صفحه 1:
صفحه 2:
(“LS
2 ول
معاونت بهداشتی دانشکده علوم پزشکی مراغه- ۱۴۰۴/۶/۲۵
صفحه 3:
خودمراقبتی سازمانی
مروری بر تعاریف خودمراقبتی و اهداف
صفحه 4:
تعریف سلامتی
سلامت محصول مشترک ملت. دولت و بازار (بخش خصوصی) است. سلامت باید به عنوان یک ثروت
خلق و حفظ شود و افزايش يابد. جنين سلامتى. تنها تبلور نبود يبمارى نيست بلكه راهى بى بايان
است كه بايد آكاهانه انتخاب و طى شود نا زندكى باكيفيت و متعالى را براى همكان فارغ از هر تبعيض
و قضاوتی به ارمغان آورد.
صفحه 5:
سامت حق و مسئولیتی همگانی است که محقق نخواهد شد جز با:
توانمندسازی «مودم» برای خودمراقبتی به گونه ای که قادر به مراقبت از سلامت خود. خانواده و محله (محیطی) که در
أن زندكى: کار و تحصیل میکنند. شوند.
توانمندسازی « سازمانها»برای خودمراقبتی به گونه ای که هر سازمن برنامه ای جامع برای ارتقای سلامت خود.
كار كنان: محصولات/خدمات. مشتریان و جامعه داشته باشد.
توانمند سازی جوامع برای خودمراقیتی به گونه ای که هر محله. روستا و هر برنامه ای جامع برای ارتقای سلامت
خود. جمعیت جوامع همسایه. منطقه و جهان داشته باشد.
توسعه سياستهاى سالم به كونه اى كه هيج سیاستی کاهنده سلامت مردمنباشد و هر سیاستی موجب ارتقایعادلانه
کیفیت زندگی مردم. سلامت و رفاه مردم» و سلامت محیط زیست شود.
صفحه 6:
برنامه شبکه جامع خودمراقبتی و ارتقای سواد سلامت به منظور ایجاد «شبکه جامع
خودمراقبتی و ارتقای سواد سلامت» در زیر سطح مراقبتهای اولیه بهداشتی (۳۳۷۵)
اجرا میگردد.
تابلوا: هرم بنامه جامع خومرقبتی و ارتقای سواد سلامت
صفحه 7:
پوشش همگانی سلامت
پوشش همگانی سلامت 010 ) ) نیازمند اقدام هم زمان در سه حیطه مختلف است:
1. مردم بايد در محل زندكى؛ كارء تحصيل و جامعه براى تامين؛ حفظ و ارتقای سلامت به عنوان یک
ثروت فردى: خانوادكى و اجتماعى توانمند شوند.
۲ سیستم ارایه خدمات بهداستی بايد امكان دسترسى به خدمات ارتقاى سلامت: ييسكيرى: دارو
درمان و توانبخشى با كيفيت و ارزان قيمت را براى تمامى مردم فراهم نمايد.
۳. حفاظت مالی از مردم برای برخورداری از تمامی خدمات سلامت ضروری است.
صفحه 8:
ارتقای سلامت
ارتقای سلامت فرایند قادرسازی مردم برای افزلیش کنترل شان بر سلامتی خود و بهبود آن است. شرط
رسیدن به بلاترین سطح خوب بودن جسمی, رولنی و اجتماعی؛ این است که افراد يا كروهيهاء توانایی
ناسايى و برآورده كردن أرزوها و ارضاى نيازهاى خود را داشته باشند و بتوانند محيط اطراف خود را تغيير
ند باجا لمن كنار يايند. در نتيجه سلامتى به عنوان هدف زندكى در نظر گرفته نمی شود بلکه نبعی
اقدام اساسى براى ارتقاى سلامته بر اساس منشور اتاو
زندگی روزمره محسوب می شود
>.توسعهتوانمنسازیافاد بای خودمر:
هیازنگری در خدمات بهداشتی
این اقداماتبهمتلرتوانمندسازیافاد.سازمانها و جوم بای
لو بهبود سلامت خود انجام میشوند.
