صفحه 1:
صفحه 2:
گردآورنده:سیدابوافضل حسینی
جناب آقای انصاری
صفحه 3:
یکی از مهم ترین تحولات زندگی بشر, پیدایش و گسترش تمدن است. در این درس, پس از بررسی سیر پیدایش تمدن و
مطالعه تمدن های بین النهرین و مصر, انتظار میرود عوامل موّثر بر تأسیس تمدن ها و مهم ترین دستاوردهای تمدنی مردمان
.بين النهرين و مصر باستان را شناسليى و تحليل كنيد
صفحه 4:
سير يبدايش تمدن
در یک تقسيم بندى كلى.كذشته بشر به دوره يبش ازتاريخ و دوره تاريخى تقسيم ميشود.
پیش ازتاریخ.به دورانى طولانى تراز زندكى انسان كفته ميشود كه باظهور اودر يهنه كيتى آغازشد وتااختراع
خط وكسترش تمدن درحدود 8٠٠٠ ش به طول انجاميد.آ كاهى ما از اين دوره.متكى بركاوش هاى
باستان شناسی است.شواهدباستان شناسی نشان میدهد که نخستین انسان واره هاحدود ۴میلیون سال پیش
درعلفزارهای آفریقا می زیستند وبعدهاگروه هایی اززآنان به اروپاوآسیا کوچ کردند.
* بشرمسیرطولانی ومراحل مختلفی را سر گذاشت تابه تمدن رسید.باستان شناسان مراحل زندگی انسان
های پیش ازتاریخ رابراساس نوع اقتصادمعیشتی وابزارهای متنساب باآن به دوره گردآوری خوراک ودوره
تولید خوراک تقسیم کرده اند
صفحه 5:
}049911 گردآوری خوراک:انسان های نخستین.شیوه ای از زندگی راپدیدآوردند که بردوره گردی,شکار جانوران
وگرآوری دانه میوه وريشه گیاهان ودرختان برای تامین خوراک استوار بود.
این شیوه زندگی تاچندین میلیون سلل دوام آورد وتفییر وتکامل آن بسیار کند ومحدود بود.سالیان درازی مردان
دردسته هلی کوچک به شکلر میرفتند وزنان به جمع آوری بقایای خوردني گياهان ومیوه درختان میپرداختند.
به نمودار خط زمانی زیرتوجه کنید!
oe pete سال بيش
-ابداعشط ونگارش -گسترش شهرتشینی استفاده از فلز سس و استضراح لا و
شک ل کیری تستین تصدن ها -افازشهرنشینی
Boston دورد مس و ستکٍ ee
صفحه 6:
۵انسان‌های دورة گرد آوری خوراک
صفحه 7:
انسان‌های اقلیه از پناهگاه‌های طبیعی ماتند غارها و نیز دوران پیش از تاریخ. به‌کارگرفتن آتش بود. اين اتفاق»
کلبه‌هایی که از شاخ و برگ درختان و گیاهان میساختند. تأثير بسزایی بر زندگی انسان و ارتباط او با محیط گذاشت.
برای حفظ جان خود بهره می‌بردند. یکی از اتفاقات مهم
Sines wise wae tee
سال پیش سال بيش سال پیش سال پیش
-ابداع تير وكمان و ابزارهای ترکیبی _ | - عقف و سكن oe = بزارهای | - تراشیدن سنگ و ساخت ابزارهای
ترش صید آبزیان و پر ان ۳۳ | ساخت اشهای تزبینی سنگی -ساخت | نوی‌تیز oA aes Eas eg
اكسترش صب 7 ی استکی. اش
دورة فراپارینه سنگی (میان سنگی) ادورة بارينه سنكي
صفحه 8:
سنك اصلی‌ترین ماده‌ای بود که انسان‌های نخستین از ساخت تیفه‌های سنگی افزود و توانست ابزارهایی مانند
آن برای ساختن ابزار استفاده کردند. در آغزه ابزارهای تبره زوبین و کارد بسازد. استخوان و چوب نیز مواد دیگری
ستگی بسیار ساده و ابتدایی بودند. اما بشر در خلال بودند که مردمان پیش از تاریخ از آنها برای ابزارسازی
صدها هزار و حتی چند میلیون سال. بر مهارت خود در استفاده میکردند.
