مزاج شناسی پیشرفته

صفحه 1:


صفحه 2:
* امور طبيعيه اموری هستند که به وجود آمدن و تعادل انسان وسلامتی وی به آنها “> بستگی دارد و شامل هفت جزء است ‘eR Ee BoE ee - 

صفحه 3:


صفحه 4:


صفحه 5:


صفحه 6:


صفحه 7:


صفحه 8:


صفحه 9:
مزاج در لغت به معنی در هم آمیختن است و در طب سنتی مفهوم کیفیت یکسان و جدیدی است که در نتیجه ی در هم آمیختن ارکان با یکدیکر و فعل و انفعال آنها به وجود مى آيد * از ديدكاه طب سنتی هر جسم مرکبی از ترکیب چهار رکن تشکیل شده و آنچه اين اجسام را از هم متفاوت , ' می کند اختلاف مقدار این عناصر در آنهاست , * مزاج در کل به ‎٩‏ مزاج اصلی(ذاتی) تقسیم می شوند که ممکن است بر حسب شرایط محيطى و خاص مثل فصل . سن . جنسیت و مکان زندگی تحت تأثیر قرار بگیرند(مزاج اکتسابی) + "۰ اگر بدن انسان از مقادیر متناسب خاک آب . هوا و آتش عنصری ترکیب شده باشد مزاج معتدل به وجود 3" . ب + >مى آيد واكر يك يا دو ركن برتری داشته باشند. مزاج های دیگر به وجود می آید مزاج یا مفرد است یا مركب رارعزاج عقره أبن اعت كةاتنها ياك يفيت مشتركا بون رركن لیهس و۳۵( در سنج و2 

صفحه 10:
| لت د تعد گرم * * تر * * گرم و خشک(صفراوی) * گرم و تر (دموی) 3 سرد و تر(بلغمی) “ (6 a 

صفحه 11:
“درطب سنتی هر چیزی مزاج و کیفیتی دارد ‎ag‏ جاندار چه ۶ ۱ بیجان؛ چراکه تمام خلایق از عناصر(ارکان) خلق شده اند ": :, سن.زمان.جنس.مکان.اعضای بدن,گیاهان.جانوران.مزههصوت . : ۹ 2 

صفحه 12:
کند. هر چه میزان این حرارت و رطوبت بیشتر باشد طول عمر آن شخص بیشتر خواهد بود.دوران حهات بر اين اساس به چهار مرحله اصلی تقسیم می شود: - نخست مرحله رشد که از بدو تولد نا ۳۰ سالگی است. در این مرحله بدن پیوسته در حال رشد است و میزان تعرارت و رطوبت آن بالاست.در این مرحله اختلال رشد به علت به هم خوردن تعادل حرارت و رطوبت است. 4 - بین ۳۰ تا ۴۰ سالگی مرحله ی جوانی است که طی آن رطوبت غریزی به آرامی از دست می رود و مزاج به سمت گرمی و خشکی می رود. در این مرحله فرد مستعد بی خوابی و اضطراب است. ‎ , *‏ - مرحله ی میانسالی یعنی از ۲۰ :۶۰۸ سالگی را دوران جافتادگی می گویند که در آن قوای بدن به تدریج تحلیل می روند. در این دوره حرارت غریزی افت می کند و مزاج به سمت سردی و خشکی می رود. انسان در این دوران مستعد بیماری های سوداوی مانند بواسیر:واریس و افسردگی می شود. 5 ‎col‏ "م- مرحله‌ی پیری با ظهور غعف شدید در قوا فعراه است و از ۶۰ سالگی آغاز می شود مزاج این افراد سرد و تر استلبته بیشتر حکما معتقدند که در سن کهولت مزاج فرد متغیر و تابع شرايط محيط و رزيم غذايى است. 

صفحه 13:
- فصل بهار و ساعات صبح گرم و تر است. در این فضل افرآدی که مزاج گرم و تر دارند(دموی) خمنوصاً اگر در سن رشد هم باشند . مشکلات بیشتری خواهند داشت. ‎i‏ ‏فصل تابستان و ساعات ظهر گرم و خشک است؛ بثابرایی علایم کرمی و خشکی (ملفراوی)کة درنشق جوانی هم هستند تشدید می شود. فصل پاییز وساعات عصر سرد و خشک است. این فصل اوج بروز بیماری های پوستی مانند اگزما و ترک لبهاست و بیماری های فکری شیوع بیشتری پیدا می کند. فصل زمستان و ساعات شب ونیمه شب سرد و تر و زمینه ساز نشدید یا بروزبماری های بلغعی . مر 

صفحه 14:
*_ مزاج مردان نسبت به زنان گرم تر و خشک تر است. خانم ها بیشتر از آقایان دچار بیماری ‏ * های بلغمی مانند ورم و درد مفاصل می شوند. ی سر و لور و ۶ J Juan 

صفحه 15:
‎i‏ مکان های مختلف تأًثیرات متفاوتی در مزاج افراد دارد و مزاج افراد هر ~ منطقه نیز به جغرافیای آنجا وابسته است. - مزاج مناطق کوهستانی سرد و خشک است و جوانان بامزاج گرم در فصل تابستان بهتر ۰ " 7 است به یبلاق بروند. - 4 - مزاج مناطق بیابانی گرم و خشک است. - "مزاج ناطق #دلى دده سر واثر شتا ‎ 

صفحه 16:


صفحه 17:
۵ Aen I a 1 CTA 7. 5 5 . ‏جيلى: مزاجى که فرد با آن به دنیا‎ ٠ 0 مى ايد 3 ‎ei‏ وبهترين مزاج است 

صفحه 18:
dre ot ost منتی ی تا 

صفحه 19:
)© نشانه‌های کلی مزاج ‎1١‏ ملمس ۲ گوشت و چربی (هیکل یا سحنه) ۴ مو ۱ ۴ رنگ بدن ۵ ۶ ۷ ۸ 4 ‎٠‏ خواب و بيدارى . جكونكى افعال صادر شده از بدن ‎٠‏ كيفيت مواد دفعى بدن .. حالات نفسانى بزركى و كوجكى اعضاء . جكونكى تأثيريذيرى از كيفيات جهاركانه ‎ ‎ 

صفحه 20:
اين نشانه یکی از مهمترین ابزار تشخیص میزان گرمی و سردی و همچنین رطوبت و خشکی بدن است. ملمس می‌تواند مربوط به محل ضایعه یا عضو بیمار و *, یامربوط به وضعیت کلی بدن باشد. احساس نرمی هنگام لمس دلیل بر رطوبت, احساس سفتی دلیل بر خشکی مزاج؛ احساس حرارت هنگام لمس نشانه گرمی و احساس سرما دلیل سردی مزاج است. برای تشخیص صحیح از طریق ملمس» پزشک و بیمار باید شرایط خاص داشته باشند. 

صفحه 21:
7 ۲ هيكل: اتدازة ‎iby gs YSIS SOc a us‏ 1 الف: هیکل‌های مینیاتوری یا لاغر که شامل مزاج‌های گرم‌وخشک و سردوخشک " می‌باشند زیرا خشکی مانع رشد می‌شود. ب: هیکل‌های درشت و حجم‌دار که بعضی با غلبة چربی بر بدن همراه هستند كه ‎٠7‏ اينها معمولاً داراى مزاج سرد و تر هستند و برخى عضلانى ' مىباشند كه اين افراد ‎٠.‏ معمولاً داراى مزاج كرم و تر هستند زيرا از شرايط لازم برای رشد. رطوبت و حرارت است و فردى كه مزاج كرم و تر دارد درشت هيكل مىشود. به‌عبارت دیگره می‌توان گفت که زیادی گوشت و چربی دلالت بر رطوبت و کمی آنها دلالت بر یبوست و خشکی می‌کند, 

صفحه 22:
رس نف ۳.مو: سرعت رشد مو نشانة خشکی است" و اگر این سرعت خیلی زیاد باشد نشانه توأم بودن حرارت و خشکی است. زیادی مو بر حرارت دلالت می‌کند و رطوبت باعث کاهش سرعت رشد مو و تنکی و نازکی آن می‌شود. به طور کلی زیادی, ضخامت مجعد بودن و سیاهی مو بر گرمی و خشکی مزاج دلالت دارد و بر عکس آنها کمی؛ نازکی صافی و سفیدی مو بر برودت و رطوبت مزاج دلالت می‌کند. 

صفحه 23:
دقت کافی در تشخیص رنگ‌ها مبذول شود. رنگ سفید (شبیه به رنگ مهتاب) نشانه غلبك بلغم است. رنگ سرخ دليل غلبه دم يا كرمى مزاج است. 00,1 رنك زرد (رنك آفتابى) نشانه غلبةُ صفرا يا كرمى مزاج و يا كم خونى مىباشد. رنك تيره يا كمودت جهره نشانه غلية سودا و یا کم خونی می‌باشد. 1 رنك سرخ و سفيد در فرد معتدل ديده مىشود. 3 بايد توجه داشت كه رنگ بدن حالت مطلق ندارد و تحت تأثیر عوامل محیطی" و مواردی مثل بیماری اعضای مختلف بدن تغییر می‌کند. 

صفحه 24:
“Bae. 5 ‏یکلا‎ ۵ خواب و بیداری: اعتدال در خواب و بیداری نشانه اعتدال مزاج خصوصاً اعتدال در مغز است. رطوبت و برودت باعث پر خوابی می‌شود. به همین علت افراد با مزاج تره : به خواب بیشتری نیاز دارند. خشکی و حرارت موجب بیداری (کم‌خوابی) است. نکته: در حالت مزاج عارضی و سوءمزاج» صفراوی‌ها بیشترین مشکلات خواب را 7 دارند؛ هم دیر خوابشان می‌برد و هم زود از خواب می‌پرند. سوداوی‌ها نیز در درجه بعد دچار مشکل خواب هستند. این‌گونه افراد. در خواب رفتن مشکل دارند و معمولا خوابشان سبک می‌باشد. در اشخاص کم خواب مثل افراد صفراوی و سوداوی, بسته به شرایط می‌توان از مرطبات مانند کاهوء دوغ بی‌چربی» آب اناره آب لیمو شیرین. ماءالشعیر و خاکشی استفاده كرد. 

صفحه 25:
۶ چگونگی افعال صادر شده از بدن: صحیح و کامل بودن افعال دلیل بر کمال صحت بدن است:و ايجاد مرضء مستلزم غير طبيعى بودن أفعال أست. افزايش سرعت افعال نشانة حرارت مزاج است. به‌عنوان مثال سرعت رشد بدن و سرعت رویش مو و دندان دلیل حرارت هستند و همچنین توأم بودن افعال با اضطراب و تشویش هم بر حرارت مزاج دلالت می‌کنند ولی بر عکس هرگاه ضعف و سستی و کندی در افعال دیده شود نشانه سردی مزاج است. 

صفحه 26:
۷ کیفیت مواد دفعی از بدن: اجابت مزاج طبیعی آن است که به ازای هر بار مصرف " غذاء یک بار دفع انجام شود. حرارت و خشکی موجب کاهش اجابت مزاج می‌شوند بنابراین معمولاً در افراد صفراوی یبوست دیده می‌شود. گرمی مزاج و غلبة صفرا يا خون باعث مىشود مواد دفعى شامل ادراره مدفوع. 7 منى و عرقء داراى بوى تند و ير رنك باشند و عكس اين نشانهها بر سردى مزاج 

صفحه 27:
~ ۵ NG ‏هه‎ ۸ حالات نفسانی: قدرت و بلندی صداء سرعت و پیوستگی کلام. زود عصبانی شدن و سرعت حرکت. نشانة حرارت مزاج هستند. افراد گرم و خشک که حرارت زیادی . hail دارند. معمولاً تندخو بوده و زود عصبانی می‌شوند. این افراد بی‌قراره تند و تیز پُرکار و فعال هستند و نیز حافظة خوبی داشته و از قدرت تجزیه و تحلیل بالایی ‎٠‏ برخوردارند. صاحبان مزاج سرد و خشک در اوج ثبات بوده و کارها را به آرامی و . بدون عجله انجام می‌دهند. اين افراد معمولا درون‌گرا بوده و کمتر با دیگران می‌جوشند و مستعد افسردگی هستند. اشخاص سرد و تر حافظه خوبی ندارند. خوابآلود. صبور و خونسرد هستند. افراد گرم و تر شجاع. جسور و خونگرم هستند و به خوبی با دیگران ارتباط برقرار می‌کنند. 

