صفحه 1:
صفحه 2:
چرا می بایست با مفهوم طبقه اجتماعی آشنا گردیم؟
مك مه : اصطلاح متداول طبقه دامنه وسیعی از مفاهیم را در بر می گیرد. اي واژه به هنكام توضيح
فرایند های تاریخی گسترده مانند فهم اختلاف منافع طبقاتی که در توضیح علل وقوع جنگ هاء ظهور
فاشيسم و بيروزى يا شكست انقلاب ها مورد استفاده قرار مى كيرد؛ موثرترین کاربرد را دشته است
طبقه اجتماعى ذ قعيت اقتصادى - اجتماعى افراد است كه بر اساس تحقيقات انجام شده؛
رابطه مستقيمى بين آن و وقوع نابهنجارى هاى روانى و اجتماعى و به تعبيرى كلى تر رفتار اجتماعى افراد
وجود دارد. وجود شكاف هاى عميق اجتماعى بين طبقات جامعه تاثير فزاينده اى در ظهور اختلالات
روانى» سرخورد كى؛ ناكامى و بى هويتى ؛ احساس محرومیت و انزوای اجتماعی دارد(رفیع پور۱۳۷۶)
كه اين ييامدهاء عاملى اساسى در انحراف از موازين زندكى اجتماعى و در نهايت نامنى براى همكان
است.
هر طبقه‌ای از نظر قدرت اقتصادی»متزلت اجتماعی.سطح سواد و سبکک زند گی:شرایط خاص خودش
اجتماعی به علت. پایین بودن سطح تحصیلات و آگاهی»
بيشتر به سمت رفتار های خطرنااک همچون اعتیاد روی می آورند و در طبقات فرادست یا میانه بواسطه
بهره مندی از امکانات و آموزش مناسب از شرایط زیستی مطلوب تری برخوردار هستند. لذا ضرورت
جویان روانشناسی با مفهوم طبقه اجتماعی در کنار دیگر مفاهیم علم جامعه شناسی آشنا
گردند تا بتوانند از این مجرا تحلیل و ارزیابی کامل تری از وضعیت جامعه و بیماران روانی خود
را دارد
بر همین اساس است که افراد در طبقه
صفحه 3:
th seat
4 عريان (قرن بنجم هجرى) ple LL
كر موعت عد اد بت گردون از او پرسم که آن چون است و اين جون
یکی را می دهی صد ناز و نعمت یکی رانان جو آغشته در خون
حکیم بزر کوار ابوالقاسم فردوسی در کتاب ماندکار شاهنامه
ن است کردار چرخ بلند دل اندر سرای سپنجی مبند
یکی را همی تاج شاهی دهد یکی را به دریا به ماهی دهد
یکی را برهنه سر و پای سفت نه آرام و خورد و نه جای خفت
یکی را دهد نوشه و شهد و شیر پپوشد به دیبا و خز و حریر
صفحه 4:
مفهوم طبقه در قرن ۱٩ نخستين بار توسط *آدام اسمیت" مطرح شد ولى از همان زمان تا اكنون ارائه تعريفى دقيق و خالى از اشکال
براى طبقه اجتماعى به آسانى ميسر نيست زيرا اختلاف نظر در اين مورد زياد است ولى اكر بخواهيم تعريف سادهاى از
طبقه ارائه داده كه خالى از بار ايدئولوث يكى نيز باشد . مى توان :
طبقه اجتماعی را گروهی از افراد دانست که دارای پایگاه اجتماعی بالسبه مشابهی هستند و از
لحاظ عواملی مانند امتیازات خانواد گی و شرایط (آموزش. در آمد و حرفه ) با هم مساوی مى
باشند. (د کتر منوچهر محسنی) و یا
طب جتماعی زا بای از شاع جامیه که SA رز مشت رک ۰
آداب معاشرت از سایرین متما
.(بورس کونن)
۱- "آرتور بوثر" (۱۹۰۲) معتقد بود: طبقه اجتماعی, مجموعه‌ای از گروههای اجتماعی است که از شرایط اقتصادی و
روابط تولیدی متزلت اجتماعی و موضح سیاسی مشابهی بر خوردارن!
"- "مكك یو "ارو من بجع گری اگوی از رم هت که به یت لت
اجتماعی از طبقات دیگر متمایژ می‌شوند و سطح تعلیم و ترییت و منشأً درآمد و مسکن و محل زندگی و... آنها متفاوت
fea
۳- "سور وکین " نیز مجموعه‌ای از افراد را که از حیث شغل؛ وضیعت اقتصادی و سیاسی شرایط مشابهی داشته باشند؛ طبقه
اجتماعی می‌داند؛؟
۴- "اوربرگ " معتقد است که طبقه اجتماعی گروه بزرگی از انسانهاست که از نظر مقام و مرتبت در سیستم تولید
اجتماعی معین بر مینای شرایط تاریخی در روابط تولیدی و مناسبات اجتماعی تولید و دسترسی به ابزار تولید و نحوه
دستیابی به ثروت اجتماعی وضعیت مشابهی داشته باشند.
صفحه 5:
در ارزیابی و اندازه گیری طبقات اجتماعی دو رویکرد اساسی وجود
دارد:
۱- استفاده از ترکیبی از ابعاد مختلف با شاخص های چندبعدی که
جهت اندازه گیری درجه و مقام کلی یا موقعیت اجتماعی فرد در جامعه
طراحی شده اند
۲- استفاده از شاخص تکد بعدی با تک بخشی که تنها از یک جنبه
مقام موقعیت فرد را می سنجد و به کارگیری آن آسان تر از شاخص
چندبعدی است.
از آنجا که هیچ طیف طبقاتی منحصر به فردی وجود ندارد نمی توان اذعان کرد
که کدام شاخص بهتر است بلکه انتخاب هر یک از روش ها بستگی به تناسب و
ارتباط آن با مسئله مورد نظر دارد(د کتر منصور صمدی»۱۳۸۵)
صفحه 6:
خصر قه اجت am
های بنیادین طبقه اجتماعی seen
a = ا
i ~ تعیین طبقه اجتماعی ب
شاخص های اصلی زیر برای تعیین طبا
شرفته»
صنعتی پیشرا
در جوامع
ERE
۳- سطح و کیفیت آموزش
۳- شغل و موقعیت حرفه ای
به خویشاوندی
007 قه اجت (oF steed
0 ذ سیاسی و اجتماعی 55 alta
الا شاخص هاى بنيادين طبقه اجتما
۱ درآمد
۲- شفل
۳- سطح تحصیلات
صفحه 7:
براى اينكه بك طبقه اجتماعی در جامعه وجود داشته باشد. باید
پنج ویژگی و معیار را دارا باشد:
۱ - محدود باشد: بدین معنی که بین هر طبقه اجتماعی محدوده و مرزی
وجود داشته باشد» که هر طبقه را از دیگری مجزا سازد. به عبارت دیگر هر
طبقه باید قوانینی داشته باشد که مشمول هر فرد در گروه باشد.
۲- نظم یافته باشد: بدین معنی که طبقات می توانند در قالب معیارهایی همچون
پرستیژ و مقام از بالاترین به پایین ترین نظم یابند.
۳ مانعه الجمع باشد: یعنی هر فرد می تواند به یک طبقه اجتماعی تعلق داشته
باشد» اگرچه انتقال و حرکت از یک طبقه به طبقه دیگر در طول زمان امکان
پذیر است.
۴- فراگیر و جامع باشد: بدین معنی که هر فرد سیستم جامعه با یک طبقه
اجتماعی خاص تطابق داشته باشد و هیچ فرد تعریف نشده ای وجود نداشته
باشد.
ه- نهايتاً طبقات اجتماعى بايد تاثي ركذار باشند: اين بدين معنى است كه بين
طبقات مختلف تفاوت هاى رفتارى وجود داشته باشد(د کتر صمدی).
صفحه 8:
طبقات اجتماعی در جوامع صنعتی :
بالای روبه بالا ار
مشخص
اج
۱- طبقه بالا : بالای روبه پائین . رشدء
متوسط روبه بالا
۲- طبقه متوسط : متوسط روبه پائین آنها
3 پائین روبه بالا
- ۲- طبقه پائین پائین روبه پائین
صفحه 9:
هرچه پایگاه طبقاتی افراد بالاتر باشد امید زندگی ّن ها
طولانی تر وسلامتی رولنی آن ها بیش تر تحصیلات
ols بالاتر و شغل شان بهتر است و طبیعتا لین عوامل
شرایط مطلوب تری را از لحاظ رفتار سیاسی . ثبات
زناشویی ۰ مشارکت اجتماعی و نوع نگرش افراد به
زندگی پدید می آورد.
۳
صفحه 10:
برخی از نمادهاي پایگاه
اجتماعي
| 2 @ 0
-١ طرز لباس يوشيدن ۲- طرز صحبت كردن
۳- نوع تفریحات ۴- اثاث منزل ودارايى
صفحه 11:
نظریه های مهم مربوط به طبقات اجتماعی
صفحه 12:
کارل مارکس :
اولین کسی كه به طور منظم و با اهمیت خاصی که به اين مفهوم داده, آنرا مبنای نظریه پردازی خود
نموده است, شخص کارل مارکس می باشد. در واقع اين مارکس بوده که بیشتر از هر نظریه
lg nn Seng ان ات وس مراب بای ره کته
علمی طبقه اجتماعی بدل نمود. وی در این نظریه پردازی تا بدانجا پیش می رود که مفهوم طبقه
اجتماعی را در یک چشم انداز تاریخی با هدف کشف قوانین علمی تارب يخ (نوعی فلسفه تاریخ
علمی) پردازش می نماید. در این راستا او در جهت کشف قوانین خاص تحولات اجتماعی در
بشر تاریخ, به عوامل زیر بنایی این تحولات اشاره می کند, که از مفاهیم کیلدی فهم اين
مباحث, طبقه است. لذا اگر کسی بخواهد عنوان پدر مطالعه طبقه اجتماعی را به فردی عطا کند,
آن فرد باید مارکس باشد (لپست, ۱۳۸۱:۳۰).
اعتقاد به کشمکش طبقاتی: بورژوازی(سرمایه دار) و پرولتاریا (کارگر)
صفحه 13:
از دیدگاه "مارکس "» کروههایی تشکیل طبقه می‌دهند که دارای این
خصوصیات باشند:
۱. در جریان تولید موقعیت همه آنها یکسان باشد؛
۲. منافع مشتر کت اقتصادی داشته باشند؛
۳ شرایط اقتصادی مشتر ک داشته باشند؛
ع. به مرحله آ گاهی طبقاتی رسیده باشند؛
۵ به مرحله خصومت طبقاتی رسیده باشند.
از منظر مارکس مفهوم طبقه در ارتباط با تولید مطرح مى شود. وى عقيده داشت كه در طول
تاريخ دو طبقه در مقابل یکدیگر قرار دارند و منشاً اساسی تضاد نیز مالکیت خصوصی وسایل و
ابزار تولید است؛ بدین ترتیب در طول تاريخ دو طبقه در مقابل یکدیگر قرار دارند که عبارتند از
صاحبان وسایل و بزار تولید و کسانی که فاقد وسایل و ابزار تولید هستند؛ كه اولى نفع خود را
در نگهداری وضیعت موجود و دیگری نفع خود را در دگ رگونی وضع موجود می‌داند. به این
رتيب "عا نكسن" " تاریخ تمام جوامع را تاریخ نبرد طبقاتی می‌داند. تعریف "مار کس " و نظریه
تضاد او در مورد طبقه اجتماعى صرفاً بر ملاكك اقتصادى مبتنى بود
صفحه 14:
مقایسه ویژگی های طبقهاجتماعی موردنظر «کارل مارکس»
Power.r.et dt Covi. Bagkrad (Pia. 999 2006-6
a
حکومت کننده تحت حکومت
YS Jus برده مزد.
دارنده و كنترل كننده ابزار توليد از خود بيكانه
مالک غير مالك
داراى قدرت سياسى فروشنده تيروى كار
با قوذ و ثروتمند بی قدرت
كرايش به سود گرایش به سوسیالیسم
استثمار كر استثمار شده
صفحه 15:
ماکس ف سر *تعریفی که وب از طبقه اجتماعی ارنه می دهد عبارت است از گروهی از فرد که
در وضعیت واحدی قرار دارند طبقه در تعریف وبر یک مفهوم جامعه شناسی نیستت به قول وبر طبقات
از جماعات حقیقی نیستند. eee ات Ss Gee aha
کنند وبرای عمل مشترک گردند در این مورد است که اصطلاح طبقه نمودار یک واقعیت |-تماعرر
خواهد بود. (اشرف» ۰6۱۳۴۶
اعتقاد به قشربندی اجتماعی ثروت - قدرت - منزلت 0
۱- قشربندی اقتصادی که بر مبنای شغل و درآمد افراد است(ثروت]
۲-قشربندی مبتنی برقدرت که مربوط به نوع رابطه شخص
باافراددیگراست(قدرت).
۳- قشربندی حیئیتی که مبتنی است بر احترام و اعتباری که شخص
در چشم دیگران دارد(منزلت).
صفحه 16:
قشربندی اجتماعی:
تقسیم جمعیت یک جامعه به دو یا چند لاه تقريباً متجانس بر
حسب شمار کیفیتهای مطلوبی است كه اين افراد مشتركاً
دارند. این قشربندی را جامعه‌شناسان Slee دسته دانستهاند:
0نظام برد کی
۲ نظام کاستی؛
۳ نظام سلسله مراتبی؛
۴ نظام طبقاتی.
نظام قشیبندی» افراه را با توجه به امتیازاتشان(توت هرت -منت)
رتبه‌بندی کرده و آنها را در آن طبقه اجتماعی که با این
امتبازات متناسب است. جای می‌دهد.
صفحه 17:
ال 012
(مولد) كه صفت مشت ركش
حضور فعال در بخش هاى متفاوت باز ركانى »
صنعتی یا کشاورزی است.
که ملاکك تشخیص آن بیشتر مبتنی
بر جایگاهی است که شخص در سلسله مراتبد
جامم اشغال می کند( طبقه کار گر متوسط) .
صفحه 18:
نتيجه كيرى
۱- مفهوم طبقه اجتماعی اصل ب ن های اجتماعی در سنت تفکر جامعه شناختی است که هم پویش های
اجتماعی و هم هویت اجتماعی اعضای جوامع مدرن به کمک این مفهوم تحلیل و درک می شود.
۲- مفهوم طبقه اجتماعی در دوران گذشته بیش از دوران کنونی مشهود محسوس و ملموس بود.در گذشته افراد
همانند قالب هایی در طبقاتی متصور می گذ که به سختی قابلیت ارتقاء به سطوح دیگر اجتماع را داش مشاغل
نیز اغلب به صورتی موروئی به افرا جامعه تفویض می گردید. در جهان امروز تا حدودی از شدت این تقسیم بندی
های اجتماعی کاسته شده است.
ee!
فواصل طبقاتی از آسیب های مهم برای یک جامعه سالم و پویا محسوب می گردد. جامعه ای که در رویای -۳
پیشرفت و تکامل به سر می برده می بایست تاحد امکان فاصله طبقاتی را در ساختار بدنه خود از بین ببرد. فاصله و
نابرابری اجتماعی علاوه برآنکه تأثیرات منفی و نامطلوب در اقتصاد جوامع بشری برجای می گذارد. بر اخلاق
عمومی جامعه نیز تأثیر سوء داشته و موجب تخدیش وجدان و اخلاق عمومی می گردد. احساس خموددگی» بی
عدالتیء یأس و ناامیدی در میان طبقه ای که خود را در رده پا اجتماع تلقی می نماید. از جمله نتایج شایعی است
که از آبشخور نابرابری و فاصله طبقاتی سرچشمه می گیر
احساس ظلم و اجحاف از سوی کسانی که در طبقات پایین و متوسط جامعه جای می گیرند مانع از حس ۴
اعتماد» دلسوزی و تعلتی خاطر به سرزمینی است که در آن زند گی می نمایند. علاوه بر رنج های فرآوانی که به علت
فق ناداری؛ عدم مکنت کافی» بی توجهی طبقات مرفه جامعه به طبقات متوسط تحقیر و نابرابری بر افراد تحمیل می
| شود در گیری ذهن و روح با اقسام ببماری های روحی روانی از نتایج نامطلوب دیگر فاصله اجتماعی
برای تعیین طبقه اجتماعی به کار می‌برند که عبارتند از: درآمده شغل hel ۵-در جوامع صنعتی پیشرفته: سه شاخص
محل abe و میزان تحصیلات. علاوه بر اين شاخصهاى عمده؛ تغييرهاى مهم دیگری مانند نژاده مذهب؛
ینه خانواد گی و نیز به طور کلی؛ ویژ گیهای فرهنگی جزو شاخصهای طبقه اجتماعی به شمار می‌روند.
صفحه 19:
فعالیت کلاسٍ
۱- تحلیل کنید که طبقه اجتماعی چه تاثیری در کاهش با
افزایش بیماری های روانی یا آسیب های اجتماعی دارد؟
سرگروه ها محترمتمام فعالیت های کلاسی خود را به
صورت کامل ارائه دهند.
دانشجویان عزیز تحقیقات فردی خود را تا آخر هفته ی
دیگر-تحویل دهید.
2
ey