©نمونهاى ازايزارهاى سنكي دوران ياربنه سنكي
صفحه 9:
انسان‌های نخستین در آغازه قادر به حرف زدن نبودند. . و انديشيدن تكامل يافت و به حدّى رسيد كه هنر نقاشى
اما برای اینکه بتوانند به صورت كروهى به شكار بروندء را براى نشان ذادن اخساس و انديشة خود به كار كرفت.
بايد به‌گونه‌ای با هم ارتباط برقرار میکردند. به تدریج تا
اواخر دورة گردآوری خوراک. توانایی بشر در سخن گفتن
ea 0
در أعماق غارهابى در فرانسه و اسيانيا. تصويرهاى ار كاو
وحشى و ساير جانوران كشف شده كه قدمت آنها به ۲۰۰۰۰
سال پیش می‌رسد.
اغار تاریخی آلتامیرا در اسپانیا
صفحه 10:
معالعه وضعیت دینی واعتقادات مردم دوره گردآوری خوراک.به دلیل نبودشواهد ومدارک,بسیاردشوار ۱
امروزه باستان شناسان میکوشند ازطریق بررسی اعتقادات جوامع شکار گر کنونی,مانند بومیان استرالیاوقبیله های سرخ پوست آمریکای
جنوبی.به اعتقادات دینی انسان های نخستین پی ببرند.اعتقادات انسان های اولیه بامشکلات ومخاطرات زندگی آنان مانندبیماری
مر گ.سیل وخشکسالی ارتباط داشته است.آنان به نیرو هایی مرموزوفراطبیعی باورداشتند که درنظر آنان نگاهدارنده زمین,آسمان وحامی
زندگی شان بود.
صفحه 11:
د خوراک:ازحدود ۲۰۰۰ ۱سال ٍ
گردآورنده خوراک با استفاده ازتجربه های گذشته.شروع به کشت بعضی
از گیاهان واهلی کردن حیوانات کردند وبرای نخستین بارموفق به
تولیدخوراک شدند.باستان شناسان درباره تقد کشاورزی براهلی کردن
حیوانات وبابرعکس,نظرات متفاوت دارند.آنان همچنین نقاط مختلفی
از کره زمین راخواستگاه دیرینه کشاورزی معرفی کرده اند.اماکاوش های
باستان شناسی اخیر. .مناطق کوهپایه ای زاگرس درغرب ایران
راخاستگاه کشاورزی افته های به دست آمده از کاوش های 45
چفاگلان درشهرستان مهران(استان ایلامآنشان میدهد که ساکنان این
منطقه ازنخستین گرد آورندگان خوراک بوده اندکه به کشت گندم وجو
روی آوردند.به هرحال,درفاصله ۰ ۲۰۰۰۱۶۵۰ ۱سال
پیش(عصرنوسنگی) کشت غلات ورام کردن جانوران دربیشتر نقاط جهان
فت.ازآنجا که زنان مسئولیت گردآوری دانه های گیاهان را برعهده
داشتند.به احتمال زیاد کشت دانه توسط آنان شروع شده.درعصر
نوسنگی .انسان علاوه براینکه فن ساخت ابزار وظروف سنگی راترقی
۴ داد.باابداع چرخ سفالگری,ظروف گلی تولید کرد وبااستفاده از شم
© نموتهاى ازايزار ستكى و پیکرک سفالی در عصر نوسنگی حيوانات.موفق به تولید پارچه شد.
