نور در معماری اسلامی

صفحه 1:
لرحیم نور در معماری اسلامی استاد :مهندس ويدا عيسئ خانى محقق: آمنه جلیل پیران 

صفحه 2:
زيبائى كه به جشم مى آيد أز يرتو نور و روشنائى, است و گرنه در تاریکی ,زیبائی مفهومی دای .زیبائی حقیقتی با نور معرفت درک مي گردد و زیبائی ظاهرى با عزيزترين انی باعت ما كه بينائى أست ديده می ‎lt‏ جه ظاهرق وجه عرفا می شود که زيباني به چشم آید و رنگ و ضایر ره ببائيهاى شیء چ و كند. بتأبرابن بحث نور و برداختن به آن مي تواند در مباحث يبائى” سی و یگاه ویژه آی داشته بأ أرجمله علوم و هترهابى كه مى توآن به نقش نور درن أشارة داشت يضر شأ جعله علوم و هنر زمينه روند بهره گیرق از نور طبيعى به خود اختصاص می دهد. ابزار و وسایل رو ی نیز به عنوان عواه تأمين کند ‎ese‏ ‏م ل ‎See at esl ON oes ee eee i ge ae‏ عناصر و مفاهيم ديكر از قبيل ‎Cale 9S ae aad al ln‏ ی رم و و ‎tg‏ ا كه مشخصه های تور طبيعى, توالى 599 در طولٍ وز است که باعت حرکت و عيبر عالت دناعت نود در تور در دورد أمبرسيونيست ها ديده مى شود. ‎ee‏ ی دی و زیر نور خورشيد با نور طبیعی مشغوا یدنج ات این ‎Sep eee‏ ت مكتلف وانعکاس رن هاى اشياء مختلف در ب ۰ 

صفحه 3:
| سره رج رد کردند توسط بشر مورد ستایش و احترام قرار گرفته و مشعاقانةترایشان جشن فی گرفنند. ان ها زا عبادت كرده و مى برستيدئد اين توجه بيش از انداه به عنصر نور در اغلب فرهنك هاى اوليه بشرى ودر جوامعئ با إذات وزسوم وعفايد مذنيت متفاوث همچنان در طول زمان مشاهده می شود. برخی از جوامع نور خورشيد را در تشریفات مذهبی شان به ار مى بردند و برخى ‎oS‏ درخشش اجسام نورانی را به عنوان عامل ايجاد فعل و انفعالاتی رمزآلود جهت دست يابى به حیطه هایی ماورای دنیای زمینی تلقى مى كردند. حتی آمروزه در بسیاری از مدارس شرقی که ‎ay‏ تدریس یوگا اشتغال دارند برای ایجاد تمرکز ذهنی از اجسام نورانی مانند لامپ, خورشید, ماه, بلور و تور آتش استفاده می كنند. 

صفحه 4:
در اغلب ادیان, نور نماد عقل الهی و منشاً تمام پاگی ها و نیکی ها است و خارج شدن انسان از تاریکی جهل و تابیده شدن نور معرفت در وجودش همواره یک هدف نهابی مى باشد. در اثر تابيده يده شدن نور الوب تدودرون "اليد مادى عدت ایگاه أدمى أست كه انسان به رشد و تكامل معنوى مى رد در تتتجة تزاف تعاش اين تمثيل دن عمارى اغلب بناهاى مذهبى نور به عنوان عنصرى بارز و مستقل از ساير عناصر و مفاهيم به كار رفة تساختمان به كار كرفه مى ينتود به كود شعاع هاى آن به طور واضح در داخل كالبد مادى و تاریک حجم قابل مشاهده است. فضاهای عمیق وا تارك کلیماهای فرون وسطی: وبا خساجد اسلامی که با عنصر نور مزين شده اند به خوبی قادر به ‎yar Sellen!‏ ژوحانی و قعتوی می اند اسان در چنین فضاهایی که با نوری ضعیف روشن شوند پا مشاهده سایه های مبهم از اشیاء و احجام دز ذهن نود بة کامل کردن تضاویز پزداخته وتبا ان حس نزدیکی به منبع وجود و هستی در درونش بیدار تق أده 

