله به همین گونه زن حامله را راهنملیی کند,
شش ماه حبس تعزیری خواهد بود.
۴۳ قانون سقط درمانی ماده واحده:
سقط درمانی با تشخیص قطعی پزشک متخصص و تأیید پزشکی قانونی مبنی بیماری جنین - که ب
عقب افتادگی یا ناقص الخلقه بودن موجب حرج مادر است - و يا بیماری مادر که با تهدید جانی مادر
باشد. قبل از ولوج روح با رضایت مادر مجاز است و مجازات و مسیولیتی متوجه پزشک نخواهد بود. مت
از اجرای مفاد ن» بهمجازات و مسئولیتی متوجه پزشک مباشر نخواهد بود. متخلفان از اجرای
قانون به مجازات های مقرردر قانون مجازات اسلام محکوم خواهند شد.
ات او سه |
صفحه 7:
#دیدگاه فقهی
اینک که مبلنی حقوقی و قانینی سقط جنین را دانستیم. در مقام نتیجه گیری وبا پذیرش لین ک سقط جنین ۱
اسلام حرام استبه بیان برخی اضطرارها و احکام متفایتی ک شلمل آن ها میشود حی پردازيم. این موارد اضطرار
را عمدتا به سه دسته میتوان تقسیم نمود : |
! هنگامی که بقای جنین حبات مادر را به خطر می اندازد.
۲ جنین در صورت تولد به دلیل نقصهای مادرزاد: is
۳ تولد جنین مشکلات بسیار بزرگ و طاقت فرسایی را برای والدین ایجاد می کند
در فرض اول که بقای جنین حیات مادر رابه خطر حی اندازد. بلید دو حللت را در نظر گرفت. یکی هنگامی که مادر
قبل از تولد جنین بمیرد که در این حالت بی شک اگر عمل سقط انجام نشود و مادر فوت کند. جنین نیز در رحم او
حللت دوم زملنی است که خطر مرگ مادر برای چس از زایمان باشد. ب 1
مادراتفاق می افتد که نمی تولند فشار و اضطراب زایمان,یا سزارین را تحمل کند. در لین حالت نجات جان ماه
تنها وقتی بر نجات جان جنین اولی است که سن جنین کمتر از چهار ماه باشد و ولوج روح صورت نگرفته باشد.
ولی پس از چهار ماهگی نمی توان بين مادر و جنین اولویت قائل شد.
در فرض دوم که جنین به نقص شدید مادرزادی نظیر سندرم داون
قبل از چهار ماهگی می توان جواز شرعی و قانینی سقط جنین را صادر کرد. در فرض سوم نب
موجب عسر و حرج والسین شود. نمی توان جواز شرعی و قانینی سقط را در هیچ سنی از رشد
مگر آنکه مادر برلثر زنایبه عرف باردار شده باشد و موجبات زحمت و آزار بسیار مادر و چه بسا فرزند را فراهم
کند. آنگاه برخی در قبل از چهار ماهگی جواز شرعی و قانونی سقط را صادر می کنند."
صفحه 8:
* اتانازی (مر کت آسانی)
چیستی اتانازی؟
حیات در اسلام. مقدس و دارای ارزش بسیار است؛ تا آنجا که به هیچ بهانه ای نمی توان آن را
زایل کرد. در واقع هیچ کس صاحب حیات و ممات خودش نیست و تنها خداوند است که حق
دارد جان انسانها را بستند. به همین دلیل, اتانازی به معنای رایج OT و با تفکر رایج در غرب
هر گز نمی تواند مبنای انديشه و عمل مسلمانان باشد. اما پرداختن به این موضوع از جهاتی دیگر
آهمیت می یابد که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.
اتانازی که از واژگان یونانی لا] به معنای راحت و خوب و کام بخش و واه 2513
معنای مرگ مشتق شده که به صورت تحت اللفظی مرگ خوب يا راحت معنا مراد
هدف از اتانازی, میسر کردن مرگ شیرین برای بیمار است. هرچند عمدتاً و اسیا کاستن از/درد
بیمار صورت می پذیرد. اما گاه ممکن است افزون بر آن, تخصیص و منابع نیز در نظر باشد.
