صفحه 1:
صفحه 2:
روانشناسی زبان et (psycholinguistics)
رشته علمى تازه ايست كه دو علم زبانشنا
و روانشناسى را به يكديكر مى بيوندد ؛ به
عبارت ديكر مسائل مشترك بين دو pls
زبانشناسى و روانشناسى شاخه علمى تازه اى
بوجود آورده است كه به آن روانشناسى زبان
گفته می شود .
صفحه 3:
* از آنجائی که پدیده های مختلف جهان به
یکدیگر سخت مر بوطند و حتی بررسی جنبه
های گوناگون يك پدیده واحد به علوم مختلف
مربوط می شود , تقسیم کار شدید و غلیظی
که در گذشته بین علوم برقرار شده بود امروز
کم کم از بین می رود و علوم مختلف مرزهای
مشخص خود را از دست ro دهند و شاخه
های علمی تازه ای بوجود می آیند که مسائل
مشترك بين دو یا چند علم را بررسی می کنند.
صفحه 4:
۰ اصولا کلمه «روانشناسی, و همچنین کلمه S
پتسیگولوفق, که اضطللاح فارسى از آن ترجمه
شده است , گمراه کننده است زيرا
روانشناسی بهیچ وجه از چیزی بنام روان با
روح صحبت نمی کند . روانشناسی معتقد به
چیزی بنام روان یا روح مجزا و مستقل از ماده
نیست. آنچه در مقابل روانشناسی قرار دارد
موجود زنده اییست که ارگانیسم نامیده میشود
صفحه 5:
اين ارگانیسم از ماده ساخته شده است ,
منتهى ماده اى كه حيات دارد. ما نمى خواهيم
در اينجا به مباحث فلسفى كشانده شويم و در
يى أن بر آنيم كه ثابت كنيم روح چیست. ولى
آنچه تقریبا همه با اکثر زیست شناسان و
روانشناسان yl a معتقدند اینست که حیات
چیزی خارق العاده و ملکوتی نیست , بلکه
خاصیت ماده است
صفحه 6:
* مثلادر شیمی ترکیباتی هستند بنام ایزومرها.
اين polis از نظر تعداد اتمها و وزن اتمی و از
بسیاری جهات دیگر یکسان هستند ولی از نظر
و وب مثلا یکی زرد است دیگری
uv , یکی تلخ است دیگری بی مزه و مانند
آن علت اختلاف خواص ایزومرها را مربوط به
تفاوت نحوه ترکیب اتمهای آنها میدانند..
صفحه 7:
* بنابراین اگر بپذيریم که چگونگی ترکیب می تواند
ایجاد خاصیت کند , بعید نیست بپذیریم که حیات نیز
در نتیجه ترکیب ماده به نحوی خاص و منحصر بفرد
توجود somal آست .بجر سال آغمرار اینگه سا آين
تقجیه و اعتال آن را در بارة اضل عبات بزاتریم یا جه
. باید مطلع باشیم که روانشناسی و زیست شناسی
چیزی بنام روح مجزا از ماده نمی شناسد. آنچه
مورد بررسی روانشناسی است رفتار ارگانیسم
است. بنانزاين روانشتاسی اسسان,عاعی آسته که
از رفتار انسان بحث می کند
صفحه 8:
* و رفتار یعنی چه؟ در روانشناسی به کلیه
فعاليتهاى انسان use (behaviour) j49,
گویند . يك دسته از فعالیتهای انسان ظاهری
هستند و نمود عضلانی دارند, مثل راه رفتن +
خوردن 9 aS opt به آنها رفتار حرکتی(۲00607
063۷0۲) می گویند و دسته دیگر نمود
خارجی ندارند و بیشتر مستلزم فعالیت مفز
هستند مانند تفکر و استدلال.
صفحه 9:
* این نوع فعالیتها رارفتار ذهنی می خوانند.
روانشناسی می کوشد کلیه رفتار انسان را با
دیدی علمی , از طریق تسلسل زنجیری علت
ومعلول توجیه کند و می کوشد عوامل خارق
العاده و ماوراء الطبیعه را بهیچوجه در توجیه
پدیده های روانشناسی, یعنی رفتار ارگانیسم.