صفحه 5:
جه بهره كيرى از نور طبيعى در معمارى ايران ظ داز ىا د به اندازه روند شكل كيرىا ی ولج مى باشد.اولين تاريخى كه ما از ‎a‏ اطلاع ذاریم فندة ی سوم هزاره جهارم ق-م مى باشد أن زمان جهت كسب نور و از ایجاد ا 1 یه مي گردند. در خته از هزاره هاي سوم و دوم ق.م از روی ‎bl‏ انه هابی که يوار هونا تا زیر سقفبافی مانده وان استنفاط کرد که هر اطاف تا زیر سقف بافی مانده بوذ مب تون استنياط كرد كم هر 00 ۰ قیم نیز نمونه ای از ‎Glo opr‏ شيشه اي بدست آمده که شامل لوله های از خهیر شيشه می باشد که در كنار هم و در داخل یک قاب جای می گرفته و بطور حتم جهت روشن كردن داخل بنا مورد استفاده بود. از جمله كهن ترين مذارت و تمونه های درو پنجره در معماری اران را شاید وان در تفش قلعه های مادی در آثار دوره شاروکین یافت. از ‎ea ete‏ یب مى توان روزنه هایی را بر روى برج اخته شده اند تشخیص دد. در دوره هخامتشی در تخت جمشید وضع درها به خوبی روشن یشم کی لته ببس جام ال اس ول ‎ion‏ ‏بالای درها و حتی بام هاء رورن ها و جام مسد ساب رنه محقق: آمنه جلیل فقهائ زرف و ففريوشيدة لن هان سسا بخ بيران 

صفحه 6:
ادر اصل از < یات سبک پارسی, تعبیه سایبان و آفتابگیر منطقی و ضروری برای ساختمان هاست. در اين دوزه از اضل اختلاف شنطم, جهست جذب: تور به:داخل استتفاده متی شد:بر اساسن تحقیقات پزوفستور ولفانگ م شده که انحراف زوایای بناهای تخت جمشید بر اساسی بنیاد گذاشته شده که بوسیله ایجاد سایه روشن های گوناگون تعیین روز اول سال و فصول مختلف میسر اشده و اين انحراف به معمار ایرانی اجازه می داده مکان اهای مورد نیاز برای زیستن را به صورتی بسازد که در افصول مختلف سال هر خانه به مقدار لازم از آفتاب و اروشنايى استفاده نمايد. از نوركيرى بناهاى اشكانى اطلاع جندانى در دست نيست ولى سريرسى سايكس در مورد كاخ هاتزا مى كويد: تالارهائ اين مجموعة:تماماً دارای سقف چوبی بوده اند. ارتفاع آن ها مختلف و نیز روشنائی آن ها از دهنه و هلال هایی بوده که به سمت مشتزق:باز متن شدند: از زوی تصنویر ‎as slau jh‏ شده تسا كه نوركيرى نا را توسط سقف خريا نشان مي دهد اين مى سارد ‎aS‏ یان از این روش = ی بنا استفاده مى كردند. ساسانيان تمايل به 

صفحه 7:
توک كنيد ‎lps plas ola‏ رطاقی ‎ol,‏ ها بصورت وزنه درآمده زیرا برای آتش بدان احتیاج داشته اند.آیوان گرخه در خوزستان. طرز نور كرفتن از اطاق را بای ادا انم دهد ال هدر يناهايى كه فق ‎Cane‏ دالشته اند معمولاتمین تور ار لن قسمت هایی بوده که سقف داشته ‎ua,‏ تفاده از طاق گهواره ای کسه از نع ‎pole es)‏ عضر ساسانی است به جعماز اجازم طاق اماع عاق ‎all at ee‏ اه و روشنايى بنا را تأمين كند. طريقه نور ىا جام خانه نيز ر ته شد بعد از هخامنشيآن تأ ت های بسیار به عنوان یک سنت طرح گردیده و مورد | اده قرار گرفت و در دوره نی ده ‎aed‏ ل پذیرفته وسعى معمول إشده و جزء روي كيه ى اين معمارى مى شود مى بينيم ایی ره هايى تعبيه مى ءا ‎ae‏ ا ار شبيفة استتاده: مت هم زمانیکه ساسانیان ارات حمال جهت تحمل با ر گنبد استفاده می کردند تنها | روزن.وسط گنبد نمی از روزنه اي تیه ‎psa‏ ‏امول جم مو ‎eset ee Le‏ رار ف و کیب ۲ محقق: آمنه جلیل ‎ols‏ 

صفحه 8:
به منظور دستیابی به الگوی نوریردازی طبیعی گنبدخانه های مساجد تاریخی اصفهان, پنج مسجد انتخاب شده اند که در آنها الگوی توزیع نور, میزان روشنایی, کیفیت روشنایی بصری لن به عنوان سیستم نوردهی نورگذرها در طول یک سال مورد تحلیل قرار گرفته و سپس مقایسه ی عوامل مذکور در مساجد بر اساس طراحی نورگذرها و جهت قبله ضورت تیگیره:«در جستجدهاین که* شيستانهای آنها دارای گنبدخانه است؛ اين فضا بخش اصلی مسجد به حساب آمده و محراب و منیر در درون ‎ul‏ جای گرفته»(حاجی ابراهیم زرگر و دیگران 1386 , 48)و در طراحی مساجد تاریخی به آن توجه ویژهای شده است. ترکیب گنبدخانه و مجراب به واسطه ی قداستی که ميشود؛ لذا فضاى ‎ouaks‏ براق ستجس تورطبيع از دوره ی قاجاریه هندسه ی نووكنر به سطع عل ‎oo‏ هاعگ‌نیدخانه 

صفحه 9:
_مسجد امام اصفهان: مسجدامام اصفهان متعلق به سال 1021 تا 1041 هجری قمری (حاجی قاسمی 1375 ,20 )است. اضالع گنبدخانه ی مربع شکل 5.22 متر و ارتفاع از کف تا زير رأس گنبد داخلی 5.34 متر می باشد. ‎ails‏ دارای سه دسته نورگذر میباشد. دسته ی اول نورگذرهای مشبک گرداگرد یو گنبد(هشت عدد)با ابعاد 1.2 در 4.3 متر _دسته ی دوم نورگذر وسیع ورود به گنبدخانه با ابعاد 9در17 متر _دسته ی سوم نورگذرهای دو جبهه ی مازعا تون گنود اضما بعلن 27 در 5.6 متر. محقق: آمنه جلیل پیران 

صفحه 10:
_مسجد شيخ لطف اله : متعلق ‎a‏ سال 1012 تا 1028 هجری قمری (همان, 124 )أضالع كن گنبدخانه 19 در 19 متر و ارتفاع از کف تا زير رأس كنيد داخلى 5.26 متر مي باشد. خانه داراى سه دسته نوركذر ميباشد. دسته ی اول نورگذرهای مشبک گرداگرد گریو گنبد با ابعاد 2.2 در 75.2 متر (شانزده عدد) ‎is: diana,‏ ,دوم «تورگذر بوستیمع باالی ورت ورودی با ابعاد 5.4 در 5 متر ‏دسته ی سوم نورگذرهای مشبک بر روی سه دیوار گنبدخانه با ابعاد 2.2 در 7.2 متر. ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 11:
_مسجد حكيم : متخ يا منسجد جورچیر از مساجد چهارایوانی مربوط به پایان دوره صفوی در منطقه قدیمی باب الدشت اصفهان در انتهای بازار رنگرزان جای گرفته است.(ایوان و گنبدخانه ی جنوبی)متعلق به سال 1069 تا 1071 هجری قمری (همان, 40). اضالع گنبدخانه 5.11 متر و ارتفاع از کف تا زير رأس گنبد داخلی30.15 می باشد. گنبدخانه به غیر از نورگذر ورودی» نورگذر 

صفحه 12:
_ مسجد سید : یکی از مساجد اصفهان است که در ‎ob‏ ‏دوران قاجاریه ساخته شد و از مساجد اصلى اين شهر به شمار می‌رود.(ایوان جنوبی)طبق کتیبه های بنا متعلق به سالهای 1255 ,1256 و 1299 هجری قمری و گنبدخانه ی جنوبی متعلق به سالهای 8 ,1259 و 1298 میباشد. (همان, 104)اضالع گنبدخانه 5.10 متر و ارتفاع از کف تا زیر رأأس كنيد داخلی 30.13 متر می باشد. گنبدخانه دارای چهار نورگذر با ابعاد 2.1 در نورگذر ورود به گنیدخانه نیز 5.4 د اشد. 

صفحه 13:
_مسجد رحیم خان: (ایوان و گنبدخانه ی جنوبی)طبق کتیبه های بنا متعلة به سالهای 1294 و 1304 هجری قمری میباشد (همان, 58). اضالع گنبدخانه 7.12 متر و ارتفاع از کف تا زیر رأس گنبد داخلی 5.18 متر میبآشد. گنبدخانه دارای سه دسته نورگذر میباشد. دسته ی اول نورگذرهای مشبک گرداگرد گریو گنبد با ابعاد 2.1 در 8.1 7 متر(شانزده عدد) _دسته ی دوم نورگذر باالی محراب 2.1 در 2 متر دسته ستوم نورگدر وستع وروا به گنبدخانه 5 در 6.7 متر می باشد. 

صفحه 14:
*اين جدول به اختصار موقعیت گنبدخانه در پلان مساجد ذکر شده در بالاء مقطع گنبدخانه هاء نمای رو به محراب, نمای نورگذرها و لکه های حضور نور در فضای آنها را نشان میدهد. حتور اکه‌های تور در قفا 

صفحه 15:
ناریخچه بهره گیری از نور طبیعی در معماری دیگر نقا : در مصر باستان نور دارای اهمیتی وه بوده است. : که مایت سرزمین مضیزا ده نوز و در بتیچه تضاد ميان سايه و روشن بسيار زياد مى باشد. فرم های-ض زیح و هدشن که در فعماری مضر ار لن استفادة ع شده امت ما شه هاي نیز و دیق در بر نور شدهد اثرى خا داشته. لوكوريوزيه در إين ‎Gul‏ اط مى گوید: « 5 ناك ترم دقيق و خیره لتتده مجموعته اي آز اجسيام: ونا حته ليده در نور اس هم قات ما براق ابن أفريده ده اند که فرم ها را زیر نور ببینیم: این سایه و روشن ها هستند که قرم ها را در مقابل ما برهنه مت سازند. مکعب. معروط, کره استوانه و هرم لین قرم هابی هستند که تور لن ها را به ما عرضه می کند.تصاویر آن ها ناب, ملموس و صریح هستند». 

صفحه 16:
اما در معماری مصر بازی نور و سایه تنها محدود به قرم های بزرگ اولیه نیست. سطوح این احجام از نقوش برجسته ای پوشیده شده اند که با کمال ظرافت نقش پردازی و بر سنگ تراشیده شده اند و به این ترتیب پدیده سایه - روشن در اینجا در مقیاسی کوچکتر نیز تکرار شده است. برای مصریان وجود ذات خداوند برای بشر غیر قابل دسترس و نامرئی بوده است پس به ناچار بایستی در تاریکی باشد. راه رسیدن به این خداوند که بایستی از زوشنایی بدحازیکن ختم شوه با کوک چ های نوری کمی واضح تر می شده است. ژان لوئی ‎wily, Jean-louis do canivalJlyslS 92‏ مجسحجه های معد خقرن را به این ترتیسبت توصیف می کند: «نور از پنجره های کوچک بین دیوار ن پدیده 

صفحه 17:
یونان: مورد معابد یونانی هم می توان گفت که بيشتر ‎ol 2 Sl‏ یبود و رآ ها ‎cel‏ ‏بیشتر بر فضای پیرامون داجلی ‎Bike‏ قاری معسمه ها باهیش بو است. در بسیاری از معابد یونانی با ‎sea‏ راما بین مجسمه و در ورودی ساخته مي شد نوربردازی مجسمه را اصلاح می کردند. نوری که به دآ< ‎diy yg oe Ly Sa‏ لب منعکس می شد و مجسمه را روشن می ساخت. در فضاهایی که ‎cl‏ به تور سشتري دآشتند,بوانان از نوم سقم ‎a2 ۱‏ ويد كادي إل گر را با ارتفاع خته و آز فضایی ترتیپ به وجود ضف أمد برای تاباندن ۳ کر ند در ۳ ‎J‏ غاز مسیحیت و نیز در معماری بیزا ش می شده است هر چه بیش ‎wale. Bares ibs) ais els glee‏ رقیایی بیافرینند و روشن است که نوریردا ی در ‎enw ool yop‏ محقق: آمنه جلیل ‎ols‏ 

صفحه 18:
عربی در دوره سبک گوتیک در کلیسای گوتیک: بدا به چگونگی بهره گيري از تور طبیعی در کلیسای گوتیک ‎wre‏ ‏بردازيم. ايده اصله سب كوي كه «ساخين بخشى از أسمان > مین > ن بود أيى غير کرد. د عامل در حل اين مشكل کمک می‌کردند. عامل اول انتقال ساره ‎oat‏ ساشتمان به بیرون ‎ae‏ مل دوم ‎Se‏ هداز ماسم ن دانست ی رد اکن کم کرد وه ان ترس تاد که در سطوع اد شده پنجره بزرگ بهة ند. نوری ‎Sites dab a cabsel slelen‏ ۲ که ‎Guy‏ هیچ کسمت تاریکی یاقی ‎le ne‏ بننده وفع خال می کید که ‎ale cba‏ سر أو معلق ‎geal‏ به ‎pes‏ ‏ناومیانی نیمه تاریک أست. دو نو کار با داشن اعد رم ‎sl ae She‏ شمن ل | دوارا امكان جنين ‎as gpa sl‏ پررسی بهره گیری از نور طبیعی در چند نمونه از بناها | 

صفحه 19:
سبک باروک: در سبک باروک فضا پر از تضا بوده و حواس را می فریبد. در ایتجا:تیر توزپزدازی سباز مهم آسته تریب دادن متناوب بخش روشن بخش هابى كه ير أيه هستند باعث می شود که تصور عمق تقويت كردد بيننده خيال مى كند كه فضا تا بينهايت ادامه دارد. سازه ساختمان با نورپردازی مناسب به صور: طقیرخوانتا »دز من امد و تماسن:تافتمان جالکی خيال به خود مى كيرد در این دوره بخصوص در بناهای آخر دوران باروک استفاده از نور غير مستقيم نيز رايج بود. اغلب در اين ساختمان ها بيننده تقريباً نمي توانست بنجره ها را سند و روشتانى قضاى دأخلى آز أنعكاس نور روى ديوارها تأمين مى شد. 