تخت لان)| کم است و بیمار نیز در حال احتضار است و به . او امیدی نمی رود. از اين رو چنیل
تصمیم گرفته میشود که به حیات او خاتمه دهند تا تخت ل] را به بیمار دیگری بدهند
اولویت بیشتری دارد. این مسئله می تواند به مسئله درمان بیهوده نیز مرتبط باشد. لن چنان
در فصول قبل اشاره شد.
صفحه 9:
انواع اتانازی
۱.اتانازی فعال
منظور از این حالت. انجام عملی است که موجب مرگ بیمار خواهد شد. اين عمل را مى
توان به دو دسته تقسیم نمود:
۱ - ۱. اتانازی فعال داوطلبانه: پزشک و بیمار در قصدی مشترک نسبت به خاتمه حیات
بیمار تصمیمی آ گاهانه گرفته و اقدام می کنند. به بیانی دیگر. بیمار برای رهایی از درد و
رنج. پزشک را به یاری می طلبد و پزشک نیز براساس آگاهی از لاعلاج بودن بیماژی اوء
موجبات چنین اقدام مشتر کی را فراهم میکند.
۱- ۲. اتانازی فعال غیرداوطلبانه: بیمار ظرفیت تصمیم گیری ندارد (مثلا در حالت
اغماست) و به همین دلیل پزشک يا تیم پزشکی, کمیته اخلاق پزشکی یا خانواده بیمار و یا
قاضی تصمیم می گیرند به حیات بیمار خاتمه دهند.
۱- ۳. اتانازی فعال اجباری: در این حالت بدون دخالت بیمار یا خانواده او و یا قاضی
موجبات خاتمه حیات بیمار فراهم می شود؛ بدین معنا که پزشک یا کادر پزشکی عامدانه
و خودسرانه به زندگی بیمار خاتمه میدهند.
صفحه 10:
۲ اتانازی غیر فعال
منظور از این حالت آغاز نکردن درمان با مراقبتهای حیاتی است . یعنی حتی وقتی به درد
و ناراحتی بسیار مبتلاست نیز انجام نمی دهند. اتانازی غیرفعال نیز خود به دو گونه است:
۲ ۱. اتانازی غیر فعال داوطلبانه: بیمار
مار دارای صلاحیت تصمیم گیری است و از همان ابتدا از پذیرش درمان سر باز میزند. . ۲
. ۲ . اتانازی غیرفعال غیرداوطلبانه: پیما
بیمار صلاحیت تصمیم گیری ندارد و به همین دلیل در جریان تصمیم گیری دخالت
بیمارانی به کار می رود که شرایط و
تصمیم گیری دخالت داده نمیشود. اتانازی غیر فعال غیر داوطلبانه معمولا درمواردی به کار/
می رود که شرایط بسیار وخیمی دارند و پزشکان نیز مطمئن اند که درمان امکان پذیر
نیست که در این صورت. یا درمان را قطع می کنند و بیمار را از مواد غذایی یا دارو محروم
می کنند و یا اگر مثلا بیمار در سیر بیماری اش دچار عفونتی شود. درمانی برای عفونت او
آغاز نمی گردد. اتانازی غیر فعال عموما در مورد بیمارانی است که در مراحل پایانیحیات
هستند.
صفحه 11:
: دبدگاه فقهی
اما درباره مبانی فقهی این مقوله. فقها از دو اصطلاح حیات مستقر و غیرمستقر |
بهره می گيرند. حیات غیرمستقر در واقع حالت واسطه ای میان مرگ و زندگی
است که از آن به حیات ناپایدار نیز تعبیر می شود؛ یعنی هرچند که تعلق روح به
Ow به کلی از بین نرفته. آن حدی از ارتباط که زایل شده. باز گشت ندارد؟
فقها برای شناخت حیات مستقر نیز نشانه هایی بیان کرده اند که شمولی تام و عام
ندارد اما بسیار کمک کننده است؛ مانند استمرار زمان نشده است؛ مانند ام
زمان حیات و قابلیت بقا و نیز داشتن ادراک و افعال کو درک عرفی که عملا
درک پزشکان از وضعیت بیمار است چه بیماری دارای حیات مستقر باشد و مورد
اتانازی قرار گیرد. بیشک به . قتل رسیده. اما چنانچه بیماری حیات غير مستة
داشت و امیدی به او نبودحکم متفاوت با حالت قبل تفاوت خواهد داشت.
