قراردادهای خدمات فناوری اطلاعات (انفورماتیک)

قراردادهای خدمات فناوری اطلاعات (انفورماتیک)

اسلاید 1: قراردادهای خدمات فناوری اطلاعات (انفورماتیک)محسن فتحیان83406834 بسم الله الرحمن الرحیمزمستان 86

اسلاید 2: امروزه قراردادهاي بزرگ انفورماتيك روبه ازدياد است. نظر به پيچيدگي سيستم مورد عمل ديگر اين امكان براي سازندگان، متخصصان، شركت هاي انفورماتيك، شركت هاي مشاوره يا پديد آورندگان وجود ندارد كه به تنهايي يك پروژه را اجرا نمايند. پيچيدگي پروژه ها وجود تخصص هاي مختلفي را ايجاب مي كند كه يك بنگاه به تنهايي قادر به انجام آن نيست. از اين رو اشكال مختلف مشاركت بين بنگاه ها مطرح مي شود كه آشنايي با آنها براي كارفرما ضروري است: در پيمانكاري جزء فقط مقاطعه كار (پيمان كار اصلي) با كارفرما طرف قرارداد است و به تنهايي در مقابل او مسئوليت دارد. در هم پيماني تمام افراد طرف قرارداد در مقابل كارفرما مسئولند. انواع مختلف شركت ها از جمله شركت هاي سهامي با توانايي هاي توسعه يافته و تركيبي ايجاد مي شود. در گروه بندي منافع اقتصادي، بنگاه ها ضمن حفظ استقلالشان از يك نظام حقوقي خاص داراي تشريفات كمتر نسبت به شركت ها در راستاي منافع مشترك پيروي مي كنند. مقدمه

اسلاید 3: براي اين كه يك قرارداد منعقد شود، كافيست توافق در خصوص موضوع و قيمت وجود داشته باشد. در طول دوره پيش قراردادي يعني دوره مباحثات و تمهيدات قرارداد انفورماتيك، مقاطعه كار بايد كارفرما را از مسائل زير آگاه نمايد: قواعد اساسي لازم الاجرا قبل از انعقاد قرارداد مختصات راه حل پيشنهادي ويژگي هاي فني محدوده راه حل ارائه شده رفع ابهام از نيازهاي كارفرما در صورت ضرورت مشكلات (تنگناهاي) استفاده از سيستم مقتضيات محيطي سيستم هر مشكلي كه در مرحله راه اندازي سيستم ممكن است ايجاد شود

اسلاید 4: قواعد اساسي لازم الاجرا قبل از انعقاد قرارداد (ادامه) همچنين كارفرما بايد: نهايت تلاش براي شناسايي مقاطعه كار را انجام دهد، ازجمله تخصص، توان مالي و غيره از كليه مختصات سيستم مطلع شود تا بتواند در كمال آگاهي انتخاب نمايد از مقاطعه كار اطلاعات تكميلي بخواهد راه حل پيشنهادي مقاطعه كار را با سيستم هاي رقيب مقايسه كند اطلاعات منتشر شده در مجلات تخصصي را بخواند در صورت نياز از راهنمايي هاي يك مشاور بهره گيرد از ساير خدمات طرف قرارداد كسب اطلاع كند تقاضا كند كه طرز كار سيستم نمايش داده شود و غيره

اسلاید 5: دفترچه دستورالعمل و مختصات مكانيزه كردن يك شركت يا يك بخش خدماتي تصميم بسيار مهمي است. انتخاب فني سيستم، هزينه ها و تبعات وسيعي در بر دارد كه به دشواري قابل اندازه گيري است. اولين اقدام در اين مسير، توصيف نيازها به شكلي واقع گرايانه و دقيق است. كارفرما بايد كليه اقدامات لازم براي تحليل اين نيازها را به عمل آورد. در صورت عدم توان داخلي از خدمات مشاور بهره گيري نمايد. مهمترين سند براي شكل دادن اين نيازها، تهيه دفترچه دستورالعمل است. دفترچه دستورالعمل سندي است كه تمايلات و خواسته هاي كارفرما را بيان مي نمايد و حداقل بايد داراي نكات زير باشد: نيازهاي فعلي كارفرما اهداف مورد نظر ابزار فني و انساني موجود براي اجراي سيستم مهلت هاي پيش بيني شده براي اجراي پروژه تحولات آتيدفترچه پيشنهاد سندي است كه مقاطعه كار، شروط و پيشنهادات خود را بر اساس دفترچه دستورالعمل كارفرما بيان مي دارد و نهايتا دفترچه مختصات سندي است شامل دفترچه دستورالعمل و دفترچه پيشنهاد كه به امضا طرفين رسيده و در آينده ضميمه قرارداد مي گردد.