صفحه 28:
:7 بزرگی و کوچکی اعضاء: بزرگ و وسیع بودن قفسه سینه. مشخص بودن عروق؛ عظیم بودن نبضء بزركى دست و يا و مشخص بودن كامل مفاصل دلالت بر , . خرارت مىكنند و علائم معكوس نشانة برودت مزاج است. ١٠.جكونكى‏ تأثيريذيرى از كيفيات جهاركانه: سرعت تأثیرپذیری از هركدام از کیفیت‌های چهارگانه یعنی حرارت. برودت. رطوبت و یبوست دلیل بر غلبة همان ‎a‏ کیفیت است. به عنوان مثال. اگر بدن نسبت به گرما سریعاً دچار انفعال شود نشانة 3 & گرمی مزاج می‌باشد. 

صفحه 29:
گرمی om نشانههاى بالينى تغییر مزاج دماغ سرخی رو و چشم رشد سریع موهای سر در دوره نوزادی طاسی سر در پیری سردرد در ثر آتاب و غذا و نوشیدنی‌های گرم خواب سیک رک ولی متفیر در رأی از رأی‌ها و صافی موهای سر و بدون شکستگی رنگ رو مایل به زردی و سفیدی مشکل پیدا کردن با هوای سرد و غذا و نوشیدنی سردی‌بخش شیوع بیشتر زکام و نزله ترشحات دماغی زیاد زود بگرده) باریک بودن رگهای چشم (سرخی در چشم دیده نمی‌شود) | خواب ‎Js‏ و ‎ok‏ 

صفحه 30:
عدم وجود ترشحات از دماغ تیز و قوی بودن حواس پنجگانه خواب کم مجعد بودن موهای سر و طاسی سریع مطالب علمی را به کندی یاد گرفته اما در صورت یاد گرفتن خوب نگه می‌دارد کندی حواس پنجگانه ترشحات بسیار زیاد دماغی خواب سنگین و زیاد مطالب علمی را به کندی یاد گرفته و زود هم فراموش می‌کند تغییر سریع رأی موها دیر رشد می‌کند و دیرتر نیز طاس می‌شود. بده آم و زجی طیب منتی و تا 

صفحه 31:
كيقيت غالب تشانه‌هایبلینی ‎in ett‏ قلب تنفس و نبض عظيمء سريع و متواتر شجات عرض" .| نعط فرخز وعدم كنات اب زدگی و زود خشمی در صورت تشدید گرمی سينه بهن" و حاوى موهلى زياد تنفس و نبض صغير و متفاوت بددلی كسالت در انجام كارها "som اسينه بدون مو يض صلب شخص آرام بوده ولى اكر خشمكين شود به آسانى آرام نمى كيرد لجبازی انب ترم از هركارى سريعاً متغير شده. زود خشمگین و زود نیز برطرف مىشود. 

صفحه 32:
نشانه‌های الینی تغیبرمزاج جگر (کبد) كشادى وريدها تولید صفرای زياد. كرمى خون و اندامها' توليد زياد سودا در مياتسالى موهاى زياد بر روى شكم (مخصوصاً سمت راست) تنكى و باريكى وريدها کمی رطوبت داخل وریدها سردی خون و ادها" عدم وجود مودر شکم غلظت و کمی ‎OF‏ ‏صلات وریدها خشکی بدن وریدهای نرم ترى زياد خون اترمى أندامها؟. 

صفحه 33:
سردی نشانه‌های بالینی تغیبر مزاج معده هضم خوب غذا فساد غذای سریع الهضم و ایچاد سردرد ترش شدن غذا در معده و ایجاد آروغ ترش تمایل به غذاهای سرد و بدتر شدن با آن تشنگی بسیار! تمایل به غذاهای خشک و بدتر شدن با مصرف زیاد آنها تشنگی کم تمایل به چیزهای تر 

صفحه 34:
كيفيت غالب گرمی سردی نشانه‌های بالینی تغییر مزاج چشم حرکت سریع چشم مشخص بودن رگهای چشم سرخی چشم عکس علائم گرمی چشم کوچکی چشم خشکی چشم و عدم اشک و ترشحات کمتر بودن درد چشم نازکی رگ‌های چشم بزرگی چشم ترشحات زياد اشک معتدل 

