فلسفه دعا و نیایش

صفحه 1:
بسم الله الرحمن الرحيم 0 

صفحه 2:
Uitafsir.mihanblog.ir® T-m-g.blogfa.com® ‏*ساعت های مشاوره وراهنمایی‎ *شنبه ‏ ۱۰/۵۰-۱۲ *سه شنبه ۵۰-۱۲ /۱۰ *مکان :گروه معارف دانشگاه اصفهان 

صفحه 3:
سخنان آلكسيس كارل در باره دعا © آلكسيس كارل جراح و فيزيولوزيست معروف فرانسوى كه بعدها مقيم امريكا شده. همان شخصى كه كتاب افسان موجود ناشناخته را كه بسيار جالب و عميق است نوشته و يك بار هم برنده جايزه نوبل شده. راجع به حقيقت دعا كتابى دارد به نام نيايش كه ترجمه هم شده است. او مىگو: 6 «دعا عالی‌ترین حالت مذهبی در انسان است و حقیقت آن پرواز روح بشر است به سوی خداء» «۳» #هم أو سگوید: * «در وجدان انسان شعله فروزانى است كه كاه و بيكاه انسان را موجه خطاهای خویش مي‌کند» متوجه گمراهیها و کج فکری‌هایش می‌سازد. همین شعله فروزان است که انسان را از زاه کحی که یرود باز می کار ۵ <4» ۰ مجموعهآثاراستادشهیدمطهری ج3 394 © حقيقت دعا ارتباط قلبى و روحى است و زبا ن ترجمان قلب لست عغ 

صفحه 4:
*و اذا سالک عباد: ‎Curl Ce 8 oil dts‏ 6583 الذاع اذا ذعان *فلیْنتَجیُوا لی و لیوُمنوا بی لعلهم پزشدون رس *ترجمه :و هر گاه بندگانم از تو درباره من پرسند (بگو:) همانا من نزدیکم ‎cleo‏ نبایشگر را آن گاه که مرا می‌خواند پاسخ می‌گویم. پس باید دعوت مرا بیذیرند و به من ایمان آورند» باشد که به رشد رسند. *شان نزول: کسی از پیامبر ص پرسید: آبا خدای ما نزدیک است تا آهسته با او مناجات کنیم؟ با دور است نا با صدای بلند او را بخوانیم؟ آيه فوق نازل شد و (به آنها پاسخ داد که خدا به بند گانش نزدیک است) <۰6۱ () سای دن تسرد © منيع #تفسير نمونه» ج | ص: ۶۳۷ 

صفحه 5:
*جالب اینکه در اين آیه کوتاه خداوند هفت مرتبه به ذات پاک خود اشاره کرده و هفت بار به بندکان! و از این راه نهایت پیوستگی و قرب و ارتباط و محبت خود را نسبت به آنان مجسم ساخته است!. *و إذا ‎AB ci gale Sita‏ 48 ‎Koi?‏ 6963 الداع ! اذا دعان. ‏ليَسْتَحِِبُوا لى. ‏ول منُوا بى. ‏* للم پزشذون. ‎ ‏تفسیر نمونه؛ چ ۰1 ص: 638 ‎ ‎ 

صفحه 6:
آری او به ما نزدیک است» جگونه ممکن است از ما دور باشد در حالی که او در قلب ما دارد و همیشه با ماست _ ‎ge‏ قذ خفن الانسان ولمم نسوس به له و تن فرب الّه من حنل الورید رق ۱6 16 ‏نف ‎See Gbps‏ نف تنظرون (۸۴) ون ‎ ‎ ‎ ‎ ‏® را هنگایی که حان ‎By) aye dele‏ بازگرداندن آن را ندارید)؟! 84- و شما در اين حال نظاره مسكنيد (و کاری از دستتان ساخته نیست). ما به او نزدیکتريم از شما ولی ‎ ‏۰ و تست ‏در رو يلت ‏* من مثل شما بى وفا نيستم شما ره مى كنيد و مى رويد دنبال زندكى خويش و بعدا فراموش مى كنيد اما من هميشه در كنار مرده و ديكرا 8 ‏هستم . من هستم در كنار أنسان محتضر ولى شما ثمى ‎Eng te‏ ‎ 

صفحه 7:
مهات دعا -خواند ن »مناجاقبا خدا »فیایش هی سه برس ترفك نينت عبد *۶- سول کردن و در خواست داشتن ۶- عبادت کردن *-جریان حضرت ابراهیم و مقایسه آن با حضرت یعقوب *-داستان حضرت زکریا که در خواست بود نه مناجات 