اسلاید 6: قوانين اساسي قراردادها مسئوليت مدني داراي جنبه عمومي است و نمي توان توسط قرارداد خلاف آن توافق كرد.  قراردادهاي خصوصي نسبت به كساني كه آن را منعقد نموده اند در صورتي كه مخالف صريح قانون نباشد نافذ است. رعايت حقوق مصرف كننده، از جمله مجازات تقلب در فروش كالا، درج شروط تحميلي در قرارداد، قيمت و شرايط نامناسب فروش، عدم ارائه خدمات پس از فروش و غيره. رعايت قوانين و مقررات اداري كشور و ترجيحا خصوصي دستگاه در قرارداد با بخش دولتي.

اسلاید 7: شروط تحميلي در قرارداد  فسخ يك جانبه قرارداد كه اجازه ختم قرارداد را به يكي از طرفين بدون داشتن عذر موجه و اخطار قبلي مي دهد.  غير قابل استناد نمودن مستندات و اطلاعات ارائه شده در زمان قبل و حين انعقاد قرارداد توسط مقاطعه كار. معاف نمودن مقاطعه كار از ارائه خدمات مشاوره به كارفرما. معاف نمودن كارفرما از همكاري با مقاطعه كار. منتفي نمودن خدمات و پشتيباني در مورد نرم افزارها و مستندات آنها. منتفي نمودن مسئوليت ناشي از نتايج مضر استفاده از محصول، خدمات و پشتيباني مقاطعه كار.

اسلاید 8: شرايط اعتبار قراردادها رضاي طرفين اهليت طرفين مشروع بودن طرفين جهت قرارداد مشخص بودن موضوع قرارداددر مورد قراردادهاي انفورماتيك به واسطه منافع اقتصادي موضوع اين قراردادها و تفاوت در توانمندي فني كارفرما و مقاطعه كار تهيه دفترچه مختصات توصيه مي شود. بنابراين طرفين قرارداد جاهل به قانون شناخته نمي شوند.

اسلاید 9: اجزاي عمومي و اختصاصي قراردادهاي انفورماتيك تشخيص هويت طرفين، شامل عنوان دقيق، نوع شركت، آدرس، شماره ثبت شركت، ميزان سرمايه شركت، نام و عنوان يا مسئوليت نمايندگان و غيره. مقدمه، قبل از متن قرارداد براي توضيح مفاد قرارداد، تاريخچه و دليل وجود قرارداد بكار مي رود. بايد دقت داشت كه مقدمه همان اعتباري را دارد كه ساير بندهاي قرارداد دارند. تعاريف، براي تعريف كردن برخي از اصطلاحات قرارداد كه نياز به تبيين و تعريف دارند. اسناد قراردادي، كه در صورت وجود ضروري است فهرستي از آنها به همراه رابطه قراردادي بين اسناد مختلف و ارزشي كه طرفين قرارداد براي آنها قائلند به همراه اين اسناد ضميمه قرارداد گردد. موضوع قرارداد:مطالعات انفورماتيك توليد نرم افزار سفارشي استفاده از بسته نرم افزاري پشتيباني نرم افزار نگهداري سخت افزار

اسلاید 10: اجزاي عمومي و اختصاصي قراردادهاي انفورماتيك محل جغرافيايي، عمدتا براي قراردادهاي پشتيباني نرم افزار يا نگهداري سخت افزار بكار مي رود و در آن سايت كاري مشخص مي گردد. تعهدات طرفين قرارداد، شامل تعهدات اساسي هر يك از طرفين قرارداد به طور متمركز بوده هر چند كه در شروط مختلفي از قرارداد به آنها اشاره شده باشد، از جمله در قراردادهاي انفورماتيك مي توان به تعهدات زير اشاره نمود: تعهد وسيله/نتيجه كه مقاطعه كار را مكلف مي سازد براي نيل به يك نتيجه معين، بهترين وسايل ممكن را بكار گيرد.تعهد مشاوره/همكاري كه مقاطعه كار را مكلف مي نمايد اطلاعات مورد نياز كارفرما را در اختيارش قرارداده به نحوي كه كارفرما در كمال آگاهي بتواند تصميم بگيرد. در اين زمينه كارفرما نيز ملزم به همكاري است. مدت قرارداد، فسخ آن و فرس ماژور، شامل مدت قرارداد در قراردادهاي با مدت معين، شرايط تمديد قرارداد در صورت لزوم، دلايل فسخ، مدت پيش آگاهي از فسخ، نتايج فسخ و فرس ماژور. (موضوع فسخ عمدتا در قراردادهاي با مدت نامعين مطرح مي گردد)