صفحه 12:
0 نقشة نخستین جوامع کشاورزی و شبانی
صفحه 13:
a 120 جوامع كشاورزى و شباقي
بر نيازء عدداى به فقاليت ديكرى غير از
ane ابزار سازى. سفالكرى و بارجديافى روی
تولید این محصولات مهارت و تخصص یافتند. ۳- در تتیچة
تولید مازاد بر تیزه داد و ستد میان روستاهای دور و نزدیک
به تدریج آغاز شد. رونق داد و سند. زمينذ آشتایی مر
مناطق مختلف را با آداب و رسوم. مهارت‌ها و اندیشه‌های
صفحه 14:
3
cele
بين النهرين ياميان رودان به معناى سرزمين هاى ميان دو رود دجله فرات درکشور كنونى عراق است.اما جغرافياى تمدن بين النهرين ققط محدودبه
سرزمین هاى ميان این در رود نیست وشامل تمامی سرزمین هاى يست غرب فلات ايران ميشود.رود هاى دجله وفرات ازمناطق كوهستانى تركيه
بيربفهرين-1 وارمنستان سرچشمه میگیرند وپس ازطی کردن مساقتی طولانی در کشور عراق به هم میپیوندند سپس باپیوستن به کارون,درنزدیکی
بندرخرمشهرءاروندرود راتشكيل ميدهند وبه سمت خليج فارس جريان مى يابند.رسوب اين رود هاى موجب بوجود آمدن دشت هاى حاصل خيزى شده که
مهد یکی از کهن ترین تمدن هابوده است
|
امیرتوری حمورابی ۱۷۵۰ ۵ [گ]
هرودت: هدر بين الهرين از هر داته, دويست دانه يه
tal je
صفحه 15:
0 لوح گلی یکی از فرمانروایان سومری در ۲۴۰۰ ق.م. دربارغ ساخت شهرها
و حقر آیراه
کاوش‌های باستان‌شناسی د
کنونی و جلگة خوزستان ایران نشان میدهد
مراکز تمدنی در حدود ۳۵۰۰قم. در اين مناطق شکل
گرفته است. یافته‌های برخی باستان‌شناسان نشان میدهد که
کشاورزان کوهپایه‌های
در کشور عراق
که نخستین
زاگرس, برای نخستین باره در دشت‌ها
و جلگه‌های مجاور از جمله بین‌النهرین, شروع به کشاورزی
کردند. از آنجا که در بین‌النهرین به دلیل کمبود بارندگی»
اين منطقه با حفر
امکان کشت دیم وجود نداشت. ساکنان
آبراه‌ها و ایجاد آبگیرهای متعدد. زمین‌های وسیعی را در اطراف
رودهای دجله و فرات به زیر کشت بردند و محصولات فراوان
و مازاد بر نیاز تولید کردند. افزایش جمعیت و تولید مازاد بر
خوراک» موجب شد که روستاها گسترش وید
نخستین شهرها در این منطقه پدید آیند.
صفحه 16:
سومر: اولین شهرها در ناحیه جنوبی بین النهرین. معروف به سومر به وجود آمدند. سومر نام یکی از اقوام کهن ساکن این ناحیه
نیز بود. اور. اوروک لاگاش و کیش از جمله مهم ترین شهرهای سومر به شمار میرفتند. هریک از این شهرها به همراه
روستاهای پیرامون خود. دارای حکومتی مستقل بودند که به آنها دولت - شهر با کشور - شهر_گفته میشود. این دولت - شهرها
اغلب با یکدیگر در حال رقابت و جنگ به سرمیبردند.