صفحه 12:
تیموری برای اولین بار موفق به پیوند درباره پینی قطع شده شخصی شدند و به دنبال آن, جهان غرب جراحی پلاستبا
رااز مسلمانان فراكرفت. و عمليات ييوند اعضا به شكل نوين در قرن بيستم كليد خورد. اولين پیوند. عروق در
۹۰۲ م توسط دکتر آلکسیس کارل کو اولین پیوند موفق کلیه در سال ۱۹۵۴ ع دز آمره
اراد در كته كان و ميان به مرك مقر حر مین ریز ما با ود که اه زان ول
توجه پیشرفت های سریع دانش پزشکی راهی موّثر در درمان بیماری های صعب العلاج است. هرچ:
yk eee Ce oe ی ور
است. با توجه به اینکه امروزه پیشرفت دانش و تکنولوژژی در ز
تناسب آن مباحث اخلاقی در پیوند اعضا نیز تحولات شگرفی يافته است. به نحوی که مباحث و موضوعات
خصوص پیوند. توجه حقوقدانان. رهبران مذهبی و فیلسوفان اخلاقی را به این موضوع معطوف نموده است؛ فر"
و مذاهب مختلف در جوامع تأثير زیادی در تصمیم گیری اخلاقی و امر پیوند اعضا دارند.
پیشرفت های علم و تکنولوژی پزشکی و همچنین فناوای مراجع معظم تقلید است.
صفحه 13:
۲) اقسام پیوند اعضا
برداشت عضو و پیوند آن به بیماران نیازمند از حیث خصوصیات دهنده و گیرنده عضو و نوع و جنس
پیوندی دارای اقسامی است. در یک تقسیم کلی, پیوند اعضا به دو صورت قاب تصور است: از حیوان به
انسان و از انسان به انسان؛ صورت دوم هم ممکن است digg انسان مرده به زنده پا از زنده به زنده باشد.
همچنین در پیوند از زنده به زنده ممکن است عضوی از بدن خود انسان به جای دیگری از بدن همان
شخص پیوند شود یا این پیوند روی انسان دیگری صورت پذیرد.
به دلیل اينکه عملیات مرگ در مردگان طبیعی به سرعت پیشرفت کرده و اختلالات به اعضا و سلول ها
سرایت نموده و در نتیجه به مرگ کامل بدن منتهی می شود فرصت طلایی حیات عضوی در این
دست رفته و اعضای مردگان طبیعی به جز قرنیه چشم. در مسئله پیوند اعضا نقش مهمی ایفا نمی
در مبتلایان به مرگ مغزی که از شایع ترین دلایل منجر به فوت در حوادث میباشد بیمار فعالیت های
و ساقه مغز خود را از دست داده و فاقد تنفس و پاسخ به تحریکات داخلی و خارجی می باشد در ان
شرایط احتمال باز گشت فعالیت های مورد اشاره مطلقا وجود نداشته و بیمار دارای ضربان خودکار قلب
است که ادامه این ضربان هم به کمک دستگاه تتفس مصنوعی به طور موقت به مدت چند ساعت تا حداکثر
چند روز مقدور می باشد که حفظ این شرایط باعث می شود سایر اعضای فرد نیز با دربافت مقدار لازم
اکسیژن و خون. سلامت و حیات خود را حفظ کند و میتوان با پیوند اعضا از این بدن بی روح. به انسان
دیگری که به علت نارسایی عضوی در معرض تهدید مرگ قرار گرفته است عمر دوباره بخشید.