اسلاید 11: اجزاي عمومي و اختصاصي قراردادهاي انفورماتيك قيمت، نحوه پرداخت و خسارت تاخير، شامل مبلغ قرارداد، چگونگي كسر كسورات قانوني، زمان هاي پرداخت و مبلغ پرداختي، وسيله پرداخت(چك، واريز مستقيم وغيره)، نحوه محاسبه خسارات ديركرد و در صورت نياز مشخصات بانكي گيرنده. (عموما خسارات غير مستقيم مستقل از خسارات مستقيم و به صورت درصدي از كل مبلغ قرارداد محاسبه مي گردد) مالكيت مطالعاتي ، و فكري در قراردادهاي انفورماتيك تعيين مالكيت مطالعاتي و فكري براي طرفين قرارداد اساسي است و مي تواند بر ساير جنبه هاي قرارداد خصوصا شرايط مالي، مسئوليت ها و ضمانت تاثير بگذارد. (عموما مالكيت مطالعاتي متعلق به مقاطعه كار و مالكيت فكري متعلق به كارفرما است)ضمانت، شامل ضمانت در صورت شبيه سازي محصول توسط مقاطعه كار، ضمانت عيوب پنهان، ضمانت انطباق محصول با مختصات پيش بيني شده در قرارداد و غيره. (عموما در قالب ضمانت حسن انجام كار و به صورت درصدي از مبلغ قرارداد تعيين مي گردد)

اسلاید 12: اجزاي عمومي و اختصاصي قراردادهاي انفورماتيك عدم رقابت و عدم درخواست كاركنان: مقاطعه كار و كارفرما متعهد مي گردند معاملات خاصي را انجام ندهند، سعي در استخدام و بكارگيري كاركنان يكديگر ننمايند و غيره. مقررات عمومي، شامل روش حل دعاوي، قانون حاكم به قرارداد، حل مسالمت آميز دعاوي، چگونگي تفسير عناوين، تماميت قرارداد، محل اقامت، استقلال شروط و غيره. نمايندگان و امضاها، كه بايد توسط اشخاص حقيقي از طرف خود يا به نمايندگي از طرف كارفرما و مقاطعه كار (در صورتي كه اشخاص حقوقي باشند) و اختيارات لازم براي متعهد ساختن شركت را برخوردارند، صورت گيرد. تاريخ شروع قرارداد، كه مي تواند تاريخ امضا قرارداد، ابلاغ قرارداد يا غيره باشد كه در متن قرارداد بايد به آن اشاره گردد. تغييرات در متن قرارداد، كه بايد اجازه، سطح و نحوه انجام آن در متن قرارداد مشخص گردد. همچنين تهيه فهرست موضوعات، تدوين طرح و نقشه قرارداد، قرائت آن را آسان مي نمايد.

اسلاید 13: ويژگي هاي خاص قراردادهاي مطالعات انفورماتيك كميته پيگيري، متشكل از رئيس پروژه كارفرما، رئيس پروژه شركت خدمات مشاوره انفورماتيك و هر شخصي كه مطابق دستور جلسه حضور او ضروري تشخيص داده شود. همكاري متقابل: انجام گرفتن مطالعات اوليه بدون همكاري فعال و مداوم كارفرما و شركت خدمات مشاوره انفورماتيك ميسر نمي باشد. بدين منظور كارفرما مي بايست كه شركت خدمات مشاوره انفورماتيك را با كليه افراد اداره خود كه در جريان موضوع مورد مطالعه قرار دارند مرتبط سازد و از اين ميان شخصي را كه قادر به پاسخگويي به مشكلات مطرح شده و قبول راه حل هاي پيشنهادي توسط شركت خدمات مشاوره انفورماتيك باشد، انتخاب و معرفي نمايد. مالكيت مطالعات، متعلق به شركت خدمات مشاوره انفورماتيك است، مگر آنكه خلاف آن شرط شده باشد. مالكيت مطالعات در صورت واگذاري به كارفرما، شامل وسايل، ابزارها، روش ها و دانش فني استفاده شده توسط شركت خدمات مشاوره انفورماتيك نيست. البته كارفرما حق دارد از مطالعات بهره مند شود. كارفرما نمي تواند بدون موافقت كتبي شركت خدمات مشاوره انفورماتيك تمام يا قسمتي از مطالعات را حتي به صورت رايگان در اختيار افراد ثالث قرار دهد. همچنين شركت خدمات مشاوره انفورماتيك نمي تواند بدون موافقت كتبي كارفرما كارهاي انجام گرفته در طول مطالعات را به اجرا گذارد.

