صفحه 1:
tas ply
منشور و موازین اخلاق پژوهش
صفحه 2:
۷ مقدمه
۲ فصل اول: صلاحیت تخصصی
۷ فصل دوم: انتخاب موضوع پژوهش
” فصل سوم: ویژگی های فردی پژوهشگر
۷ فصل چهارم: تعهد و مسئولیت نسبت به ذینفعان
۲ فصل پنجم: حقوق آزمودنی ها
فصل ششم: رفتار های سوء پژوهشی
۷ فصل هفتم: استناد
۷ فصل هشتم: مالکیت معنوی و مسئولیت پژوهش انجام شده
۲ فصل نهم: ضوابط انتشار
صفحه 3:
پژوهش های دانشگاهی, با تولید و نقد دانش و فناوری و ارائه ی راهبرد های تغییر اجتماعی, نقش حیاتی در سرنوشت جوامع بشری دارند.
بنابراين انتظار می رود که پژوهشگران, یافته های علمی معتبری را عرضه نمایند تا هم در بهبود سرنوشت جامعه موثر باشند و هم جامعه
علمی بتواند بر اساس آن. زمینه راء برای توسعه ی دانش فراهم نماید.
میان. رعایت اصول و رفتار های اخلاقی در انجام و انتشار پژوهش. یکی از عوامل اصلی اعتماد به يافته هاى آن است. نادیده گرفتن
موازین اخلاق در پژوهش, آگاهلنه یا نا گاهلنه. موجب آفت اعتبار علمی یافته های پژوهشی است و روند تولید علم را با مشکل مواجه
ال رفتار احلفی در پزوهتی؛ در نكاه تخت به خود فرده وجدان و پاوز هلیس رو ی ۳
پژوهش, آموزش و ترویج آن در میان پژوهشگران و جامعه دانشگاهی. می تواند زمینه را برای رعایت و توسعه موازین اخلافی در عرصه ی
پژوهش فراهم آورد.
صفحه 4:
فصل اول: صلاحیت تخصصی
۱ داشتن دانش تخصصی روز آمد در موضوع پژوهش:
پژوهشگر باید دارای دانش تخصصی به روز باشد و مسأله را با توجه به دانش پیشین و سنخیت آن با رشته ی علمی خود انتخاب و تدوین
نماید.
۲) آشنایی با روش متناسب با موضوع و کاربرد آن در مراحل مختلف پژوهش:
پژوهشگرباید با روش ها و فنون لازمبرای گردآوری داده های معتبر و تحليل آنها آشنا باشد.
صفحه 5:
فصل دوم: انتخاب موضوع پژوهش
۱ اصالت. اعتبارعلمی و ارزشمندی موضوع پژوهش:
پژوهشگر باید پژوهشی را انتخاب نملید که موضوع ن اصیل و درای اعتبار علمی باشد و به تولید دانش جدید ویا بهسازی زندگی بشر
منتهی شود.
۲) استفاده بهینه از منابع:
پژوهشگر موظف است موضوع پژوهش خود رابا توجه به محدودیت منابع مللی. زمان و نیروی انسانی به گونه ای انتخاب کند که ضمن
تحقق منافع ملی کشور در فهرست اولویت های پژوهشی نیز باشد.
صفحه 6:
فصل سوم: ویژگی های فردی پژوهشگر
)١ صداقت:
پژوهشگر بلیدیفته های پژوهشی اش را به طور کامل و شفاف در اختیار جامعه علمی قرار دهد نابه دقت. مورد نقد و تبادل قرار كيرد.
نمونه هایی از صداقت پژوهشگره
و انعكاس نتايج کار پژوهشی؛ خواه فرضيه هاى اصلى يزوهش تأييد شده باشد يا نه.
» و حاصل تلاش و انديشه ديكران اند.
۵ که در طول مدت پژوهش از آن ها استفاده alee ests ea
قدردانی از حامیان مادی و معنوی پژوهش _
_ گزارش محدودیت های پژوهش
صفحه 7:
۲بی طرفی:
پژوهشگر موظف است که تحلیل ها و گزارش های پژوهشی اش را بی طرفلنه. و بدون دخللت دادن پیش فرض ها و تمایلات خود.
