کتاب جامعه شناسی انحرافات اجتماعی تالیف: دکتر منوچهر محسنی

صفحه 1:
بسم الله الرحمن الرحیم 

صفحه 2:
° تاليف : دکتر منوچهر محسنی 

صفحه 3:
۶ فصل 1 

صفحه 4:
۴ مقدمه . در اين فصل كه شناخت موضوعی عنوان گرفته است هدف, در مرتبه نخست تعیین قلمرو جامعه شناسی انحراف اجتماعی و رسیدن به حد و مرزهای مفهوم انحراف است. در ادامه نیز به گونه ای اجمالی دو موضوع مرتبط با این بحث یعنی ماهیت و روش سنجش انحرافات و در نهایت مسیر تحولی این رشته را مرور خواهیم کرد. 

صفحه 5:
* در مطالعه انحراف اجتماعی هم تفاوت ها در میزان شناخت و درک عمومی از تخلف از هنجارها باید مورد توجه قزاز گیزه و هم این واقعیت که:یننتها: آداب :و رسوم و قوانین از نظر فرهنگی تعیین و تعریف می شوند. به همان ترتیب درست و نادرست از یک زمان تا زمان دیگر و از محلی تا محل دیگر تفاوت پیدا می ‎AUS‏ ‏درست است که جوامع بشری درباره اموری مانند زنای با محارم و ‎Sid‏ دارای قواعد و مقرراتی هستند اما در زمینه آموری مانند رفتار جنسی. سقط جنین, ازدواج و طلاق, نوشیدن مشروبات الکلی, استفاده از برخی مواد مخدر و یا قمار عدم توافق بیشتر است. 

صفحه 6:
* انحراف از نظر فرهنگی امری نسبی به ب می ‎ul‏ به عنوان متال در ایالات ‎ad‏ 0 بهره مند شدن از کار دیگران یک در اتحاد جماهیر : شوروى سابق اين اقدام به عنوان يى جرم مورد تعقيب قرار مى گرفت. در ايالات متحده امريكا بى دين بودن جرم نیست, هرچند فرد بی دین دست کم در سطح گروه های خاصی از جامعه تا حدودی «منحرف» به حساب ‎dul exe‏ ‎[Stawart 10822: 1921‏ 

صفحه 7:
‎٠‏ در مقابل در اتحاد جماهیر شوروی سابق مذهبی بودن تا حدودی انحرافی شمرده می شد و هم اکنون حالتی تقریباً عادی پیدا کرده است. در ایالات متحده آمریکا اگر یکی از مقامات دولتی نام فردی از بستگان خود را در لیست حقوق بگیران قرار دهد اين اقدام عملی قابل سرزنش به حساب می آید. و حال آنکه در بترخى از كشوزهاى آسيايى اكركسن.اين كاز زا نكند اقدام او غير اخلاقى شمرده مى شود. 

صفحه 8:
در همین زمینه باید اشاره شود که در دوران کمونیستم در برخي از کشورهای وابسته به اتحاد جماهیر شوروی سابق اگر کارگران یا کارمندان نمی توانستند در پایان ساعات کار اداری قطعه یا وسیله ای را از محل کار به خانه ببرند از سوی نزدیکان «بی عرضه » شناخته می شدند, اقدامی که در کشورهای دیگری «جرم» تلقی می شد. حتی در درون یک جامعه نیز توافق کاملی درباره آنچه که انحراف است وجود ندارد. در ایالات متحده امریکا هم جنس گرائی را گروهی ترجیح جنسی می نامند و گروهی دیگر یک گناه. 

صفحه 9:
* با این مقدمه بحث درباره شناخت موضوعی جامعه شناسی انحرافات اجتماعی را با طرح نکاتی درباره چارچوب موضوعی این رشته و اجتماعی, فرد و جامعه منحرف, گونه شناسی انحرافات» روش بررسی و سنجش انحراف و چالش های آن و سرانجام پیشینه تاریخی این قلمرو موضوعی ادامه می دهم. 

صفحه 10:
موضوع جامعه شناسی انحراف جامعه شناسی انحرافات اجتماعی یکی از شاخه های بالنسبه جوان جامعه شناسی است و با اینکه شالوده های علمی آن در آثار افرادی مانند «مارکس» و «دورکیم» آغاز می شود, با اين حال جنبه های گوناگون آن از گذشته بسیار دور مورد بحث بوده است. بحث و تفکر علمی در این زمینه با بکارگیری اصطلاح نابهنجاری ((۸۵60۳016 توسط دورکیم رونق گرفت و کتاب معروف او تحت عنوان «خودکشی» را باید سرآغازی برای مطالعه علمی درباره جامعه شناسی انحرافات اجتماعی دانست .[Rock, 1994] 

صفحه 11:
° بیشتر کتب منتشره در این حوزه در سطح کشورهای پیشرفته و علیرغم گرایشی که در عناوین دروس دانشگاهی مطرح ‎scl‏ يا عناوینی مانند انحراف, مسائل اجتماعی, انحراف و نظارت اجتماعی و یا ترکیبی از اين اجزاء را دارند و يا مشخصا به یک موضوع خاص مانند روسپیگری, خودکشی, اعتیاد, الکلیسم و يا جرم می پردازند. 

صفحه 12:
‎٠‏ در سطح آموزش دانشگاهی نگاهی به برنامه های درسی (که امروزه در پرتو استفاده از اینترنت در دسترس هستند) نشان از آن دارد که در اغلب موارد جامعه شناسی انحراف, مسائل اجتماعی, جامعه شناسى جرم و رفتار غير عادی رواج دارد. مؤلفين در تاليف كتب عملا ازادى عمل بيشترى دارند تا استادان در دگرگونی عناوین دانشگاهی, چرا که در ساختار آکادمیک گرایش های ثابت محافظه کارانه و نهادی بیشتر است. 

صفحه 13:
۴ بدیهی است كه مقالات از همه اين محصولات علمی تخصصی ترند و در هر موضوع ابعادی بسیار اختصاصی که معمولا در طرح ‎sk‏ ‏کر شی موردنظر هستند موضوع قرار می يرد. 

صفحه 14:
* هر گاه خواسته باشیم در شروع بحث تعریفی هرچند اجمالی و مقدماتی برای این رشته انحرافات اجتماعی رشته ای است که پدیده های انحرافی را در رابطه با ساختارها, نهادها و فرآیندهای اجتماعی مورد مطالعه قرار می دهد و به تعریف, تعیین ماهیت, شناخت زمینه ها و علل و تأثیرات رفتارهای انحرافی می پردازد. 

صفحه 15:
* جامعه شناسی انحراف از دیدگاه طرفداران مکاتبی مانند اثباتی, کارکردی, ساختی و یا پدیدارشناختی به گونه یکسانی مورد تعریف و شناخت علمی قرار نمی گیرد, به همان ترتیب که در حوزه های علمی شیکاگو و فرانکفورت هم به شیوه های متفاوتی با آن برخورد شده است. 

صفحه 16:
* ادبیات موجود حکایت از آن دارد که مباحثت انحرافات اجتماعی در قالب های موضوعی متفاوتی مورد بررسی قرار گرفته اند و اين صرفنظر از عناوینی است که مولفین برای نامیدن کتاب های خود در کشورهای مختلف از آن استفاده کرده اند. 

صفحه 17:
* در چارچوب آموزش دانشگاهی حداقل بخش هایی از انحرافات اجتماعی به طور کلی تحت سه عنوان متفاوت دیگر نیز از حدود سال هاى پایانی جنگ جهانی اول به بعد ظاهر شده است که عبارتند از: اسیب شناسی, بی سازمانی اجتماعی, و مسائل اجتماعی, برای روشن شدن تشابهات و تفاوت های موضوعی آنها و نیز آشکار شدن دیدگاههای گوناگون هر کدام از ز این سه مفهوم را به اختصار مورد ‎Caw‏ ‏قرار می دهم 

صفحه 18:
* ۱- آسیب شناسی اجتماعی. واژه آسیب شناسی اجتماعی (۲۵0۱09۷ ا1ع50) به معنی مطالعه مبانی کارکردهای مواجه با اختلال است. اين واژه که از علوم پزشکی اخذ شده است در آن از آنجا که گا رشته به معنی مطالعه فرآیند و علل بیماری است و هي دشوار است که بگوییم چه چیزی بیماری است و در رابطه با آنچه چیزی سلامت است جامعه شناسانی هم که این واژه را اقتباس کرده اند به دشواری می توانند تبیین کنند شرایط مطلوب زندگی کدام است و کدام انحراف از آن را می توان از نظر آسیب شناختی مورد توجه قرار داد. با اين حال مردم در اغلب کشورهای دنیا بر اين باور هستناد که جرم و جنایت, الکلیسم, اعتیاد به .مواد مخدر و ولگردی همگی از مظاهر آسیب شناختی زندگی نوین اجتماعی است 