صفحه 8:
‎ere”‏ 0 ظ لمكم * بعقوب از فرزندان روی گرداند(بعد از اينكه بنيامين در مصر ماند و انها بر كشتند) و ‎ns ees Gol CS‏ اندوه حود را نو سخره ها آ که نو حشمش از اندوه سفید ‎(Gab)‏ ‏#قالوا تالله تَفْتوًا 335 ‎Gigi‏ تکون حضاو تکون من الهالکین ( یوسف 85 ) ‏ل شان) ‎peas‏ ل ‎ ‎ ‎ ‎ ‎oo oo ce ene ‏از (عنایت و لطف) خداوند چیزی را صدانم که شما نسدانید.‎ ‎ ‏© درست است كه حضرت يعقوبع بى تابى مى كرد و لى اميدش به خدا يود ونه به ديكران ع غ ‎ ‎ 

صفحه 9:
داستان حضرت ابراهیم *قالوا 69535 5 ‎Ia pail‏ آلهتکم ان کُنتم فاعلین (68) قلنا ی ناز گوني برد و سَلاما عَلى ابراهیم (انبياء 69) © كفتند: او را بسوزانيد و خدايان خود را يارى كنيدء اكر كارى از شما ساخته است.۶۹-- (سرانجام او را به دریای آتش افکندند ولی ما) گفتیم: ای آتش سرد و سالم بر ابراهیم باش. ۱ * سلطهگران زورگو برای تحريك تودههای ناآگاه. معمولا از نقطههای ضعف روانیشان استفاده مىکنند. چرا که آنها روانشناسند و بر کار خود مسلط! همانگونه که در اين ماجرا کردند و شعارهایی دادند که به اصطلاح به رگ غیرت آنها بخورد گفتند: اينها خدایان شما هستند. مقدسانتان به خطر افتاده. سنت نیاکانتان زیر پا گذاشته شده. غیرت و حمیت شما کجا است؟ چرا این قدر ضعیف و زبون هستید چرا خدایانتان را پاری نمسدهید. ابراهیم را بسوزانید و خدایانتان را یاری بدهید اگر کاری از شما ساخته است و توانی در تن و قدرتی در جان دارید ببینید همه مردم از مقدساتشان دفاع مسکنند. شما که همه چیزتان به خطر افتاده است. 

صفحه 10:
سس سس سس سسیل )انسسسسسسسسسسس © خلاصه امثال این لاطائلات بسیار گفتند و مردم را بر ضد ابراهیم شوراندند آن چنان که بجای چند بار هیزم که برای سوزاندن چ چندین تفر کافی است هزاران بر بر روی هم ريختند و کوهی از هبزم» ‎a‏ ‏به دنبال آن دریایی از آتش به وجود آوردند. تا با این عمل هم انتقام خود را بهتر گرفته باشند. و هم آبهت و عظمت پنداری بتها که سخت با برنامه ابراهیم آسیب دیده بود تا حدی تامین شود. * تاریخ نویسان در اینجا مطالب بسیاری نوشتهاند که هیچگونه بعید به نظر نمی‌رسد: * از جمله اینکه مسگویند: اند: چهل روز مردمبرای جمعآوری هیزم کوشیدند و از هر سو هیزمهای خشك ‎Pepe ES Ge ss es Bia alae Gis‏ درأمد أن يشته هيزمى تهيه كرده بر أن صافزودند. ورن نزدیكبه مرگ از ال خود یبای خريدارى هيزم وصيت مسنمودند و حاجتمندان برا حا مق کی قافتا موم که آتش مخت دم همه ‎Giles UE als‏ عظيم بود كه برد نان ‎isa als‏ منطقه بگذرند. گستردهای نمستوان نزديك شد تا چه رسد به اینکه بخواهند ابراهیم را در آن بیفکنند. ناچار از استفاده کردند. ابراهیم را بر ای آن نهاده و با يك حرکت سریع به درون آن درباى أتش برقاب تمودقد «1»- 

صفحه 11:
در روایاتی که از طرق شيعه ‎a‏ تسنن نقل شده می‌خوانيم: #هنگامی که ابراهیم را بالای منجنیق گذاشتند و سخواستند در آتش بیفکنند. آسمان و زمین و فرشتگان فریاد بر کشیدند. و از پیشگاه خداوند تقاضا کردند که این قهرمان توحید و رهبر آزاد مردان را حفظ کند *و نيز نقل کردهاند: جبرئیل به ملاقات ابراهیم آمد و به او کفت: | لک حاجة؟ ©" آيا نيازى دارى تا به تو كمك كنم"؟ #ابراهیم ع در يك عبارت کوتاه گفت: اما الیک فلا: اما به تو فه"! (به آن کسی نیاز دارم که از همگان بسنیاز و بر همه مشفق است). 

صفحه 12:
#در اين هنكام جبرئيل به او پیشنهاد کرد و گفت: فاسئل وبک " پس نیازت را از خدا بخواه ". #و او در پاسخ گنت: حسبی من سوّالی علمه بحالی: " همین اندازه که او از حال من آگاه است کافی است!* #در حدیثی از امام باقر ع سخوانیم: در اين هنكام ابراهيم با خدا چنین راز و نیاز کرد: با احد یا احد يا صمد يا صمد يا من لم يلد و لم يولد و لم يكن له كفوا احد توكلت على اللّه «1». #اين دعا به عبارتهاى ديكرى در كتب ديكر نيز آمده است. 