صفحه 9:
سواد سلامت
به معنای ظرفیت هر فرد برای جمع آوری: درک فهم و به کار بستن اطلاعات سلامت است هر فردی برای
تصمیم گیری و انتخاب گزینه های سالم نیزمند برخورداری از سواد سلامت مناسب است. فراهم سازی و
توزیع گزینه های سالمنیازمندگسترش سیاستهای حامی سلامت و موقعیتهای سالم است. میزان ظرفیت هر
فرد براى كسب درک و فهم اطلاعات سلامت. برای تصمیم گیری و اقدام های سالم نی
سواد سلامت مناسب است.
صفحه 10:
فرهنگ سلامت. فرهنگی است که بر خودمراقبتی و تقدم پیشگیری پر درمان و
مجموعة باورها و رفتارهای سالم و مزثر در این زمینه تأکید دارد و بسترهای لازم
ای تحقق شرایط مناسب جسمی روانى» اجتماعى و معنوی را فاهم میآورد
صفحه 11:
خودمراقبتی
خودمراقيتى, عملكردى أماهانه: أموختنى و تنظيصى است كه براى تأمين و تداوم شرليط و مليع لازم بای ادمه
حيات و حفظ عملكرد جسمى lly اجتماعى و معنوى و رشد فرد در محدودة طبيعى و متناسب براى حيات
جامعيت عملكرد فرد اعمال ميكردد وه خودمراقبتى در سبك زندكى سالم. مديريت ناخوشى هاى جزیی:
خودمراقبتى در بيماريهاى مزمن و حاد تقسيم ميششود. خودمراقبتى» فرايندى مادام العمر در تمامى دورانها و
موقعیهای زندگی است. شسامل اقداملتى است كه در صورت بروز مشكل يا بيمارى بيا حادثه اى؛ براى بيهبود و
بازكشت به بيشترين سطح سلامت قبل از بيمارى يا حادثه انجام ميشود. 58 تا ۸۵ درصد همه مراقبتهای
83
صرفه جویی ۷ درصدی را در
تخصصی و همچنین پذیرش های ضروری و غیرضروری سرپایی را کاهش میدهد.
صفحه 12:
اجزای شبکه جامع خودمراقبتی
و ارتقای سواد سلامت
—Y—.
شبکه جامع خودمراقبتی و ارتقای سواد سلامت
خودمراقيتى فردى خودمراقبتی سازمانی خودمراقبتی اجتماعی
S=—S a> ??1—>
صفحه 13:
خودمراقبتی سازمانی
فرآیندی انتخابی, مشارکتی و فعال برای ارتقای سلامت یک سازمان است که توسط شورایی متشکل از مدیر و کارکنان
سازما, طراحی, اجره پیش و رزثیابی ميشود.
ازمانهای دولتی /غیر دولتی حامی سلامت
ازمان می تواند يك محل كارء مدرسه. دانشگاه. پادگان؛ بیمارستان:
باشد. سازمانهای حامی سلامت, سازمانهایی
متند که به طور داوطلبانه در كير اقدام انتخابى» مشساركتى و فعال براى ارتقاى سلامت سازمان خود. کر نان مشتریان و
لجامعه باشند.
مدارس حامى سلامت
مدارس حامى سامت مدارسى هستند كه دركير اقدام انتخابى, مشساركتى و فعال براى ارتقاى سلامت دانش آموزان, مربيان و
اولیای مدرسه و جامعه باشند.
صفحه 14:
خود مراقبتی سازمانی
هدف ایجاد محیط کار سالم از طریق اجرای برنامه ها و سیاستیهای ا
ای سلامت در محل کاره خلق محیط فیزیکی و
فرهنگ حمایتی و تشویق شیوه زندگی سالم با همکاری كاركنان و كارفرمايان است. برنامه ارتقاى سلامت در محل كار به
فعالیتهایی اشاره دارد که در محل کار انجام گرفته و از سلامت و رفاه كاركنان حمايت ميكند. اين فعاليتها ممكن است بر
يبر رفتار فردى (مانند جلسات آموزشى يا كلاس هاى فعاليت بدنى) تمركز داشته باشند ويا ممكن است سطوح سازماتى
أ براى ايجاد سياستها و محيطهاى فيزيكى و اجتماعى كه از رفتارهاى ببهداشتى حمايت ميكنند. هدف قرار دهند ( مانند
سياستهاى تهيه غذاى سالم يا تسهيلات مربوط به حمل و نقل ايمن) خدمات اين سازمانها توسط سامانه خودمراقبتی
'سازمانى ثبتء رصد و يايش و ارزشيابى مى شود.