صفحه 19:
3 خلاصه آنکه این اصطلاح که هنوز نیز کم و بیش متداول است به ویژه با الهام از مفاهیم ‎wh‏ در علوم پزشکی یعنی آسیب شناسی گرفته شد و ملاک را از میان رفتن کارکرد قرار می داد. مشکل این واژه در این است که در عرصه اجتماع یک عنصر عمده یعنی هنجارهای اجتماعی یا مورد توجه قرار نمی گیرد و يا اينکه بهای چندانی به آن داده نمی شود, هنجارهایی که مواجه با نسبیت های زمانی و 

صفحه 20:
۶ ۲- بی سازمانی اجتماعی. مفهوم بی سازمانی اجتماعی ‎Jgb 59 «5 (Social Disorganization)‏ سالهای 1۹۳۰ به بعد رواج بيدا کرد که به فارسی از هم گسیختگی نیز ترجمه شده است) مترادف با از میان رفتن هنجارها و ارزش های اجتماعی معنی می شد, پدیده ای که تصور می رفت ‎a‏ عللی چون مهاجرت. شهرنشینی. صنعتی شدن و به طور کلی دگرگونی های اجتماعی بوجود آمده بود. اين مفهوم البته بعدها مورد انتقاد افرادى نظير رايت میلز» ( 5اا۷ ۰ 68 ) قرار گرفت, چرا که آن را مغایر با اصل بی طرفی علمی و نوعی سوگیری و ارزش گذاری طبقه متوسط می دانستند. 

صفحه 21:
* اين اصطلاح (بی سازمانی اجتماعی) به جامعه شناسان عضر جديد امكان دادكه با مفاهيم. مبهم مسائل اجتماعى» يا «اسيب شناسى اجتماعى» وداع كويند. توجه به اين مفهوم از حدود سال های ۱۹۳۰ به بعد توسعه پیدا میکند و تمامی مسائل مرتبط با فقر, جرم. استعمال مواد مخدر, فحشاء, قمار, خودکشی, بیماری های روانی, از هم گسیختگی خانواده, فساد سیاسی, اغتشاشات خیابانی. و خشونت را در بر می گیرد. 

صفحه 22:
به تعبير «رابرت پارک» جامعه شناس آمریکایی ‎[Park, 1925]‏ بی سازمانی اجتماعی از تعبیر و تفسیر دگرگونی های اجتماعی ناشی از توسعه ‎wlio‏ بزرگ و تحولات بوجود آمده در شکل نظارت اجتماعی ناشی شده است. در حالی که در جوامع روستایی نظارت اجتماعی به گونه ای خودبخودی و مستقیم در چارچوب روابط اجتماعی اولیه (خانواده,جامعه محلی) عملی می شود, در شهرها این نظارت مبتنی بر اصول انتزاعی است و توسط سازمان هایی رسمی يا نیمه رسمی مانند تاسیسات دینی, مدارس. دادگاههای انجمن های گوناگون, باشگاه ها و.. به اجرا در می آید. 

صفحه 23:
* به عقیده «پارک» ضعف فشارها و ممنوعیت های گروه های اولیه یک عامل بسیار مهم در رشد گرایشهای ضداخلاقی و جرم در شهرهای بزرگ, و به ویژه در میان جمعیت های مهاجر تازه واردی است که با مشکلات ناشی از تطابق اجتماعی مواجه هستند. 

صفحه 24:
° در بعضی از موارد انحراف به صورت عاملی در جهت تخریب سازمان اجتماعی ظاهر می شود. در یک کارکرد اجتماعی سازمان یافته مکانیزمی وجود دارد که اعمال اعضای خود را نظم و سازمان می دهد. 

صفحه 25:
* بنابراین هرگاه بعضی از اين الگوهای رفتاری نتوانند به نیازهای موجود جواب دهند, نخواهند توانست نقش خود را نیز ایفا کنند. در نتیجه ادامه منظم ان کارکرد اجتماعی ممکن است دچار پریشانی شود و یا اينکه اصولا از انجام وظایف میان برود؛ به عنوان مثال موقعی که یک فرمانده واحد در ضمن عملیات نظامی جنگی از انجام وظایف خود شانه خالی کرده و فرار کند, و يا یک متعهد (مقاطعه کار) به تعهدات خود در مورد ساحتن یک خانه با gow Loe wep wm ce ‏اا‎ 

صفحه 26:
* با وجود این تمام انحرافات اجتماعی, سازمان اجتماعی را به نقطه نابهنجاری و در نهایت تباهی کامل نمی رساند و می توان گفت که تمام نهادها و سازمان ها از بعضی از انحرافات چندان متاثر نمی شوند, ولی مشکلات اساسی آنهایی هستند که نظام اجتماعی را در یک یا چند عنصر از عناصر اساسی تشکیل دهنده آن متاثر می سازند. در اين حالت نمی توانیم به علل آن پی ببریم مگر آنکه به تجزیه و تحلیل وظایف هریک از عناصر آن مجموعه بپردازیم. 

صفحه 27:
‎٠‏ انحراف اجتماعی همچنین می تواند شوق و علاقه افراد را در ایفای نقش خود و شرکت در فعالیت های اجتماعی تضعیف و يا نابود سازد. آن دسته از انحرافات اجتماعی که آثار بسیار ویران کننده ای به دنبال دارد, رفتارهایی را شامل است که اعتماد افرادی را که برای مقررات جمعی قایل هستند از بین ببرد. احترام فرد به مقررات مبتنی بر این فرض است که اگر او مقررات را رعایت کند, بقیه اعضاء نیز چنان خواهند کرد. بی اعتمادی نسبت به دیگران باعث کمتر شدن و تلف شدن نیرو و کوشش فرد می گردد. 

صفحه 28:
* ۳- مسائل اجتماعی. در شرایطی که دو مفهوم قبلی در ادبیات جاری جامعه شناسی کمتر مورد استفاده قرار می گیرند, اصطلاح «مسائل ‎(Social Problems) «.clizl‏ همچنان مطرح است و طرفداران خود را در كنار جامعه شناسی انحرافات دارد. 

صفحه 29:
>» ‏در ميان مولفین کلاسیک ء «رابرت نیسبت‎ ٠ ‏مى كويد مسأله اجتماعى شيوه اى‎ (Nisbet) ‏از رفتار است كه از جانب نظم اجتماعى به‎ ‏عنوان تخلف از يى يا تعدادى از هنجارهاى‎ ‏مورد تایید جامعه تلقى مى شود‎ ‏اما در نگرشی جديدتر‎ . ]16۲۲۵0, 1971: 11 ‏مسأله اجتماعی‎ ]19۱16۲, 2006: 466[ ‏شرایط يا الگویی از رفتار است که با شرایط‎ ‏پا الگوی رفتاری دیگر در تضاد است.‎ 

صفحه 30:
* مسأله اجتماعی واقعیتی است که با کیفیت زندگی مطلوب ناسازگار است و از سوی عوامل اجتماعی از قبیل تضادهای گروهی ایجاد یا تقویت می شود, و همواره اقدام يا راه حل اجتماعی خاصی را می طلبد. نهایت اینکه مسائل اجتماعی را می توان شرایطی دانست که از سوی اعضاء گروه یا گروه هایی از جامعه منفى» به شمار مى رود. اين كروه ها تلايش مى كنند كه:ثابت كنتد:جامعة از أن جنية خاص با مشكل مواجه است ويراى يهبودى تیا .| ان نوت تج ين ع ار ع 

صفحه 31:
۰ مسائل اجتماعی به گونه های متفاوتی بر جامعه اثر می گذارند. یکی از مهم ترین تاثیرات آنها این است که هماهنگی جامعه با اختلال مواجه می شود و زمینه های مخالفت و تردید را در جامعه افزایش می دهند. نتیجه دیگر این مسائل ایجاد نارضایی و عدم ارضاء در بخش های وسیعی از جامعه است و عملا فقر و رنج را در جامعه سبب می شوند. به طور کلی مسائل اجتماعی مشکلات عمیقی را در جامعه بوجود می آورند و عملکردهای مطلوب آن را از ميان مى برند. برای مسائل اجتماعی هیچ طبقه بندی بين المللی که مورد تأیید همه باشد وجود ندارد و جامعه شناسان طبقه بندی های بسیار گوناگونی ارائه کرده اند. 

صفحه 32:
‎٠‏ مسائل اجتماعی اغلب ماهیتی ذهنی دارند. برخی از جوامع پاره ای از چیزها را مسأله می دانند و حال آنکه دیگران ممکن است چنین عقیده ای نداشته باشند. با اين حال مسائل اجتماعی واقعیات مطلوبی نیستند, چرا که عامل ناهماهنگی عدم تطابق و از هم گسیختگی اجتماعی شمرده می شوند. 