دخالت ندهد
صفحه 10:
* توجیههای روانشناسی در چهارچوب محرك و
پاسخ محدود می گردند . بعضی از جنبه های
رفتار انسانی ساده است و با يك رشته محرکو
پاسخهای نسبة ساده توجیه می شود, بعضی
دیگر پیچیده است و تبیین آنها به شبکه پیچیده
ای از محرکها و پاسخها مربوط می گردد
صفحه 11:
٠ فرض کنید در چند قدمی محلی که شما
نشسته اید و این نوشته را مطالعه مى كنيد
بمبی منفجر گردد . يس از جند ثانيه شما مى
ترسید و سراسیمه می شوید. سپس ممکن
است بگریزید و يا مدتها در همان حال وحشت
و سراسیمگی باقی بمانید و از جای خود تکان
صفحه 12:
* ولی در بین این دو . يك دسته محرك و
پاسخهای دیگر قرار دارد که بطور زنجیری
محرک اصلی را به پاسخ نهائی متصل می کند
بمب هوای مجاور خود را مرتعش می US
ارتعاش هوا به گوش شما می رسد و پس از
يك دسته تأثیرات مکانیکی که در گوش بیرونی
و میانی بجا می گذارد بالاخره سلولهای عصب
شنوائی را در گوش درونی متأثر می کند.
صفحه 13:
٠ تأثیر سلولهای شنوائن به صورت يك جريان
الكتريكى ضعيف از طريق رشته هاى عصب
شنوائى به مغز منتقل مى شود . ناحيه خاصى
در مغز اين جريان عصبى را تعبير مى كند و در
اين وقت شما متوجه مى شويد كه اين صداى
وحشت انگیز غیرعادی است و محتملا نتيجة
انفجار ماده منفجره ایست (دقت کنید که شما
در حقیقت با مغز خود می شنوید و نه با گوش
خود)
صفحه 14:
* اگر عصب شنوائی پاره شود و یا ناحیه شنوایی در مغز
آننتیب پییتد.ولیساختهان گوش شا گاقلا سالج بجاند
شما چیزی نخواهید شنید. پس از اینکه شما اين صدا را
ادراك کردید انعکاس آن در تمام بدن پخش می شود .
معده حرکات دودی شکل خود را تعطیل می کند و هضم
غذا موقتا متوقف می شود ؛ غدد فوق کلیوی از خود
آدرنالین ترشح می کنند, این ترشح در خون می ریزد و
باعث تنگ شدن عروق می شود ؛ در نتیجه فشار خون بالا
می رود , ضربان قلب شدید می شود , تنفس سرعت می
كيرد . کبد مقداری از ذخیره قندی خود را در خون میریزد
تا به مصرف متابولیسم سریع بدن برسد.
صفحه 15:
* اين تغییرات فيزيولوژيك که در بدن شما رخ
میدهد و بسیاری دیگر که از آنها نام نبردیم ,
دوباره در مغزمنعکس می شود و سرانجام
مغز شما حالتى را ثبت مى كند كه
رواتشتاسان مه أن عاطفه ترس عى كوينة :در
صفحه 16:
٠ در حقیقت ادراك ترس شما در نتیجه انعکاس
تغییرات فيزيولوژيك بدن شما در مغز به وجود
آمده است . پس از اين , مغز شما در پی
یافتن راه حل مناسبی بر می آید و برای اينکه
در شرایط فعلی بهترین راه حل را به شما
عرضه کند , مجبور میشود در يك لحظه تمام
تجارب گذشته خود را که سابقه آنها را در خود
انبار کرده زیر و رو کند و آنها را با شرایط
موجود بسنجد.
صفحه 17:
برای این کار مغز مجبور است مانند يك
حسابگر الكتروتي در يك لحظه کوتاه میلیونها
محاسبه انجام دهد که شما از چند و چون آنها
آگاه نمی شوید . بالاخره نتیجه محاسبات مغز
به صورت تصمیمی اعلام می شود و اين
مى كردد و در نتيجه شما فرار مى كنيد , یا در
رامى بنديد ويا عكس العمل مناسب ديكرى از
خودظاهر مى كنيد كه در حقيقت ياسخ تهات
در مقابل انفجار بمب است .
صفحه 18:
* در مثال بالا , با اینکه محرك اولی و پاسخ
نهائی از طریق تسلسل زنجیری محرکها و
پاسخهای زیادی به یکدیگر متصل Go گردند. با
وجود اين, اين رفتار در مقایسه با مثالی که
بعدا ذکر خواهیم کرد زیاد پیچیده نیست .