صفحه 35:
حکم آن یاری کند وقت علاج يا حكيم آرد جدا يا در كنار با بسودن مى توان دركش كنى رستنی» جنبیدنی یا در مکان از مزاج مفرد آن را آیتی سردی از خاک است و طبع آب راست از تری پرسی در ابر است و در آب در جهان باشد مر او را انتلاف جمع آيد تا نباشد در تضاد وصف آن با ركن غالب شد به دست جمع جار لست از براى امتحان هست قانون يا تراز و امتحان كر يكى خارج شود از اختيار بل تساوى نيست ديكر برقرار ياكه خاك و آب آيد در ميان هر جه ما كفتيم باشد اصطلاح من نياوردم در اينجا تازه واج و بعد از اين كويم تورا علم مزاج از مزاج ار پرسیم باشد چهار خشکی و گرمی و سردی و تری یافت می گردد در ارکان و زمان اسطقس را هست حد و غایتی قوه ی گرمی در آتش یا هواست قوه ى خشكى در آتش يا تراب ‎١‏ ‏اين عناصر را که باشد اختلاف 14 فرق دارد تا نباشد اتحاد غير عنصر دان مركب هر جه هست معتدل كان هست قانون و نشان در هم آميزد به يك ميزان در آن اين تعادل مى نماند برقرار نی که تن خالی بگردد زين جهار طبع غالب را تو یا زآتش بدان يا بكيرد طبع نسبت از رياح چون رساندم قول خود تا نه مزاج ‎iG‏ ب ا ‎ 

صفحه 36:
نیست راهی چون از آن یابم خروج از زمان گویم من از قدر و بروج در بهاران نوبت جوش دم است در زمستان چیرگی با بلغم است موسم پاییز تن سودایی است. فصل تابستان بدن صفرایی است چون که با مصداق آن گردد قیاس درک می گردد مزاجش با حواس خشکی و گرمی از آن یابد ظهور هر چه باشد تلخ وشیرین » تند و شور هست اگر گس یا که دبش و قابض است خشک و سرد است آنچه ترش و حامض است ; طبع آن را معتدل ده اختصاص آیکی شد یا نبودش طعم خاص ۶ ; سرد و تر در خوش كوار بى مَرّست هر جه جربى دارد آن كرم و ترست 14 : مزاج سنين هر وعودى كيس عا راعقق مختلف در مزاجش اختلاف آيد به سال در حرارت هر دو را يكسان بدان كرمى كودك بود همجون جوان طبع کودک را تری گر سیره است ليك خشكى در جوانى جيره است ‎J‏ وقت پیری مثل آن یا بدتر است در میانسالی چو سردی برتر است طبع پیران خام وبس متغیر است بر مزاج هر دو خشکی مهتر است مزاج جنسيت ال ل طبع خشك و كرم باشد در ذكور ار 5 : : گرقیه جوز شق طب منتى هنا 

صفحه 37:
در بیان رنگ ها - رنگ پوست طبع سرد و تر مر او را همرهی است گر بدن را تازگی وفربهی است لاجرم طبعش به خشکی رو نمود استخوانی ظاهر و لاغر چو بود يس بدان »گرمی به او انباز شد گر عروق او درشت و باز شد طبع سردى كيردش اندر ميان ور به ظاهر شد عروقش ضد آن معتدل باشد طبیعت بی مقال جون كه ظاهر شد ميان اين دو حال مزاج مكان ها بهر تأثيرى كه دارد هر مكان رنك را مبناى سنجش تو ندان يس سيه كردد جلود مردمان كرم باشد جون ديار زنكيان روشن و باريك باشد همزمان سرد اسلاو است و جلد مردمان مى شوى از هر مزاجى باخبر هفت اقلیم ار كه آرى در نظر رنك را بر طبع » تو پیرو شمار معتدل باشد جو اقليم جهار تیره و مات است اگر » سودایی است زرد كندمكون بُوَده صفرايى است گر سفید عاجی است از بلغم است آدمی را سرخی از فرط دم است اعتدال شخص گردد برقرار چون سفید و سرخ آمد در کنار رنگ موی سر در سیه مو طبع گرم آید پدید سرد باشد طبع فرد مو سپید سرد ناقص را تو در بوری بجو نسبتاً گرم است طبع سرخ مو بوری و سرخی کند چون همدمی معتدل باشد مزاج آدمی