صفحه 33:
‎٠‏ مسائل اجتماعی بدیهی ‎cle cowl‏ واحدی ندارند. یک علت مشخص ممکن است در یک جامعه عامل تروز یک: فسأله باشد و حال آنکه در جامعه ديكر اين موقعيت را نداشته باشد. در عين حال مسايلى هم وجود دارند كه ماهیتی جهانی دارند مانند فقر, بیکاری و جرم نقاط مختلف دارند و به گونه های متفاوتی نیز تعریف می شوند .[158-9 :1995 ,۷۱۷۷۳۱ 

صفحه 34:
با اين حال و عليرغم مطالب بسياري كه در بين زمينه منتشر شده است بايد يادآور شويم كه تعريف مسأله اجتماعى به دلايل متعددى با مشكل مواجه است كه از آن جمله اند: 

صفحه 35:
‎-١‏ دلایل فرهنگی. ‎sly oS anil‏ یک گروه مسأله اجتماعی است ممکن است برای گروه دیگری این گونه نباشد. ‎Yo -Y‏ تاریخی. ماهیت مسائل اجتماعی به علت دكركونى دز قواتين وآداب ورسوم تغييز مى كند. ‏۳ دلایل سیاسی. شناخت چیزی به عنوان «مسأله» ممکن است عامل کنترل یک گروه بر گروه دیگر گردد. همانند مسائل فیزیکی نمی توان برای مسائل اجتماعی نیز یک 

صفحه 36:
۶ علیرغم مسایلی که بیان شد ‎ub‏ نتیجه گرفت که افروزة نمی توانتطالعه انحرافات اجتفاعی راندر انحصار جامعه شناسی انحرافات قرار داد و عملا رشته های زیادی, اعم از آنها که در چارچوب رشته های علوم اجتماعی به معنی خاص کلمه تعریف می شوند و به آنها اشاره کردیم و یا به فضای علمی علوم انسانی و یا علوم سلامت تعلق دارند. به اين يديده ها توجه مى كنند. فعال ترين رشته ها در اين قلمرو عبارتند از مسائل اجتماعی, جامعه شناسی حقوق, جامعه شناسی جرم, روانشناسی اجتماعی, علوم تربیتی و روانپزشکی. 

صفحه 37:
* از سوی دپگر رشته هایی مانند مددکاری اجتماعی آمیختگی زیادی با رفتارهای انحرافی دارند و نظر و عمل را با هم پیوند می دهند. در عین حال در پاره ای از تخصص های جامعه اجتماعی, جامعه شناسی گذران اوقات خانواده و جامعه شناسی آموزش و پرورش تارج و پدیده های انحرافی به تناسب مورد مستقیما موض 

صفحه 38:
۰ انحراف اجتماعی چیست؟ * تعریف انحراف ‎.s IS (Deviance)‏ مشکل است. کسی که آداب و رسوم را رعایت نکند ممکن است فردی خاص یا عجیب و غریب به حساب بیاید, کسی که سنت را زیر با بگذارد احتمالا «ناجور» شناخته می شود (هرچند که ‎Ul‏ هم درجات متفاوتی دارد). اگر هنجارها شکل قانونی ‎ly‏ کنند, کسی که آن را نادیده بگیرد از نظر قانونی مجرم تعریف می شود, هرچند که همه جرایم نه شرایط یکسانی دارند و نه برخورد با انها مشابه است. بنابراین مطالعه انحراف جایگاهی منطقی برای آغاز شناخت درجه تفاوت گذاری در درون یک جامعه است [128 :1988 ,56/۵۲۲]. 

صفحه 39:
* انحراف را به گونه های متفاوتی می توان تعریف کرد. گاهی انحراف 9 ‎(Normality) v9: sole‏ از نظر آماری تعریف می شوند و کسانی که در اطراف میانگین قرار دارند عادى تلقى مى شوند و ديكرانى كه در حد يين ويا بالاى آن قرار دارند منحرف به حساب مى آيند. شيوه ديكر تعريف انحراف در نظر كرفتن آن به عنوان يى بیماری است. الگوی بیماری یا پزشکی انحراف را عارضه ای میداند که شخص دارد و ارزو این است که بهبودی و درمان یابد. اين دیدگاه از انحراف, دیدگاهی مردمی است, درک آن ساده است و برای افراد مفهوم دارد ‎.[Landis, 2001: 421]‏ 

صفحه 40:
* در طول جند دهه اخیر, کلیه مطالعاتی که در زمینه انجرافات اجتماعی انجام شده است با ابهام در تعریف قتار اتحزرافی مواجه نوده ابستت. دز عين حال ك,غالنا این تتقال,قطرح بوده آستت که چه رفتازهانی زاادز این مقوله باید قرار داد. به طور کلی این توافق هم وجود داشته است که اموری مانند قتل, اعتیاد به مواد مخدر, الکلیسم, فحشاء, بیماری روانی,. خشونت جنسی, طلاق, و خودکشی را در ردیف رفتارهای انحرافی قرار دهند, هرچند که در تعریف خود اين مفاهیم هم مشکلاتی وجود داشته است [139 :1979 ,6000]. 

صفحه 41:
تیو» در کتاب «رفتار انحرافی» پس از مرور در دیدگاه های مختلف و با پذیرش این واقعیت که انحراف را باید در قالب رفتار انحرافی تعریف نمود به این جمع بندی می رسد که رفتار انحرافی هر گونه رفتاری است که اجماع عمومی آن را انحرافی می داند و میدان تغییر ‎ol‏ از حداقل تا حداکثر ‎cowl‏ با پذیرش این تعریف البته نمی توانیم رفتار انحرافی را همچون کلیتی عینی و مشخص در نظر بگیریم که آشکارا و به طور مطلق از رفتارهای همنوا قابل تمیز است. بر عکس باید رفتار انحرافی را اقدامی بدانیم که در نقطه ای در یک پیوستار از همنوایی کامل از یکسو تا انحراف کامل در سوی دیگر قرار گرفته است [13 :1998 ,۲۳0]. 

صفحه 42:
با توجه به ماهیت چندگانگی فرهنگی در کشوری مانند ایران که متشکل از گروه های مختلف دارای دیدگاه های متفاوت درباره شناسایی یک اقدام به عنوان انحرافی است بسيارى از آنجه كه رفتار انحرافى تلقى می شود عملا در حد وسط یک پیوستار قرار می كيرد. 

صفحه 43:
بر اين اساس رفتار انحرافی در روزگار ما در بسیاری از موارد بجای آنکه کاملا انحرافی تلقی شود, کم و بیش انحرافی, شناخته می شود و قبل از آنکه "نوع و نفس عمل» مطرح باشد «درجه» انحرافی بودن آن اهمیت پیدا مى كند. با درنظر داشتن اين واقعیت می توان رفتارهای انحرافى را در دو دسته بزرگ طبقه بندی کرد: انحراف مبتنی بر توافق زیادتر و انحراف مبتنی بر توافق کمتر. انحراف مبتنی توافق بیشتر آن نوعی است که معمولا از سوی جامعه شناسان کلاسیک و گروه ‎sl‏ حرفه ای مرتبط مورد مطالعه قرار گرفته است و در کتاب ها به طور سنتی به آنها اشاره شده است. 

صفحه 44:
* در مقابل انحراف مبتنی بر توافق کمتر آن نوعی را شامل می شود که معمولا جامعه شناسان جدید به بررسی آنها پرداخته اند. امروزه به بررسی هر دو نوع از انحراف مى پردازند. واقعیت ‎cul yl‏ که در یک ‎azole‏ 

صفحه 45:
* ۱- دسته های مختلف مردم در قبال رفتارهای مشابه عکس العمل های گوناگون دارند. ۲- عدم توافق گسترده ای میان قواعد و در نتیجه آنچه که انحراف است وجود دارد.3- اين اکثریت است که تعیین می کند جه كسى منحرف است. 

صفحه 46:
5 آنچه که در یک جامعه انحرافی تلقی می شود محصول فرايند سياسى يى تصميم كيرى است. رفتارها و فعاليت هايى كه در يى جامعه معين انحرافى ناميده مى شوند اغلب وضوح ذاتى ندارند. اين امور از طريق كروهى كه قابليت قانونمند كردن و تقويت آنجه را كه وضع كرده اند دارند تعريف مى شوند. به گونه ای که «به كر» نيز اشاره كرده است, انحراف هميشه یک محصول تعریف شده از سوی یک سازمان است [22 :1985 ,00۳03۲0). 