صفحه 19:
* از تشریح مثال بالا به نحوى كه دیدیم روشن
می شود که يك چنین پدیده ای که آن را
معمولادر قلمرو روانشناسی قرار میدهند در
حقیقت مشتی فعل و انفعالات فيزيولوژيك
است كه بايد در زیست شناسی مورد مطالعه
قرار كيرد. در واقع بايد كفت كه مرز مشخص
و غير قابل عبورى بين يديده هاى روانشناسى
ويديده هاى زيست شناسى وجود ندارد.
صفحه 20:
* اگر خوب دقت کنیم در می یابیم که اکثر فعل
و انفعالاتی که ذکر کردیم از نوع فعل و
انفعالات شیمیائی هستند و بطور دقیق تر باید
گفت در قلمرو علم شیمی قرار می گيرند.
بدین طریق می بینیم که Ow شیمی و زیست
شناسی نیز مرز مشخص وغیر قابل عبوری
وجود ندارد .
صفحه 21:
* بهمین دلیل است که بسیاری از زیست
شناسان معتقدند که انچه امروز روانشناسی
در حوزه کار خود مى داند در واقع در حوزه
کارزیست شناسی است و بهمین طریق
معتقدند که آنچه زیست شناسان در قلمرو کار
خود می دانند در حقیقت در قلمرو علم شیمی
قرار دارد .
صفحه 22:
چنانکه گفتیم بعضی از جنبه های رفتار انسان
بسیار پیچیده است و توجیه il با توصیف
: ه ای از محرکها و پاسخها ممکن
ong ga مثلا مردى را مجسم كنيد سرشناس
, دارای شغلی آبرومند , دارای يك زن جوان و
دو بچه و علاقمند به خانواده و سعادت زن و
فرزندش .
صفحه 23:
دارد رفته رفته عاشق او شود . در اینوقت در
درون او کشمکشی روی می دهد . از يك
طرف به زن و فرزند خود علاقمند است و از
طرف دیگر نمی تواند از شر احساسات
خودش رهائى يابد.
صفحه 24:
۰ سرانجلم پس از کنشمکش های درونی زياد
ممکن است تصمیم بگیرد زنش را طلاق
بدهد , یا زنش بر اثر تغییر رفتار او از او زده
شود و طلاق بگیرد, ممکن است تصمیم بگیرد
دو زن داشته باشد , يا ماشین نویس را اخراج
کند , يا شغل خود را عوض کند , یا با او رابطه
محرمانه برقرار کند, ويا از ميان صدها راه
حل ممکن , یکی دیگر را برگزیند .
صفحه 25:
همچنین ممکن است عوامل خارجی دیگر در
clea ٠ مرك كيد وليه ران كد مكرك
يايان دهند . اين مثال با تمام بيجيدكى خود باز
از يك رشته محرك و ياسخ تشكيل شده است
كه البته ارتباط آنها از آنجه در مثال اول ديديم
بسیار پیچیده تر است و با آن تفاوتهائى دارد
که به بعضی از آنها در زير اشاره: مى. كتيم :
صفحه 26:
۰ |- در مورد انفجار بمب , محرك آنی است
یعنی در يك لحظه اتفاق wo افتد ولی عاشق
شدن این مرد که در اثر معاشرت در محيط
کار او بوجود آمده امری تدریجی است . این
محرك بسیار پیچیده است و خود قابل تجزیه
به محرك و پاسخهای بسیاری است .
صفحه 27:
۰ ۲ - فاصله زمانی که بین محرك اولی و پاسخ
نهائتی وجود دارد درمثال اول بسيار کوتاه است
در حاليكه در مثال دوم اين فاصله طولانى
است .
۳- تعداد محرك و پاسخهای رابط در مثال دوم
خیلی بیشتر و رابطه آنها نیز پیچیده تر است .
صفحه 28:
این دو نمونه که در اینجا ذکر کردیم هردو در
روانشناسی , رفتار نامیده می شوند و هر دو
نیز در چهارچوب توالی محرك و پاسخ توجیه
می شوند . اختلاف اين دو در واقع مربوط به
اختلاف درجه پیچیدگی است و گرنه هردو
دارای يك بنیاد هستند
صفحه 29:
رابطه زبانشناسى و رواننة شناسى بيردازيم بد
نيست به يك نكته ديكر نيز اشاره كنيم.