اسلاید 14: ويژگي هاي خاص قراردادهاي مطالعات انفورماتيك تبادل اسناد و مدارك و رازداري: كارفرما بايد كليه اسناد، مدارك، اطلاعات و عناصري را كه به منظور درك بهتر موضوع مطالعه و مشكلات طرح شده ضرورت دارد را در اختيار شركت خدمات مشاوره انفورماتيك قرار دهد. شركت خدمات مشاوره انفورماتيك مي بايست تمام تلاش خود را جهت عدم افشاي اسناد و مدارك محرمانه ارائه شده توسط كارفرما بكار گيرد. همچنين بلافاصله پس از خاتمه يا فسخ قرارداد كليه اسناد و مداركي كه توسط كارفرما در راستاي اجراي قرارداد در اختيارش قرار گرفته است را مسترد نمايد. نهايتا نوع فعاليت هاي مطالعاتي ايجاب مي كند رازداري را در طول اجراي قرارداد و تا سه سال بعد از آن كه شامل كاركنان آنها نيز مي باشد. تاخير: هرگونه تاخير ناشي از عمل كارفرما در نتيجه ارائه اطلاعات غيرواقعي و ناقص، عدم تخصيص فضاي مناسب در مقايسه با مشخصات مورد توافق، عدم توانايي سازمان اداري كارفرما، تاخير در تائيد مدارك و فقدان همكاري توسط كاركنان مرتبط در اداره كارفرما، شركت خدمات مشاوره انفورماتيك را از هرگونه تعهدي راجع به مهلت هاي اجرا معاف مي نمايد.ادامه مطالعات: در صورتيكه مطالعات درواقع مطالعات اوليه توليد يك نرم افزار سفارشي باشد، كارفرما متعهد مي شود هر گونه خدمات انفورماتيك مرتبط با مطالعات موضوع قرارداد را ابتدا به شركت خدمات مهندسي انفورماتيك پيشنهاد نمايد.

اسلاید 15: ويژگي هاي خاص قراردادهاي امتياز بهره برداري يا امتياز استفاده مولف يك نرم افزار داراي حقوق بهره برداري نسبت به آن است. قرارداد امتياز بهره برداري، قراردادي است كه توسط آن مولف تمام يا بخشي از حق بهره برداري را به يك كاربر واگذار مي كند. حق بهره برداري عبارتند از:برخلاف امتياز بهره برداري كه مي تواند شامل واگذاري يك يا تعدادي از حقوق فهرست شده در بالا گردد، امتياز استفاده عبارتست از نمايندگي در حق استفاده صرف. همچنين تفكيك بين مفاهيم نمايندگي و انتقال اهميت دارد. نمايندگي عبارتست از انتقال انحصاري يا غير انحصاري يك يا تعدادي از حقوق بهره برداري از نرم افزار در حالي كه انتقال عبارتست از واگذاري كليه حقوق مالكانه ناشي از نرم افزار. حق تكثيرحق ترجمه، اشتقاق، تنظيم و هر گونه تغيير در نرم افزار و تكثير نرم افزاري كه از آنها منتج مي شودعرضه به بازار به صورت معوض يا مجاني به هر منظور از جمله اجارهحق تجزيهحق تحليل