صفحه 47:
‎٠‏ بايد اشاره كنيم كه «به کر» [1 :1991 ,86۱6۲) جامعه شناس آمریکایی در تعریف انحراف اجتماعی واژه دیگری را بکار می برد (06۲ک6أل0). او معتقد است که قواعد اجتماعی که از طریق گروه های اجتماعی وضع می شود شرایط و رفتار هایی متناسب با آن را تعریف می کنند, اینکه چه 

صفحه 48:
وقتی که قاعده ای تقویت می شود فردی که بنظر می رسد آن را نقض کرده است. فردی خاص به شمار می رود که نمی توان به او اعتماد کرد که با قواعد مورد تأیید گروه زندگی کنر او «بیرونی» ((016۲اکنانا0۵ تلقی می شود. اما کسی که به او برچسب بیرونی» می خورد ممکن است که نسبت به آن موضوع نگاه متفاوتی داشته باشد و يا اینکه ممکن است کسانی را که درباره او قضاوت ‎Wo‏ کنند اساسا شایسته قضاوت نداند. از اين رو ممكن است اين مفهوم معنی دومی پیدا کند و او (نقض كننده قاعده) بقيه را بيرونى» بخواند. 

صفحه 49:
* واقعیت آن است که اگر انحراف اجتماعی را ‎wails Sl cule, prs seule sabi JLo!‏ فساد, رشوه خواری مانند آن بدانیم این پدیده ها کم و بیش در تمام جوامع وجود دارد. در تمام جوامع و در تمام گروه های اجتماعی اعم از یک سازمان اداری, یک موسسه صنعتی, و یک خانواده, ارزش هاء مقررات و رفتارهایی وجود دارد که تخطی از نها باعث برانگیختن مخالفتها و عصبائیت و خشم و انرجار خواهد كرديد. اين هر جا كه مقررات: وجوه دارد انحراف نيز هست. 

صفحه 50:
* تعاریف انحراف در طول زمان هم تغییر می یابد. در ایران دوران قبل از انقلاب اسلامی استعمال مشروب الکلی ممنوعیت قانونی نداشت, هرچند که تظاهرات مستانه» جرم تلقی می شد و حال انکه در دوره پس از انقلاب نوشیدن مشروبات الکلی یک جرم 

صفحه 51:
. در ایالات متحده آمریکا در حدود سال های ۰ اگر مردان موهای خود را بلند می کردند مورد تمسخر و سرزنش قرار می گرفتند و ‎Jb‏ آنکه در سالهای ۱۹۸۰ و پس از آن مردان بسیاری موهای خود را بسیار بلند و یا بسیار کوتاه کردند و حتی آن را به رنگ های سبز, ارغوانی و چند رنگ در آوردند. نظير اين تفاوت در قلمرو چیزهایی مانند ریش, لباس و طرز آرایش نیز در گوشه و كنار دنيا مشاهده می كنيم(128 ,1988 ,]3 الاع516] 

صفحه 52:
‎٠‏ علیرغم تفاوت هایی که در شناخت برخی از رفتارها به عنوان انحراف وجود دارد, ‎Vi wo‏ زمانی که در تاريخ معاصر قرار داشته باشند در این نکته اتفاق نظر دارند که «قاتلین حرفه ای» افراد منحرفی به حساب می آیند و باید جامعه را در مقابل آنان حفظ کرد. 

صفحه 53:
* قاتلین حرفهای افرادی هستند که مبادرت به قتل تعداد زیادی از مردم می کنند و اين کار را در طول زمان و نقاط مختلف انجام می دهند. در حالی که تمام افرادی كه ديكران را می کشند «قاتل» به حساب نمی آیند (مانند یک مأمور پلیس که مبادرت به کشتن یک فرد مظنون و خطرناک می کند). قاتلین حرفه ای, قاتلین توده مردم به حساب می ایند. کسانی که تعداد زیادی از افراد را در یک زمان و در طول مدت کوتاهی می کشند. اين كروه را به احتمال زياد در سطح جهان می توان متجاوزين به سنت ها و اداب و رسوم و قوانين شمرد ‎[Stewart, 1988: 129]‏ 

صفحه 54:
* با این حال, انحراف امری نسبی است و چنبه مطلق ندارد. مردمان نه به طور تمام و کمال بر طبق تمامی هنجارها عمل می کنند و نه کاملاً حالت منحرف دارند. یک فرد کاملا منحرف به دشواری می تواند برای مدت طولانی زنده ‎WSL‏ بماند. منحرفین خیلی مشخص و «مارک دار» مانند جنایتکاران و یا منحرفین جنسی هم از نظر اموری مانند لباس پوشیدن, عادات غذایی, تفریحات و بسیاری دیگر از فعاليت هاي روزمره ممکن است حالتی عادی و کاملا «هنجار» داشته باشند. از طرف دیگر اکثر افراد کاملا «عادی» هم ممکن است گاهی رفتاري «انحرافی» داشته ‎.[Hutchinson, 1976: 30-32] asuul‏ 

صفحه 55:
* از آنجا که هر فرد در طول زندگی خود گونه ‎sl‏ از خلاف, حتی از نوع بسیار جزیی آن را انحراف و تقسيم افراد به دو دسته منحرف و غير منحرف عملا كارايى نخواهد داشت. علاوه بر این انحرافات نیز از نظر ماهیت, محتوا, علل و عوارض تحول پیدا می کنند. 

صفحه 56:
۰ احتمالا در کنایه همین موضوع است که شاعر ایرانی می گوید: هیچ کس بی دامن تر نیست, اما ديكران ‏ ايم ‎٠‏ انواع تعريف هاى ارائه شده در مورد انحراف را مى توان در دو كروه زير طبقه بندى كرد: 

صفحه 57:
* ]-:اتحراف:رفتاژی است که" قواغد: و مقورات:حاکم.بر یک گزوه :را مورد تعدی و تجاوز قرار می دهد. ‎٠‏ ۲- انحراف رفتاری است که با اتتظارات اجتماعی هماهنگ نیست. از این تعاریف این نتیجه حاصل می شود که: الف - انحراف یک محصول اجتماعی است, چرا که این سازمان های اجتماعی هستند تخلف از آنها انحراف را بوجود می آورد. که از طریق ایجاد هنجارها به برقراری «درست» و «غلط» می پردازند, هنجارهایی که ب - قواعد و مقررات از گروهی تا گروه دیگر تغییر میکند و بنابراین انحراف امری نسبی است و نمی توان آن را مطلق به حساب آورد. بر این اساس هم میان جوامع بشری توافق نظری در مورد آنچه که انحراف است وجود ندارد و هم آنکه در درون یک جامعه نیز وحدت نظری در مورد آنچه که باید انحراف نامیده شود وجود ندارد. 

صفحه 58:
* از تعاریف جامعه شناسان می توان نتیجه گرفت که (انحراف عبارت است از مجموعه ای از رفتارهای فردی با جمعی که در ارتباط با انتظارات, هنجارها, و یا ارزش های اعلام شده و پا نورد توجه اعضاء یک گروه ناهمساز تلقیمی: نقنود وزتر اثر بروز این رفتارها تنشها یا تضادهایی بوجود می آید که منجر به نگرش های سرزنش آمیز می گردد و عکس العمل هایی نظیر مجازات, طرد نزو ويا حتی اعدام را به همراه دارد [37 :1995 ,۴6۲۲۵۵۱] . با توجه به اين چارچوب شاید ساده ترين تعريف براى رفتار انحرافی این باشد که بگوییم «هر عمل يا بيانى از اعضاء جامعه كه نوعى تجاوز به هنجارهاى گروهی شناخته شود حالت انحرافی دارد». 

صفحه 59:
* به طور خلاصه, انحراف ناهمسازی با هنجارهای گروهی آنتت:.آها ترانتتانتن,این تعريف شركاة.ستارقي مال مسروقه را به عوض اينكه با اعضاء دسته خود تقسيم كند به صاحبش بركرداند ويا ميان كروهى از فقيران تقسیم کند یک رفتار انحرافی مرتکب شده است, جرا که برخلاف هنجارهای گروه خود عمل کرده است. علیرغم اين نوع اشکالات, این تعریف مقدماتی می تواند تا حدودی ما را در فهم مساله یاری دهد. اولین امتیاز این تعریف این است که به افراد منحرف رجوع نمی کند, بلکه مبنای آن رفتار است. 

صفحه 60:
۶ امتیاز دوم تعریف در این است که هیچ گونه رفتار خاصي في نفسه و بدون رجوع به پاسخ دیگران, انحرافی شناخته نمی شود. به عنوان مثال کشتن یک شخص دیگر, اگر یک سرباز دشمن در جنگ و یا یک محکوم به آدم کشی باشد مجاز دانسته می شود. 

صفحه 61:
* سومین امتیاز تعریف رجوع به قضاوت دیگران است, چرا که مفهوم هر عمل مشخصی در رابطه با دیگر مردم مطرح می شود و نفس عمل مورد داوری قرار نمی گیرد. احترام و سرزنش هر دو در رابطه با دیگران تعریف می شود. بالاخره بايد ككفت كه اين تعريف جنبة ذهنى ندارد و وابسته به نكرش هاء ارزش هاء و يا ياسخ هاى شخصى جامعه شناسانى كه اين فرايند را مطالعه مى كنند. نيست [139 - .]6000, 19 47 

صفحه 62:
* البته اشکالی که در اینجا باید مطرح کرد اين است که اگر ما به آين منکی باشیم که اعضاء یک گروه, تخلف رفتاری را از هنجارهای انحرافی تلقی کنند, آن وقت ‎sl allure‏ که پیدا مى شود اين است که کدام گروه و کدام هنجارها؟ 

صفحه 63:
* گروهها از نظر هنجارها با یکدیگر تفاوت دارند. و حتی بعضی از افراد یک گروه مشخص هم برخی از ارزش ها و هنجارها را نمی پذیرند و یا آن را کاملا تأیید نمی کنند. ارزش ها و هنجارهای افراد گروه در ‎dsb‏ زمان تفییر می کند, و بالاخره از نظر برخی از افراد یک گروه بعضی از هنجار مهم:تر است وديكران ممكن است عكس اين ظر زا داشته باشند. تمامئ اين واقعيات در مورد تعريفى كه ذكر كرديم قابل طرح است و اگر هنجارها متفاوت و متحول باشند اين سؤال مطرح مى شود كه جكونه تخلف برخى از افراد از هنجارها به عنوان یک رفتار انحرافی مورد قضاوت قرار می گیرد. 

صفحه 64:
رفتارهای یک فرد ممکن است با هنجارهای یک وه همساز باشد, اما توسط بقیه اعضاء_ جامعه محکوم شمرده شود)جامعه ای که آن كروه هم بخشی از آن است( ممکن است رفتا ر خاصی از ما را پلیس شهر تأیید نکند, و حال آنکه دوستان ما آن را کاملا تأیید کنند ‎.(Good, 1979: 139-47]‏ 

صفحه 65:
* با مطالعه در ویژگی های انحراف می توان عناصر زير را تشخیص داد؛ ‎[Dinitz, 1975: 11]‏ 

صفحه 66:
۱- هنجارهای یک جامعه است که ویژگی ها و رفتارهای معینی را تجویز می ‎US‏ ۲ افراد یک جامعه هستند که ویژگی ها و رفتارها را متجلی می سازند. ۳- همواره عدم تأیید اجتماعی در قبال افرادی که ویژگی ها و رفتارهای معینی را بروز می دهند مطرح است. ۴- برخی از رفتارها از رفتارهای عادی متدرجا طرد مى شود. ۵- با توجه به انزوای اجتماعی برخی از رفتارها, زمینه ‎sly‏ ایجاد گروه های منحرف هموار می شود. 

صفحه 67:
‎٠‏ افراد منحرف و اجتماعات منحرف ‎٠‏ در ادبیات مربوط به انحراف در بسیاری از موارد این گونه فرض شده است که کنشهای انحرافی معمولا اقدامی ‎sow jl aS cul‏ افراد صورت ‎Wo‏ ‏گیرد. اين امر احتمالا ناشی از اين فرض ضمنی است که هیأت های فرافردی یا اجتماعات بشری حالتی سازمانی و یا حتی تخیلی دارند و نمی توانند اقدامی را انجام دهند و فقط افراد هستند که می توانند کنش های اجتماعی را بوجود آورند. 

صفحه 68:
‎٠‏ معذلک از دیدگاه زندگی روزمره افراد بر اين دولت هاء دانشكاه هاى مدارس» انجمن ها ارتش هاء كروههاء باشكاه ها و یا سندیکاها موجوداتى واقعى هستند که اثر می گذارند و می توانند مرتکب انحراف هم بشوند. اين عناصر قراردادها را لغو می کنند, مرتکب خشونت می شوند, تقلب می کنند. قوانین را نادیده می گيرند, اقدامات غلط مرتکب می شوند و انواع دیگری از رفتارهای نادرست و ‎ex. oe, Re OE owl eo 

صفحه 69:
* یک فرد معمولی نیز به همین ترتیب فریاد می زند, ابراز تنفر می کند. دوست دارد. تحسین می کند, حمله می کند, و از گروه يا اجتماع خود دفاع می کند. اين افراد تردیدی ندارند که شرکت برق یا گاز ممکن است از آنها پول اضافی دریافت کند و یا موسسه ای که در آن کار می کنند به آنها به اندازه صلاحیت و تخصصی که دارند حقوق پرداخت نکند و اعمال تبعیض کند [50-1 :1971 ,00۳06۳]. 

صفحه 70:
* اگر برچسب « کنشگر» را به هر چیزی بدهیم که از نظر اجتماعي یک عمل کننده است, همانند چیزی که مردم برای آن نگرش, تصمیم گیری و کنش قایلند بتابراین همه اجتفاعات زا هم می ‎Olas‏ کنشگر دانست. البته ممكن است نتوان به وضوح اين اجتماعات را مشاهده كرد و اقدام آنها را مستقيما با دو جشم ديد. يى اجتماع داراى موجوديت مستقل و خودمختار است جرا كه افراد بر حسب يى طرح قبلی سازماندهی پیدا کرده اند و یک الگوی خاصی ‎gl‏ را نا هم,در رابظطة فرار ذاذة آنتنتت. 

صفحه 71:
* برای «دیدن» یک اجتماع باید ارتباط مجموعه ای موجود از روابط را با یک الگوی خاصی در نظر گرفت, و برای در نظر آوردن اين ارتباط باید الگو را در ابزارهای ذهنیتی آن ادغام کرد. فرهنگ هر موسسه اعضاء خود را با الگوهای فراوانی آشنا می سازد و هر نوع طراحی گونه متفاونی از اجتماع را بوجود می آورد. هر مؤسسه در مجموعه ای از شرایط آن جامعه و گروه بندی ها و _ رقابت ها و سایر عناصر موجود در صحنه شکل می كيرد شرکتی که در ایران فعالیت می کند عملا نمی تواند بر حسب شرایط حاکم بر یک کشور دیگر (مثلا استرالیا) عمل کند. 

صفحه 72:
گونه شناسی انحرافات انحرافات اجتماعی را از دیدگاه های گوناگون و با در نظر گرفتن ملاک های خاص می توان به انواع مختلف دسته بندی کرد هرچند که اين دسته بندی ها در عمل چندان مورد استفاده قرار نگرفته اند و در بیشتر موارد در درون هر موضوع انواع خاص آن مورد طبقه بندی قرار گرفته است. از آنجا که انحرافات اجتماعی نه از نظر شکل مشابه هستند و به درجه اهمیت اجتماعی آنها یکسان است تلاش هایی در جهت طبقه بندی آنها به عمل آمده است. اما از آنجا که همواره جامعه صور نوبنی از آن را تجربه می کند اين طبقه بندی ها نتوانسته اند و نمی توانند هميشه معتبر باشند. 

صفحه 73:
* در ابتدا باید یادآور شویم که تمایز میان «انحراف اولیه» (۲6۷۱۵۲6 ۳۲۱۲۱۵۲۷) و انحراف ثانوی ‎ow ali cuonl L (Secondary Deviance)‏ است. انحراف اولیه, انحرافی خیلی مهم نیست و تصویر فرد از خویش را چندان متاثر نمی سازد. اشخاص ممکن است این گونه استدلال کنند که اقدامات انحرافی در چارچوب مرزهایی کم و بیش معقول, قابل قبول و رفتار عادی اشخاصی مشابه آنها محصور است. 

صفحه 74:
رفتار انحرافی باشخص کم و بیش همسو است و پایگاه و نقش اجتماعی شخص را تحت تأثیر قرار نمی دهد. پزشکی که از نرخ های مصوب تخطی می کند, و معلمی که رفتارهای خشونت آمیز دارد, همه دارای رفتارهای انحرافی هستند, اما اين نوع از انحرافات اولیه به حساب می آیند چرا که از مرزهای پایگاه های قراردادی و نقش هایی که افراد بر عهده دارند فراتر نمی روند. 

صفحه 75:
* البته در مواردی جامعه به رفتارهای انحرافی مداوم عكس العمل نشان فى دهد و ابن كار از ظریق اقداماتی مانند غیراخلاقی تلقی شدن, طرد, و یا جریمه صورت می گیرد. انحراف ثانوی مواجه با عکس العمل شدید جامعه (از نوع حمله, دفاع, تطابق, -مقابله و ...) است و هدف این اقدامات نیز معمولا اقداماتی از نوع انحراف اولیه نمی تواند باشد. در اینجا فرد برچسب منحرف مى گیرد و جریحه دار می شود. در این حالت فرد خود را در کسوتی می بیند که دیگران به او می دهند و تصویر فرد از خویشتن تغییر می کند [427 :2001 ,12005]. 

صفحه 76:
* انحرافات را می توان از نظر میزان آگاهی فرد متخلف به دو دسته آگاهانه و نااگاهانه تقسیم کرد. انحرافات آگاهانه رفتارهایی را شامل می شود که افراد به دلایل خاص و از روی علم به انحرافی بودن نها مرتکب می شوند. در همین دسته قرار می گیرند اقداماتی که با هدف مخالفت با ارزش های حاکم بر كاوق مور ‎SEE A la a oe‏ 

صفحه 77:
* در مقابل انجرافات ناآگاهائه مواردی را شامل می شود که بر اثر عدم اطلاع از قانون و یا جهل صورت می گیرد. , در مواردی نظیر بیماری روانی حتی ممکن است (در صورت اثبات) فرد خاطی از مجازات نیز معاف گردد. عملا شرط :سني :مسئوليت اجتماعی يا سن بلوغ نيز از عوامل مؤثر در عكس العمل در ‎va‏ های حقوقی 07 ‎Pre res‏ ‎om‏ ا ‎eos‏ 

صفحه 78:
رفتار انحرافی ممکن است روی دهد بدون آنکه قصد و يا انگیزه ای از قبل برای یک اقدام خلاف هنجار وجود داشته باشد. در اين نوع شرایط علت انحراف تمایلات و انگیزه ها نیست, بلکه «شرایط» است. عاملی که فرد کنترلی بر آنها ندارد. 

صفحه 79:
* انواع گوناگون شرایط فیزیکی و محیطی به عنوان علل عدم توانایی فرد در ایفای نیازهای هنجاری برای همگان امری شناخته شده است. نکته بسیار با اهمیتی که در اینجا باید به آن اشاره کنیم توانایی اثبات عدم عمد بودن جرم است. و اين توانایی با قدرت اجتماعی و اقتصادی فرد در رابطه است (موقعیت اجتماعی فرد, بهره گیری از وکلای مبرز...). کلمرو انحرافات غير عمدی و حوزه های نظری بسیار گسترده است و ابعاد بسیار وسیعی آن ۵1 302۵ ‎TRlaba‏ 

صفحه 80:
گروهی نیز با گونه ای نگرش اخلاقی, انحرافات را در رابطه با تاثیر اجتماعی آن طبقه بندی می کنند. از دیدگاه آنان انحرافات را می توان به دو دسته مثبت و منفی طبقه بندی کرد. در گروه انحرافات مثبت تمامی تلاش ها در جهت دگرگونی و نوسازی جنبه های مختلف اقتصادی, هنری, سیاسی, نظامی, دینی و... را قرار می دهند. در مقابل انحرافات منفی از نظر نان ارائه هنجارهای مخرب يا منحط است. 

صفحه 81:
* مشكل اساسى در اين نظام طبقه بندى, وابستكى آن به قضاوت كروه هاى مختلف است. اعتراض گروهی از کارگران در یک کارخانه ممکن است برای همه آنان مثبت باشد (بهبود شرایط کار) و حال آنکه مدیران و کارفرمایان آن را کاملا منفی بدانند. 

صفحه 82:
‎٠‏ مبانی بررسی و سنجش در انحرافات ‏° در بررسی های جامعه شناسی انحرافات به عنوان مبانی نظری - علمی توجه به چند نکته ضروری است. اول اينكه بايد مشاهده كرد اقدامات انحرافی چگونه بر زندگی انسانها موثر واقع می شود, چگونه با سک زندگی در تضاد قرار مي گیرد و چگونه کیفیت زندكى مطلوب آنها را تأثير قرار ميدهد. 

صفحه 83:
. از آنجا که جامعه بشری با طیف گسترده ای از انحرافات اجتماعی روبرو است و انواع آن در تحول دایمی است عملا ارائه فهرست جامعی از آن حتی در درون آن نیز ناممکن است و در اين شرایط طبقه بندی رفتارهای انحرافی نیز نمی تواند با دقت کافی صورت گیرد. 

صفحه 84:
* موضوع دیگری نیز در طبقه بندی انحرافات اجتماعی مطرح است و آن ارتباط و قابلیت انتقال یک انحراف به انواع دیگر است که موضوع انحراف مضاعف را مطرح می کند. پدیده هایی مانند اختلالات روانی, اعتیاد, روسبيكرى و جرم میتوانند 1 یکدیگر در ارتباط ظاهر نامتجانس از انحرافات را با خود داشته باشد. 

صفحه 85:
۰ دومین موضوع اين است که آنچه که باید مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد متغیرهایی هستند که در چند سطح با مسأله درگیر می شوند. . مهم این است که بدانیم چگونه رفتار انحرافی بوجود می آید و چگونه در طول زمان های مختلف باقی می ماند و تغییر شکل می دهد. جریان انحراف یک جریان طولی است ‎aig‏ 

صفحه 86:
‎٠‏ نكته سوم اين است که در نگاه به رفتارهای انحرافى همواره يى نكرش انتقادى مطرح است و این نگزش انتقادى در زمينه اطلاعاتى نیز که به عنوان ماده خام مورد استفاده قرار مى كيرد مطرح است. 

صفحه 87:
۰ همواره بايد اطلاعات موجود را مورد ارزشیابی روش های متداول در علوم اجتماعی و فنون جمع اوری اطلاعات در هر روش: کدامیک با ماهيت خاص هريى از پدیده های انحرافی هماهنكى بيشتر دارد. شواهد اطلاعاتى و مواد خام مورد استفاده بايد با الگوی پژوهشی و جارجوب هاى مفهومى آن هماهنكى داشته باشد [14 :2006 ,إاعناقا] 

صفحه 88:
* به عنوان پنجمین نکته باید اشاره کنیم که در ارتباط با انحرافات اجتماعی «تابوهای» ویژه ای در برخی از اجتماعات کشورها, مناطق, گروه ها) وجود دارند که کسب اطلاعات دقیق را حتی با استفاده از تمامی روشها در برخی از انواع انحرافات غیر ممکن و یا حداقل دشوار فى سازند. بالاخره در پایان و به عنوان ششمین موضوع بايد یادآور شویم که عدم توافق در تعریف انحراف در یتطح:بین المللی:و حقى ملت انجام مطالعات تطبزقن درباره پاره ای از رفتار های انحرافی را دشوار می کند. تفاوت در تعریف هم در سطح قوانین مطرح است و هم در رویه های برخورد با رفتار های انحرافی. 

صفحه 89:
۰ گردآوری اطلاعات و کشف ماهیت واقعیت های اجتماعی در حوزه انحرافات اجتماعی مستلزم کاربرد روش های پژوهش علمی است و پژوهش علمی ماهیتی عقلانی و تجربی دارد. اين پژوهش ها در یک چارچوب منطقی سازماندهی می شود و نتیجه گیری براساس شواهد و اظلاعات: مستند است و نه انديشه ضرف یا احساش مراحل این پژوهش به طور معمول شامل بیان روشن و صریح مسأله یا موضوع, تدوین فرضیات برای روشن شدن موضوع مطالعه, انتخاب روش متناسب, انتخاب تمونة با جامعه آماری, جفع آوری اطلاعات,.تجزیه و تحلیل اطلاعات و قسیر و گرازیش تتایج انتست: 

صفحه 90:
. اصلى كه بابد در تعامى اين مراحل راهنما _ نه ذهنيت هاى شکل گرفته از پیش. 

صفحه 91:
روش های پژوهش در پژوهش های جامعه شناختی از روش های مختلفی استفاده می شود که پنج روش در قلمرو انحرافات اجتماعی کاربرد بیشتری دارد و عبارتند از: بررسی های میدانی )پیمایشی), تحلیل آمارهای رسمی (به ویژه آمارهای دولتی), تجربه, مشاهده مشارکتی و گذشته نگر. ماهیت و کاربردهای خاص اين روش ها را در قلمرو انحرافات اجتماعی ‎wo‏ توان به شرح زیر خلاصه کرد. در ابتدای این بحث لازم است اشاره کنیم که هرچند این روش ها ماهیتی متفاوت دارند, اما ضرورت های پژوهشی ایجاب می کند که در مواردی بیش از یک روش در یک بررسی مورد استفاده قرار گیرد, چرا که کارایی علمی یک روش به تنهایی ممکن است مورد تردید باشد. 

صفحه 92:
‎-١ ٠‏ بررسى های میدانی (پیمایشی). در این روش از يرسشنامه و مصاحبه براى جمع اورى اطلاعات درباره پدیده مورد مطالعه استفاده ‎wo‏ شود, افراد معمولا از طریق نمونه انتخاب مى شوند. اطلاعات زمینه ای از قبیل سن و جنس و موقعیت اقتصادی و اجتماعی گرداوری انحرافی) مورد توجه خاص است. 