صفحه 13:
#به هر حال ابراهیم ع در میان هلهله و شادی و غریو فرياد مردم به درون شعلههای آتش فرستاده شد. آن چنان مردم فریاد شادی کشیدند که گویی شکتنده بتها برای هميشه نابود و خاکستر شد؛ *اما خدایی که همه چیز سر بر فرمان او است» حتی سوزندگی را او به آتش یاد داده» و رمز محبت را او به مادران آموخته اراده كرد اين بنده مؤمن خالص در این دریای آتش سالم بماند. تا سند دیگری بر اسناد افتخارش بیناید. جنان که قر آن در اینجا می‌کوید:" به آتش گفتیم ای ‎GBT‏ ‎Hill all sz‏ اش" (قلنا يا نار كونى ‎oy‏ و سَلاما على ص: 446-444 

صفحه 14:
جریان = از حضرت ابراهیم ع * پس چون نوجوان در كار و كوشش به باى أو رسید. 7 ای فرزندم! همانا در ) مبیتم که تو را نیج مکتم پس گر که چه مبینی و نرت چیست؟ SU lp Rea ay Sl ره ‎SUS GUI I CaS (oF)‏ إن هذا لهو ‎canal‏ )106 * يس جون هرا دو تسليم (فرمان ما) شدند و ابراهیمه ‎oes‏ فرزند را برخاى نهاد (تا ذبحش #او را ندا داديم كه اى ابراهيم!حقًا كه رؤيايت را تحقق بخشيدى (و امر ما را اطاعت کردی). همانا ما نیکوکاران را اين گونه پاداش سدهیم (و نیت عمل خير أنان را به جاى عمل قبول مسکنیم). همانا این همان آزمایش آشکار بود. خداوند در زمان بيرى دو فرزند يه حضرت ابراهيم دادم يودع غ 

صفحه 15:
آهمیت دعا؟ روابات متعددی که از پیغمبر گرامی اسلام ص و سایر پیشوایان بزرگ ع نقل شده اهمیت دعا را کاملا روشن می‌سازد: *- عبد الله بن سنان " می‌گوید از امام صادق ع شنیدم که فرمود: ©" زياد دعا كنيد زيرا دعا کلید بخنش خداوند و وسیله رسیدن به هر حاجت است نعمتها و رحمتهایی نزد پروردگار است که جز با دعا نمی‌توان به آن رسید! و بدان هر در را که بکوبی عاقبت گشوده خواهد شد ! «۱». © - در حدیثی از پیغمبر گرامی اسلام ص آمده است: #الدعاء هو العبادة:" دعا عبادت است " «03. * (3) مجمع البيان جلد 8 صفحه 528 

صفحه 16:
نش مزال دخلا المسجد جميعا كان احدهما ون را سل رم فم رجلين : ا باره دو عردو ورد سجد ند یکی نما ری ی آرده ری دما ‎"eps‏ دیف از این دو افشلن؟ فرمود: هر دو خوبند. * سؤال كننده مجددا عر عرض كرد ‎ee‏ و لكن ايهما افضل؟: ' مىدانم هر دو خوبند ولى كداميى ‎"١‏ ‏© امام فرمود: اکثرهما دعاء اما قول الله تعالى اذعُونى أَسَْجِبْ لَكُمْ إن ی ‎fue‏ که بيشتر دا را استء مگر سخن خداوند متعال را ‎weds aces‏ را م مك رسخن 0 2 * سپس افزود هی العبادة الکبری: ۱ است " «1». ‎529 waves fin ec) ‎ ‎ 

صفحه 17:
ادامه بحث اهمیت دعا سس سس سس سیر( ۱ .0 عدر روايتي ازامام صادق ع آمده استة " مقاماتی نزد خداوند است که راه وصول به آن تنها دعاست:" *انَ عند الله عز و جل منزلة لا تنال الا بمسالة» و لو ان عبدا س فاه و لم يسئل لم يعط شيئاء فاسئل تعطء انه ليس من باب يقوع الا يوشى ان يفتح لصاحبه!: © نزن خدا مقامى ابت كه جر دعا و تقاضا نمی وان با ان سین و اگر بندهای دهان خود را از دعا فرو بندد و چیزی تقاضا نکند جیزی به او داده نخواهد شد» پس از خدا بخواه تا به تو عطا شود جرا که هر دری را بکوبید و اصرار کنید سرانجام کشوده خواهد شد" <1». #تفسیر نمونه ج20. ص: 149-147 