صفحه 15:
برای تحقق این امر اقدامات زیر در سازمانهای
دولتی اخصوصی و دانشگاهها انجام می شود:
۰ تشکیل شورای ارتقای سلامت سازمان امدرسهادانشگاه
*. برگزای کرگهبنامهریزی عملیاتی مارکتیبرایاعضای شورا
تدوين برنامه عملياتى ارتقاى سلامت سازمان توسط شورا
* اجرای برنامه های ارتقای سلامت تدوین شده در محیط کار
و ارزشیابی برنامه توسط شورا
صفحه 16:
اعضای شورای ارتقای سلامت در سازمان میتواند شامل افراد زیر باشد:
رییس/ مدیر/ مسوول سازمان
معاون اجرايى سازمان
معاون مالی سازمان مدیر روابط عمومی سازمان
مدیر 1/600 (در صورت وجود 11000 در سازمان )
رابط سلامت
نمایندگان کارکنان در بخشهای مختلف سازمان (زنان و مردان)
در دانشگاهها نماینده داتشجوها
tid بهداشت حرفه ای (در صورت وجود)
صفحه 17:
اعضای شورای ارتقای سلامت در مدرسه میتواند شامل افراد زیر باشد:
مدير / معاون اجرايى مدرسه
مربی| رابط بهداشت مدرسه
مراقب پرورشی مدرسه
نمایندگان معلمها
نمایندگان دانش آموزان
نماینده شوراهای محلی
نماینده انجمن اوليا و مرا
مسوول بوفه و تهیه و توزیع مواد غذایی
ان
صفحه 18:
وظایف شورای ارتقای سلامت شامل موارد زیر است:
تدوین برنمهعملیتی (یکساله) ابلاغ به كليه سعلوح تحت بوشش» تعهد به اجراى أن
برگزاری جلسه (خداقل هر سه ما
ر؛ تهیه صورتجلسات پیگیری مصوبات و اقدامات مربوطه
اجرای برنامه ارتقای سلامت در محل کار طبق راهنمای ارتقای سلامت در محل کار
ثبت برنامه عملیاتی تدوین شده در سامانه خودمراقبتی سازمانی
جلب مشارکت کارکنان در راستای اجرای برنامه خودمراقبتی سازمانى از طريق جلسات هم انديشى؛ سيستمهاى
همکاری در برگزاری جلسات آموزشی برای کارکنان
فراهم كردن امكانات سازمان: تسهیلات رفاهی بهداشتی و درمانی برای استفاده خانواده کارکنان
صفحه 19:
وظایف شورای ارتقای سلامت شامل موارد زیر است:
0٠ امین تجهیزات و تسهیلاتلازم رای ارتقای سطح سلامت محیط كار كاركنان
ایجاد فرصت لازم برای گنجاندن برنامه های ورزشی و دیگر اولویت های سلامت در برنامه کری کارکنان
ارزشیابیداخلی (هر شش ماه ) و بزنگری برنمه در صورت لزوم
ثبت نتايج ارزشيابى داخلى در ساماته خودمراقبتى سازماتى
سياستهاى سازمان به من
ايجاد | اصلاح /
ر ايجاد محيط كار سالم
صفحه 20:
سوریو ری در
sed a alae nai
oot) | هی بر in
رک سر سس
ل
۳
صفحه 21:
Pole stip stacey
0
صفحه 22:
با توجه به ضرورت توانمندسازی مردم برای خودمراقبتی در بحران های نظامی بعد از
وقوع جنگ تحمیلی ۲اروزه و ایجاد آمادگی اولیه برای خودمراقبتی در بحران ها
انتظار می رود:
هماهنگی برای برگزاری دوره های آموزشی برخط برای کارکنان دستگاه های دولتی و کارگران صنایع تحت پوشش
صفحه 23:
معاونت بهداشتی دانشکده علوم پزشکی مراغه1404/6/25 -
خودمراقبتی سازمانی
مروری بر تعاریف خودمراقبتی و اهداف
تعریف سالمتی
سالمت محصول مشترک ملت ،دولت و بازار (بخش خصوصی) است .سالمت باید به عنوان یک ثروت
خلق و حفظ شود و افزایش یابد .چنین سالمتی ،تنها تبلور نبود بیماری نیست بلکه راهی بی پایان
است که باید آگاهانه انتخاب و طی شود تا زندگی باکیفیت و متعالی را برای همگان فارغ از هر تبعیض
و قضاوتی به ارمغان آورد.
سالمت ،حق و مسئولیتی همگانی است که محقق نخواهد شد جز با:
•
توانمندسازی «مردم » برای خودمراقبتی به گونه ای که قادر به مراقبت از سالمت خود ،خانواده و محله (محیطی) که در
آن زندگی ،کار و تحصیل میکنند ،شوند.
•
توانمندسازی « سازمانها » برای خودمراقبتی به گونه ای که هر سازمان برنامه ای جامع برای ارتقای سالمت خود،
کارکنان ،محصوالت/خدمات ،مشتریان و جامعه داشته باشد.
•
توانمند سازی جوامع برای خودمراقبتی به گونه ای که هر محله ،روستا و شهر برنامه ای جامع برای ارتقای سـالمت
خود ،جمعیت ،جوامع همسایه ،منطقه و جهان داشته باشد.
•
توسعه سیاستهای سالم به گونه ای که هیچ سیاستی کاهنده سالمت مردم نباشد و هر سیاستی موجب ارتقای عادالنه
کیفیت زندگی مردم ،سالمت و رفاه مردم ،و سـالمت محیط زیست شود.
برنامه شبکه جامع خودمراقبتی و ارتقای سواد سالمت به منظور ایجاد «شبکه جامع
خودمراقبتی و ارتقای سواد سالمت» در زیر سطح مراقبتهای اولیه بهداشتی ()PHC
اجرا میگردد.
پوشش همگانی سالمت
پوشش همگانی سالمت ) ) UHCنیازمند اقدام هم زمان در سه حیطه مختلف است:
. 1مردم بایـد در محل زندگی ،کار ،تحصیل و جامعه برای تامین ،حفظ و ارتقای سالمت به عنوان یک
ثروت فردی ،خانوادگی و اجتماعی توانمند شوند.
. 2سیستم ارایه خدمات بهداشتی باید امکان دسترسی به خدمات ارتقای سالمت ،پیشگیری ،دارو،
درمان و توانبخشی با کیفیت و ارزان قیمت را برای تمامی مردم فراهم نماید.
. 3حفاظت مالی از مردم برای برخورداری از تمامی خدمات سالمت ضروری است.
ارتقای سالمت
ارتقای سـالمت فراینـد قادرسـازی مردم برای افزایـش کنترل شان بر سـالمتی خود و بهبود آـن اسـت .شرط
رسـیدن بـه باالتریـن سـطح خوب بودن جسـمی ،روانـی و اجتماعـی ،ایـن اسـت کـه افراد یـا گروههـا ،توانایی
شناسـایی و برآورده کردن آرزوهـا و ارضای نیازهای خود را داشتـه باشنـد و بتواننـد محیـط اطراف خود را تغییر
دهنـد یـا بـا آـن کنار بیایند .در نتیجـه سـالمتی بـه عنوان هدف زندگـی در نظـر گرفتـه نمـی شود ،بلکــه منبعـی مثبت
برای زندگـی روزمره محسـوب مــی شود .پنـج اقدام اسـاسی برای ارتقای سـالمت ،بر اساس منشور اتاوا
عبارتند از:
.1ایجاد سیاستهای همگانی سالم
.2ایجاد محیطهای حامی سالمت
.3تقویت اقدام جامعه
.4توسعه توانمندسازی افراد برای خودمراقبتی
.5بازنگری در خدمات بهداشتی
این اقدامات به منظور توانمندسازی افراد ،سازمانها و جوامع برای کنترل و بهبود سالمت خود انجام میشوند.
سواد سالمت
به معنای ظرفیت هر فرد برای جمع آوری ،درک ،فهم و به کار بستن اطالعات سالمت است هر فردی برای
تصمیم گیری و انتخاب گزینه های سالم نیازمند برخورداری از سواد سالمت مناسب است ،فراهم سازی و
توزیع گزینه های سالم نیازمندگسترش سیاستهای حامی سالمت و موقعیتهای سالم است .میزان ظرفیت هر
فرد برای كسب ،درك و فهم اطالعات سالمت .برای تصمیم گیری و اقدام های سالم نیازمند برخورداری از
سواد سالمت مناسب است.
فرهنگ سالمت
فرهنـگ سالمت ،فرهنگی است که بر خودمراقبتی و تقدم پیشگیری بر درمان و
مجموعة باورها و رفتارهای سالم و مؤثر در این زمینه تأکید دارد و بسترهای الزم
برای تحقق شرایط مناسب جسمی ،روانی ،اجتماعی و معنوی را فراهم می آورد.
خودمراقبتی
خودمراقبتـی ،عملكردی آگاهانه ،آموختنـی و تنظیمـی اسـت كه برای تأمیـن و تداوم شرایـط و منابـع الزم برای ادامه
حیات و حفـظ عملكرد جسـمی ،روانـی ،اجتماعـی و معنوی و رشـد فرد در محدوده طبیعـی و متناسب برای حیات و
جامعیـت عملكرد فرد اعمال میگردد و بـه خودمراقبتـی در سـبک زندگـی سـالم ،مدیریـت ناخوشـی های جزیی،
خودمراقبتـی در بیماریهای مزمـن و حاد تقسـیم میشود .خودمراقبتـی ،فرایندی مادام العمـر در تمامـی دورانها و
موقعیتهای زندگـی اسـت .شامـل اقداماتـی اسـت کـه در صـورت بروز مشکـل یـا بیماری یـا حادثه ای ،برای بهبود و
بازگشـت بـه بیشتریـن سـطح سـالمت قبـل از بیماری یـا حادثـه انجام میشود 65 .تـا 85درصـد همه مراقبتهای
سالمتی از جنس خودمراقبتی است .شواهد متقن ،حاكی از آن است كه با ترویج و حمایت از خودمراقبتی ،میتوان
صـرفه جویـی 7درصـدی را در هزینـه های بهداشتـی شاهـد بود .خودمراقبتـی ،هزینـه مراقبتهای سـطوح پایه و
تخصصی و همچنین پذیرش های ضروری و غیرضروری سرپایی را كاهش میدهد.
خودمراقبتی سازمانی
فرآیندی انتخابی ،مشاركتی و فعال برای ارتقای سالمت یک سازمان است كه توسط شورایی متشکل از مدیر و کارکنان
سازمان ،طراحی ،اجرا ،پایش و ارزشیابی میشود.
سازمانهای دولتی/غیر دولتی حامی سالمت
سازمان می توـاند یک محل کار ،مدـرسه ،دانشگاه ،پادگان ،بیمارستان ... ،باشد .سازمانهای حامی سالمت ،سازمانهایی
هستندـ كه به طور داوطلبانه درگیر اقدـام انتخابی ،مشاركتی و فعال برای ارتقای سالمت سازمان خوـد ،كاركنان ،مشتریان و
جامعه باشند.
مدارس حامی سالمت
مدارس حامی سامت مدارسی هستند كه درگیر اقدام انتخابی ،مشاركتی و فعال برای ارتقای سالمت دانش آموزان ،مربیان و
اولیای مدرسه و جامعه باشند.
خود مراقبتی سازمانی
هدف ،ایجاد محیط كار سالم از طریق اجرای برنامه ها و سیاستهای ارتقای سالمت در محل کار ،خلق محیط فیزیكی و
فرهنگ حمایتی و تشویق شیوه زندگی سالم با همکاری کارکنان و كارفرمایان است .برنامه ارتقای سالمت در محل كار به
فعالیتهایی اشاره دارد که در محل کار انجام گرفته و از سالمت و رفاه کارکنان حمایت میکند .این فعالیتها ممکن است بر
تغییر رفتار فردی (مانند جلسات آموزشی یا کالس های فعالیت بدنی) تمركز داشته باشند و یا ممكن است سطوح سازمانی
را برای ایجاد سیاستها و محیطهای فیزیکی و اجتماعی که از رفتارهای بهداشتی حمایت میكنند ،هدف قرار دهند ( مانند
سیاستهای تهیه غذای سالم یا تسهیالت مربوط به حمل و نقل ایمن) خدمات این سازمانها توسط سامانه خودمراقبتی
سازمانی ثبت ،رصد و پایش و ارزشیابی می شود.
برای تحقق این امر اقدامات زیر در سازمانهای
دولتی/خصوصی و دانشگاهها انجام می شود:
•
تشكیل شورای ارتقای سالمت سازمان/مدرسه/دانشگاه
•
برگزاری كارگاه برنامه ریزی عملیاتی مشاركتی برای اعضای شورا
•
تدوین برنامه عملیاتی ارتقای سالمت سازمان توسط شورا
•
اجرای برنامه های ارتقای سالمت تدوین شده در محیط كار
•
پایش و ارزشیابی برنامه توسط شورا
اعضای شورای ارتقای سالمت در سازمان میتواند شامل افراد زیر باشد:
•
رییس /مدیر /مسوول سازمان
•
معاون اجرایی سازمان
•
معاون مالی سازمان مدیر روابط عمومی سازمان
•
مدیر ( HSEدر صورت وجود HSEدر سازمان )
•
رابط سالمت
•
نمایندگان كاركنان در بخشهای مختلف سازمان (زنان و مردان)
•
در دانشگاهها نماینده دانشجوها
•
كارشناس بهداشت حرفه ای (در صورت وجود)
اعضای شورای ارتقای سالمت در مدرسه میتواند شامل افراد زیر باشد:
•
مدیر /معاون اجرایی مدرسه
•
مربی /رابط بهداشت مدرسه
•
مراقب پرورشی مدرسه
•
نمایندگان معلمها
•
نمایندگان دانش آموزان
•
نماینده شوراهای محلی
•
نماینده انجمن اولیا و مرابیان
•
مسوول بوفه و تهیه و توزیع مواد غذایی
وظایف شورای ارتقای سالمت شامل موارد زیر است:
•
تدوین برنامه عملیاتی (یکساله) ،ابالغ به کلیه سطوح تحت پوشش ،تعهد به اجرای آن
•
برگزاری جلسـه (حداقل هر سه ماه یکبار) ،تهیه صورتجلسات ،پیگیری مصوبات و اقدامات مربوطه
•
اجرای برنامه ارتقای سالمت در محل کار طبق راهنمای ارتقای سالمت در محل کار
•
ثبت برنامه عملیاتی تدوین شده در سامانه خودمراقبتی سازمانی
•
جلب مشارکت کارکنان در راسـتای اجرای برنامه خودمراقبتی سازمانی از طریـق جلسـات هم اندیشی ،سیستمهای
تشویقی و ...
•
همکاری در برگزاری جلسات آموزشی برای کارکنان
•
فراهم کردن امكانات سازمان ،تسهیالت رفاهی بهداشتی و درمانی برای استفاده خانواده کارکنان
وظایف شورای ارتقای سالمت شامل موارد زیر است:
•
تامین تجهیزات و تسهیالت الزم برای ارتقای سطح سالمت محیط کار کارکنان
•
ایجاد فرصت الزم برای گنجاندن برنامه های ورزشی و دیگر اولویت های سالمت در برنامه کاری کارکنان
•
ارزشیابی داخلی (هر شش ماه ) و بازنگری برنامه در صورت لزوم
•
ثبت نتایج ارزشیابی داخلی در سامانه خودمراقبتی سازمانی
•
ایجاد /اصالح /تغییر سیاستهای سازمان به منظور ایجاد محیط کار سـالم
با توجه به ضرورت توانمندسازی مردم برای خودمراقبتی در بحران های نظامی بعد از
وقوع جنگ تحمیلی 12روزه و ایجاد آمادگی اولیه برای خودمراقبتی در بحران ها
انتظار می رود:
هماهنگی برای برگزاری دوره های آموزشی برخط برای کارکنان دستگاه های دولتی و کارگران صنایع تحت پوشش
23
12/09/25
Dr. Elham Shakibazadeh