صفحه 93:
‎٠‏ در پرتو تجزیه و تحلیل های اماری می توان رابطه ميان متغيرها را ييدا كرد و به نتيجه كيرى يرداخت. از اين روش مى توان در بررسى بسيارى از رفتارهاى انحرافى با توجه به شرايط خاص هر جامعه استفاده كرد. با اين حال محدوديتهاى سیاسی, اجتماعی و فرهنگی می تواند در مورد برخی از رفتارهای انحرافی محدودیت هایی را بوجود اورد[:2006 ,۱2116۲ 23[ 

صفحه 94:
۶ ۲- تحلیل اماری مدارک رسمی. از مهم ترین منابعی که در بررسی های انحرافات اجتماعی مورد استفاده قرار می گیرند (حداقل به عنوان شناختهای زمینه ای) اطلاعات سرشماریها هستند. مواردی مانند ساختار اقتصادی, بیکاری, درآمد, عدم تساوی های گروهی و منطقه ای, امکانات رفاهی و ساختارهای خانوادگی از جمله کاربردهای سرشماریها هستند که در فاصله های منظم نتایج آن انتشار می یابد. 

صفحه 95:
° علاوه بر سرشماریها آمارهای رسمی, نیمه رسمی و حتی در مواردی غیررسمی که در سازمانهای مختلف وجود دارند (دادگستری, بودن و اعتبار علمی مورد استفاده قرار گيرند. از جمله منابعی که در ایران همه ساله انتشار می یابد سالنامه آماری کشور است که حوزه های اطلاعاتی فراوانی را شامل می شود و از ‎ale‏ ان عي توان از هناع اصلی نیز آگاهی 

صفحه 96:
* از جمله کاربردهای آمارهای رسمی در توصیف شرایط جامعه از نظر انحرافات اجتماعی که دارای کاربردهای فراوانی در عرصه عمومی زندگی اجتماعی است مجاسبه شاخص ها و«سیزاتهاست: در آتها مدارد.خاص 3 انحرافات (مانند: بیماری روانی, الکلیسم, اعتیاد و....) و يا نمودهای غیر مستقیم آنها (زندانیان) مورد محاسبه قرار می گیرد. قر آنن. محاسبات معمولا تعداد موارد انحرافی در صورت کسر قرار میگیرد و در مخرج کسر نیز از تعداد افراد در اغلب موارد به تفکیک سن / جنس / محل زندگی و...) در معرض آن پدیده و يا به شكل عام استفاده می شود. 

صفحه 97:
* حاضل آين اتقسيم ‎yor fal‏ ده تابقی که با فراوانی آن پدیده در جمعیتها نوسانی ی می شود. منیع موارد اتحراقی معمولا بررسی, گزارش ‎sb‏ اداری, آزمايش و غیره است و در مورد تعداد افراد نیز از اطلاعات جمعیت نمونه یا سرشماری استفاده می شود. پاره ای از اين میزانها به عنوان نمونه عبارتند از: 

صفحه 98:
میزان های انواع مختلف جرایم در هر ۱۰۰ هزار میزان جرایم جوانان در هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت جوان هزینه های انتظامی و امنیتی دولت برای هر ۱۰۰۰ تعداد زندانیان در هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت. - میزان خودکشی در هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت. میزان قتل در هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت. 

صفحه 99:
؛ اين سيزانها بوميزان ‎Sip Speed ob‏ مورد قابل محاسبه یت هی توا بت تتفت جنس, سطح آموزش. وضع تاهل تيز محاسيه گردد (محسنی, ۱۳۸۵: ۵۴]. 

صفحه 100:
‎٠‏ مشکل عمده ای که در مورد آمارهای رسمی وجود دارد تفاوت گزارش پذیری آنهاست. در مواردی سرعت گزارش پذیری می تواند سریع باشد مانند سرقت, در برخی از موارد غیر محتمل است مانند اکثر اختلافات و منازعات میان فردی. در حالت تجاوز به حقوق عمومی معمولا گزارش دهی کمتر است و حال آنکه در مورد تجاوز به حقوق خصوصی بیشتر است. لازم به اشاره است که کاربرد اين اطلاعات با مسائل و محدوديت هايى مواجه است که بحت ‏نيم ادم ف مه ‎OR we‏ سا مر يعد | ند از 

صفحه 101:
* ۳- تجربه .در اساس روش تجربه به معنی ایجاد تغییر در یک يا چند متغیر, کنترل بقیه متغیرها و سنجش نتایج از متغیرهای باقیمانده است. در این حالت متغیری که مورد دستکاری قرار می گیرد متغیر مستقل نامیده می شود و متغیرها - متغیرهای کنترل) مورد بررسی قرار می گیرد. 

صفحه 102:
° در بررسی های انحرافات اجتماعی تجربه کاربردهای محدودی دارد و استفاده از آن اساسا در حوزه درمان و نوتوانی است. ازمون روش های مختلف آموزش و محتوای برنامه ها در زمینه پیشگیری از پاره ای از رفتارهای انحرافی, به جات در گروه های در معرض خطر از جمله مواردی بوده است که در پاره ای از کشورها به شکل تجربی مورد ازمون 

صفحه 103:
شود که تجربه کاربردهای محدودی در عرصه انحرافات اجتماعی داشته باشد. 

صفحه 104:
* ۴- مشاهده مشارکتی. در اين روش پژوهشگر انحراف يا در معرض خطر آن شرکت می کند و به مشاهده واقعيت اجتماعى مى بردازد. در اين حالت پژوهشگر در ردیف اعضاء گروه قرار مى كيرد و از طريق مشاركت مستقيم همه جيز را مورد بررسى قرار مى دهد. 

صفحه 105:
‎٠‏ این روش در ردیف روش های کیفی پژوهش به شمار می رود و می تواند در مواردی به ویژه در جهت مبارزه با رفتارهای انحرافی مفید باشد. به عنوان مثال اگر پژوهشگری به مطالعه مساله فقر می پردازد او باید در یک محله فقیرنشین و در میان آنان زندگی کند و خود را فقیر وانمود کند. از اين روش در پژوهش هایی که مردم شناسان در زمینه رفتارهای انحرافی انجام داده اند به دفعات استفاده شده است. 

صفحه 106:
۶ ۵- روش گذشته نگر. آنچه را که گذشته نگر ‎wo (Retrospective)‏ نامیم, روشی است که در پرتو آن اکثر مطالعات انجام شده در حوزه انحرافات اجتماعی در جهان انجام شده است. در این روش ‎Mas oS‏ حالت تجربه معکوس را دارد از معلول به علت حركت مى كنيم. به عبارت ديكر با يذيرش رفتار انحرافى كه عنوان متغير وابسته (مثلا فرد معتاد) به جستجوى متغير يا متغيرهاى مستقل مى گردیم و تا آن حد که امکان پذیر باشد تلاش می کنیم که سایر متغیرها را ثابت بگیریم. 

صفحه 107:
‎٠‏ در تكميل اين روش اغلب علاوه بر گروه آزمودنی (مثلا معتادان) از گروه شاهد نیز استفاده می کنیم. از افراد مورد بررسی اطلاعات لازم معمولا از طریق پرسشنامه یا مصاحبه گردآوری می شود (شامل متغیرهای وابسته و مستقل) و پس از تجزیه و تحلیل آماری در زمینه رفتار انحرافی به قضاوت پرداخته می شود. بدیهی است که این روش مى تواند محدوديت هاى خاص خود را داشته باشد (فقذات نمونه ‎snd‏ دشوارى كسب ‎Lf‏ اد تا ی ‎eS wR ge‏ 

صفحه 108:
* پیشینه تاریخی شناخت رفتارهای انحرافی * قدمت انحرافات اجتماعی با قدمت اجتماعات انسانی برابر است و جامعه های بشری هميشه در مقابل آنچه که انحراف می دانسته اند از خود عکس العمل نشان داده اند. می دانیم که فلاسفه, متفکران. شعرا و ادبای ایران در آثار خود به شکل پراکنده به انحرافات اجتماعى نيز نظر داشته اند و أنجه كه از مجموعه اين دیدگاه های سنتی می توان نتيجه كرفت اين است كه در اكثر موارد ريشه اين مسائل در نفس انسان و به قوايى نظير خشم, غضب و شهوات نسبت داده شده است, هرچند که درباره ای موارد هم به نقش شرایط اقتصادی اشاره شده است. سعدی که از سخن سرایان و ادیبان نامدار ايران است گاه سرشت و ذات و گاهی محیط را عامل بروز پاره ای از انحرافات ذکر می کند. 

صفحه 109:
‘ از آنجا که انحراف در جامعه شناخته و تعریف می شود تجزیه و تحلیل علل ان و مشخص کردن عوامل موثر در آن و در نهایت مجازات مسئول از زمینه هایی است که سالیان دراز صورة نظن آروة هلق مختاغى از الالسفف قضات, مورخان, اديبان, و... بوده است. 

صفحه 110:
* به عنوان مثال یافتن زمینه های انحرافی بر پایه ویژگی های فردی در متون فرهنگی جهان ريشه ای کهن دارد. در كليلة و دسته در توسیتب منحرفین آمده است که «هر گشاده ابرو, که چشم راست او از چپ خردتر باشد, با اختلاح دایم, و بینی او به جانب راست میل دارد, و در هر منبتی از اندام او سه موی روید, و نظر او هميشه روی زمین افتد, ذات ناپاک او مجمع مر و۳ ‎vl)‏ مقفع, ۱۳۷۲: ۱۳۵ 

صفحه 111:
رابطه میان انحراف و سطح امکانات در دسترس افرادی که به آن دست می زنند نیز نکته ای است که از قدیم مورد توجه بوده است. همگان شنیده ایم که: «چو دزدی با چراغ آید گزیده تر برد ‎«KIS‏ 

صفحه 112:
‎٠‏ براساس نظر «تومايس هابز» فیلسوف انگلیسی, , در ‎lb‏ لت طبیعی, یعنی در صورت فقدان روابط و وابستگی های اجتماعی, و در شرایطی که حکومت وجود ندارد, و انسان به حال طبیعی زندگی می کند. هر انسانی برای انسان دیگر در حکم گرگ است و طبع انسان به طور غریزی سرکش و درنده خو است. 

صفحه 113:
‘ در شرایط ابتدایی, هرکس فقط در فکر تأمین منافع خويش ‎wl‏ همه مردم پیوسته در هستند و سرانجام قوی پیروز است. در اين نذارد و اقراة قر بيم از تعوق فنگران زندکی فى کنند. بشر برای تأمین نیازهای غریزی خود هوی و هوس از تمام وسایل استفاده می کند. در چنین حالتی همه بر علیه یکدیگر هستند و جامعه در اغتشاش و هرج و مرج دایم بسر ‎me‏ و 

صفحه 114:
8 در اين شرایط, دقيقا نه خوب وجود دارد و نه بد. نه سازش و نه انحراف, زیرا که قانون و ارزش اجتماعی وجود ندارد. به اعتقاد «هابز» افراد اين جنين جامعه اى از حقوق طبيعى خود صرف نظر كرده و بيمانى برقرار كردند. قدرتى را به عنوان هيات حاكمه براى خود پذیرفتند و جمع اختیار خود را به حاکم داد, که به عنوان حاکم مطلق. برقراری صلح و دقاع از مردم را حاة 

صفحه 115:
* در جهان غرب به ویژه در عصر رنسانس به بعد شاهد انديشه های فلاسفه اجتماعی 9 سیاسی هستیم و آراء ارائه شده را مى توان در دو گروه قرار داد. عده ای معتقد به تأثیر تربیت و محیط اجتماعی هستند (مانند ژان ژاک روسو) و گروهی دیگر معتقد بوجود شرارت و صفات متفی در ذات بشری هستند (مانند توماس هابز). حتی سالها بعد نیز «لومبروزو جرم شناس ایتالیایی بر ‎“cal‏ باور بود که خصلت جسمانی در ارتکاب به جرم ee ol a ee ‏ا‎ 11 جع 

صفحه 116:
* به طور کلی توجه ‎a‏ تأثیر محیط اجتماعی و به ویژه محیط اقتصادی در بروز انحرافات اجتماعی از قرن نوزدهم آغاز می شود و کتله» (0۷:616۱6۴) آمارشناس فرانسوی را باید از پیشگامان اين راه دانست. 

صفحه 117:
* مراجعه به مدارک و اسناد علمی حکایت از آن دارد که پیش از جامعه شناسان, گروهی که حداقل بخش های عمده ای از انحرافات اجتماعی را مورد مطالعه قرار می دادند جرم شناسان بودند. آنان که در صدد ایجاد تحول در ساختار قضایی حاکم بر جوامع اروپایی بودند از مطالعات جرم شناسی به عنوان ابزاری در جهت روشن کردن زمینه های بروز جرم و در نهایت تقلیل فشارهای حقوقی بر محکومین استفاده می کردند. 

صفحه 118:
* نقش آنان در مراحل اولیه بیش از آنکه تجزیه و تحلیل علمی و انجام مطالعه جرم شناسی به مفهوم امروزی کلمه باشد روشنگری علمی بود. به طور کلی از لحاظ نظری و ابعاد روش شناختی مطالعات اولیه متأثر از مکتب اثبات كرابي يود و متدرجا مقاهيمى از قبیل از خود بیگانگی, آنومی, أسيب شناسى اجتماعى وبى سازمانی اجتماعی با گسترش مکاتب جامعه شناسی به ویژه در کشورهای فرانسه, المان و امریکا در ادبیات جامعه شناسی انحرافات و 4 OO Ree 

صفحه 119:
بر اثر گسترش مطالعات جامعه شناختی به معنی اخصصى كلمه كم كم تبيين شاق زسیفی وروانی جاى خود را به تبيين هاى جامعه شناختى داد و در اين تحول انجه كه نقش عمده اى داشت توسعه مراكز يزوهشى در دانشكاه هاى بزرك ارويا و امريكا بود. تا حدود سال های ۱۹۵۰ در تعاريفى كه جامعه شناسان از انحراف ارائه می کردند نگرشی کم و بیش مشخص حاکم بود و می توان گفت که دیدگاهی مطلق كرايانه رواج داشت, چرا که انحراف عملا مترادف با تخلف از قواعد اجتماعى تعريف مى شد. 

صفحه 120:
۶ در اغلب دیدگاههای حاکم. چرایی قواعد اجتماعی و نسبیت زمانی و مکانی انها چندان در تعاریف لحاظ نمی شد. هم قواعد اجتماعی مشخص بودند و هم تخلف از آن و چارچوب های سنتی انحرافات هم کم و بیش شکل گرفته بود. از کسانی که جلوتر از دیگران اين نوع نگرشها را مورد انتقاد شدید قرار داد «به کر» بود [1991 ,86616۲]. او مفاهیم سلامت و فرد سالم را همانند قواعد و قوانين از نظر پایایی و محتوا و در رابطه با يكديكر موود مه اق 0 ‎ai.‏ 

صفحه 121:
هرگاه بخواهیم از مجموعه اطلاعاتی که در زمینه تحول در شناخت پدیده های انحرافی از مراحل اولیه اندیشه بشری تا تحول در ماهیت شناخت علمی مورد توجه قرار دادیم نتیجه بكيريم می توانیم مراحل تکوین جامعه شناسی انحراف را در سه مرحله تاریخی به شرح زیر خلاصه کنیم. 

صفحه 122:
‎٠‏ (- مرحله رواج نگرش های فوق طبیعی. در اين مرحله ‎ory‏ های انحرافی به ارواح و اشباح نسبت داده می شدند و ريشه جویی در طبیعت رواج داشت و أن را دارای خصوصیات بشری با بشری می دانستند. پدیده هایی مانند حسد, خشم. انتقام و غضب که بسیاری از مسائل از این رفتارها ناشی مى شد به طبيعت و نیروهای آن نسبت داده می شد. خشم خدایان می توانستت: عامل نسیاژی از حشکلات:تافن,شود. روبه ‎wails‏ ‏مانند جادو قربانی, مناسک دینی, حرکات و ژست ها و... همه در جهت پیشگیری و يا مبارزه با انحرافات کاربرد داشتند. ‎ 

صفحه 123:
* ۲- مرحله نگرش های فلسفی. این نوع نگرشها را می توان توجیهات کلی و فلسفی از انحرافات دانست و انديشه هایی از این نوع که ‎LT‏ سرشت امری يا ذاتی یا اکتسابی و یا ترکیبی از آن مطرح است رواج داشت. گروهی معتقد به ازلی بودن سرنوشت و رفتارهای بشری بودند و دسته دیگری سرنوشت را نقش پذیر تلقی می کردند و بالاخره گروه سوم نیز معتقد به تعامل هر دو عنصر (ذات, اکتساب) بودند. 

صفحه 124:
‎٠‏ مرحله نگرش علمی. آغاز مطالعه درباره عدم تطابق رفتارهای فردی و گروهی با هنجارها را که در قرن نوزدهم آغاز می شود بايد شروع این مرحله دانست. «امیل دورکیم» با تفکیک دو مفهوم عادی (نرمال) از غیرعادی