صفحه 18:
فلسفه دعا و نیایش ل ججح 2-0 سس سس © **#شبهات در باره ی دعا #آنها كد حقيقت و روح دعا و اثرات تربيتى و روافى آن را نشناختهاند ايرادهاى گوناگونی به مساله دعا دارند: © گاه می‌گویند: دعا عامل تخدهو است. چرا که مردم را بجای فعالیت و کوشش و استفاده از وسائل پیشرفت و پیروزی, به سراغ دعا سفرستد. و به آنها تعلیم مىدهد که بجای همه اين تلاشها دعا كنند! * و گاه می‌گویند: اصولا آیا دعا كردن فضولى در كار خدا نیست؟! خدا هر چه را مصلحت بداند انجام صدهد. او به ما محبت دارد. ها را بهتر از خود ما مستانده پس چرا ما هر ساعت مطابق دلخواه خود از او چیزی بخواهیم؟! * و زمانی می‌گویند: از همه اينها گذشته آیا دعا منافات با مقام رضا و تسلیم در برابر 5 اراده خداوند ندارد؟ ‎ade ae‏ را مطرح سکنند از آثار روانی» اجتماعی و تربیتی و معنوی و * به عبرت دیگر از فلسفه دما غافل هستندع غ 

صفحه 19:
|-نیاز به تکیه گاه استوار * انسان براى تقويت اراده و بر طرف كردن فارا. مان ریش اانه وار طرف دف باج واه دعا چراغ اميد را در أنسان روشن ! شكس العمطهاى تاتطلوب روائى واجتماض واج جر 0 در ميان ملتى برابر با سقوط آن ملت است! اجتماعی که احتياج به نيايش را در خود كشته است معمولاً از فساد و زوال مصون نخواهد بو البتهنباید این اموش کرد که تنها صبح نيايش كردن و بقيه روز همچون یک وحشی به سر بردن ببهوده است؛ بايد ‎aa‏ 8 ی و3 قميق خود را در انسان از دشنت ۳90 ‎li‏ يبوسته ع م ‏* ۲-نجات از بن بست های مادی و معنوی ‎ ‎ ‎ ‎ ‏آنان كه براى دعا اث تخديرى قائلند معنى دعا ا تقهعيدهاند» زب مني ‎Nes‏ ‎age ‏كه‎ ie oS at eee Seer eG B65 ‏رت نجا که دست ما‎ ae ‏استفاده از همه ود‎ ‏را در خود زنده کنیم؛ و از کمکهای بی دریغ آن مبدء بزرگ مدد.‎ | AAS ‏وبا نوجه و‎ lad said alia Get gilt sical deed ladle Ha ovate sah Gl ‏© دعا در زمان بن ببست دعا به معناى در خواست اسستع م ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 20:
۳-کسب قابلیت برای به دست اوردن سهم زیادتر از فیض بی پایان الهی *از آنچه گفتیم پاسخ این ایراد که سگویند دعا بر خلاف" رضا و تسلیم " است نیز روشن شد. زیرا دا همانطور که در بالا شرح داده شد يك نوع كسب قابلیت برای تحصیل سهم زیادتر از فیض بی‌پایان پروردگار است. "به عبارت دیگر انسان به وسیله دعا توجه و شایستگی بیشتری برای درک فیض خداوند پیدا می‌کند؛ بدبهی است کوشش برای تکامل و کسب شایستگی بیشتر عين تسلیم در برابر قوانین آفرینش است نه چیزی بر خلاف آن. از همه گذشته" دعا" یک نوع عبادت و خضوع و بندگی است. و انسان به وسیله دعا توجه تازهای به ذات خداوند پیدا سکند. و همانطور که همه عبادات اثر تربیتی دارد دعا هم دارای چنین اثری خواهد بود. 

صفحه 21:
و اینکه مسگویند:" دعا فضولی در ‎WS‏ ار خدا است؟ و خدا مر چه مصلحت باشد انجام سدهد" توچه ندارد که توا ی ير حسب ادها لاه تیم مول هر قدر استعداد و يستكي يشر باشد سهمبیشتری از آن مواهب نصیب انسان می‌گو ۰۵۵ © ان عند الله عز و جل منزلة لا تنال الا بمسالة ‎ood 9‏ ور * دإنشمندى مي كويد قتى كه ما ناش نیع خود را به قوه بايان نابذيرى كه تمام كاثنات را به هم پیوسته ‎by ns dec‏ مش * و نیز می‌گوید:" امروز جدیدترین علم ‎oe‏ رونیزشکی همان چیزهایی را تعلیم می‌دهد که * بيامبران تعلیم می‌دادند» چرا؟ به علت اینکه پزشکان روانی دریافتهاند که دعا و نماز و داشتن یک * ابمان محكم به دين» نگرانی و تشویش و هیجان و ترس را که موجب نیم بیشتری از ناراحتیهای © ما است بر طرف می‌سازد" «۱». # منبع :تفسیر نمونه. ج 1 ص: 642-639 ۴ () آئین زندگی صفحه 152 * در مرحله عمل راضي هستم ولى در مقام نظر و انديشه همت بالاترى دارم و مى خواهم به مراحل بالاتر برسم اكر يدر مهريان و حيس ارم د خرئه لو ور اسب ووعى وان با كسب قليايت بيشتر به عراعل بالاتر وسيد ‎Bot Spl‏ 