اسلاید 16: ويژگي هاي خاص قراردادهاي امتياز بهره برداري يا امتياز استفاده تعيين محدوده امتياز يا استفادهتعيين حقوق امتياز يا استفاده و ضمانت هاي لازممحل بهره برداري نوع سخت افزار نوع و نگارش سيستم مورد بهره برداري يا استفاده پيكره بنديشخص كاربر تعداد كاربران تعداد نسخه هاي محافظت شده مدت امتيازحق تصحيح نرم افزار نحوء نصب نرم افزار و انطباق آن با ساير نرم افزارهاي پايه دستيابي به برنامه مبدا يا دي كامپايل كردن تصوير برداري، پخش عمومي و محرمانگي اسناد همراه محصول شبيه سازي محصول، عدم انطباق محصول با امتياز تعويض رايگان قالب فيزيكي نرم افزارنگهداري رايگان، نگهداري و خدمات پس از فروش انتقال قرارداد

اسلاید 17: ويژگي هاي خاص قراردادهاي توليد نرم افزارهاي سفارشي اجراي يك نرم افزار ويژه تعهدي است كه توسط آن يك شركت خدمات مهندسي انفورماتيك برنامه يا مجموعه اي از برنامه هاي ويژه را به تقاضاي كارفرما توليد مي كند(اصطلاحا توسعه مي دهد). از آنجائيكه موضوع اين قراردادها تحويل يك شي موجود نيست بلكه ايجاد يك چيز در آينده با هدفي مورد نظر است، بنابراين بدون ترديد قرارداد با اتفاقات غيرقابل پيش بيني مواجه خواهد شد كه كنترل و پيش بيني آنها در قالب ملاحظاتي مناسب در قرارداد بسيار مهم مي باشد. معيارهاي انتخاب شركت خدمات مهندسي انفورماتيك قدرت مالي توانايي هاي فني مدت زمان ضمانت هاي اعطايي

اسلاید 18: ويژگي هاي خاص قراردادهاي توليد نرم افزارهاي سفارشيحقوق مربوط به مالكيت نرم افزار در غياب يك شرط قراردادي، نرم افزار در مالكيت مولف آن يعني شركت خدمات مهندسي انفورماتيك باقي مي ماند. تعيين اينكه كارفرما فقط نسبت به خود نرم افزار داراي حق است يا اين حق نسبت به ابزارها، روش ها و دانش فني استفاده شده توسط شركت خدمات مهندسي انفورماتيك و اسناد نرم افزار نيز وجود دارد. تعيين اينكه كارفرما و شركت خدمات مهندسي انفورماتيك حق استفاده، بهره برداري، تكثير، نمايندگي و تجاري كردن امتياز بهره برداري از نرم افزار را دارند. تعيين مالكيت برنامه مبدا.

اسلاید 19: تدوين دفترچه مختصات و نحوه اجراي عملي تحليل كاركردي: هدف، شمارش مجموع كاركردهايي است كه بايد مكانيزه شوند. بنابراين منظور تشريح منطقي اين كاركردها و توصيف ويژگي هاي اساسي راه حل ها است. تحليل ارگانيك: برنامه ها به طور مشخص معين مي شوند تا با توجه به تحليل كاركردي با سخت افزار مورد نظر و با زبان برنامه ريزي هماهنگ گردند. برنامه ريزي: نتايج مورد نظر مرحله به مرحله مشخص مي گردد. محل اجرا، بايد مشخص گردد. ابزارهاي اجرا، از جمله سخت افزارها و ساير نرم افزارهاي مورد نياز بايد مشخص گردند. وضعيت كيفي كاركنان كارفرما و دوره هاي آموزشي مورد نياز بايد تعيين گردند. پيش بيني روش هاي مختلف استقرار يا جانشيني.

اسلاید 20: مراحل دريافت نرم افزار دريافت موقت، شامل تحويل نرم افزار در قالب مناسب، انطباق آن با مختصات و آزمايش با برنامه هاي آزمون است. دريافت قطعي، شامل كنترل قابليت ها و كاركردها در حين اجراي واقعي نرم افزار است. رازداري از آنجائيكه كارفرما و شركت خدمات مهندسي انفورماتيك در طول اجراي اين قرارداد از اطلاعات و دانش فني محرمانه اطلاع پيدا مي كنند، درج بندي ناظر بر محرمانه بودن پروژه و عمليات آن در قرارداد اهميت دارد.

اسلاید 21: مراجع كتاب قراردادهاي انفورماتيك – ترجمه دكتر ستار زركلام – دبيرخانه شورايعالي انفورماتيك موافقتنامه و شرايط عمومي قراردادهاي خدمات مشاوره – سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور قرارداد تهيه طرح جامع انفورماتيك وزارت مسكن و شهرسازي مجله شبکه – فروردين و ارديبهشت 83 – outsourcing – بهروز نوعي پور