صفحه 14:
الذاست که پیوند اعضا با مرگ مغزی ارتباط تنگاتنگی دارد؛ به گونه ای که اگر موم
مرگ مغزی حل نشود. پیوند اعضا نیز متوقف خواهد ماند.
از نظر تاریخی برای اولین بار مرگ مغزی در سال ۱۹۵۹ م توسط دو دانشمند فرانسوی
تحت عنوان « اغمای زمان گذشته به صورت علمی شرح داده شد. در اين تعریف به جای
کلمه مرگ مغزی از اغمای زمان گذشته و یا کمای غیر قابل بر گشت استفاده شده است
که این تغییر نام به عقیده برخی توانست بسیاری از مشکلات پزشکی را Jo نماید. چون
حالت کمای غیر قابل بر گشت نیز به عنوان مصداقی از مرگ مغزی شناخته شد. لیکن
واقعیت را نمی توان با تغییر نام حل کرد و در حال حاضر نیز حالت مرگ مغزی کاملاب
حالت کمای عمیق تفاوت دارد و حالت کمای عمیق را نوعی حیات تلقی می کنند. پس از
آن در سالهای بعد با توجه به پیشرفت دانش پزشکی و نیاز به پیوند اعضا در کشورهای
مختلف از جمله کشورهای آمریکایی و اروپایی و آسیایی تلاش هایی برای ارائه
معیارهای تشخیص مرگ مغزی صورت گرفت تا با استفاده از اندامهای حیاتی مانند قلب.
كليه. ريه کبد. چشم و ... از بیماران مرگ مغزی قبل از توقف قلب. بیماران نیازمند به
پیوند اعضا را از مرگ حتمی نجات دهند.
صفحه 15:
۳ مسائل اخلاق
مسائل اخلاقی مربوط به پیوند اعضا که تاکنون در محافل پزشکی و دینی به آنها پرداخته
شده است را می توان تحت عناوین ذیل بیان کرد:
۱ اطمینان از مرگ فرد
اطمینان از مرگ فرد. جهت تأييد جراحى جدا كردن عضو ييوندى از بدن فرد دهنده
ضرورى است؛ مرك مغزى بايد حتما توسط كميته علمى - اخلاقى كه بدين منظور فعاليت
مى نمان مورد تأييد قرار كيرد. مسلم اين است كه تلاش لازم براى حفظ حيات فرد
(خصوصاً داوطل اهداء عضو) بايستى صورت كرفته واز سودجويى هاى مادى يرهيز شوة»
در وضعيت بالينى وجود دارند كه بسيار نزديك به وضعيت مرك مغزى ميباشند چرا که
هردو با صدمه خيل شدید نورولوژیک همراه می باشند و به ناچار به سمت مرگ خواهند
رفت که عبارتند از:
الف) وضعیت پایدار نباتی (۳۷5) که در اثر یک دوره اختلال در اکسیژن رسانی بافت مغز
ایجاد می گردد.
ب) کودک متولد شده با اننسفالی که سطوح فوقانی مغز ( بالای ساقه مغز) را دارا می باشد.
صفحه 16:
۲ مسائل اخلاة ن فرد گیرنده و دهنده
پیوند عضو نحوه انتخاب فرد گیرنده پیوند. از مسائل اخلاقی مهم در مبحث پیوند می باشد
كه متأسفانه امكان اعمال شيوه هاى غير اخلاقى در آن وجود دارد. متأسفانه كاه وجود ياداش
و بهره مادی در قبال اهداء عضو و میزان آن, تنها عاملی است که فرد گيرنده پیوند را
مشخص می کند. بالا بودن احتمال موفقیت پیوند. طول عمر عضو پیوندی, طول عمر و کیفیت
زندگی بیمار گیرنده پیوند و میزان باز گشت به حیات طبیعی از شرایط مهم انتخاب فرد
گیرنده پیوند می باشد
شناسایی بیماران اورژانس در این مقوله اهمیت بسزایی دارد. مسلما عوامل دیگری چون
Ul no مفید بودن فرد برای جامعه یا تمایل فرد دهنده به اهداء عضو به فردی خاص.ء گاه
تواند شرایط فوق الذکر را تحت الشعاع قرار دهد. اما در هر حال اولویت دادن به افراد دارا
وجهه اجتماعی افراد دارای سطح هوشی بالاء افراد صاحب پست و مقام و ثروتمندان در اثر
کمبود اعضای پیوندی در مقابل تقاضای زیاد دیده میشود و همچنین رد کاندید پیوند در
مورد بیماران دیابتی, مسن و افراد نزدیک به مرگ, افراد دارای اختلالات روانی ۲۲ عملی
غیر اخلاقی و خلاف عدالت اجتماعی است.