صفحه 22:
مفهوم واقعی دعا *#پس از آنکه دانستیم که دعا در مورد نارساییهای قدرت ما است نه در مورد توانایی و قدرت. و به عبارت دیگر دعای مستجاب دعائی است كه به مضمون" أمن يُحِيبٌُ المضطر اذا ذعاهة و تکشف السوع (سوره نمل آيه 62( به هنكام اضطرار و عقیم مأندن تمام تلاشها و کوششها انجام گیرد. روشن مشود که مفهوم دعا درخواست فراهم شدن اسباب و عواملی است که از داثره قدرت انسان بیرون باشد آن هم از کسی که قدرتش بی‌پایان و هر امری برای او آسان است. ؟ولی این درخواست نباید تنها از زبان انسان صادر شود بلکه از تمام وجود او برخیزد. و زبان در این قسمت نماینده و ترجمان تمام ذرات وجود انسان و اعضا و جوارح او باشد. * هماهنكى قلب و زبان در زمان اضطرار اتفاق مى افتد ع غ س 

صفحه 23:
؟البته باید توجه داشت که یک نوع دیگر دعا دارم که حتی در موارد قدرت و توانایی نیز انجام مسگیرد. و آن دعائی است که نشان دهنده حدم استقلال قدرتهاى ما در برابر در پروردگار است. و به عبارت دیگر مفهوم آن توجه به اين حقيقت است كه اسباب و عوامل طبيعى هر جه دارند از ‎ace‏ كه #کوقاه سخن اينكه دعا يك نوع خود آكاهى و ببدارى دل و انديشه» و پیوند باطنی با مبدء همه نیکیها و خوبیها است» لذا در سخنان حضرت علی ع مي‌خوانيم" ‎i ha‏ و ‏خداوند دعای غافلدلان را مستجاب نمکند" «61. ‏© (1 و 2 اصول کافی جلد 2- صفحه 342 پاب القبال علی الدعاء حدیث 1 ‎ 

صفحه 24:
هیچ چیزی بدون اجازو خدا اتفاق نمی افتد *و ما كان لنفس أن تمُوتَ إلأياذ اللّهكتاباً و حلاًز تن بر : ‎ew‏ 35591 نوته منها وسنجزي ‎Ett‏ هيج كس به فرمان خدا نمی‌میرد» (و این) مرئوشتی آست شه. و هر کس پاداش دنیا را بخواهد از آن ‏به او مسدهیم. و هر کس پاداش آخرت را بخواهد از آن به او مسدهیم. و بزودی سپاسگزاران را ‏پاداش خواهیم داد: ‏*و ماکان لس آن ‎sel gdb Geld‏ لزجس على الدين بار & )100( ‏* در حالى ‎Ge AF‏ كس جر به آذن و ارادهىئ الهى توفيق ايمان فداره و خداوند يليدى ‏(ترديد و كفر) رأ بر كساتى كه نممانديشند مقرر صدارد: ‏3 5 آيهى قبل) و نه بدون هدايت و توفيق الهى ‎٠‏ به ايمان آوردن ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‏*ماآصاب ‎dina ya‏ ون له تن ین ‎US, Aig Alb oh‏ شَيْء عَلِيمٌ (11 ‎Se‏ م يكل حي ‏* هیچ مصیبتی رخ نمیدهد مگر به اذن خدا» و مر کس به خدا ایمان آورد خداوند قلبش را هدارت سكبد: و شا بة همه جر دانا است ‎ 

صفحه 25:
شرایط اجابت دعا © 1-شرط اولش این است که واقعاً خواستن و طلب در وجود انسان پیدا شود و تمام ذرات وجود انسان مظهر خواستن گردد. همان طوری که اگر در يك فقطه بان يك احتیاجی پیدا شود تمام اعضا و جوارح شروع مکنند به فعالیت و حتی نات ‎Dip gg grate By fe‏ نقطه بدن پیدا شده است. اگر مثلا تشنگی بر انسان غلبه کند اثر تشذ وجناتش پیدا می‌شود» حلق و کبد و معده و لب و زبان و کام همه « ‎oS‏ ِ مىكويند. اكر هم در آن حال بخوابد آب را به خواب مىبيند» جون واقعاً بدن محتاج به آب است. ؟احتیاج روحی و معنوی انسان- که جزئي از عالم خلقت است- نسبت به, کل جهان همینطور است. روح انسان جزنی آست از عالم وجود؛ اگر واقعاً خواهش و احتیاجی دروجودش پیدا شود» دستگاه عظیم خلقت آن را مهمل نمی‌گذارد. 

صفحه 26:
فرق است بین خواندن دعا و 7 55 ‎G‏ 7 انسان با زبان هماهنگی نداشته باشد دعاى واقعى فيست. بايد در دل انسان جداً و واقعاً خواست ول بیدا نو حفقتا در وود اسان سباح ‎tly‏ آيد كن ‎٠‏ هر کجا دردی دوا آنجا رود هر کجا فقری نوا آنجا رود ‏5 هر كجا مشكل جواب آنجا رود هر كجا يستى است آب آنجا رود ‎SE eS gl | ۰‏ ر به دست تا بجوشد آبت از بالا و پست ‏© امّنْ بْحِيبُ المُصْطَرَ اذا دَعاهُ وَيَكْشْفُ السّوء «۱». ‏# یا کیست که مضطر را هنگام نیز اجابت کند و بدی را از هی دور سازد؟ (او بهتر است يا این بتهای ناتوان؟) ‎ ‎ ‏استادشهیده‌طهری ج23 785 شرايط دعا... ص : 784 ‏© منيع :مجموعها ‎ ‎ 

صفحه 27:
برای اجابت ‎Eo‏ بايد قبل از هر جيز در پاکی قلب و روح کوشید. و از گناه توبه کرد» و خودسازی نمود. و از زندگی رهبران الهی الهام گرفت. گاز امام صادق ع نقل شده که فرمود: ؟ایاکم ان بسئل احدکم ربه شیئا من حوائج الدنیا و الاخرة حتی یبدء بالثناء علی اللّه و المدحةٌ له و الصلاةٌ علی النبی و آله» ثم الاعتراف بالذنب ثم المسالةً ؟ مبادا هیچ یک از شما از خدا تقاضایی کند مگر اینکه نخست حمد و ثنای او را بجا آورد و درود بر پیامبر و آل او بفرستد بعد به گناه خود نزد او اعتراف (و توبه) کند سپس دعا فمایف « 3». (3) سنبة ابحار جد اول سنحه 448و فده 1-۱ 9 تفسیر نمونه. ج 1 ص: 643-642 

صفحه 28:
- در پاکی زندگی از اموال غصب و ظلم و ستم بکوشد و تغذیه او از حرام نباشد از پیامبر اسلام ص نقل شده: * من احب ان يستجاب دعائه فليطب مطعمه و مكسبه ©:" كسى كه دوست دارد ذعايش مستجاب كردد بايد غذا و كسب خود را ياك كند" «1». © 3- از مبارزه با فساه و دعوت بسوی حق خود داری نکند. زیرا آنها که امر بمعروف و فهى از مفكو را ترك مسكويند دعاى مستجابى ندارند. جنان كه از بيامبر اسلام ص تقل ركم ويدعوا خياركم فلا يستجاب لهم * در حقبقت ترک این وظیفه بزرگ " نظارت ملی " نابسامانیهایی در اجتماع به وجود می‌آورد که ننیجه آن خالی ماندن صحنه اجتماع براي بدگاران است» و دعا برای برطرف شدن نتایج آن بی اثر است زیرا این وضع نتیجه قطعی اعمال خود انسان مباشد؛ از متکر یعنی احسایس مسئولیت در ‎eu!‏ 

صفحه 29:
*- عمل به پیمانهای الهی- ایمان و عمل صالح و امافت و درستکاری یکی دیگر از استجابت دعا است. زیرا آن كس كه به عهد خويش در برابر پروردکارش وفا ای ار داشته باشد كه مشمول وعده اجابت دعا از ناحيه برور دكار باشد. * كسى نزد امير مؤمنان على ع از عدم استجابت دعايش شكايت كرد و كفت با اينكه خداوند فرموده دعا كنيد من اجابت مسكتمء جرا ما دعا صكنيم و به اجابت تمبرسد؟! اما در ياسخ فرمود:" قلب و فكر شما در هشت جيز خيافت كرده (لذا دعايتان مستجاب تلمسشود): *- شما خدا را شناختهاید اما حق او را ادا نکرد‌هایه» بهمین دلیل شناخت شما سودی بحالتان نداشته! *- شما به فرستاده او ایمان آوردهاید سپس با سنتّش به مخالفت بوخاستهاید تمره ايمان شما كجا است؟ © 7- كتاب او را خواندهايد ولى به آن عمل نكردهايد» كفتيد شنيديم و اطاعت كرديم سپس به مخالفت پرخاستید 

صفحه 30:
4°— شما می‌گونید از مجازات و کیفر خدا می‌تر سید اما همواره كارهايى بتک کارا به ار ند نکم سار د ۳ ۵- می‌گوئيد به پاداش الهی علاقه دارید اما همواره كارى انجام سدهید که رای در سل ©ع- نعمت خدا را می‌خورید و حق شکر او را ادا نمی‌کنيد. -- به شما دستور داده دشمن شیطان باشیه (و شما طرح دوستی با او مریزید) ادعای دشمنی با شیطان دارید اما عملا با او مخالفت نمکنید. gr ‏شما عیوب مردم را نصب العين خود ساخته و عبوب خود را پشت‎ 7 Ae افكندهايد ... با اين حا چگونه انتظار دارید دعایتان به اجایت برسد؟ در حالى كه خودتان درهاى آن را بستهاید؟ #نقوا پیشه کنید» اعمال خویش را اصلاح نمائید امر به معروف و نهی از منکر کنید تا دعای شما به احابت رسد . 

صفحه 31:
؟این حدیث پر معنی با صراحت می‌گوید: *وعده خداوند به اجابت دعا یک وعده مشروط است نه مطلق» مشروط به آنکه شما به وعدهها و پیمانهای خود عمل کنید در حالی که شما از ۸ راه پیمان شکنی کردهاید» و اکر به اين پیمان شکنی پایان دهيد دعای شما مستجاب می‌شود. 

صفحه 32:
یا آوری :مجموع شرائط پنجکانه فوق روشنگر اين واقعيت است كه ‎eo‏ نه تنها نباید جانشین اسباب طبیعی و وسائل عادی برای وصول به هدف گردد بلکه برای اجابت آن باید در برناممهای زندگی دعا کننده دگر گونی کلی به عمل آید» روحبات شخص, نوسازی شود و در اعمال پیشین تجدید نظر گردد. آیا چسبانیدن عنوان " مخدر " به دعا با چنین شرایطی نشانه بی,)اطلاعی و یا اعمال غرض(غرض ورزی نیست ) نیست؟1 © منبع مطالب گذشته :تفسیر نمونه. ج 1. ص: 647-643 

صفحه 33:
علل عدم استجابت دعا © 51-1 انسان دعا را جانشين تلاش و كوشش كند قطعا مستجاب نخواهد شد. *لذا در حديثى از امام صادق ع م ىخوانيم: #اربعة لااتستجاب لهم دعوة: *رجل جالس فى بيته يقول: اللهم ارزقنىء فيقال له ا لم آمرک بالطلب؟ © رجل كانت له امراهً فدعا عليهاء فيقال له: ‎١‏ لم اجعل امرها اليى؟ #و رجل کان له مال فافسده» فیقول: اللهم ارزقنی» فیقال له: الم امرک بالاقتصاد؟ | لم آمرک بالاصلاح؟ *و رجل کان له مال فادانه بغیر بینثه فیقال له: | لم آمرک بالشهاده "13 

صفحه 34:
# چهار گروهند که دعای آنها مستجاب نمی‌شود: *-کسی که در خانه خود نشسته و می‌کوید: خداوندا! مرا روزی ده به او گفته می‌شود: آیا به تو دستور تلاثی و کوشش ندادم؟ *۴-و کسی که همسری دارد (که دائما او را ناراحت می‌کند) و او دعا می‌کند که او از دستش خلاص شود به او گفته می‌شود: مکر حق طلاق را به تو ندادم؟ ۴و کسی که اموالی داشته و آن را ببهوده تلف کرده» می‌گوید: خداوندا! به من روزی مرحمت کن» اما به او گفته می‌شود: مگر دستور اقتصاد و میانه روی * به تو ندادم؟ مگر دستور اصلاح مال به تو ندادم؟ ۴-و کسی که مالی داشته و بدون شاهد و گواه به دیگری ‎cools lg‏ (اما وام گیرنده منکر شده» او دعا می‌کند خداوندا قلبش را نرم كنء و وادار به اداء دين فرما) به او كفته می‌شود: مگر به تو دستور ندادم به هنگام وام دادن شاهد و گواه ‎pods yaaa oe ea") tbe Ps‏ ديت و 

صفحه 35:
۲-خطا و اشتباه در تشخیص مصالح و مفاسد #البته عدم استجابت بعضی از دعاها علل و عوامل دیگری نیز دارد. از جمله اينكه بسیار مشود که انسان در تشخیص مصالح و مفاسد خود به اشتباه می‌افتد» گاه با تمام وجودش مطلبی را از خدا می‌خواهد که به هیچوجه صلاح او نیست» حتی ممکن است خود او بعدا واقف به چنین امری بشودء ابن درست به این می‌ماند که گاهی بیمار یا کودک غذاهای رنگینی از پرستاران خود می‌طلبد که اگر به خواسته او عمل کنند بیماریش افزون می‌شود, و یا حتی جان او را به خطر می‌انکند» در اینگونه موارد خداوند رحیم و مهربان دعا را مستجاب نمی‌کند و ‎oly‏ آخرت او ذخیره می‌سازه 