موزائیک سنگی کشف شده از مقبره شاهی اور -سومر
صفحه 17:
.مردم بين النهرين: از جمله سومریان. خدایان متعددی را میپرستیدند و اعتقاد داشتند که هر شهر از آن خدایی است
آنان برای خدای شهر خویش پرستشگاه باشکوهی برپا نموده.قربانی ها و هدایای بسیار نثارش میکردند. آنان معتقد بودند
که خدایان, انسان را برای خدمت به خود آفریده است و اگر دراین کار کوتلهی کنند. خدایان آنلن را با فرو فرستادن سیل
و طوفان پا خشکسالی تنبیه خواهند کرد. کلهنان و به ویژه کلهن اعظم که معمولاً از دانشهای عصر خود مطلع بودند. به عنوان واسطه
ميان مردم و خدايان عمل میکردند و قدرت و ثروت فراوان داشتند. کلهنان. در آغاز: پیشوایی دینی را به همراه فرمانروایی سیاسی بر
.عهده داشتند. اما سرانجام فرماندهان نظامی, قدرت را به دست گرفتند و حکومت را درخانواده خود موروثی کردند
اما اه د 0
صنعتگران سومری علاوه بر مهارت در سفللگری, در سلخت ابزار و جنگ افزارهای مفرغین نیز ماهر بودند. در آن زمان.مردم جنوب
غربی آسیا. کاربرد فلزات مختلفی مانند مس و قلع را آموخته بودند و از تر کیب این دوء اشیای مفرغین میساختند که بسیار مقاوم و
محکم بودند
لوحهای گلی فراوانی به خط میخی و زبان سومری دربقایای شهرهای سومری کشف شده است. به گمان برخی باستان شناسان. سومریان
مخترع خط بوده اند و نخستین نوشته های جهان متعلق به آنان است. بعضی از اين لوح ها حاوی آثار ادبی بلند. مانند افسانه گیلگمش
.ات
صفحه 18:
جست‌وجووکاوش
براساس برخى شواهد باستانشنافتى و تاريخى, حضرت ابراهيم اا احتمناً حدود جهار هزار سال بيش در لور (يكى اث
glad سومر) بد دنيا آعده است. اودر اين شهر؛ مبارزة قود را بر ضد ستارهبرستى و بتبرستى آغاز كرد با رجوع.
به مدخل ابراهيم در جلد دوم فرعنكنامة كودكان و نوجوانان ويا جلد اؤل كتاب داستان بيامبران» نوشتة على موسو
كرمارودى سركذشت حضرت ابراهيم ثرا خلاصه كنيد ودر كلاس بخوائيد.
مص ع م م ]
ٌد و پابل: در حدود ۴۰۰اقم. قوم أتد كه در مركز
ین الشهین‌می زیست.به فرمندهی سار بر کشورشهرهای
تردق باط حدانيكن تنيس ونر هرن ره
فرمان خود آورد و امبراتورى بزركى تشكيل داد كه از سواحل
قى دریای مدیتانه تا کوه‌های زاگرس امتدادداشت: این
مپرتوری مردم و اقوامى را كه داراى انديشه. آذاب و رسوم.
صنعت و هنر كوناكونى بودند. يكيارجه و متحد كرد و موجب
تبدل بیشترفرهنگ و تمدن در بين النهرين شد.
صفحه 19:
1
en ee ee ee ete ee eo re Re ek Tene el)
حمورابی مشهورترین فرمانروای ای
یر
0
000 eer er ete errs oar eerie rs fee seer Macrae
یکی ازیزرگترین مراکز بزرگ تجارت بین المللى درباستان شهربابل بود كه به خاطر موقعيت مناسب جغرافيايى وسياسى ازثروت ورفاه قراوانى برخوردار كرديد
.همجنين شهر بابل در دوران سلسله هلى بعدى شهرى بزرى وآباد بود
7
این حکومت بالشکر کشی های پی دربی به سرزمین های همجوار وغارت و ویران آنهابه قلمرو و ثروت خود افزودند
صفحه 20:
مدتی پس از آنکه سوهریاي زندگی در شهرها را آغاز کردند علاوه بر رود ثیل که محیط مساعدی برای زندگی در مصرایجاد کرده بود. موانج طبیعی مانند صحراهای گرم در
اشرق و غرب, دریای مدیترانه در شمال و صخره های شمالی, اين كشور را از تماجم خارجی حفظ میکرد. مصر اغلب از طريق شبه جزيره سينا در شمال شرق اين كشور.در
معرض هجوم بیرونی قرار داشت و عاقبت هم فاتحان از همین مسیر به آی سرزمین دست پافتند
اسياست وجكومت مورخان تاريخ مصرباستال رابه سه دوره /ميزاطوزى قديم مياته ووجديد تتسیم می كنند انه تمودار خط زهان زير تححه كشدا دردوره امبراطورى قديم. قدرت فرعون ها دراوج بود
واهرام سه كانه كه اكنون بكى ازشامكازهاى معمارى جهان باستان است به دستور انها ساخته شده فرعون هاى براى اداره اموركشور زشخصى به نام وزير ياركاركزاركل كشور» استفاده ميكردند كه
. مسنوليت ادازه امور ادارى مالى وقضابى رابرعهده داشت
oat اضرا ۱
۰
صفحه 21:
صفحه 22:
فرعون,قدرت واعتبار زیادی درمیان مردم داشت.آنچه اومیکرد.اراده خدایان شمرده ميشد وآنچه میگفت اززبان یکی از خدایان بود
وفرمان های او میبایست بی چون وچرا اجراشود.پسر یلهر یک ازاعضای خانواده فرعون.حتی همسر او میتوانست جانشین اوشود.