دیگران یا مژسسه ی سفارش دهنده ی پژوهش ارائه دهد.
۳ امانت داری:
هر موطف است از تمامی منلیع و ابزار هلیی که برای انجام پژوهش در اختیار دا
مالکیت فکری در برخورداری از اطلاعات بدست آمده را رعایت کند.
به نحو احسن نگهداری نملید و همچنین حق
۴) شهامت و پایبندی به جستجوی حقیقت:
بعد موطف است نتايج واقعى يزوهش را بدون ترس
از فشار ها و جهت گیری هایی که او را فراگرفته است:
صفحه 8:
۵) مشورت. نقد پذیری و رهیافت نقادانه:
پژوهشگر موظف است از کار ها و نظرات دیگران استفاده نمایده از خود محوری پرمیز كنده ضمن ارج نهادن به نقد هاء از غرور و
و و ماد و برای کسب معرفت» نسبت به معرفت موجود رهيافت نقادانه اتخاذ كند
۶) پایبندی به عنصر زمان (موعد مقرر):
پژوهشگر موظف است نتایج پژوهش خود را در موعد مقررهانتشار دهد نا از آن ها بهره برداری شود.
* فقط به دلايل امنيتى مى توان انتشار نتايج بزوهش را بهزمان دیگر موکول کرد
۷ دقت در تدوین گزارش پژوهش:
پژوهشگر باید به هنگام نگارش (گزارش) پژوهش توجه داشته باشد که:
نگارش پژوهش به گونه ای نباشد که کسی یا گروهی متحمل آسیب یا ضررى شود و از ميدان بيرون رود.
اد. مذهب يا تمایلات سیاسی بر نحوه ی نگارش تأثیر نداشته باشد.
صفحه 9:
نحوه ی گزارش نتایج پژوهش. ضامن حقوق مادی و معنوی تمامی افراد دست آندر کار پژوهش باشد.
در گزارش پژوهش, مرز بین دست آورد های علمی پژوهشگر و یفته های اخذ شده از کار دیگران, روشن, شفاف و بدون ابهام باشد.
در گزارش پژوهش. تمام قوانین. سیاست ها و مقررات مربوط به پژوهش مورد نظره رعایت شود.
گزارش پژوهش. حاوی نگارش. پردازش, استدلال و دست آورد یا اندیشه ای نو باشد و از بازنویسی گفته های دیگران» بازی با الفاظء
ee ری و
لت معرفتى برجاى مائقه از ويشيديان به رسميت شناخته شود
كزارش از هركونه تعضبء ole كينه و خشمء غرض ورزى عاطفى؛ توهين و جسارت, تحقير و استخفاف ديكران» حرمت شكنى.
بزركنمايى خود و موضوع. الفعال در نكره ها و باور ها به دليل دكر باورى. فریب.آزار و اذیت.بهرهبرداری ناپستد از وژه ها و افراد به
قور بلاقم
صفحه 10:
فصل جها
)١ رعایت منافع ذینفعان در تمام مراحل پژوهش:
پژوهشگر در تعریف. اجرا و همچنین گزارش پژوهش,. نسبت به منافع ذینفعان (خویشتن. صاحبان و سرمایه گذاران پژوهش,
آزمودنی ها جامعه ی علمی و دیگر محققان. مخاطبان. کاربران و استفاده کنندگان» همکاران تحقیق. مردم جامعه و سازمان)
مسئول است و باید نقاط ضعف پژوهش, تقارن اطلاعات. محدودیت های تحقیق و تعارض منابع را به اطلاع آن ها برساند.
پژوهشگر نسبت به مدیریت و استفاده موثر از منایمی (منابع اقتصادی, انسانی وفنی) که سرمایه گذاران پژوهش در اختیار او قرار
فاده اندء مسئول است و بايد بيش از اندازه ی واقمی درخواست هزیته تحقق کند و از منایع مالی سوم تقاف نايك
© پژوهشگر مجاز نیست برای خدمات یک طرح واحد. از دو منبع. اعتبار مالی بگیرد. مگر برحسب اطلاع و توافق آن دو منبع.
صفحه 11:
پژوهشگر نبليد در ازاى دریافت وجوهی از متولیان تحقيق, نتلیح خاصی از پژوهش را کتمان کند یا گزارش های چندگلنه ای تهیه
نماید که موجب مخدوش شدن نتایج تحقیق و سردرگمی خوانندگان شود.
۲) اعلان مرکز پژوهش انجام شده:
مقالات استخراج شده از پایان نامه های کارشناسی ارشد. دکتری و طرح های پژوهشی. متعلق به دانشگاهی است که پایان نامه یا طرح
پژوهشی در آنجا تدوین و انجام شده است. بنابراین. کلیه مقالات مستخرج از این پایان نامه ها و طرح ها باید با نام دانشگاه مربوطه انتشار
sath
صفحه 12:
فصل پنجم: حقوق آزمودنی ها
1 00 ها شامل آزمودنی های انسانی» حیوان؛ گیاه و اشیاء می باشند.
آزمودنی های انسانی؛ افرادی هستند که پژوهش به نوعی بر اساس مشارکت آن ها و اطلاعاتی که به روش مصاحبه. پرسشنامه.
آزمایش و .. در اختیار می گنارند. شکل می كيرد
)١ معرفی مناسب:
اخلاق پژوهش علمی اقتضا می کندکه پژوهشگر خود راب آزمودنی ها معرفی کند و از ارلئه اطلاعات نادرست درباره خود اجقتا
پژوهشگر موظف است آزمودنی ها را از نوع پرسش های پژوهش. درجه حساسیت اين برسش ها و تأثیر های احتمالی پژوهش بر آنهاء
آگاه کند.
صفحه 13:
۳ رضایت آگاهانه و آزادانه:
پژوهشگر بلید رضایت آگاهانه مشارکت کنندگان را جلب نملید و در مواقع لزوم. اطلاعلتی را راجع به هدف. روش هاء خطر هاء مشکلات,
ناملایمات و پیآمد های احتمالی پژوهش در اختیار مشارکت کنندگان قرار دهد.
۴ حفظ حریم خصوصی افراد:
پژوهشگر حق ندارد بدون توافق آگاهانه با افراد آزمودنی؛ به حریم شخصی آن هاء وارد شود.
۵) راز داری و ناشناخته ماندن آزمودنی ها در پژوهش:
زملنی که پژوهشگر به برخی از اسرار اراد یا سازمانی دست یافت. موظف است از قاش نمودن آنها اجتناب نمليد و در عين حال به هيج
وجه نباید راه و نشلنه ای برای شناسایی آزمودنی ها در پژوهش بگذارد تا افرادی که نتایج پژوهش او را می خوانند. آزمودنی هار
شناسایی کنند. همچنین. چنانچه پژوهشگر از هویت آزمودنی ها اطلاع دارد. باید تضمین نماید که هویت آنها را هرگز فاش نخواهد کرد.
صفحه 14:
۶) سلامت. ایمنی و آسایش آزمودنی های پژوهش:
پژوهشگر موظف است سلامتی و آسایش جسمانی و ذهنی آزمودنی هارا مورد توجه قرار دهد و از بيش. تمامى احتياط هاى لازم راء براى
جلوكيرى از مخاطرات احتمالى. در نظر بكيرد.
۷)حیوانات:
پژوهشگر باید هنگام استفاده از حیوانات برای پژوهش های علمی. مراقب باشد تا با توجه به مقررات انجام آزمایش» عمل نماید.
۸)گیاهان:
پژوهشگر مجاز نیست در حین پژوهش صدمه ای به كياهان. خواه در روند پژوهش باشند و خواه نباشند وارد نماید. بدیهی است هرگونه
مداخله ای در حیات گیاه بايد با دلایل قانع کننده و توجه به پیآمد های آن برای جامعه بشری. صورت پذیرد.
صفحه 15:
٩ حفاظت از اشیاء. اسناد و مدارک آثار باستانی و محلی:
پژوهشگر موظف است به هنگام پژوهش بر روی اشیاء باستانی و مطالعه اسناد و مدارک قدیمی؛ از ضوابط و استاندارد های ارائه شده برای
پژوهش بر روی آن هاء آگاه بوده و در جریان پژوهش صدمه ای به آن ها وارد ننماید.
۰) وضوح نحوه رعایت مسائل اخلاقی:
پژوهشگر موظف است همواره نحوه ی رعلیت مسائل اخلاقی را در تمام گزارش های پژوهشی. مقالات. پایان نامه ها و - به طور آشکار
مشخص نمايد.
صفحه 16:
فصل ششم : رفتار های سوء پژوهشی
ا)جعل داده ها:
عبارت است از گزارش مطللب غیر واقعی و ارائه ی داده ها یا نتلیج ساختگی به عنوان نتلیج آزمایشگاهی, مطالعات تجربی و با یافته
های شخصی مانند:
ارائه ی نتایج ساختگی به عنوان نتایج آزمایش یا خروجی نرم افزار
* جابجا كردن نتايج يك بررسى با نتايج بررسی های دیگر
۲) تحریف داده ها
منظور از تحریف داده ها آن است که ثبت و ارائه ی نتیجه های پژوهشی به نحوی باشد که مواد پژوهش, وسیله ها و ابزار. يا فرايند
جمع آوری داده ها دستکاری شود. يا داده ای حذف یا تغییر یابد و نتیجه ی پژوهش در راستای اهداف خاص دنبال شود. مانند:
ارائه ی مراحل آزمایشگاهی یا فرایندهای غیرواقعی تحلیل, برای رسیدن به نتیجه هایی که در مقاله داده شده است.
صفحه 17:
۳) سرقت علمی :
شامل اقتباس نزدیک افکار و الفاظ نویسنده دیگر. تناظر یک به یک در بیان انديشه ها و شباهت های ساختاری در
ار یا انتساب ایده
هاء فرایندها, نتیجه ها یا کلمه های دیگران به خود. بدون ارجاع مناسب
ترجمه کل یا بخشی از آثاردیگران بدون کسب اجازه از مبادی ذی ربط. و معرفی آّن به عنوان یک پژوهش اصیل علمی, از مصادیق
سرقت علمی است.
: اجاره ی علمی (F
منظور از اجاره ی علمی این است که پژوهشگری به جای آنکه خود به انجام پژوهش بپردازد افرادی را برای این منظور به کار گیرد و
خودش در فعالیت پژوهشی چندان تلاش تکند. سپس, بعد از تحویل کار با دخل و تصرف اندکی در پژوهش صورت گرفته. لآن راجه نام
جود متفر نماید
صفحه 18:
۵ تعارض منافع :
مجموعه شرایطی که در آن تصمیم حرفه ای در مورد یک هدف اولیه (تمهد اصلی پژوهشگر به آزمودنیها) تحت تاثیر یک منفعت انویه
(مالی؛ اعتبار فردی. اعتبار دانشگاهی, شهرت و .-) قرار می گیرد.
نویسنده مقلله بلید منافع همه ذیتفعان رابه عنوان معتمدان آنها را در نظر گیرد و هرگونه تعارض منافع را که از نگاه ذینفعان مختلف
پوشیده است در متن یا ذیل مقاله. به طور شفاف اعلام نمايد.
صفحه 19:
فصل هفتم: استناد
ارجاع و استناد به منابع مورد استفاده:
پژوهشگر موظف است در صورت استفاده ی مستقیم یا غیر مستقیم از آثار دیگران» به آنها استناده نماید.
* هنگامی که عین سخنان یا نوشته های یک پژوهشگر مورد استفاده قرار می گیرد باید از استاندارهای نشان دهنده ی نقل قول
مستقیم استفاده شود.
۲ بازگفت و بازنویسی:
پژوهشگر موظف است زملنی که اطلاعاتی را از منبعی همراه با حفظ معنی اصلی متن و منظور نویسنده, با استفاده از واه های خود
hal acta as asta a آنءارجاغ دهد.
صفحه 20:
۳ استناد به منابع معتبر:
له ی مورد استفاده. سایت حامی مقاله و نویسنده ی مقاله. بايد موثق و معتبر باشند و نباید از منابم مشکوک یا فاق اع
علمی, استفاده یا بهآنها استناد کرد.
۴) ارجاع و استناد مطابق با استانداردهای بین المللی:
نویسنده در ارجاع دهی باید از یکی از استاندارهای کتاب شناختی استفاده نماید
در صورت استفاده از منابع و آثار الکترونیکی نیز باید کلیه ی موازین اخلاقی مرتبط با منابع و آثار چاپی رعایت گردد.
صفحه 21:
فصل هشتم: مالکیت معنوی و مسئولیت پژوهش انجام شده
) شرایط نویسنده ی پژوهش:
شخصی نویسنده (يا یکی از نویسندگان) پژوهش (طرح پژوهشی, مقلله. کتاب و ..) خواهد بود که دست کم مشمول یکی از موارد زیر
باشد:
سهم قابل توجهى در: الف) ارائه ى ایده ی پژوهشی یا طراحی مطالعه. ب) جمع آوری داده. ج) تحلیل و تفسیر داشته باشد.
* در نوشتن بیش نویس مقاله و اصل آن, يا مرو نقادنه آن. که منجر به اصلاح محتوای علمی مقاله میگر
allie * ی نهایی را مطالعه و تایید کرده باشد.
نقض داشته باشد,
صفحه 22:
۲) مسئولیت نویسندگان مقاله درباره ی محتوای مقاله:
تمامی نویسندگان باید مسئولیت محتوای مقاله درباره ی نکات زیر را بپذیرند:
* صحت مطالب مندرج در مقاله
*_ پایبندی به راهتماهای اخلاق در پژوهش.
۱۳۱ ۶ ۸ در مورد ترتیب اسامی بلید بر اساس سهم هریک از نویسندگان در نگارش مقلله و مشارکت خلاقلنه ی آنها ll
جایگاه یا سوابق افراد.
۳) وظایف نویسنده ی مسئول:
نویسنده مسئول, کسی است که مسئولیت گروه پژوهشی و صحت کل پژوهش را میپذیرد و همچنین از سوی سایر نومسندگان
مسئولیت مکاتبات و پاسخ گویی به ابهاما
تنظیم روابط بین آن ها ابر عهده می گیرد
یرادات مطرح شده در مورد مقاله و انتقال نظرات و مکاتبات مهم به سایر نویسندگان و
صفحه 23:
۴سپاسگزاری:
ام کلیه ی فرادی که هر اجرای پژوهش. مساعدتی میذول داشته اند مه معیارهای درج نام در بخش نویسندگان مقاله را سارت ۰ ۳
۲ باکر نوع مشارکت آورده می شود: مان
۳ ؟ كه به جند سوال تخصصى پژوهشگر پاسخ داده است. نباید انتظار داشته باشد جزء نوی ندگان باشل يلكا ۱ و
رای شود
* اگر در هنگام مشورت با فردى. مسیر پژوهش تغییر کند و نتیجه های مهمی از پيشنهاد وی به دست آید. ذکر نام او به عنوان
وله ی مقاله با گزارش بلامانع است.
صفحه 24:
فصل نهم : ضوابط انتشار
)١ اتدوين و نشر نتايج:
بؤوهشكر موظف است در تمام مراحل انجام بؤوهش. يافته هاى بزوهش و روشهاى به كار گرفته شده براى كردآورى و تحليل آنها را
0 شنافك, ساده. معنى داز و قابل استفاده ی دیگرلن تدوین کند و نتشار دهد
۲) ارسال موازی:
ارسال همزمان یک مقاله. جهت بررسی و چاپ در دو یا چند مجله ی چاپی يا لکترونیکی مجاز نمی باشد.
۳ ارسال مجدد:
ارسال مجدد یک مقاله ی چاپ شده در نشریه ی چاپی يا لکترونیکی به یک مجله ی دیگر جهت بررسی و چاپ غیر مجاز است.
صفحه 25:
(F انتشار همپوشان:
پژوهشگر مجاز نیست. داده های مقاله ی پیشین خود را ب اندکی تغییر درمتن در مقاله ای با عنوان جدید به چاپ رساند.
ان در صورت ضرورت. بلا ملنع است: اما در هر حال
* تکرار قسمت هایی از بخش مواد و روش ها در مقالات بعدى همان نويسند
ذکر مرجع لازم می باشد.
۵) انتشار تکه ای:
در صورتی که نتایج پژوهش در یک مقاله به صورت یکپارچه قابل انتشار باشد پژوهشگر مجار نیست آن نتایج را در چند بخش
جداگانه و در چند مقاله مستقل به چاپ برساند.
صفحه 26:
سپاس فراوان از توجه تان