صفحه 36:
۳- شرایط دیگر را ندارد مثل عدم اخلاص » عدم هماهمگی قلب و ز بان هر..... ae : ۱ ‏مرحي"‎ © ‏انه سئل | ليس يقول الله اذعُوني أَسْتَحِبْ لَكُمْ؟ و قد نرى المضطر يدعوه و لا يجاب له. و المظلوم يستنصره على‎ * ‏عدوه فلا پنصره. قال ويحك! ما بدعوه أحد الا استجاب له اما الظالم فدعاؤه مردود الى ان يتوب. و اما المحق فاذًا‎ ‏دعا استجاب له و صرف عنه البلاء من حیث لا بعلمه. او ادخر له ثوابا جزيلا ليوم حاجته اليه. و ان لم يكن الامر‎ ‏الذى سئل العبد خيرا له ان اعطاه امسك عنه:‎ ‏"از آن حضرت سژال کردند آیا خداوند نمی‌فرماید دعا کنید تا برای شما اجابت کنم؟‎ * ‏در خالي که رد مضطری رامین که دع مین وب آجابت نم رسد و مظلومانى‎ 09 items aaie tect ‏ام فرمود: وای بر تو! هیجکس او را نمی‌خواند مگر اینکه اجابت می‌کند» اما ذ‎ ‏مردود ا‎ of eles ‏را از‎ 4 او برطرف مي‌سازد به طوری که گاه خود او نمی‌داند» و یا آن را به صورت تواب فراوانی برای روز نیازش به آن (روز * قیامت) ذخیره می‌کند؛ هر كاه چیزی را که بندگان تقاضا کنند مصلحت آنها نباشد خودداری می‌فر ‎nab "ad‏ (1) تفسیر صافی ذیل آیات مورد بحث ۰ منبع :تفسير نمونه ج20. ص: 146- 155 

صفحه 37:
و قالَ رَبُُمُ اذُونى أَسْنَحِبْ لَُمْ إنّ الذين يَسْتَكبرُونَ عَنْ عبادتى سَيدْخُلُونَ جهن ‎pele‏ ۲(غافر ۶۰) * ترجمه :و پروردگارتان گفت: «مرا بخوانید تا برای شما اجابت کنم. همانا كساني كه از عبادت من سر باز زده و تكبّر می‌ورزند به زودی با سرافکندگی به جهنم وارد می‌شوند». *بسیاری از مفسران دعا و خواندن را در اینجا به همان معنی معروفش تفسیر کردهاند». “در حالی که بعضی دیگر به پیروی از" ابن عباس " مفسر معروف احتمال دادهاند که" دعا" در اینجا به معنی توحید و عبادت پروردگار است» یعنی " مرا بپرستید و به وحدانیتم اقرار کنید " ولی ظاهر همان تفسیر اول است. 

صفحه 38:
یه فوق چند تکته استفاده مىشود: *1- دعا كردن محبوب الهی و خواست خود او است. *- بعد از دعا وعده اجابت داده شده است» ولی می‌دانيم این وعده وعدهاى أست مشروطء ونه مطلق» دعائی به هدف اجابت می‌رسد که شرائط لازم در" دعا" ©و" دعا كننده" و" مطلبى كه مورد تقاضا" است جمع باشد ‎1٠" ©‏ دعا خود يك نوع عبادت استء جرا كه در ذيل آيه وازه عبادت بر آن اطلاق شده. ‏*و در ذیل آیه تهدید شدیدی نست به کسانی که از دعا كردن خودا ‎aus‏ می‌گوید: " کسانی که از عبادت من ‎SS et tel‏ ود خواري ‎ay‏ می‌شوند " (ٍن الذین تشتکبرون عن عبادنی ‎ ‏۵3 ‎ts‏ ‏سیدخلون جهنم دا ‎ ‎ 

صفحه 39:
فل ماعو بم وى للا ذعاوْكن ققد َي سوق بون ‎Lh‏ (Wek. * بكو: اكر دعای شما نباشد. پروردگار من برای شما وزن و ارزشى قا زیرا سابقهی خوبی ندارید). شماً حق را تکذیب کردهاید و به زودی کیفر دامن شما | خواهد گرفت. ©" يعبؤا" از ماده" ‎"Le‏ (بر وزن عبد) به معنی سنگینی است بنا بر این جمله ی كل نيست» و به تعبیر دیگر اعتنایی نمی‌کند. گرچه دربا ه معنی دعا در اینجا احتمالات زیادی داده شده ولی ريشه همه تقریبا به یک اأصل باز می‌گردد. 2 ‎ee‏ مق سید متا شید رآ »و بعضی به خواند ‎Pye‏ شدائد. تفسیر کردهاند ‏ربشه همه اینها همان ایما ایمان و توجه به پرورد آست ‏© نم تفس نموه