صفحه 17:
۳ طولانی کردن حیات فرد با پیوند اعضای حیاتی ِ
مسئله طولانی تر کردن حیات. گاهی بلافاصله پس از تولد به وجود می آید.
آنگاه که پزشک باید در مورد نوزادان ناقص الخلقه که احتمال کمی برای
زنده ماندن دارند. تصمیم بر مداخله یا عدم مداخله بگیرد. گاهی نیز با
تصمیم های راجع به نگهداری مکانیکی حیات افرادی که صدمه شدید مغزی
دارند. (توسط دستگاههای مصنوع انسان)» پیوند اعضاء حیاتی, احیای بر
که پیماری مرگ آور دارد؛ ادامه می یابد. ** و چه بسا ممکن ۱
افزايش طول عمر انسان از طریق پیوند اعضا در تعارض با دیدگاه های
خداشناسانه تلقی شود چرا که به تصریح آیات و روایات مرگ و زندگی فقط
به دست خداست و چه بسا پیشرفتهای علمی بشر به ویژه در علم پزشکی
مثل شبیه سازی با پیوند اعضا با تلقیح مصنوعی و .... اگر درست تبیین
نشوند نوعی دستکاری در شرایط طبیعی و نقض احکام الهی محسوب شود.
صفحه 18:
۴ توجه به حساسیت های عاطفی اعضای خانواده اهدا کننده
عضو گاهی ممکن است خود فرد مایل به اهدای عضو خود پس از
مرگ باشد. اما خانواده او مخالفت کنند. در اینجا این سوّال اخلاقی
پیش می آید که آیاء فرد مایل است فردی در آینده از عضوی از
بدن او بهره مند شود یا برای حساسیت های خانواده پس از مر گش.
بیشتر اهمیتقائل است و این چیزی است که نمی توان آن را به
فردی تحمیل کرد و این مشکل وجود بود که آیا افراد خانواده و عم
انها پس از مرگ فرد مهم تر است يا نفع رساندن به فردی که اهدا
کننده حتی او را نمی شناسد؟ در اين موارد لازم است پزشکان و
بیمارستان ها از خانواده شخص اهدا کننده عضو نیز کسب رضایت
کنند
صفحه 19:
۵) توجه به حیات ابدی و اخروی و نقش آن در تسکین آلام خاذ
فرد اهدا کننده عضو
اعتقاد به حیات جاودانه و ابدی و گذرا بودن دنیای فانی. تحمل مصائب و |
سختیهای موجود در زندگی انسان را آسان می کند؛ خداوند متعال در قرآن |
کریم به پاداش صابرین در مصیبتها اشاره کرده و آنها را در زمره هدایت
بافتگان کار میدهد. و در روايات معصومين علة تحمل ey ند
پاکی و ب بخشش گناهان و رحمت برای موّمن معرفی شده است. ee
نجات جان انسانها اجر و پاداش عظیم بیان شده است؛ توجه به این پاکراث
هاى الهىء مى تواند تسكين دهنده درد و رنج خانواده فرد اهدا كننده ع
باشد.