رواتشناسی تعست از کنار قلسفه جوائه زد :
پنابراین در مراحل اولیه با مفاهیم فلسفی
آميخته بود. . ولی چنانکه گفتیم امروز
روانشناسی بیشتر از زیست شناسی نشات
مى كيرد و از فلسفه و مفاهیم فلسفی تقریباً
بند خود را كسيخته است .
صفحه 30:
* امروز در روانشناسی از تمایزنفسانیات و
بدنیات,. سخن به ميان نمى aul و این دو گانگی
به كلى مطردودشده است. مثالهاى فراوان
می توان یافت که نشان میدهد آنچه د
نفسانیات, خوانده می شود مستقیم نتیجه
فعل و انفعالات شیمیائی بدن است
صفحه 31:
* رابطه زبانشناسی و روانشناسی از آنجائی که زبان
یکی از فعالیت sk انسان است , یعنی یکی از
جنبه های رفتار او است , روانشناسی به Ul توجه
دارد و آن را رفتار زبانی ( 06۳۵۷0۱۲ ۲۰۲۵۵۱ )
wo نامد . ولی توجه روانشناسی به زبان فقط از
این جهت نیست که زبان نوعی رفتار است , بلکه
بيشتر از اين جهت است که زبان بنیاد بسیاری از
فعالیتهای عالی ذهن است : فعالیتهائی چون تفکر,
استدلال, تخیل , قضاوت و حتی ادراك و عواطف .
صفحه 32:
رفتار انسان از حیوانات متفاوت است نه تنها
از این لحاظ که انسان می تواند سخن بگوید و
حیوانات دیگر نمی توانند. بلکه همچنین از اين
لحاظ که در انسان فعالیت های ذهنی بسیار
مجردی وجود دارد که زبان به نحوی از انحاء
در اکتساب و پرورش آنها دخالت دارد. بنابراین
زبان علاوه براینکه خود نوعی رفتار است و
روانشناسی مطالعه آن را در حوزه کار خود
میداند , مطالعه آن مى تواند کلیدی برای
گشودن اسرار فعالیتهای عالی ذهن باشد .
صفحه 33:
٠ اطلاع و تعبير صرفا در حوزه کار روانشناسی
است , يعنى روان شناسى است كه بايد توجيه
كند قبل از سخن كفتن در درون انسان و
بویژه در دستگاه عصبی او چه می گذرد كه در
نتیجه آن احساس يا ادراك یا فکری يديد مى
آید و بعدا در قالب زبان ربخته مى شود ؛
برای تعبیر آن در مفز ما چه فعل و اتفعالاتی
صورت مى كيرد .
صفحه 34:
٠ از طرف دیگر مطالعه پیام صرفا در حوزه زبانشناسی
است , یعنی زبانشناسی است كه بايد توجيه كند اين بيام
داراى جه ساختمانى است و جكونه نظام يافته است .
ولى قالب ريزى و قالب شكنى در مرز زبانشناسى و
روانشناسی قرار دارد . یعنی مطالعه اینکه ما چگونه
الگوهای زبان را یاد می گیریم . چگونه اين الگوها درما
ريشه دار می شوند , ذهن ما در ارتباط با دستگاه زبان
چگونه کار می کند, اين دستگاه چگونه در ما نظام مییابد و
چگونه تغیبر می کند و بسیاری مسائل دیگر از اين نوع
قربوظنة قالبتریزی وقالت تعکنی as) aS cal
قشترك دوعلع ربانشنامتی و زانشتاتی هی Ladi
صفحه 35:
* نکته دیگری که توجیه آن در اینجا ضرورت پیدا
می کند فرق بین زبان وگفتار است. زبانر
عبارتست از يك توانائی ذهنی و بالقوه و گفتار
عبارتست از صورت بالفعل زبان . بدان جهت
به ما فارسی زبان گفته ميشود كه همه به
دستگاه زیان فارسی آشنایی داریم .
صفحه 36:
* حتی وقتی ما ساکت هستیم , باز هم فارسی زبان
هستیم زیرا توانائی بکار بردن دستگاه زبان فارسی به
عنوان يك واقعیت بالقوه در ذهن ما , یا به عبارت
دقیق تر, در دستگاههای عصبی عضلانی ما وجود دارد.