صفحه 20:
موزه هنری کیمبل: لوئی کان به دلیل حساسیتش نز بی ان اسيتسع در طراجى ‎lene‏ «طتاعر بو شده أست و موزه هنرى كيمبل كه ت شده جكيده تمام طراحى هاى خوب نوريردازى با نور روز می باشد. این ساختمان می بایست در زمره کلاسیک های تمام دوران ها قرار گیرد. از قدیم نورپردازی موزه های هنری با شک و تردید فراوان همراه بوده, زیرا اشعه ماوراء بنفش موجود در نور روز, بخصوص بر نقاشی ها, می تواند تأثیر مخرب داشته باشد. کان ملایم ترین سطح نور روز را برای روشنانی محینظ دز نوره کنقنل انتغاب کرد, با تصور اینکته تأثیر مخرب وجود نداشته يا جد ال بسیار گم بود. 

صفحه 21:
او انتظار داشت با نور روز احتیاجات بیولوژیکی را ارضا نماید: و ایجاد احساس آرانش از طریق آگاهت به زمان: وبفراهم تمودن:خالت:ها و احساين هاى بسیاری دی این موزه از یک سری طاق های مدور بتنی متصل به یکدیگر به طول ‎١‏ متر و به عرض ۷ متر با یک نورگیر سقفی شفاف در امتداد برآمدگی هر طاق ساخته شده است. نور روز از طریق «اتصالات نور طبیعی معلق» ‎natural light fixlure»‏ » که در زیر نورگیر سقفی قرار دارد بازگردانده و تصفیه می شود. اتصالات 294 روز شامل قابى است كه صفحه اى فلزی به آن متصل شده است. و دارای سوراخ های داد چا هر گونه کترامتت شید ممکن ین تست تحتانی اتصالات و اطراف آن را تعدیل نماید. 

صفحه 22:
ساختمان جدید بانک هنگ کنگ و شانگهای: از دیگر بنا که | به زيبائ چه تما ‎ing‏ تابور كرك ‎So Se asta tad‏ ای» آثر نورمن فاستر است. ‎ae‏ ساختمان سعى شده ما با استفاده از يك آثينه مقعر غول آسا سالن ورودی را که در داخل ساختمان قرار دارد و بیش از سی متر ارتفا تفاع دآرد روشن کنند. با استفاده از یک آنه که در بیرون ساختمان است ‏آنتدا تور به داجل ساختمان منعگ ‎a‏ ‏با استفاده از آثينه دوم ور 9 ‎[roman‏ ‎sul days Gils Isls a: Vi. La eas‏ نی شور ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 23:
صر نورگیری در معماری سنتی این عناصر در معماری ستتی ایران از دو جهت مورد مطالعه قراز می 1-به عنوان كنترل كتتدة های مانند انواع ‎Tie‏ بخ نور نوا 2-نورگیر ها كروه اول نقش تنظيم نور وارد شده به داخل بنا را به عهده دارند وبه دو دسته تقسيم مى شوند: دسته اول آنهایی که جزو بنا هستند مانند رعاقيم دسته دوم آنهاینی که به بنا افروده شده‌بو گاهی تزئینی دارند مثل برده. عناصري كه بم عنوان نورگیرها مرح می شوند نام های دارند ولی همه نورگیر هستتد وعبارند از؛ روون شباک: درو پنجرة جام‌خانه,-هورتور ارسی. روشندان: فرب ز و خوون: تالكا ب م قترن بابر 2 و تهرانى. در عتاسهكودى ها تحدووا قصبوده تاكنح-بحد ساره بان سار ‎ee‏ و ساباط قرار دأرد كه نقش كنترل کننده تور و ان برای ورود به داخل بنا را به عهده دارند 

صفحه 24:
کنترل کننده های نور رواق: فصاين ات متتل تون كه حداقل د جک طرف:مس دود باد و اسان را از تماس با بارش و تاش نور آفتاب مصون می دارد و در كه شدت نور و حرارت خورشيد زياد ب نور مناسب و ملایمی رأ به د عبور مى دهد ود 1 8 از طريق غيرمستقيم 

صفحه 25:
تابش بند: تابش بند یا تاووش بند یا آفتاب شکن تیفه هایی به عرض ۶ الی ۱۸ سانتی متر است که گاهي ارتفاعی جاجنود همتز‌ماردو با کشک گورونی اها را مت ساختند. معمولا در بالای در و پنجره کلافی مر کشیدند که در واقع ‎ual‏ بند أفقى بوده و اصطلاحاً سا گفتند و توسط آن ورود آفتاب به 

صفحه 26:
سايه بان ها: ايجاد ‎gl‏ بر روف ی وج ده و در نتيجه خدارت و نعي أن ها نسیت ‎wipes‏ : ر ساختما ‎rs‏ 

صفحه 27:
:سرادق ِ سایه بنا بر سرا که پرده آن بر خریاهایی که بر بالای سرا نشانیده بودند کشیده می شد و بدین ترتیب مانع «تابش بند خورشید به درون سرا می شد 

صفحه 28:
ساباط: کوچه ای سر پوشیده که هم در شهرهای گرمسیری و هم سرد سیری به چشم می خورد. در شهرهای كرمسيرى مجبور بودند كوجه را تنك و ديوار را بلند بگیرند و برای ایجاد سایه ساباط می گذاشتند. استان 24-3 ‘ محقق: آمنه جلیل ‎ols‏ 

صفحه 29:
پرده: استفاده از پرده های ضخیم برای جلوگیری و تنظیم نور خورشید ‎Sly‏ ورود به ‎aloes‏ دوره صفويه ل بوده و همچنین در دوره قاچار نیز از آن اتعفاده می هدر ادن پرام ها تععولا ارس کزباسس و یا ابریشم بوده وبه صورت یک لا و دولا استفاده مى شدند و به طور معمول در :انوا ها يا ينجره ها و ارسي هآ نصب مى شد. بالا كشيدن اين پرده ها تور قرقره و بند هايى بوده كه ب طور نگ تمام قسمت های آن ها را یکنواخت جمع می كود -است-جون »ون بود ها ضخیم وس بوذه و غير از این نمی شد آن ها را بالا كشيد 

صفحه 30:
یگیرها-2 شباک: هوای ‎coll gio‏ آفتاب دتند روشن, باد و باران, تون 8 گردباد و عقاید خاص و مذهبی ‎Gul‏ کرده که سافتمان علاوه برردر و پتجرم, ‎Bless‏ ‎cea 3‏ برای حفاظت درون بنا داشته باشد.درون ‏ساختمان با روزن ها و پنجره هاى جوبى يا و پرده محفوظ می شد و بیرون آنرا با شبکه های سقالی نا کاشی من پوشاندتد. این ها شدت ‏نور را فته و نور ضعيف ترى از لابه لاى أن ايجار ا نحراف برتوهاى نور در اثر برخورد با کنارهای منقوش شبکه سیب پخش نور شدهرو به ‎at 9 er‏ وشنایی کمک می کرد. رغم آنکه تما وناز داخل به راجتی ‎We‏ ‏یر بود ودر بيرون ع دیدی در طول روزابه 8 ‎ ‎ 

صفحه 31:
در و پنجره های مشبک: و معمولً رای دادن نور.جربان هوا ور ‎Sant ole‏ بدون بر هم زدن 1 هل خانه است: نه است. شید شدید است..بنجره بای 0 بتجره هات سل سما عع وحار ب سو كج مي وقتى ال تأخل نكاد كرده شود جلوى نور شديد أقتاب را می گیرد و مانع خسته شدن چشم در مقابل نور شدید خارج مى شود.طرح هابى كه در ساختن بتجرة ‎sl a 4 els eres Ss‏ است که و داعل ی تنظيم مج كد بنجرة ساق تور شدید ار قرو ول بل ‎one‏ قتی نور بیرون شدید نیست همه ی به داحل بان خبوز می دهد كاهى براق ‎cores»‏ ‏ی مشبک شیشه نیز به 5 مي شود ‎aa)‏ ‎wy‏ که دجو وجوه اف شود). در و پنجره وارورنهایرمشب کی جو :تسافا تم زد زمستان با کاغذ روغن زده مسدود و دررتابستآن می شد. ‎ ‎ ‏أنه رارع- ‎27 ‎ ‎ ‎ ‏محقق: آمنه جلیل پیران ‎ ‎ 

صفحه 32:
روزن: روزن و پنجره را نمی ان از هم تفكيك كرد. در ی هک 2 معمولا در بالای در وگاهی دز دو سنوی آتن.برای گرفتن روشنایی و تأمي ی بسته به گار می رفتة است به عیارت دیگر روزن یه سور ی ۶ ‎tates‏ ‎aa‏ سای اس روز ‎sual‏ جوتو ‎oe ala Tuas af Gals‏ شد و اعلا است. در بناهایی که دای بافت مرک ج و دوگ بودند و از سقف هشتی پا ‎Say 3 sits Sane get ete oles‏ = قراز من دادند. 

صفحه 33:
ازننتی: ارسی پنجره مشبکی است که به جای گشتن روی پاشنه گرد. بالا می رود و در محفظه ای که در نظر گرفته شده جای می گیرد. ارسی معمولاً در اشکوب کوشک ها و پیشخان و رواق ساختمان های سردسیری دیدهقی تشود. نقننتن شبکه اي ارتتتی, تعتولا ‎Sal‏ ‏پنجوه"و-زوزن"های-جوبی-است: ارسی-29 محقق: آمنه جلیل پیران 

صفحه 34:
جامخانه: در للع ند ها و کلمیه ای كرمابه ها و غلامخانه ى ط ها و رسته ها و بازارها هنوز هم روزن هایی وجود دارد كه با جند جلقه سفا ين به صورت قبه , جسته اق درامده اند. در این قسمت هه سای راد کار هم چیده ند و در زمستان ها دنه ای مانتد چم قراجم دز : ها کار ارند و تایستان ها یک یا کلیه آن ها را بر ‎yl wo‏ ا ا یی مرو ده ‏ای کمیه منازسیت بد كاد > ‎ ‏© أست و بر قراز بام ‏فر بالق اسبترين به ها بای خود را حقظ کرده انننت. ‎ ‎ 

صفحه 35:
هورنو: به تورگیری بای سقف گفته می شود اجو ار نزدیکیهای تیزه گنبد امکان 1 به صورت بشید ىا ‎‘oat sles Lue par eee‏ ام ‎oe Gace‏ م طاف © ‎i‏ ‏| م دهد. ‎So‏ در پوشش بازارها ‎Dist‏ ‏سورا هورنو از است تا عمل روشنایی و تهویه صورت پذیرد. درد بباهاجی که استفاتم ‎oa!‏ دوديؤازها 'ممفتن نبوده مثل بازارها و و سايم بنا هاى عمومى, معماران در قسمت «خورشيدى كاربندى» روزن هايى ايجاد کرده اند که عبور مناسب و تهوية.رأ به يهثرين وجه میسر می ساخته اپست و به لن روشندان_می روشندان ها معمولاً به شکل یک کلاه ‎as Easy SWF CRS Iga‏ شوید و برخي أ أن ها دارای ششه ‎sf‏ ‏أن هنا رمه 1 حوضخانه كاخ هشت بهشت ‎١‏ ۴ محقق: آمنه جلیل ‎ols‏ 

صفحه 36:
فریز و خوون در ساختمان: ون یک نقش تزئینی است که با تکه های آجر آن ۳ ندید دید آوردد اند. آن گاه روی ‎bol‏ درل کرده اند به رز ناگون رنگرزی مي‌کنند ور ‎eee‏ ها وف یز در» چیده ا تاق ها لوله ‏می شود. 2 های گلچین را کرده و نقش هایی پدید آورده و ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 37:
کار بندی و مقرنس: در ‎piles‏ هابى كه نوركيرى و در نتيجه روشنائى فضا از م ی شود زورره طور مسعقدم مرق سكف أنه بخشى از أن را روشن مي يد. كاربندى و مقرنس به غير أز زيبائى براى بهره ری هر چه پیشتر از نور خورشید نیز استفاده می شود ‎Os‏ ب که موجب می نود دز جهات مخلف از مسیر د.منخرف:شده .ون .رآ به صورت ال اه هی زار صور در حاورا کو اسب جوا وس داشت, که حجم بیشتری را در بر می گیرد. ‎ose‏ در دارآلفنون-33 ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 38:
ی هشتی در نور رسانی به بنا بعد از ورود به ساختمان به علت شدید بودن نور در نور شود, تاد ساختمان خا خلت تامطلویی از نظر وارد شويدة تداس يكين از عوامل مهم معمارى درن و شكست شدت نور, هشتى هاى ورودى هستند كه كرد ويا جند ضلعی ساخته می شدند. در بالای هشتی معمولاً نورگیزی وجود د وجود دارد که تور متمرکز ملایمی را دز مختلف روز به داخل انتقال می دهد به كار بردن از شيوه براى تنظيم و متعادل كردن نور و حرارت از ویژگی ‎sb‏ اری سنتی, به ویژه در شیه کویر است. انواع طاق هاء قوس ها و فیلپوش ها نیز در چگونگی نورگیری در داخل بنا سهم به سزایی دارند. وجود. فیلوش متجر به ی منمایز ساختماتز) دز قسیمت گنید:ها شده | 

صفحه 39:
سطقه بنوم:ههان ی گنبد اسلی اسب گم گاهی :ده حورهات أن نجره های کوچکی باز می شد و به لیری بنا کمک می کرد. یداع شيو طاق. و تويزه ياف شد قا بار سق بر روى جرزها عمل كند و ديوارها و طاق ها سیک شده و أن :ها را شكافته و يتجره در كن قرا دهند و بدين طريق نور فراوان و غير مستقيم حا مى شود. طاق هاى آهنگ يا داراى ينجره هاى جانبى است ويا در بالاى لن ها كُنبد هاى كوجكى بأ بنجره تعبية "Saal os وز طاق:چهار بخش نب رکه از تقاط دو «طاق آهنگ» هم ارتفاع و هم عرض حاصل می شود نیز ‎wo‏ توان روزنه های وسیعی ایجاد ‏طاق گهواره ی نیز به معمار اجازه می دهد که در ‏فاصله میان دو قوس بنجره تعبیه کرده و روشناء طبیعی داخل بنا را ايجاد كند. ‎addi‏ ‏عمل نورگیرر در بناهای مختلف به اشکال گوناگونی. ‏صورت ی کرت از جم هب ‎“tt‏ ‎aglacl> GA sass cele aie sas‏ ها زد ‎ ‎ ‎ ‏محقق: آمنه جلیل ‎ols‏ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 40:
هر چند که نور خورشید هميشه برای ایجاد روشنا SS atoll Gaal li caps Olson esas aes ار وس عون مورا تایش نور مورد نیاز برای هر ساختمان با توجه به نوع ن و شرایط اقلیمی أن تأمين شود. . جون اهميت تاش 1 آفتاب به نوع اقلیم منطقه و فصول ‘ob در شرابط سرد حداكثر اترزدى خورشيدى مورد نباز بوده ورساختمان باید در چهتی رگد که تاش آفتاب را درياقت وت نت ‎sali laid Ub cage eal‏ به تحوئ السو كه شر أفتاب در ديوارهاى ذن به حداقل رسيده و نيز امكان تفوذ مستفيم أشعه خورشيد به فا لهای دنل توجود اشته باشد. به ازی بش اقلیم های مختلف ‎a oP‏ ۳ eee ‏نحوه ی نورگیری و نور پردازی خاصی را ممل طلبد.‎ 

صفحه 41:
رار و وسايل روشنائى ظ بعد از به يايان رسيدن روشنائى روزء انسان در تاريكى شب نيز نيازمند نور بوده است. لا از استقرار دنم و ساخت خانة هیک وس وشيلة وان عامل نور مصنوعی ی که ‎Calo iy‏ از جايى به جايى حمل كرده؟ ان از كن در هر جایی از ساختمان استفاده ويا اينكه بتوان كرده حس شد. بنابراين از اين زمان تأمين نور مصنوعی با وسایلی كه نوری نأمیدو می زشد ويشربه تاک وناز نی در انن زمینه روت اور اين سابل ف در مجموع و ‎es‏ روشتانی تامیده می شوت اجه عي برای بخشیدن محیظ اطراف در هنگام تاریکی شب بورزدست اين سابل عبارك.بوققة ها شمعدان حل چراع دان هاء پایه چراغ ها قند و ‎Se ‘te peels‏ ها تنسح هأ و جلاع های ‎apes‏ 

صفحه 42:
مور قن مادى بجر مجسوجن طلست ممولازة دن معمازي آمرانی بوجووتازد و ‎Ue Noe Te elas slp ples Glas eile‏ 7 در دوران معماری سنتی نحوه ی نگاه به نورتحت تأثیر اسلامى 57 جات ‎oui‏ ‏درجه می رسد و تقدس و عالم ری ری ابرانی تماری ای حقفت جوسته جفت:در معجاری کفال اشت و کفال از گن پاریتعالی است و هر چه در این .معماری حضور دارد عضوی از لن است که جذاناپذیر أست و روی به سوی حقیقت دارد. نور نشاني از كت بم سمت حقيقت أست كه فیک ومانی تذارد و این موضوع در كنار عوامل ديك ‎[abs‏ ‎a3‏ 1 سا و تجوه ی ستفادهآز ور ‎Ge‏ نود درسجوریی در معماری غرب به شکل دیگری است. اصول حاکم در معماری معاصر از حقیقت است, حتی | ‎Se‏ آن باشد. معماری مدرن روی به دارد که با عناصر شکلی و فرمال به کمال خود می رسد و این غیر از < ‎ka‏ ‏با این نگرش و تفکر نور در معماری حون مستقیم ‎al‏ ۳ اتزانی تور هميش تعديل شدة درتافت ای شده است و به ای آشاره شد از عناصر تشکیل دهند | ‎aS aoe.‏ دم مایت ‎ ‎ ‎ 

صفحه 43:
pre) ‏شوراوعا لشهرسازكو‎ mt ‏سفارش وزارسمسکزو شهرسازی معا ریا یود معماری‎ ی تسهران دید. 4 .حاجىقاسمى كامييز. 5 ,گنج نامه, دفتر دوم: مساجد اصفهان مرکز اسناد و تحقیقالنشکده اری تسهران نشر نغمه نواندیش 7 . هیلنبران. رابرت1379 .معمارعاسا می‌ترجمه ی ایرج اعتصام. تهران نشر شركتهردازشو برنامه ریزی‌شهری 6 :عمومی محمد. 1376 :معمازی لگوانظب امقهانخاک 9 .ماهوش‌محمدی مریم. 1393 .حضور کیفین ور در معمارعق دی میا 0 .فعماییان غا امحسین و مجمدعلرطبزسا.. 1392 .گنوته و گنونه شتا 103-114 (6) 4oLul. 

صفحه 44:
با تشکر از توجه شما