صفحه 20:
۴ )بیان دیدگاه ها
نتقال مبتلایان به مرگ مغزی» ۲۰۲ اعلام
مرگ مغزی و تجویز برداشت اعضای سالم متوفیان مغزی را بیش از پیش میان ساخته
است؛ لکن به دلایل مختلف از جمله منقح نبودن موضوع مرگ مغزی نزدکی از فقهای عظام
شیعه و علمای اهل سنت. عدم توجه به تحولات موضوعات احکام . قانونی» در کنار باورها و
اعتقادات مردم و مواردی از اين قبیل. باعث به دیدگاه های متفاوت در موضوع پیوند اعضا
شده است که به طور اجمللی به دیدگاه های مخالفان و موافقان برداشت عضو از مبتلایال به
مرگ مغزی وجود آمدن دید گاههای متفاوت در موضوع پیوند اعضا شده که به طور اجمالی/
برخی از دید گاههای مخالفان و موافقان اشاره می شود:
دید گاه مخالفین
)١ هتک حرمت
دلیل عمده مخالفان برداشت عضو از مردگان و پیوند آن به بیماران نیازمند این است که
شکافتن بدن مرده و بریدن اعضای او هتک Cro p> میت است.
صفحه 21:
۲) تعدی به قوانین نظام آفرینش
افزایش طول عمر انسان از طریق پیوند اعضا مشکلی است که ممکن است در تعارض با
دیدگاه های خداشناسانه تلقی شود. با این یورش علمی. قاعده و نظام مادی قدیمی عالم هستی
به هم ريخته, سرانجام ما در می یاییم که فناوری های جدید ما را مجبور کرده است که گاهی
در اين پرسش قدری تأمل کنیم که آیا قوانین جامعه می تواند در تناقض با چیزی که ما آن را
قوانین طبیعت می شناسیم. مثل احترام به رسوم شامل پیوندهای خانوادگی و ارزث
فرهنگی باشد؟ این بحث موضوعی است که بعضی از گروههای مذهب بودا نیز معتقدئد که
طولانی کردن زندگی انسان با پذیرش ار گان بدن فرد دیگری به وسیله پیوند اعضاء غير
طبيعى و غير اخلاقی است و همچنین انتظار مرگ دیگران برای ادامه حیات در دیدگاه آز
غیر اخلاقی است."
این استدلال نيز به اين دلیل قابل پذیرش نیست که حفظ سلامتی, پیشگیری از ابتلا به بیماری
و درمان بیماری ها از بدیهیات عقلی بوده و شرع نیز آن را تأييد كرده و حتی واجب می داند.
بنابراین به کار گیری شیوه های درمانی با رعایت حدود الهی امری پسندیده بلکه لازم است.
صفحه 22:
۳)داشتن عواقب منفی اجتماعی
این دلیل مبتنی بر این نکته است که پذیرش جواز برداشت Lael جهت پیوند
و توصیه به آن. موجب عواقب منفی اجتماعی است که بسیاری از آنها قاب
کنترل نخواهد بود.
در پاسخ به این موضوع گفتنی است. در صورتی که با وضع مقر le ee
كار كيرى احتياطهاى لازم بتوانيم جلوى اين مفسده را بگیریم. قطعا قطعا
نمى تواند دليلى بر منع باشد؛ جنان كه در حال حاضر در كشورهاى
صرف جواز عمل. اكتفا نكرده اند و مقررات ويه اى را براى ساماندهى |
برداشت و كاشت اعضا در نظر كرفته اند.
صفحه 23:
(حرمت خرید و فروش اعضای میت
برخی از فقهای شیعه و سنی با استناد به آیه «انما حرم علیکم الميتة و الم » و «خمت علیکم الميتةٌ و
الم ...» و روایاتی که مطلق خرید و فروش و استفاده از مردار را ممنوع کرده و در زمره وجوه حرام |
شمرده است. هر نوع بهره وری و خرید و فروش اعضای بدن مرد گان را جایز ندانسته و معتقدند
اساسأ جسم انسان محل خرید و فروش نیست. . _ ِ
این استدلال صحیح نیست زیرا مستفاد از ظاهر این آیات و قرائنی که در آیات بعدی و روایات دی
وجود دارد این است که از استفاده نامشروع و خوردن میته نهی شده است نه هر گونه Bl
و عقلایی و خرید و فروش .
د. امکان سوء استفاده های احتمالی از اعضای بیماران مرگ مغزی
یکی از دلایل مخالفان خرید و فروش عضو بیماران مرگ مغزی را می توان در آمد به استفاده
احتمالی از سوی برخی پزشکان. افراد سودجو و حتی ثروتمندان دانست .
صفحه 24:
در پاسخ باید گفت مشکلات موجود نمی تواند دلیل موجه برای منع استفاده از
اعضای بیماران مر گ مغزی باشد بلکه نیازمند کنترل و در نظر گرفتن راه کارهای
منطقی است چرا که گاهی درمان برخی از بیماریهای صعب العلاج حداقل تا به
امروز جز از طریق پیوند اعضا امکان پذیر نیست. و امید است با پیشرفتهای
چشمگیر علمی فناوریهای نوین پزشکی در عرصه شبیه سازی و سلولهای بنيادین
شاهد تحولات اساسی در درمان این گونه بيمارى ها باشيم .
۶) وجوب حفظ و باز گر داندن امانت مبنای مخالفت با پیوند اعضا د
مخالفت با اهدای عضو است. آنها از یک سو این اقدام را با کرامت و شخصیت
انسانی متعارض میدانند و از سوی دیگر معتقدند که چون بدن انسان امانت هی
است. دخل و تصرف در آن جایز نیست. بلکه لازم است که عینا آن را به صاحبش
باز گرداند و صاحب این بدن کسی نیست جز خداوند. بنابراین چگونه میتوان تکه
اى از اين بدن را بخشيد ؟
صفحه 25:
در این استدلال بحث از امانت های الهی به ميان می آید؛ بدین بیان که به باور برخی,
مراد از امانتی که بر آسمانها و زمین و کوهها عرضه شد. ولی آنها از پذیرش آن سر
باز زدند انسان آن را بر دوش کشید. اعضای بدن ادمی است. از همین رو. انسان باید |
آنها را در راهی که خداوند دستور داده, به کار گیرد. البته در روایات اهل بیت بین |
اين امانت بيشتر به ولایت و امامت تفسیر شده است.
ديد كاه موافقین
ند در حفظ جان انسان
پیشک قطع اعضای مرد گان در روز گار گذشته نه تنها بی احترامی, بلکه بزر گتر/ین
اهانت حساب می آمد. اما اکنون به گفته مدافعین پیوند اعضا تلقی جامعه از قطع
در مراکز علم و درمانی به خاطر منافعی که اين کار برای معالجه بیماران و مصدو
دارد. د گر گون شده است و این حرکت را حرکتی انسانی می دانند. مدافعین پیوند
اعضا معتقدند که امروزه جداسازی اعضای جسد و پیوند به نیازمندان به هیچ وجه
توهین به مرده به حساب نمی آید بلکه ایثار و حرکتی انسانی است.
صفحه 26:
۲)رفع عسر و حرج از بیماران نیازمند به پیوند اعضا
کمبود عضو پیوندی و راههای قابل قبول اخلاقی برای تأمین اعضای مورد نیاز, مخصوصا بیماران
مبتلا به سیروز کبدی که تنها درمان قطعی این بیماران. عمل پیوند کبد است؛ آن مهم ترین
مباحث در این حیطه می باشد. در سراسر دنیا لیست انتظار افرادی که نیاز به پیوند دارند. هر
ساله به طور جدی در حال رشد است. در حالی که تعداد افراد اهداء کننده به طور نبی ثابت مانده
است و به گرد پای تقاضای روزافزون پیوند اعضا هم نمی رسد. به عنوان نمونه. متوسط تعداد
بیماران دچار نارسایی کلیه در جهان, حدود ۱۰۰ نفر در میلیون در سال بر آورد شده که فاصله
بسیار زیادی با تعداد کلیدهای اهدایی از افراد با مرگ مغزی دارد. مثلا این تعداد در آمر ی
حدود ۱۶ در میلیون, در استرالیا حدود ۱۳ در میلیون و در اروپا حدود ۱۵ در میلیون گزارش
شده است. تعداد سالانه بیماران دچار نارسایی کلیه در ایران سالانه حدود ۷۰۰۰ نفر برآورد
شده است. هرساله صدها نفر از مردم کشورمان به دلیل نارسایی کلیوی و عدم دستیابی به کلیه
پیوندی می میرند و هزاران نفر به کمک دستگاههای دیالیز. علاوه بر هزینه سرسام آور. زندگی
مشقت باری را می گذرانند.
صفحه 27:
استفتائات شرعی
سوّال ۱: الف) مرگ از دیدگاه فقهی چیست؟ آیا مرگ مغزی هم مرگ شرعی
مبتلای به مرگ مغزی را می توان دفن کرد؟ ب) آیا قطع معالجه بیمار مبتلا به ,
مغزی مانند جدا کردن دستگاه تنفس دهنده از بیمار جایز است؟
جواب: اگر قطع معالجه و استفاده از اعضای بدن بیمارانی که در سوّال توصیف شده برا
معالجه بیماران دیگر. باعث تسریع در مرگ و قطع حیات آنان شود جایز نیست غیر اب
صورت اگر عمل مزبور با اذن قبلی وی صورت بگیرد و یا نجات نفس محترمی متوقف ب
آن عضو مورد نیاز باشد. اشکال ندارد.
سوّال : آيا وصیت به اهدا یا فروش اعضای بدن, بعد از مرگ مغزی یا مرگ ق
است؟
جواب: استفاده از اعضای میت برای پیوند به بدن شخص دیگر برای نجات جان او یا درمان بیما
وی اشکال ندارد و وصیت به این مطالب هم مانعی ندارد مگر در اعضایی که برداشتن آنها از ب
موجب صدق مثله باشد و یا عرفا هتک حرمت میت محسوب شود.
صفحه 28:
۶)رویکرد قانونی و حقوقی
طرح پیوند اعضا از افراد مرگ مغزی, در آبان ماه ۱۳۷۸ به تصویب مقدماتی مجلس شورای اسلامی و در ۱۷
فروردین ماه ۱۳۷۹ نیز تصويب نهايى رسيد» اما با مسكوت ماندن اعلام نظر شوراى نكهبان در مهلت قانوني؛ در 1۳
خرداد سال ۱۳۷۹ طبق مقررات به عنوان قانون توسط ریاست مجلس ابلاغ گردید.
این قانون از یک ماده واحد و سه تبصره تشکیل شده:
ماده واحد: بیمارستان های مجهز برای پیوند اعضاء پس از کسب اجازه کتبی از وزارت بهداشت. درمان و آموزش
پزشکی می توانند از اعضای سالم بیماران فوت شده با پیمارانی که مرگ مغزی آنان طبق نظر کارشناسان خبره مسلم
باشد . به شرط وصیت بیمار یا موافقت ولی مبت برای پیوند - برای بیمارانی که ادامه حباتشان به پیوند/عذ
بستگی دارد. استفاده نمایند.
تبصره ۱: تشخیص مرگ مغزی توسط کارشناسان خبره در بیمارستان های مجهز دانشگاههای دولتی صور:
این کارشناسان با حکم وزیر بهداشت. درمان و آموزش پزشکی به مدت چهار سال منصوب می شوند.
تیم های تشخیص
تبصره ۲: پزشکان تیم از جهت جراحات وارده بر میت. مشمول دیه نخواهند گردید. در سال ۱۳۷۹ آیین نامه ۱
انون پیوند اعضای بیماران فوت شده یا بیمارانی که مرگ مغزی آنان مسلم است. به وسیله وزارت بهداشت, در:
آموزش پزشکی و نماینده قوه با هماهنگی سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران و بنا بیماریهای خ
ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ قانون پیوند اعضا تهیه شد و به تصور هیئت وزیران رسید .
صفحه 29:
a