وقتی ما به سخن می آئیم زان را از قوه به فعل می
آوریم . می توان تمایز بین زبان و گفتار را چنین توجیه
کرد . آنچه از شنونده به صورت پیام ساطع می شود
گفتار است , در حالیکه توانائی قالب. ریزی و قالب
شکنی که منوط به وجود بالقوه الگوهای زبان در
گوینده و شنونده است زبان می باشد
صفحه 37:
* بعضی از مسائل مشترك زبانشناسی و
روانشناسی
8 مسائلی که در قلمرو مشترك زبانشناسی و
روانشناسى قرار مى كيرند بسيارند كه ما در
زير به اختصار به بعضى از انها اشاره مى كنيم
صفحه 38:
* ۱- مطالعه اختلافات فردی در زبان آموزی و
بكار بردن زبان : استعداد افراد برای یادگیری
زبان بطور کلی , اعم از زبان مادری و زبان
خارجه , متفاوت است. علاوه بر اين افراد در
پادگیری جنبه های مختلف زبان با یکدیگر
اختلاف دارند. مطالعه اين اختلافات و عواملی
که در ایجاد و تشدید آنها موثر است یکی از
صفحه 39:
5 ۲- زبان آموزی در کودکان : یعنی مطالعه اينکه
افراد در کودکی چگونه زبان مادری خود را ياد
می گیرند و این یادگیری تابع چه قوانینی
است.
صفحه 40:
۰ ۳- زبان آموزی در بزرگسالان : یعنی یادگیری و
آموزش زبانهای دوم وسوم وغیره چگونه
صورت می گیرد و از چه راه می توان بازده آن
را افزاییش
۶ ۴- مطالعه رابطه بین ile زبانی افراد و
موفقیت آنها در حرفه هائی که بزبان بیشتر
بستگی دارند و تهیه آزمونهائی (test) که بتواند
از پیش استعداد زبانی افراد را برای این گونه
کارها بیازماید .
صفحه 41:
٠ ۵- تهیه آزمونهائی که بتواند پیشرفت زبان
آموزی. استعدادز بان آموزی و قدرت sts
افراد را اندازه گیری کند. . تهیه آزمونهائی که
بتواند قدرت افرادرا برای دریافت پیامهای
زبانی در شرایط نامساعد اندازه گیری کند
(مثلا توانائی خلبانان که باید بتوانند در شرایط
جوی نامساعد پیامهای رادیوثی را بگیرند و
صفحه 42:
٠ ۶- مطالعه وضع کودکانی که در خانواده های دو
زبانه يا چند زبانه بزرگی می شوند و همچنین
مطالعه کودکانی که در خانواده های يك زبانه ولی
محیط اجتماعی چند زبانه پرورش می یابند .
* ۷- مطالعه کلیه نابسامانیهائی که در نتیجه بیماری
پا ضایعات يا نقص اندام ها در کار یادگیری زبان
روی می دهد و یا موجب از بين رفتن يا خراب
شدن زبان در بزرگسالان میشود .
صفحه 43:
> مطالعه رایطه فکر و زمان : آیا مت
زیان ممکن است و ما چگونه افکا ِ
احساسات خود را در قالب الفاظ ميريزيم و آی
قالب الفاظ صورت وماهيت افكار و
احساسات مارا عوض می کند ؟ ایا شنونده
آنچه را گوینده در ذهن خود دارد و در قالب
می ریزد عینا دریافت می کند ؟ به عبارت
دیگر آیا شنونده همان چیزی را از ز پیام می
فهمد که گوینده مراد کرده است ؟.
صفحه 44:
ما با چه وسیله ای می توانیم این موضوع را
بیازمائیم ؟ در يك مقیاس وسیعتر, آیاکسانی
که دارای زبانهای مختلف هستند, یعنی زبانهائی
که ساختمان آنها با یکدیگر تفاوت زیاد دارد.
دارای نحوههای تفکر مختلف هستند ؟ ایا
اختلاف زبانها تا کجا در تفاهم بین المللی وهم
زیستی جهانی ملل تأثیر می گذارد ؟
صفحه 45:
* مسائل فوق بعضی از موضوعاتی هستند که
مطالعه آنها در قلمرو A مشترك روانشناسی و
زبانشناسی قرار دارد که بررسی هريك به
بحث جداگانه ای نیازمند می باشد
صفحه 46: