کاربرد کامپیوتر در اقتصاد کشاورزی

کاربرد کامپیوتر در اقتصاد کشاورزی

اسلاید 1: کاربرد کامپیوتر در اقتصاد کشاورزیبر اساس کتاب کاربرد نرم افزارهای تخصصی در اقتصاد کشاورزیتالیف : دکتر یاوری – قوامی – امیر سرداریانتشارات دانشگاه پیام نور 1

اسلاید 2: فصل چهارم  آشنايي بانرم‌افزار اقتصادسنجي EViews2

اسلاید 3: اين نرم‌افزار، نرم‌افزاري قابل برنامه‌نويسي و داراي منوهايي براي انجام تحليل‌هاي آماري از پيش تعريف‌شده (نظير: تحليل مدل‌هاي رگرسيوني، تحليل روندها، تحليل مدل‌هاي ARCH و GARCH و ...) بوده و به گونه‌اي طراحي شده است كه مي‌تواند بدون هيچ واسطه‌اي ليست گسترده‌اي از فرمت داده‌ها (شامل: فرمت داده‌هاي Excel، ASCII، Text و غيره) را بنويسد يا بخواند. 3

اسلاید 4: مديريت داده‌ها :ايجاد پرونده‌‌كاري اوليـن گام در هنگام بكارگيري نرم‌افزار EViews، ايجاد يك پرونده‌‌كاري (مكاني است كه Object‌ها در آن نگهداري مي‌شوند) با پسوند .wf1 * و بارگذاري مجدد آن در استفاده‌هاي بعدي است. هر پرونده‌‌كاري، شامل دو Object پيش‌فرض است: C كه يك بردار از ضرايب است و Resid كه نشان‌دهنده باقيمانده‌هاي رگرسيوني مي‌باشد.بدين‌منظور، از منوي File بر روي گزينه New و سپس Workfile كليك كرده از پس از اختصاص يك نام به آن، دكمه OK را مي‌فشاريم. 4

اسلاید 5: درصورتي كه به Workfile نامي اختصاص داده نشود، به‌صورت پيش‌فرض نام “Un-titled“ درنظر گرفته مي‌شود كه در اينصورت، ديگر امكان ذخيره آن وجود نخواهد داشت.5

اسلاید 6: پس از انتخاب گزينه Workfile از منويFile ، پنجرهWorkfile Range (دوره تناوب) ظاهر مي‌شود كه در كادرWorkfile Frequency ) ‌بايستي نوع داده‌ها را جهت تعيين دوره تناوب مشاهدات، مشخص نمود .گزينه‌هاي موجود در اين كادر بترتيب عبارتند از: 6

اسلاید 7: Annual سالانه“Semi-annual نيمسال“Quarterly فصلي“Monthly ماهانه“Weekly and Daily هفتگي و روزانه“Undated بدون تاريخ (مقطعي)“در ادامه، پس از تعيين دوره تناوب داده‌ها، مي‌بايست دامنه آنها را در دو كادر روبروي هم با عنوان‌هاي Start date(زمان شروع) و End date (زمان پايان)، با دادن مشخصات اولين و آخرين داده تعيين نمود. 7

اسلاید 8: پس از اتمام اين مرحله و كليك بر روي OK، پنجره پرونده‌‌كاري ظاهر مي‌شود. در اين مرحله، در پرونده‌‌كاري تنها دو جزء وجود دارد: بردار ضرايب جزء ثابت كه با C نمايان شده و جزء باقيمانده كه با RESID مشخص مي‌گردد. دراين مرحله مي‌توان با انتخاب Save as از منو File و اختصاص يك اسم به پرونده‌‌كاري موردنظر، آن را ذخيره كرد. بعد از ايجاد پرونده‌‌كاري، مرحله ايجاد سري‌زماني Series (كه يك نوع Object است) مي‌باشد. سري‌های‌زماني موردنظر را به دو روش مي‌توان ايجاد نمود: 1- به كمك دستورData بدنبال آن تايپ نام سري‌‌هاي‌زماني مورد‌نظر (با فاصله پشت‌سرهم) در پنجره فرمان.8

اسلاید 9: 2- كليك بر روي گزينهNew object از منويObjects و انتخاب فرمان Series، سپس تعيين سري‌هاي‌زماني موردنظر (بصورت انفرادي).در هر دو صورت محيط يا كاربرگي شبيه به صفحه‌گسترده ايجاد مي‌شود كه در آن مي‌توان مشاهدات را وارد نمود (در بالاي پنجره ايجاد شده، فرامين مختلفي (براساس Object ايجاد‌شده) ظاهر مي‌شود كه مي‌توان عمليات ديگري نيز انجام داد و در نهايت پرونده‌‌كاري همراه با ساير Object هاي ايجاد شده در آن را ذخيره كرد).9

اسلاید 10: بنابراين بايد اقدام به ايجاد Object مورد‌نظر مي‌نمائيم. براي اين منظور، با انتخاب گزينه New Object… از منوي Objects جدولي مشابه مرحله ‌ايجاد پرونده‌‌كاري، ظاهر مي‌شود كه در آن بايد نوع Object را انتخاب نموده و پس از آن دكمه OK را كليك كرد 10

اسلاید 11: 11

اسلاید 12: انتخاب هر Object بيش از يك View (نما و مشاهده) دارد. به عنوان مثال، يك سري‌زماني داراي نماهايي از قبيل: نماي صفحه‌گسترده يا كاربرگ (كه داده‌ها را نمايش مي‌دهد)، نماي نمودار خطي، نماي نمودار ميله‌اي، نماي نمودار بافت‌نگار، نماهاي آماري و يا به شكل نماي نمودار همبستگي مي‌باشد كه درصورت لزوم مي‌توان يك Object را از حالت يك‌ نما به ‌نماي ديگر (كه موردنظر است)، تبديل كرد.لازم به ذكر است كه، درصورت عدم‌نامگذاري Object، اگر Object ديگري از همان نوع ايجاد شود جايگزين Object قبلي خواهد شد. به‌عبارت ديگر، Object قبلي حذف شده و با ذخيره‌سازي پرونده‌‌كاري، تمامي Object‌هاي جديد، در درون آن ذخيره خواهند شد.12

اسلاید 13: معرفي برخي از منوهاي اصلي :منوي Objectsمنوي Viewمنوي Procs (پردازش Processing)منوي Quick 13

اسلاید 14: منوي Objects :در شروع كار با نرم‌افزار اقتصادسنجي EViews، برخي از گزينه‌هاي اين منو غيرفعال مي‌باشند كه بعد از ايجاد پرونده‌‌كاري فعال شده و مهمترين آنها بترتيب عبارتند از: New Objects: ايجاد يك Object (نظير: سري‌زماني، سيستم معادلات و غيره).Fetch from DB: بازيابي يا فراخواني يك سري‌زماني يا Object از بانك اطلاعاتي (كه با فرمان Store ذخيره شده‌اند) در پرونده‌‌كاري جديد.Ubdate from DB: به‌روز كردن Object‌ها از بانك اطلاعاتي.14

اسلاید 15: 4.Ubdate from DB: به‌روز كردن Object‌ها از بانك اطلاعاتي.5.Store to DB: ذخيره سري‌زماني يا Object‌ بعنوان داده‌هاي بانك اطلاعاتي.6.Copy object: كپي Object‌هاي موردنظر.7.Name: نامگذاري يا تغيير ‌نام Objectها در پرونده‌‌كاري ايجاد شده.8.Delete: حذف Objectها از پرونده‌‌كاري.9.Freeze output: ايجاد يك نسخه مجدد (تثبيت شكل اوليه) از خروجي مورد‌مشاهده در پنجره ايجاد شده و قرار دادن در پرونده‌‌كاري.10.Print: چاپ Objectهاي موردنظر.15

اسلاید 16: منوي View:در اين منو گزينه‌هاي مختلفي وجود دارد كه با توجه به نوع كار، گزينه‌هاي متفاوتي در آن فعال مي‌شوند كه در ذيل به آنها اشاره شده است:در حالت فعال بودن پرونده‌‌كاري:Open Selected: باز كردن Objectهاي انتخاب‌شده و نشان دادن آنها در يك يا چند پنجره براي هر يك از Object‌ها.Print Selected : چاپ Object‌هاي انتخاب‌شده.Deselect All: قسمت انتخاب‌شده را به حالت اوليه (بي‌رنگ) در مي‌آورد كه مي‌توان انتخاب ديگري انجام داد.16

اسلاید 17: Show: نمايش Object انتخاب‌شده.Select All (except C–RESID): انتخاب كليه Object‌هاي موجود در پرونده‌‌كاري (سري‌زماني، گروه، معادله و غيره، بجز جملات باقيمانده Resid و جزء ثابت معادله رگرسيون c).Select by filter: انتخاب Object‌هاي موجود در پرونده‌‌كاري با بكارگيري فيلترها (صافي‌ها).Select series: انتخاب سري‌هاي زماني.Select Non series: انتخاب كليه Object‌ها بجز سري‌هاي‌‌زماني.Select Graphs: انتخاب Object‌هاي نموداري.17

اسلاید 18: Select Tables: انتخاب Object‌هاي به شكل جداول.Select Equations -Systems - models: انتخاب معادلات، سيستم و مدل‌ها.Select Matrices-Vectors: انتخاب ماتريس‌ها و بردارهاي موجود.Name Display: تغييير شكل ظاهري نوشتن Object‌ها به دو صورت: با حروف بزرگ Uppercase و با حروف كوچك Lowercase.18

اسلاید 19: در حالت فعال بودن سري‌زماني :Spread sheet: نمايش مقادير داده‌هاي سري‌زماني به‌شكل صفحه‌گسترده در همان پرونده‌‌كاري.Line Graph: نمايش نمودار خطي سري‌هاي‌زماني انتخاب‌شده.Bar Graph: نمايش سري‌هاي‌زماني به صورت نمودار ميله‌اي (ستوني).Histogram and stats: محاسبه آماره‌هاي توصيفي شامل: ميانگين، انحراف‌معيار، چولگي، كشيدگي، مقادير حداقل و حداكثر سري‌زماني انتخاب شده، بهمراه نمايش نمودار بافت‌نگار آن (جهت بررسي نرمال بودن).Correlogram: محاسبه مقادير خودهمبستگي و خود‌همبستگي جزئي (جهت بررسي مانايي (ايستايي) سري‌هاي‌زماني). 19

اسلاید 20: Unit Root Test: انجام آزمون ريشه واحد براساس آزمون‌هاي ديكي ـ فولر (تعميم‌يافته) و فليپس- پرون، جهت بررسي مانايي سري‌هاي‌زماني.علاوه بر گزينه‌هاي بالا، گزينه‌هاي ديگري نظير Label (برچسب) و Conversion Options (تغيير پيش‌فرض انتخاب‌ها) و غيره نيز وجود دارد.در حالت فعال بودن نمودار :Graphs: نمايش شكل ابتدايي نمودار سري‌زماني. Label: اختصاص يا تغيير برچسب يا نام به نمودار.20

اسلاید 21: در حالت فعال بودن گروه :Spread sheet: نمايش سري‌هاي‌زماني به حالت صفحه‌گسترده.Graphs: نمايش شكل ابتدايي نمودارهاي سري‌زماني.Multiple Graphs: نمايش نمودارهاي سري‌هاي‌زماني (به‌صورت مجزا) در پنجره‌هاي مشابه.Descriptive statistics: محاسبه آمار‌ه‌هاي توصيفي براي سري‌هاي‌زماني.Correlations: نمايش ماتريس همبستگي سري‌هاي‌زماني.Covariances: نمايش ماتريس كوواريانس سري‌هاي‌زماني.Correlogram(1): نمايش نمودار همبستگي اولين سري‌‌زماني.21

اسلاید 22: Correlation(2) Cross: نمايش همبستگي متقاطع اولين دو سري‌زماني.Cointegration Test: انجام آزمون هم‌انباشتگي (يكپارچگي) يوهانسن.Grange Causality: انجام آزمون عليت گرنجر براي دو سري‌زماني. در حالت فعال بودن معادله :Representations: نمايش مجدد معادله برازش‌شده.Estimation output: نمايش نتايج و خروجي‌هاي حاصل از برازش رگرسيون.Actual, fitted ,Residual: نمايش مقادير واقعي، برازش‌شده‌ و باقيمانده‌ها در صفحه‌گسترده، همراه با نمايش نمودار مقادير باقيمانده‌ها.22

اسلاید 23: Coefficient tests: انجام آزمون‌هاي ضرايب از قبيل: آزمون والد (محدوديت روي ضرايب)، آزمون افزودن متغير(هاي) جديد و آزمون حذف متغير(هاي) زائد.Residuad tests: انجام آزمون‌هاي جملات باقيمانده‌ها جهت بررسي ناهمساني، خودهمبستگي، وجود رگرسيون كاذب (باتوجه به مانايي و نامانايي جملات باقيمانده‌ها) و غيره.Stability Tests: بررسي تغييرات ساختاري و شكل تبعي صحيح. به‌عبارت ديگر، تصريح معادلات با بكارگيري آزمون شكستگي چاو و آزمون ريست- رمزي وغيره.23

اسلاید 24: در حالت فعال بودن مدل :Model View Edit: ويرايش مدل مشاهده‌شده.Endogenous sheet: نمايش ليست متغيرهاي درونزا به‌همراه مقادير آنها به‌شكل صفحه‌گسترده.Endogenous Graph: نمايش نمودار مقادير متغيرهاي درونزاي مدل‌‌.در حالت فعال بودن سيستم معادلات :System view / Edit: ويرايش سيستم معادله مورد بررسي.Estimation Output: نمايش نتايج خروجي حاصل از تخمين معادلات سيستم.24

اسلاید 25: Residuad Covariance Matrix: نمايش ماتريس واريانس-كوواريانس جملات باقيمانده‌هاي معادلات سيستم.Residuad Graphs: نمايش نموداري باقيمانده‌هاي معادلات سيستم.Coefficient Covariance Matrix: نمايش ماتريس واريانس-كوواريانس ضرايب تخميني معادلات سيستم.Endogenous variables: مشاهده مقادير متغيرهاي درونزاي معادلات سيستم به‌شكل صفحه‌گسترده.Endogenous Graphs: نمايش نموداري مقادير متغيرهاي درونزاي معادلات سيستم.25

اسلاید 26: Wald Coefficient Tests: انجام آزمون‌هاي محدوديت بر روي ضرايب والد.در حالت فعال بودن يك اتورگرسيو برداري (VAR) :Representations: انتخاب يكي از حالت‌هاي مختلف ديدن VAR.Estimation output: انتخاب يكي از حالت‌هاي مختلف ديدن نتايج تخمين.Residual Covariance Matrix: نمايش ماتريس كوواريانس ‌جهش VAR.Residuad Graphs: نمايش نموداري جهش VAR.26

اسلاید 27: Impulse -Var Decomposition: نمايش توابع عكس‌العمل يا آناليز واريانس VAR.Endogenous Sheet: نمايش مقادير متغيرهاي درونزاي مدل VAR به‌شكل صفحه‌گسترده.Endogenous Graph: نمايش نموداري مقادير متغيرهاي درونزا.Cointegration Test: انجام آزمون هم‌انباشتگي جوليوس ـ يوهانسن (جهت بررسي وجود روندهاي بلندمدت و كوتاه‌مدت).27

اسلاید 28: منوي Procs (پردازش Processing) :اين منو نيز همانند منوهاي بالا بسته به نوع Object موجود در پرونده‌‌كاري، داراي گزينه‌هاي مختلفي مي‌باشد كه بترتيب عبارتند از:در حالت فعال بودن پرونده‌‌كاري :Sample: كنترل و بررسي دامنه مشاهدات.Change Workfile Range: توسعه محدوده دامنه مشاهدات و ايجاد امكان اضافه‌كردن و يا پيش‌بيني مشاهدات در خارج از دامنه در خانه‌ها (سلول‌ها)ي خالي پرونده‌‌كاري.Generate series (فرمان GENR): ايجاد سري‌هاي‌زماني جديد از سري‌هاي‌زماني موجود به كمك توابع، فرمول‌ها و معادلات.28

اسلاید 29: Sort series: مرتب كردن سري‌هاي‌زماني (بصورت صعودي يا نزولي).Import data: فراخواني و وارد كردن مقادير متغير از ساير صفحه‌گسترده‌ها نظير: Excell، Lotus و يا ديگر قالب‌ها، شكل‌‌ها و يا داده‌هاي موجود در بانك اطلاعاتي (كه با دستور Store ذخيره شده‌اند).Export Data: عكس فرمان قبل را انجام مي‌دهد.29

اسلاید 30: در حالت فعال بودن سري‌زماني :Generate by Equation: ايجاد سري‌زماني جديد با بكارگيري يك معادله يا تابع. مثلاً در تخمين‌هاي توابع كاب - داگلاس نياز به سري‌هاي‌زماني در شكل لگاريتمي داريم. بنابراين بايستي با بكارگيري تابع لگاريتم براي هريك از سري‌هاي‌زماني (بصورت Lx=LOG(x)) آنها را ايجاد نمود (با بكارگيري تابع فوق، يك سري‌زماني به نام Lx ايجاد مي‌شود كه مقادير آن لگاريتم مقادير متغير x مي‌باشد) .Seasonal Adjustment: تعديل فصلي يك سري‌زماني.Exponential smooting: انجام هموارسازي نمايي بر روي سري‌هاي‌‌زماني، جهت حذف نوسانات غيرضروري از آنها.30

اسلاید 31: Holdrich-prescott: روشي جهت هموارسازي نمايي.در حالت فعال بودن معادله رگرسيوني :Specify /Estimate: تعيين و تخمين يك معادله جديد.Forecast: پيش‌بيني از طريق معادله تخمين زده ‌شده.در حالت فعال بودن گروه :Equation: تعيين يك معادله براي تخمين، با استفاده از داده‌هاي موجود در گروه.Vector Autoregressive: تعيين يك VAR براي تخمين، با استفاده از داده‌هاي موجود در گروه. 31

اسلاید 32: در حالت فعال بودن اتورگرسيو برداري (VAR) :Estimate: تخمين ضرايب VAR.Make Residuals: ايجاد سري‌هاي‌زماني دربر دارنده جهش‌هاي VAR.Make Model: ساختن يك مدل از‌ يك VAR.Make Endogenous Group: ساختن يك گروه از روي متغيرهاي درونزا در يك VAR.32

اسلاید 33: در حالت فعال بودن نمودار:Add Text: اختصاص متن و نوشته‌ به نمودار Add shape: افزودن سايه به نمودارهاي ايجاد شده (كه مي‌توان براي دوره بخصوصي از نمونه مذكور مثلاً براي سال‌هايي كه در آنها رويداد مهمي اتفاق افتاده است، بكار برد).Remove Item: تغيير مكان گزينه‌ها. Zoom: تغيير اندازه نمودار (كوچك يا بزرگ‌كردن نمودار). 33

اسلاید 34: در حالت فعال بودن معادله سيستم :Estimate: تخمين ضرايب سيستم.Make Residuals: ساخت سري‌زماني از روي مقادير باقيمانده‌هاي معادلات سيستم.Make Model: ساخت يك مدل از روي معادلات يك سيستم.Make Endogenous Group: ساخت يك گروه از متغيرهاي درونزاي سيستم.34

اسلاید 35: در حالت فعال بودن مدل : Solve: حل نمودن مدل انتخابي براي مشاهدات واقع در دوره جاري. Merge objector file: ادغام يا اضافه‌كردن معادلات اضافي به مدل از يك Object يا پرونده.Make Endogenous group: ساخت يك گروه از فهرست متغيرهاي درونزاي موجود در مدل.در حالت فعال بودن بردار ضرايب و ماتريس : Edit +/_: انجام ويرايش روي بردار.Label +/_: اختصاص برچسب يا مشخصه به بردار.Title: ويرايش عنوان اصلي بردار.35

اسلاید 36: منوي Quick :اين منو، امكان دسترسي سريع به برخي از امكاناتي كه به ميزان زياد در EViews مورد استفاده قرار مي‌گيرند را فراهم مي‌آورد. گزينه‌هاي اين منو بترتيب عبارتند از:Sample: تعيين دامنه مشاهدات.Generate Series: ايجاد سري‌هاي‌زماني جديد از سري‌هاي‌زماني موجود با بكارگيري توابع و فرمول‌ها.Graph: نمايش نموداري سري‌هاي‌زماني. Empty Group (Edit series): ايجاد يك كاربرگ صفحه‌گسترده خالي به‌منظور ورود داده‌ها (براي ايجاد يك سري‌زماني جديد‌).36

اسلاید 37: Series Statistics: محاسبه آماره‌هاي توصيفي براي سري‌هاي‌زماني.Estimate Equation: تعيين يك معادله براي تخمين و انتخاب روش برآورد و در نهايت برازش آن.Estimate VAR: تخمين ضرايب يك مدل VAR.37

اسلاید 38: پنجره Series :با دابل كليك بر روي نام هر يك از سري‌هاي‌زماني موجود در پرونده‌‌كاري، پنجره‌اي بصورت شكل زیرظاهر خواهد شد كه مشاهدات سري‌زماني در شكل صفحه‌گسترده را نشان مي‌دهد.38

اسلاید 39: برخي از گزينه‌هاي اين پنجره بترتيب عبارتند از:گزينه View :39

اسلاید 40: گزينه Procs: گزينه Object:گزينه Print: چاپ صفحه جاري. گزينه Name: نامگذاري و يا تغيير نام يك سري‌زماني.40

اسلاید 41: گزينه Freeze: صفحه‌گسترده جاري را در جدول ديگري قرار مي‌دهد .گزينه Edit t +/ -: امكان ويرايش در صفحه فعال را فراهم مي‌سازد .گزينه Smpl +/-: بازبيني دامنه نمونه مشاهدات به‌همراه مقادير مشاهدات. گزينه Label +/-: امكان اختصاص برچسب يا راهنما را فراهم مي‌سازد.10- گزينه Title: امكان تغيير عنوان صفحه گسترده را فراهم مي‌كند.11- گزينه Sample: امكان تغيير در دامنه مشاهدات Workfile (همراه با مشاهده مقادير سري‌زماني) را فراهم ‌مي‌سازد.12- گزينهGenr : امكان تغيير سري‌هاي‌زماني (با استفاده از فرمول‌ها) را فراهم مي‌سازد .41

اسلاید 42: پنجره ‌‌Groups :زيرگزينه‌هاي اين پنجره مشابه پنجره Series است با اين تفاوت كه با كليك بر روي Store؛ كل گروه، در يك بانك اطلاعاتي ذخيره مي‌گردد. همچنين با فشردن دكمه Edit+/- مي‌توان علاوه بر تغيير مشاهدات سري‌هاي‌زماني موجود در گروه، سري‌زماني ديگري را نيز به گروه اضافه كرده و مشاهدات مربوط به آن سري‌زماني را هم وارد نمود. بدين‌صورت كه، در بالاي ستون سمت راست آخرين سري‌زماني، نام سري‌زماني موردنظر و‌ در زير ‌آن، مشاهدات مربوط به آن را وارد نمائيم .42

اسلاید 43: 43

اسلاید 44: نام‌گذاري Objectها :الف- نظير محيط نرم‌افزار آماري SPSS، براي نام‌گذاري Objectها نبايد از كلمات بيش از هشت كاراكتر (حرف) استفاده شود.ب- از اسامي زير كه نشان‌دهنده فرمان يا عمل خاصي در اين نرم‌افزار مي‌باشند نبايد براي نامگذاري استفاده شود. در صورت استفاده از نام‌هاي غيرمجاز مذكور، فرماني مبني‌بر عدم‌پذيرش يا غيرقانوني‌بودن كاربرد آن، از سوي نرم‌افزار صادر مي‌شود:44

اسلاید 45: ABS, ACOS, AR, ASIN, C, CON, CONORM, COEF, COS, DNORM, ELSE, ENDIF, EXP, LOGLOGIT, LPT1,D, RND, SAR, SIN, SMA, SQR, THEN ,LPT2, MA, NA, NRND, PDI, RESID,…..ج- همانند محيط نرم‌افزار آماري SPSS، نوشتن نام با حروف كوچك يا بزرگ براي EViews فرقي نداشته و به يك شكل درنظر گرفته مي‌شوند. 45

اسلاید 46: ذخيره‌سازي داده‌ها بعنوان بانك‌اطلاعاتي 46

اسلاید 47: تذكر: فرمان ذخيره‌سازي بصورت بانك اطلاعاتي را همچنين مي‌توان با انتخاب فرمان Store to DB از گزينه Export در منويFile ، اجرا كرد.سري‌هاي‌زماني كه به كمك دستورStore (بعنوان بانك اطلاعاتي ذخيره شده‌اند) را با بكارگيري گزينهFetch from DB… از منوي Objects، در پرونده‌‌كاري بازيابي نمود .47

اسلاید 48: با كليك بر روي گزينه Frequency Conversion- Dates… از منوي Options مي‌توان روش‌هاي مختلف تبديل سري‌هاي‌زماني با تناوب بزرگتر به سري‌هاي‌زماني با تناوب كوچكتر را انتخاب كرد .48

اسلاید 49: با اجراي اين فرمان پنجره‌اي ظاهر مي‌شود كه در آن روش‌‌هاي تبديل وجود دارد كه بترتيب عبارتند از :Average Observation: استفاده از متوسط يا ميانگين مشاهدات سري‌زماني با تناوب بزرگتر.Sum Observation: استفاده از مجموع مشاهدات سري‌زماني با تناوب بزرگتر.First Observation: استفاده از اولين مشاهده سري‌زماني با تناوب بزرگتر.Last Observation: استفاده از آخرين مشاهده سري‌زماني با تناوب بزرگتر.49

اسلاید 50: Maximum Observation: بكارگيري مقدار حداكثر مشاهدات سري‌زماني.Minimum Observation: بكارگيري مقدار حداقل مشاهدات سري‌زماني.No Down Conversion Allowed: داده‌هاي بدون تاريخ (Undated) نيز مي‌توانند در پرونده‌‌كاري موجود با دوره تناوب سري‌زماني (با تاريخ و زمان) وارد شوند. گسترش دوره تناوب داده‌ها :در صورتي‌كه بخواهيم يك سري‌زماني جديد را به ابتدا يا انتهاي سري‌زماني موردنظر موجود اضافه نماييم، هنگامي كه پنجره Workfile فعال است، 50

اسلاید 51: اين عمل را مي‌توان با كليك بر روي گزينهChange Workfile Range… از منوي Procs انجام داد.با اين كار، پنجره‌اي جهت تعيين دامنه جديد مشاهدات ظاهر مي‌شود :51

اسلاید 52: مرتب‌سازي داده‌ها :براي مرتب‌سازي سري‌هاي‌زماني، گزينه Sort Series… از منوي Procs را انتخاب كرده و بر روي آن كليك مي‌كنيم. در اينصورت پنجره‌اي باز مي‌شود كه درآن مي‌توان نوع مرتب‌سازي (صعودي يا نزولي) و سري‌‌زماني كليدي (جهت مرتب‌سازي) را مشخص نمود 52

اسلاید 53: توابع و عملگرهاي موجود در Eviews:+ : براي عمل جمع يا اضافه كردن.ـ : براي عمل تفريق يا كسر كردن.*: براي عمليات ضرب./ : براي عمليات تقسيم.^ : براي عمل به توان رساندن.: در رابطة X>g اگر اين رابطه درست باشد ارزش 1 و در غير اينصورت، ارزش صفر مي‌گيرد.: در رابطة x<y اگر اين رابطه درست باشد ارزش 1 و در غير اينصورت، ارزش صفر مي‌گيرد.<>: در رابطةY ‹ › X اگر X و Y نابرابر باشند 1 و در غير اينصورت، ارزش صفر مي‌گيرد.= :در رابطة x< =y اگرx كوچكتر يا مساوي y باشد ارزش 1 و در غير اينصورت، ارزش صفر مي‌گيرد.=: در رابطة x>=y اگر x بزرگتر يا مساوي y باشد ارزش 1 و در غير اينصورت، ارزش صفر مي‌گيرد.AND: در رابطة X AND Y اگر X وY هر دو درست باشند ارزش 1 و در غير اينصورت، ارزش صفر مي‌گيرد .OR: در رابطة X OR Y اگر يكي از x,y يا هر دوي آنها درست باشند ارزش 1 و در غير اينصورت، ارزش صفر مي‌گيرد.D(X): تفاضل مرتبه اول X يعني را نشان مي‌دهد.D(X,n): تفاضل مرتبه n ام X را نشان مي‌دهد.: D(X,n,s) تفاضل‌ معمولي مرتبه n ام Xرا به‌همراه يك تفاضل فصلي در وقفة s نشان مي‌دهد .(X) CEILING : @كوچكترين عدد صحيحي كه از X كوچكتر نباشد را نشان مي‌دهد.LOG(X): لگاريتم طبيعي سري‌زماني X به عبارت ديگر LNx را‌ نشان مي‌دهد.(X) :@FLOORبزرگترين عدد صحيحي كه از X بزرگترنباشد را نشان مي دهد.@COV(X,Y): نشان‌دهنده كوواريانس بين دو سري‌زماني X و Y.@CHISQ(X,d): احتمال اينكه آمارة خي‌دو با درجه آزادي d از x بزرگتر باشد را نشان مي‌دهد.53

اسلاید 54: 54

اسلاید 55: توابع و آماره‌هاي فعال پس از برازش معادلات(آماره‌هاي آخرين معادله برازش‌شده و موجود در حافظه)توابع ايجادكننده سري‌زماني @R2: آمارة R2 معيار نيكويي برازش. @F: آماره F رگرسيون.@RBAR2: آمارة R2 تعديل شده براساس درجات آزادي.@LOGL:‌ ارزش‌تابع ‌لگاريتم‌ درستنمايي (Log-likelihood) را نشان مي‌دهد.@SE: خطاي معيار (Standard error) رگرسيون را نشان مي‌دهد.@REGOBS: تعداد مشاهدات ‌رگرسيون را نشان مي‌دهد.@SSR: مجموع مربعات جملات باقيمانده را نشان مي‌دهد.@MEANDEP: ميانگين متغير وابسته را نشان مي‌دهد.@DW: آماره دوربين- واتسون‌ را ‌نشان مي‌دهد.@SDDEP: انحراف‌معيار متغير وابسته را نشان مي‌دهد.@NCOEF: تعداد كل ضرايب تخمين‌زده‌شده را نشان مي‌دهد.:@RESIDCOVA(i,j) كوواريانس جملات باقيمانده را از معادله i با آنچه در معادله j است نشان مي‌دهد.@MOVAV(X,n): ميانگين متحرك n دوره‌اي X را كه درآن n يك عدد صحيح است نشان مي‌دهد.@TRFND(d): متغير روندي را كه نرمال شده تا در دورة d صفر باشد و d در آن يك تاريخ يا شماره مشاهده است نشان مي‌دهد.:@MOVSUM(X,n) مجموع متحرك n دوره‌اي X را كه درآن n يك عدد صحيح است نشان مي‌دهد.@SEAS(d): متغير موهومي فصلي را نشان مي‌دهد كه برابر با يك است زمانيكه فصل يا ماه برابر با d باشد اين متغيرمقدار يك و در غير اينصورت، مقدار صفر مي‌گيرد. 55

اسلاید 56: تعيين دامنه نمونه و كاربرد عبارات شرطي:با كليك بر روي گزينه Sample از منوي Quick، پنجره‌اي كه شامل دو كادر است ظاهر مي‌شود56

اسلاید 57: تحليل داده‌ها:سري‌هاي‌زماني، را معمولاً بصورت گسسته يا پيوسته بررسي مي‌كنند. اگر مشاهدات بطور پيوسته برحسب زمان درنظر گرفته شوند (مانند سري‌زماني كه اغلب در جريان‌هاي الكتريكي پيش مي‌آيد)، سري‌زماني حاصل را پيوسته و اگر بطور منظم در فاصله‌هاي مساوي ثبت شوند (مانند ميزان صادرات در سال‌هاي 1350 تا 1376)، سري‌زماني‌حاصل را گسسته گويند.تحليل رگرسيوني :اگر هدف از تحليل داده‌ها، برازش معادله رگرسيوني روندها باشد، از منويQuick بر روي گزينه Estimate Equation كليك كرده و سپس فهرست متغيرهاي رگرسيوني (بترتيب: متغير وابسته، جزء ثابت و57

اسلاید 58: متغيرهاي مستقل را با قرار دادن فاصله در بين آنها) و يا معادله رگرسيوني موردنظر (با درنظر گرفتن عبارات C(1),…,C(n)، براي پارامترهاي تخميني و علامت *‌، براي نشان دادن عمل ضرب) را وارد بخش Equation Specification مي‌نمائيم .58

اسلاید 59: در اين پنجره و در قسمت Method، انواع روش‌هاي برآورد پارامترها نظير: روش حداقل مربعات LS (براي رگرسيون معمولي)، روش حداقل مربعاتدومرحله‌اي TSLS (براي معادلات سيستم)، روش‌ دودويي نظير: لوجيت، پروبيت و ... (براي رگرسيون‌هاي داراي متغير وابسته كيفي يا موهومي) و غيره، وجود دارد كه پس از انتخاب روش موردنظر، دامنه مشاهدات را وارد بخش Sample نموده و بر روي دكمه Ok كليك مي‌كنيم59

اسلاید 60: آزمون ورود متغيرهاي حذف‌شده:اين آزمون، امكان افزودن مجموعه‌اي از متغيرها به معادله موجود و همچنين بررسي اين مطلب كه آيا اين مجموعه سهم معني‌داري در توضيح متغير وابسته دارد يا خير؟ (بعبارت ديگر، افزايش ميزان R2 در رگرسيون جديد و يا كاهش مقادير باقيمانده رگرسيون جديد نسبت به قبل از ورود) را فراهم مي‌سازد.براي انجام اين آزمون، از منويView بر روي گزينه Coefficient Tests و سپس Omitted Variables-Likelihood Ratio … كليك مي‌نمائيم 60

اسلاید 61: با اين عمل، پنجره Omitted-Redundant Variable Test ايجاد مي‌شود كه در آن نام متغير يا متغيرهايي كه مي‌خواهيم تأثير حذف آنها را بررسي كنيم، وارد مي‌نمائيم61

اسلاید 62: آزمون حذف متغيرهاي زائد:اين آزمون عكس آزمون قبل مي‌باشد. جهت انجام اين آزمون براي رگرسيوني شامل چند متغير كه برازش شده است، از منويView بر روي گزينه Coefficient Tests و سپس Omited Variables-Likelihood Ratio … كليك مي‌نمائيم62

اسلاید 63: تحليل سري‌هاي‌زمانيعلاوه بر روش ورود مستقيم داده‌ها، نرم‌افزار EViews، امكان Import (بازيابي (ورود) داده‌ها از محيط‌ نرم‌افزارهاي ديگر به پرونده‌‌كاري) و Export (ارسال داده‌ها از پرونده‌‌كاري به فايل‌هاي متني، صفحه‌گسترده‌ها و بانك‌هاي اطلاعاتي) را نيز فراهم مي‌كند.بدين منظور، در حالت فعال‌بودن پرونده‌‌كاري، از يكي از منوهاي Procs يا File بر روي گزينه‌ Import (يا Export) كليك مي‌نمائيم63

اسلاید 64: شناسايي الگو:براي تعيين مرتبه‌هاي p و q در فرآيندهاي اتورگرسيو AR (همواره مانا است) و ميانگين متحرك MA (هميشه وارون‌پذير مي‌باشد) فرم كلي الگوي باكس- جنكينز (كه براي سري‌هاي زماني مانا مورد استفاده قرار مي‌گيرد) كه در آن p ، بالاترين مرتبه چندجمله‌اي اتورگرسيو ( ) و q ، بالاترين مرتبه در چندجمله‌اي ميانگين متحرك ( ) است؛ نمودارهاي توابع خودهمبستگي ACF و خودهمبستگي جزئي PACF سري‌زماني كه درست تبديل و تفاضلي شده است را رسم و امتحان مي‌نمائيم.64

اسلاید 65: در ساختن يك الگو لازم است جملات AR و MA توأماً در الگو منظور شوند. اين موضوع به الگوي مركب اتورگرسيو و ميانگين متحرك:كه در آن؛ ، فرآيند تصادفي محض (نوفه سفيد) مانا با ميانگين (كه معمولاً صفر فرض مي‌شود) و تابع اتوكوواريانس:است، منتهي مي‌شود كه با استفاده از عملگر پسرو بصورت:زماني‌كه و نوشته‌ مي‌شود.فرآيند مركب اتورگرسيو و ميانگين متحرك را كه p جمله AR و q جمله MA دارد را با نماد اختصاري و در صورت استفاده از روش تفاضل‌گيري (جهت حذف روند و مانا نمودن سري‌زماني)، با نماد (كه در آن، d معرف مرتبه تفاضلگيري است)، نمايش مي‌دهند.65

اسلاید 66: براي شناسايي يك الگوي ARIMA، بايد دست كم مشاهده داشته باشيم و تعداد ACF و PACF نمونه كه بايد محاسبه شوند در حدود است. شناخت الگوها هنري است كه نياز به تجربه كافي دارد و اين هنر، بطوري كه برخي مؤلفين ذكر كرده‌اند، بسيار شبيه روش يك محقق امور جنايي است. چراكه اكثر جنايتكاران براي اينكه شناخته نشوند معمولاً تغيير قيافه مي‌دهند كه اين امر درمورد ACF و PACF نيز صادق است.جدول ويژگي‌هاي نظري نمودارهاي ACF و PACF در سري‌هاي‌زماني مانا:PACFACFفرآيندبعد از تأخير p قطع مي‌شود.بصورت نمايي يا موج سينوسي ميرا به سمت صفر ميل مي‌كند.AR (p)بصورت نمايي يا موج سينوسي ميرا به سمت صفر ميل مي‌كند.بعد از تأخير p قطع مي‌شود.MA (q)بعد از تأخير p-q به سمت صفر ميل مي‌كند.بعد از تأخير q-p به سمت صفر ميل مي‌كند.ARMA(p,q)66

اسلاید 67: جهت رسم نمودارهاي ACF و PACF، از منوي Quick بر روي گزينه Series Statistics و سپس Correlogram كليك مي‌‌نمائيم. با اجراي اين فرمان، پنجره Series Name ظاهر مي‌شود كه در آن سري‌زماني PG را انتخاب و بر روي دكمه OK كليك مي‌كنيم. حال، مقدار تأخير K ( ، n تعداد مشاهدات نمونه) را تعيين نموده و دكمه OK را مي‌فشاريم.ذكر اين نكته ضروري است كه، نرم‌افزار اقتصادسنجي EViews، مقدار مناسب تأخير K و سطح معني‌داري آزمون (جهت رسم باندهاي اطمينان در نمودارها) را بصورت پيش‌فرض تعيين مي‌كند.67

اسلاید 68: 68

اسلاید 69: خروجي اين فرمان عبارتست از:در نمودار بالا چون نموار ACF بصورت موج سينوسي ميرا است، احتمالاً سري‌زماني فوق فرآيند AR مي‌باشد كه به دليل تعداد كم داده‌ها، مرتبه آن (p)، براحتي قابل تشخيص نيست.69

اسلاید 70: پيش‌بيني مقادير آينده سري‌زماني :يكي از اهداف ساخت الگو براي سري‌هاي‌زماني اين است كه بتوانيم مقادير آينده را با توجه به اطلاعات گذشته آن پيش‌بيني كنيم. در عمل، معمولاً الگوي برازش‌شده به داده‌ها معلوم نيست، لذا ابتدا بايد الگوهاي احتمالي مولد داده‌ها را به روش‌هاي مختلف شناسايي نموده و پس از بررسي آنها توسط يكي از روش‌ها و آزمون‌هاي نيكويي برازش (نظير: آماره آزمون ليانگ - باكس و ...) و انتخاب بهترين الگو (الگويي كه داراي كمترين پارامتر باشد) توسط ملاك‌هاي مختلف آماري (نظير: ملاك AIC (ملاك اطلاع آكائيك)، ملاك SBC (ملاك شوارتز) و ...)، پارمترهاي الگوي انتخابي (مناسب) را با روش هاي برآورد استاندارد بدست آوريم.70

اسلاید 71: حال فرض كنيد، الگو كاملاً معلوم است و مقادير مشخصي براي پارامترها داريم. بنابراين برمبناي گذشته سري‌زماني تا زمان مبداء t ( )، مي‌خواهيم مقدار سري‌زماني در l واحد زمان بعد (كه l را زمان تقدم پيش‌بيني گوئيم) را پيش‌بيني كنيم. پيش‌بيني l مرحله بعد را با نشان داده و آنرا بصورت:تعريف مي‌كنيم. 71

اسلاید 72: در پنجره دو روش پيش‌بيني وجود دارد كه بترتيب عبارتند از:1- Dynamic: با انتخاب اين گزينه، پيش‌بيني‌ها براي دوره‌هاي بعد از اولين دوره دامنه جاري، با‌ استفاده‌ از ‌مقادير پيش‌بيني‌شده قبلي متغيرهاي با وقفه انجام مي‌شود. 2- Static: با ‌ انتخاب اين گزينه، مقادير‌اصلي قبل از مقادير پيش‌بيني‌شده استفاده مي‌شوند (البته اين روش تنها زماني قابل استفاده است كه داده‌هاي اصلي موجود باشند) درصورتي كه معادله داراي خطاي AR يا MA باشد، هر دوي اين روش‌ها مقادير اخلال (نوفه سفيد Zt) را پيش‌بيني خواهند كرد.پس از انتخاب روش پيش‌بيني و انجام تنظيمات موردنظر، بر روي دكمه OK كليك مي‌كنيم.72

اسلاید 73: خروجي‌هاي اين فرمان عبارتند از:73

اسلاید 74: 74