0
عصریان باستان خدایان زیادی را می پرستیدند.حداقل نام چندین هزار خدا درنوشته های مصری شناسایی
شده است.البته مردم مصر,خدايائشان را مهربان تر ودوستاته تر ازخدايان سومرى مى ينداشتند.شايدية
Terenas ال ا 0
07
یکی از معریفترینخداین مصری.
شمرده می‌شدند و بسر اين دو (هور با هوروس)» همان
صفحه 23:
آمن هوتپ چهارم. یکی از فرعون‌های دورف جدید. کوشید
یگانه‌پرستی را در شکل پرستش خدای خورشید در مصر
ترویج کند. اما يس از مرك او. کاهنان که نقش مهمی
در فرهنگ مصر داشتند. دوباره پرستش چندخدایی را
رایج کردند. حضرت یوسف *** و حضرت موسی ی نیز به
احتمال بسیار امپراتوری جدید. مردم مصر را به
پرستش خدای یگانه دعوت کردند.
ار در دوران
مصریان به زندگی بعد از مرگ باور داشتند و معتقد بودند
که روح پس از مرگ مدتی سرگردان می‌ماند و سپس به
جسم باز می گردد. به همین دلیل, اجساد فرعون‌ها را برای
جلوگیری |
از فاسد شدن جسم» مومیایی میکردند.
اساس زندگی در مصرباستان بر کشاورزی
استوار بود. بیشتر جمعیت مردم را کشاورزان تشکیل
می‌دادند. آنان در کشتزارهای اطراف نیل که متعلق به
فرعون‌هاء کاهنان و مقام‌های حکومتی بود. Br PAT
خرما و میوه‌های دیگر را کشت میکردند.
مصریان مردمی صبور و فرمان‌بر بودند. آموزه‌های دینی»
آنن را به اطاعت بی‌چون و چرا از فرمان فرعون و مأموران
او فرامی‌خواند. توده‌های مردم» علاوه بر پرداخت مالیات»
ناگزیر بودند در ساختن آرامگاه‌هاه كاخهاء معابد و نیز
باحضور در جنگ‌هاء برای حکومت بیگاری کنند.
صفحه 24:
صفحه 25:
ادبیات و هنر: يكى از دستاوردهاى برجستة تمدن مصر
باستان: یداع خط‌های مختلف هیروگلیف و دموتیک بود
که از هریک در جاهای متفاوت استفاده می‌شد. مصریان 5
همچنین با استفاده از نی کاغذ پاییروس را ابداع کردند. |
شماری از اين پاپیروس‌ها که حاوی مطالب ادبی» دینی,
شرت خال واقدامات فزغونهاست: بر ای ال است,
تمدن مصر بيش از هر جيز به خاطر بناهاى باستانى ماتند |
اهرام. معابد. كاخها و نيز آثار هنرى به ويزه مجسمدها |
| هكد وست كيخا ia cau adie geal
بهره‌مند بود و معماران مصرى براى ساختن هرم و ديكر
ee lal بناها از آنها استفاده میکردن. ساخت این
نيازمند دانش و مهارت بسیاربود و ساختن آنها بدون
محاسیات دقیق هندسی و ریاضی امکان پذیر نبود
جنگافزارها و دیگر ابزارهء خلافبت و مهارت داشتند و آثر 0 سفحهای ار یروس مسری بهخط Slap
زیبا و ظریفی را خلق کسردند. نان برای ساختن این اشیء از
معادن دوردست: مس و طلا استخراج میکردند.
0 دریوش مرمرین کوزهای كه محتوى امعا و احشاى
موميابى شدة فسرعون اتوت عنخ آمون) سود و آن را
پشکل صر و صورت خود او ساقتهپودد
صفحه 26: