آشنایی با طراحی سیستم آبیاری قطره ای

صفحه 1:


صفحه 2:
آشنايي با طراحي سیستم آبياري قطره اي 

صفحه 3:
توجه 8 ۱ + آثنايي شما با مباني اولیه طراحي سیستم آبياري قطره اي » بدون استفاده از فرمول » اعداد و ارقام مي باشد در صورتي که يك طراح آبياري قطره اي بايد بتواند دبي و خروجي تمامي لوله ها » قطره چکانها » هار ...را حساب کرده وبا استفاده از این اطلاعات بهترین سیستم را جهت آبياري يك منطقه انتخاب و طرياحي کند 

صفحه 4:
اهداف کنفرانس گذشته از آشنايي با طراحي سیستم آبياري قطره اي » پاسخ به سوالهاي زیر و مشابه اينها سیستم آبياري قطره اي در چه نوع آب و خاكي استفاده مي شود ( آب شور ۰ خاك شور ۰ هر دو » هیچکدام ) در آبياري قطره اي استفاده از يك لوله فرعي بهتر است یا دو وله فرعي ؟ هر کدام از روشهاي لوپ » زيگزاكي » خطي در کجا استفاده مي شود و بهترین روش کدام است ؟ کدام روش بهتر است ؟ ( استفاده از قطره چکان در زیردرخت و پاي طوقه یا استفاده در ارتفاع م6600 طوقه درخت ؟ ) چرا بعضي مواقع لوله هاي فرعي را در ارتفاع 000 ممم سطح زمین نصب مي کنند ؟ چرا میوه ها در روش آبياري قطره اي زودتر مي رسند و مزه آنها بهتر است ؟ 

صفحه 5:
فکر مي کنید در رابطه با سیستم آبياري 9 چه میزان اطلاعات دارید ؟ 

صفحه 6:


صفحه 7:
آبياري تحت فشار به چند دسته تقسیم مي شود ؟ ‎pivot (All‏ صاهحی یا دوار مركزي ‏ب) لینر یا آبياري باراني خطي ‏) +<نا لاصريا ويلمو يا غلطان ‏)آبياري باراني كلاسيك ( ثابت و نيمه متحرك ) ت) آبياري باراني قرقره اي ‎Sr! ‏تت‎ 

صفحه 8:


صفحه 9:


صفحه 10:


صفحه 11:
9 آلف) آبياري قطره اي ( نوار مرطوب) ب) آبياري زیر زميني با لوله هاي تراوا ) آبياري بابلر ) سیستم آبياري آبفشاني ث) سیستم آبياري لوله هاي سورباخ دار یا تیپ ب 3 ۲ 

صفحه 12:


صفحه 13:


صفحه 14:


صفحه 15:
چرا باید با طراحي سيستمهاي آبياري آشنا باشیم؟ در این نوع آبياري میزان سرمایه گذاري اولیه( در مقایسه با روش آبياري سطحی) نسبتا زیاد بوده وبراي استفاده از آن نیاز به مقادیر زيادي لوله قطره چکان و سایر وسایل وتجهیزات گران قیمت مي باشد. عامل اصلي و كليدي در موفقیت روش آبياري قطره اي وداشتن توجیه اقتصادي و بهره مندي از مزاياي آن» طراحي صحیح با در نظر گرفتن مباني هيدروليكي دقیق وهمچنین اجراو نكهداري " مات از سیستم است, قطره اي که با صرف هزینه هاي سنگین در کشور احداث گردیده ولي به علت عدم رعایت اصول طراحي کاربرد موفقیت آميزي نداشته و بجز هدر رفتن سرمایه چيزي عاید صاحب آن نکرده است. متاسفانه این عدم موفقیت در بیشنتر مواقم به حساب خود سیستم آبياري گذاشته شده و نتیجتا امروزه توسعه و گسترش آن تا حدي که نیاز کشور ایجاب مي کرده انجام نگرفته است. 

صفحه 16:
جرا و در کجا از آبياري قطره اي استفاده مي کنیم ؟ روش آبباري قطره اي که براي آبياري باغات»محصولات زراعي»ردیف کاشت وگلخانه کاربرد دارد داراي محاسن زيادي است. بالا بودن بتانسیل راندمان مصرف آب. استفاده از سیستم جهت مصرف کودهاي شيميايي انجام عملیات زراعي حین آبياري» صرفه جويي در انرژي (در مقایسه با آبياري باراني)» راحتي در خودکار نمودن شبکه » مرطوب نکردن تمام سطح خاك در كشتهاي رديفي وباغات که نتيجه آن کاهش هدر رفت آب به وسیله تبخیر وهمچنین کاهش رشد علفهاي هرز مي باشده مرطوب نگه داشتن محیط رشد ريشه در حد مطلوب در طول رشد و کاهش آفات وبيماري هاي گياهي از جمله فوائد آبياري قطره اي است. همه اين محاسن باعث شده که علي رقم نوظهور بودن اين روش ابياري» امروزه کاربرد آن در سطح دنیا مخصوصا در نواحي خشك ونیمه خشك از جمله کشور ما مورد توجه قرار كيرد 

صفحه 17:
در صدي از سطح خاك است که پس از آبياري مرطوب مي شود که ممکن است در سطح خاك یا در عمق معيني در نظر گرفته شود خشك و کم باران ‎٩‏ دش با بارندگي متوسط ‏مرطوب و پر باران 

صفحه 18:
درصدي از سطح زمین است که توسط آسمانه گياهي پوشیده مي شود ( سایه انداز گیاه ) چگونگي قرار گرفتن قطره چکانها نسبت به یکدیگر لوله هايي هستند که جهت حفظ فشار آب در طي مسیر قطر آنها از لوله هاي اصلي به فرعي و لاترالها کاهش میابد . 

صفحه 19:
معرفي سیستم آبياري قطره اي در اين روش آبياري» (حدود يك اتمسفر) پس از گذشتن از ( در صورت نياز محلول ) به وسیله لوله هايي که در کل سطح زمین پخش شده» يس از عبور از که در محلهاي مناسب در مجاورت گیاه قرار داده شده اند به صورت قطره قطره و به طور ممتد به اندازه نیاز گیاه به خاك داده مي شود. 

صفحه 20:
قتمتهاي مختلف آبباري قطر ‎١‏ ‏1 ابرع نشد تكن 

صفحه 21:
0- واحد کنترل مركزي از دستكاههايي تشكيل شده است كه رايس از ( در صورت لزوم) و با كنترل دقيق ميزان دبي جريان وتنظيم فشار وارد لوله اصلي شبكه آبياري قطره اي مي نمايد. 

صفحه 22:
: ‏انواع پمپ‎ ٠» ‏پمپ ها انواع و اقسام مختلف دارند آن چه از پمپ ها‎ ‏ار ات که مقداري آب را با فشار از نقطه‎ ema . ‏اي به نقطه دیگر انتقال دهد‎ ‏در اين رابطه بين دبي پمپ و فشار رابطه عکس وجود‎ ‏دارد . يعني پمپ هاني که دبي زيادي را انتقال مي دهند‎ ‏فشار كمتري تولید مي کنند و بر عکس آن دسته از پمپ ها‎ . ‏که دبي كمتري دارند فشار. زييادي تولید مي نمایند‎ 

صفحه 23:
پمپ ها به سه گروه مهم تقسیم مي شوند : - پمپ هاي سانتریفوژ یا گریز از مرکز ( عمسم لطس ) ‎turbine pucmps) ity si Gls Qa -‏ - پمپ هاي پره اي ‎puro)‏ پمپ هاي سانتریفوژ براي مواردي بکار مي روند که بخواهیم دبي نسبتا کمي را به ارتفاع زيادي بالا ببریم . در اين پمپ ها جهت جریان آب در داخل پمپ شعاعي است . در پمپ هاي توربيني دبي 0 3 , ارتقاعي که آب بالا داذه مي شود نیز متو: است . حال آن که در پمپ هاي پره اي مقدار دبي زیاد و ارتفاعي که آب بالا برده مي شود كم است . در این پمپ ها جهت جریان بصورت محوري أست . در يمب هاي توربيني جريان نه محوري نه شعاعي است بلکه داراي بینا بيني را دارا مي باشد 

صفحه 24:
tof aa det Faget UP UP FA) 

صفحه 25:
‎a VP Laie)‏ کر سورد گر ام 

صفحه 26:
Check Valve pv Pump Control Valve 0 Screen Filter Submain Flow Control Valve Meter | Air Vacuum = Injector Fertilizer Tank 

صفحه 27:
وسایل بکار رفته در واحد کنترل مركزي عبارتند از الف) ‎ee‏ طلافي سيكلوني» صافي ب) ذا » شير هاي خود كار كنترل حجمي» کنتور آب » شيرهاي خودکار کنترل زماني» شير يك طرفه ودر سيستم هاي مدرن آبياري وسائل كامپيوتري جهت کنترل و قطع و وصل شیر هاي آب قطعات آبياري به صورت اتوماتيك و با برنامه ريزي كامپيوتري 

صفحه 28:
دستگاهها و تاسیسات تصفیه آب آبياري با ایجاد نيربوي گریز از مرکز ذراتي را که وزن مخصوص آنها از وزن مخصوص آب بیشتراست از آب ‎Goll‏ جدا مي نماید ( توجه: اين فیلتر ها قادر به تصفیه مواد آلي نیستند و در آبهاي که ناخالصي هاي آن بیشتر از نوع آلي است استفاده از آن توصیه نمي شود ) 

صفحه 29:
طريقه حرکت آب ( گریز از 5 سه شیر تخلیه ذرات درشت موجود در آب 

صفحه 30:
آین فلتر‌ها از مخازن تحت فشار پر از شن تشكيل شده است و آب حين عبور از لايه هاي شن و ماسه تصفیه مي شود. قطر ذرات تصفیه شده معمولا يك دهم ذرات داخل مخزن است . دانه هاي شن بايد از نوع سيليس کوارتز متبلور با درجه خلوص ‎YOO‏ باشد. توصیه میشود ذرات درشت شن در لایه هاي پایین تر و ذرات ریز در بالاتر باشد 

صفحه 31:


صفحه 32:
در این فیلتر آب حین عبور از منافذ کوچك تصفیه مي شود. که این منافذ مي تواند از به هم پیوستن ديسكهاي حول يك محور. ( فیلتر مشبك ديسكي ) و یا سوراخهاي ساده يك توري ( فیلتر توربي ) باشد. وجود يك فيتر توربي جهت اطمینان از کاهش انسداد و گرفتگي قطره چکانها امريي لازم و ضروري است 

صفحه 33:
‎Cartridge‏ _-——— یو ‎> ‎—~—«—— Protector Screen 

صفحه 34:
8 5[ مركزي که از شبکه هاي اصلي آبياري و یا آبگيري مي کنند » به منظور مخلوط شده با کود به دورن شبکه اصلي ضروري است . در که در آن اختلاف ارتفاع واحد مركزي و سطح شبکه آبياري زیاد است به منظور جلوگيري از تخلیه سریع آب و ایجاد خلا در لوله هاي ‎eyes‏ ساد 

صفحه 35:
شيرهاي کنترل کننده جریان براي اتوماتيك کردن قطع جریان آب آبياري يك منطقه 000ل 0 زمين ديكر كه بر اساس مقدار آب آبياري يا زمان آبياري قابل تنظيم است »استفاده مي شود. با نصب اين شيرها در مزارعي كه شيفتهاي ابياري متعددي را دارند باعث راحتي و کاهش نيروي انساني مي شود. و در نهایت پس از بسته شدن شیر آخر به طور اتوماتيك پمپ نیز خاموش مي شود. ( توجه ‎Gal OS)‏ شیرها توجیه اقتصادي نداشت باید از شيرهاي دستي استفاده کرد ) 

صفحه 36:
فشار سنجها نصب دستگاه فشار سنج به منظور در نقاط مختلف واحد کنترل مركزي ضروري است که اين نقاط عبارت اند از : - در ابتداي کنترل مركزي جهت کنترل فشار ایستگاه پمپاژ توري و شني جهت کنترل اختلاف فشار و تعیین زمان شستشو ( پاكسازي دستگاه از رسوبات) 

صفحه 37:
Tv _ T concen- ep | trate input 

صفحه 38:
دستگاه تزریق كود که براي تزریق کود محلول به سیستم استفاده مي شود که بر دو نوع است : 4 این تانکها تحت فشار نيروي آب کود را به میزان لازم( که اين مقدار با شير فلکه تنظیم مي شود ) وارد سیستم مي کند 9- 1 يميهاي كوچكي هستند که با نيروي برق و يا انريي آب موجود در لوله واحد کنترل مركزي کار مي کند. 

صفحه 39:


صفحه 40:
9- لوله هاي رابط جنس این لوله ها معمولا از پلي اتیلن و بندرت از ‎P.O.C‏ 2 باشد که در عمق مناسبي از خاك قرار گرفته و آب را از لوله هاي نیمه اصلي (با اصلي) گرفته و در لوله هاي فرعي که در سطح خاك و در امتداد رديفهاي کشت قرار دارند پخش مي کنند 

صفحه 41:
“6- لوله هاي فرعي يا لاترالها اين لوله ها از جد اتيلن نرم بوده كه قطره جكانها در محلهاي مناسبي روي آن نسب مي كردد. 

صفحه 42:
روي لوله هاي فرعي نصب شده اند. نقش اصلي قطره چکانها آب داخل لوله فرعي وریزش آن به صورت قطره وی شاد مي باشد . 

صفحه 43:
9 لوله هاي فرعي قطره چكاني در بعضي مواقع نقش لوله هاي فرعي و قطره چکانها در هم ادغام شده و در حقیقت لوله هاي فرعي با سوراخ هايي که در ان تعبیه مي شود ویا از ماده متخلخلي ساخته مي شود نقش قطره چکانها را SEs 

صفحه 44:


صفحه 45:


صفحه 46:
2 فشار شکن وسیله اي است که در صورت نیاز براي کاهش فشار آب در مسیر جریان قرار داده مي شود. فشار شکن داراي مکانیسم مخصوصي ‎٠‏ التو ار بیش از حد مجاز در ورودي خود را کاهش مي دهد مي ماند. 

صفحه 47:


صفحه 48:
فصل دوم چه عواملي بايستي در انتخاب سيستم آبياري قطره اي مورد توجه قرار كيرد؟ هنكام طراحي يك سيستم بايد به نكات زير توجه كرد 

صفحه 49:


صفحه 50:
و افو پذيري: مناسب ترین بافت براي روش آبياري قطره اي بافت ‎i‏ مي باشد. مورد استفاده در اين نوع خاك مي تواند بین 6 الي6 لیتر در ساعت تغییر کند. در باف به علت كمي نفوذ پذيري خاك و همچنین در بح رد پذيري خاك استفاده از ‎oes‏ 

صفحه 51:
9- شوري و قليايي خاك استفاده از سیستم آبياري قطره اي در شرایط شور بودن خاك که در آن هدایت الكتريكي عصاره اشباع خاك بیشتر از 6 دسي زیمنس بر متر است و همچنین در شرایط قليايي بودن خاك كه در آن هدایت الكتريكي عصاره اشباع کمتر از 6۶ دسي زیمنس بر متر است و اسیدیته گل اشباع بیشتر از 6 مي باشد » قبل از انجام در شرایط شوري خاك و افزایش مواد اصلاحي و ‎can Le‏ تر ضيه تمي گرد" ‏لازم به ذکر است ضوابط فوق براي گیاهان حساس مي باشد » ‏براي كياهان غير حساس ارقام ارائنه شده قابل تعدیل است. 

صفحه 52:
9- وجود لایه محدود کننده در پروفیل خاك در صورتي که در. عمق حداکثر. ريشه دواني خاك لایه محدود كننده غير قابل نفوذ براي ريشه وآب ويا لايه هاي 00 الكي وجود داشته باشد .( بعد از نصب سيستم اين كار دشوار مي شود ) 

صفحه 53:


صفحه 54:
۴ شیب و توپوگرافي پستي و بلندي وشیب زمین در صورت انجام طراحي صحیح ( از نظر هيدروليكي ) عامل محدود کننده اي در انتخاب سیستم آبياري قطره اي به حساب نمي آید. در شیب استفاده از ; لیتر در ساعت توصیه مي گردد . در شيبهاي خيلي تند در طول رديفهاي کشت که معمولا در روي خطوط تراز کشت مي شوند» جهت استقرار لوله هاي فرعي ضروري است. وقتي توپو گرافي زمین داراي پستي و بلندي هاي زیاد و نا منظم باشد تهیه نقشه تو پو گرافي با خطوط تراز نیم متري جهت طراحي هيدروليكي شبکه لازم است, 

صفحه 55:
ب- آب و هوا میزان بارندگي و قدرت تبخیر كنندگي هوا : معمولا سیستم آبياري قطره اي در کلیه اقلیم هایکه در آنها ميزان بارندكي تكافوي نياز آبي عورد كشت رام ده ء قابل اجرا است. ۰ مقرون به صرفه خواهد بود. سیستم آبياري قطره اي را مي توان به راحتي در انواع گلخانه ها و كشتهاي زیر پلاستيك اجرا نمود. 

صفحه 56:
‎-G‏ سرعت باد: ) عامل محدود کننده اي در انتخاب سیستم آبياري قطره اي نمي باشد. فقط در باغات و ودر سرعتهاي بیشتر از © متر در ‎ast‏ ماکان بیشتر براي هر درخت و افزايش دور آبياري ( ) توصیه مي گردد. 

صفحه 57:
پ- عوامل گياهي : آبياري قطره اي براي 1 باغي » جنكل كاري ها و كياهان زراعي و صيفي جات كه به صورت رديفي كشت مي شوند قابل توصيه استء براي زراعتهايي كه به صورت مي شوند معمولا از نظر اقتصادي استفاده از اين سيستم توجيه يذير نمي باشد. 

صفحه 58:
کلیات: متابع آب انتخابي براي شبکه هاي آبياري قطره اي » بايستي رت طراحي دارا باشد. همچنین منبع در حدي باشد که بتواند ۱ نیز بايستي در حد مناسب جهت استفاده در شبکه آبياري قطره اي باشد . بررسي انواع منابع آب آبياري که در داخل و یا در مجاورت پروژه ابباري قطره اي قرار دارند و انتخاب منبع یا منابع آب مناسب يكي از ضروریات انجام پروژه آبياري قطره اي مي باشد 

صفحه 59:
9 منابع آب سطحي : جریان متابع آب سطحی در طول زمان چه از نظر کمي و چه از نظر كيفي شدیدا در حال تغیییر است. جريانهاي که توسط بارندگي مستفیم يآ از حوضه هاي آبریز ( در اثر ذوب برف) تغذیه مي شوند داراي شدت جريان كاملا متغييري هستند. ولي أنهايي كه دارأي منبع تغذيه زير زميني اند مثل جشمه وقنات تغييرات شديدي در شدت جريان ندارند به هر حال در انتخاب منابع جريان سطحي بايستي اين تغييرات توائم با حق آبه برداشت آب در طول مسير مورد توجه قرار كيرد. ناخالصي هاي عمده در اين منابع از نوع معدني ( ذرات شن یا رس » لاي و مواد محلول ) و همچنین از نوع آلي مي باشد كه در بررسي کیفیت آب آبياري و تصفیه آن بيستي مورد توجه قرار کی 

صفحه 60:
© متابع آب زیر زميني : متابع آب زیر زميني در مناطق خشك و نیمه خشك از منابع اصلي تامين آب أبياري شبكه هاي آبياري قطره اي است . در استفاده 3 اين منابع بايستي سعي شود که میزان برداشت به قدري باشد که آب تخلیه شده مجددا به وسیله تغذیه سفره » جبران شود. به هر حال استفاده از این منابع بايستي با مجوز مراجع ذیصلاح ( وزارت نیرو) انجام گیرد.به طور کلي در انتخاب منیع زیر زميني به عنوان تامین آب براي شبکه آبياري قطره اي بايستي بررسيهاي كافي انجام كيرد . تا از تأمین آب مورد ند شبکه توسط آن در طول عمر مفيد سيستم اطمينان كافي حاصل كردد . در اين مورد مي توان از ادارات منابع آب زير زميني وزارت نيرو مستقر در استانهاي مختلف كشور راهنمايي كرفت. 

صفحه 61:
منابع اب زیر زميني بدلیل يكي در مقایسه با سایر منابع مناسب ترین آب را جهت استفاده در سیستم آبياري قطره اي دارا مي باشند. معمولا این منابع عاري از آلوده کننده هاي فيزيكي و همچنین فاقد آلوده کننده هاي آلي هستند» با اين وجود مشکل اصلي در بعضي از اين منابع وجود املاح محلول است. هنگامي که اين ابها در معرض هواي ازاد بیرون چاه قرار مي گیرند » اما که ممکن است رسوبات ایجاد شده باعث گرفتگي قطره چکانها شود . این امر در صورت استفاده از آب منابع زیر زميني در سیستم آبياري قطره اي بايستي مورد توجه قرار گیرد. 

صفحه 62:
<6)منابع آب سطحي راكد این منابع شامل بیعی . در این منابع آب جریان نداشته و هميشه در دسترس مي باشد. ولي ممکن است در طول فصل آبياري نوسانات شديدي در سطح آب ایجاد گردد. توصیه مي گردد اين امر از نظر هيدروليكي در برداشت آب از دریاچه مورد توجه قرار گیرد . ظرفیت منبع با توجه به نیاز آب آبياري بايستي به اندازه اي باشد که در مواقع حداکثر مصرف سطح آب از حداقل ‎Gee‏ ورد نیاز کمتر نگردد. 

صفحه 63:
از نظر آلودگي در اين آبها ناخالصيهاي فيزيکي معدني از قبیل شن» سیلت و حتي رس و همچنین املاح محلول آهني دو ظرفيتي وجود ندارد ولي ناخالصي هاي آلي مثل در آن فراوان یافت مي شود. اين ناخالصي ها در صورت عدم تصفیه» خطر گرفتگي قطره چکانها را افزایش مي دهد که بايستي قبل از ورود به شبکه مورد تصفیه قرار گیرند. 

صفحه 64:
©- فاضلابهاي تصفیه شده: فاضلابها پس از تصفیه مي توانند به عنوان منبعي جهت تامین آب مورد نیاز شبکه آبياري قطره اي بکار روند. در استفاده از. آنها بايستي مورد توجه قرار گیردد.تا مشكلاتي در رابطه با ایجاد گرفتگي در قطره چکانها » 

صفحه 65:
الف) ث- کیفیت آب آبياري توصیه مي شود قبل از استفاده از آب منبع مورد نظر » کیفیت آن از. نظر شوري قلیائیت و ایجاد مسمومیت در گیاه طبق روش پيشنهادي سازمان خوار بار, جهاني فائو را مورد ارزيابي قرار. دهید و در صورت مناسب بودن نسبت به اجراي پروژه آبياري اقدام نمایید . (a 

صفحه 66:
کلیات ناخالصي هاي موجود در آب آبياري ممکن است باعث گرفتگي قطره چکانها به صورت فيزيکي» شيمپايي و بيولوژيكي شود . در كرفتكي فيزيكي شامل مواد معدني . . ( شن »ليمون ».رس ) و ( موجودات زنده و آثار بقاياي آنها ) است . در اثر روسوب گذاري حاصل از فعل و انفعالات شيميايي در آب آبياري حاصل مي گردد. گرفتگي بيولوژيكي در اثر فعاليتهاي بيولوژيكي موجودات زنده در مجاري و منافذ قطره چکانها بوجود مي آید . 

صفحه 67:
5c رسوبگذاري ذرات جامد جدا سازي و تصفیه نا خالصي ها ي جامد معدني و آلي را فیلتر اسیون مي نامند. 8 موزد استفاده در ‎cual SA‏ عبارت اند از : ۲ معمولا از فیلتر توري در کلیه شبکه هاي آبياري استفاده مي شود ۰ فیلتر سیکلون براي جدا سازي ذرات جامد موجود در آب آبياري بکار مي رود.‌فیلتر شن براي جدا سازي ناخالصي هاي آلي و همچنین ذرات جامد کاربرد دارد . در صورتي که آب آبپاري حاوي ناخالصي هاي جامد زيادي باشد استفاده از حوضچه هاي رسوب گیر قبل از پمپاژ توصیه مي گردد . 

صفحه 68:
رسوب گذاري شيميايي : رسوب گذاري شيميايي در قطره چکانها بیشتر وقتي اتفاق مي افتد که آب آبياري مورد استفاده از منابع آب زیر زميني باشد . علت اصلي آن عمدتا وجود املاح محلول بیش از حد ( آهن دو ظرفيتي و کریتاك کلسیم ) در اين آبهاست . اصلاح آب از نظر جلوگيري ل 1:۱ «وآدهي ) مستلزم صرف هزینه زيادي بوده و در آبياري كاربردي ندارد . 8 در تیش از حد مجاز آهن دو ظرفيتي اشته باشد توصیه نمي شود. ( حد مجاز آهن دو ظرفيتي 0/0 ميلي گرم در ليتر مي باشد ) اصلاح آب از نظر جلوگيري از رسوب کربنات کلسیم با افزایش اسید تجاري به آب آبياري ممکن است توجیه اقتصادي داشته باشد. که بايستي مورد بررسي قرار گیرد. براي تعيين يتانسيل آب براي ايجاد اين رسوب تعبین شاخص اشباع بر اشاس مند ارائه شده در نشریه آبياري و زهكشي شماره 26 فائو توصیه مي شود . 

صفحه 69:
اگر شاخص منفي باشد دلیل بر مناسب بودن آب آبياري از جهت عدم ایجاد رسوب کربنات کلسیم در قطره چکانهاست . علامت مثبت دلیل ایجاد رسوب در قطره چکانهاست که در اين حالت مي توان با افزایش سید به آب آبياري آنرا اصلاح نمود . غلظت اسید افزوده شده بر آب آبياري بايستي به حدي باشد تا با کاهش اسیدیته آن علامت شاخص را منفي نماید . توصیه مي گردد قبل از استفاده از این آبها با انجام آزمايشي روي نمونه اي از آن مقدار اسید مورد نیاز محاسبه و تعیین شود سپس با توجه به کل اسید مورد نیاز » بررسي اقتصادي انجام و در صورت مقرون به صرفه بودن نسبت به اصلاح و استفاده از آن اقدام گردد . در غیر این صورت استفاده از این آب در شبکه آبياري قطره اي قابل توصیه نخواهد بود . 

صفحه 70:
رسوب گذاري بيولوژيكي چیست ؟ فعاليتهاي بيولوژيكي در مجاري و منافذ قطره چکانها ممکن است باعث گرفتگي آنها شود . چون عوامل زيادي در شدت فعالیت بيولوژيكي موثر است بنابراین پتانسیل رسوبگذاري بيولوژيكي آب آبياري و گرفتگي قطره چکانها غیر قابل پیش بيني مي باشد. کلر. زني به آب آبياري يكي از راهاي عملي در جلوگيري از فعاليتهاي بيولوژيكي و در نتیجه جلوگيري از گرفتگي قطره چکانهاست. که در صورت داشتن توجیه اقتصادي توصیه مي گردد. 

صفحه 71:
چ- شرایط اجتماني 0- مهارت و دانش زارع : 09 که فرار است سیستم آبياري قطره اي احداث گردد بايستي تحصیلات و مهارت زارع در استفاده و نگهداري از سیستم مورد توجه قرار گیرد » تا در صورت نیاز 

صفحه 72:
2 فرهنگ زارع : زارع و کارگران مزرعه ممکن است با توجه به اعتقادي که به سنتهاي خود دارند به سادگي . در این حالت بايستي قبل از احداث سیستم ؛زاررع و کارگران آبياري را براي پذیرش آن آماده كرد . اين كار در مناطقي كه قبلا در آن سيستم آبياري قطره اي اجرا شده و همجنين با انجام امور ترويجي امكان يذير است . 

صفحه 73:
9 گردش آب در روستا : به طور سنتي آب در روستاها ي كشور بين زارعين به طور نوبتي گردش داده مي شود . معمولا زارع مي رسد. ‎ee‏ ‏اي كه در آن .. اين ‎ee‏ مورد ا شي ندند كل گردد. 

صفحه 74:
6 براي انتخاب سیستم آبياري قطره اي بايستي با توجه به ارز زیذ | قابل اجریا در محل انجام و در صورت داشتن توجیه كافي روش آبياري قطره اي انتخاب گردد . ضمنا با بررسي هزینه هاي كارگري میزان اتوماتيك نمودن سیستم نيز مشخص میگردد . 

صفحه 75:
فصل سوم - نقشه هاي مورد استفاده در طرح نقشه هاي عمومي طرح : محد . آن محل شخ شده و در در اين نقشه بايد محدوده طرح مشخص ؛ و محل چاهها » مخازن آب » تاسیسات و ..... مشخص 

صفحه 76:
داشتن چه اطلاعاتي در طراحي الزامي است ؟ جهت مشخص شدن (و ‎١‏ ۱ ون قیب در اراضي زیر 400 هکتار ) که در آن خطوط تراز با اختلاف نیم متري ترسیم مي شود این نقشه در هستند براي انجام محاسبات هيدروليكي شبکه اصلي ضروري است . در صورت مسطح بودن زمین و یا داشتن شیب یکنواخت تهیه نقشه پروفیل مسیر لوله اصلي الزامي نیست . 

صفحه 77:
داشتن چه اطلاعاتي در طراحي الزامي است ؟ نقشه هاي خاكشناسي : اغلب براي پروژه هاي بالاي 4100 ‎yee‏ ‏گردد . براي بدست آوردن » میزان سنگریزه » حاصلخيزي و عمق سفره هاي زیر زميني مي باشد . 

صفحه 78:
تعبین مقدار املاح محلول در آب آبياري » سختي آب » مواد جامد معلق در آب » کل املاح محلول (۳0069) یا هدایت الكتريکي » نیاز ‎ates oes 3 (000) <a‏ (200) (اگر منبع آب فاضلابها هستند ) » مواد آلي » میکرو ارگانیسم ها » آهن » اکسیژن حل شده » سولفید هیدروژن » باكتريهاي ‎Cal‏ « باكتري هاي احیا کننده سولفات » اسیدیته 

صفحه 79:
داشتن چه اطلاعاتي در طراحي الزامي است ؟ - اطلاعات هواشناسي : اسدعات شامل مي باشد . اطلاعات هواشناسي ماهیانه براي حداقل يك دوره (10) ساله براي تعیین نیاز, آبي با دقت قابل قبول كافي خواهد بود . 

صفحه 80:
داشتن چه اطلاعاتي در طراحي الزامي است ؟ - اطلاعات زراعي اطلاعات زراعي مورد نیاز عبارت اند از: در باغات فاصله شت درختان ) » تاریخ کاشت و برداشت ‏ سن درخت ( نياز آبي ) »سطح سایه انداز آسمانه گیاه در طول رشد » عمق ريشه و .... 

صفحه 81:
به طور كلي در طراحي شبکه آبياري قطره اي کلیه ضوابط فني و هيدروليكي با در نظر گرفتن جنبه هاي اقتصادي باید مورد توجه قرار داد الف- باید به نحوي طراحي شود تا نیاز آب آبياري گیاه مورد نظر را در به طور کامل تامین کند. 

صفحه 82:
ب يا يكنواختي توزیع آب ( خروجي قطره چکانها ) در ‎ee‏ ‏آب بايد در حدي باشد که با در نظر گرفتن 8 لشت قطره جكانهاو طرز أرايش أنها » درصد يكنواختي توزيع آب قطره جكانها حفظ شود د- و رابط ( با در نظر گرفتن افت مجاز ( اتتحاب شوه و- شبکه طوري طراحي شود که کمتر و ... در آن به کار برده شود. 

صفحه 83:
چه كارهايي مي توان جهت کاهش میزان لوله در كشتهاي رديفي صيفي جات و امثال آن که فاصله ردیفها کمتر از 9 متر است با تغییر فواصل کشت از هرلوله فررعي جهت آبياري دو ردیف استفاده کنیم ©- در درخت كاري با فاصله رديف بيش از “6 متر جهت افزايش سطح خيس شده و رشد بهتر ريشه در صويت اقتصادي بودن طرح به جاي استفاده از دو لوله فرعي از روشهاي زيگزاكي » لوپ » يا استفاده از قطره جكانهاي جند تايي در جهت كاهش لوله ها توصيه مي شود . 

صفحه 84:
‎ce)‏ در مقایسه با لوله هاي رابط يك طرفه مي تواند طول لوله ها را به نصف 8 2 در این روش باید دبي لوله افزایش یابد كه ۲ با افز اش قطر لوله که نتیجه آن افزایش قیمت وله ۳ في شود. امابه طور تجربي ثابت شده که ‎٠0‏ لله هاي دو طرفه ارزانتر و بهتر است . ‎.. ‏و‎ -F 

صفحه 85:
عوامل مقدماتي موثر در انتخاب قطره چکانها الف- (سطح خیس شده ) استفاده از قطره جكانهايي با دبي يتر در ساعت براي مكانهاي كه سطح خيس شده زيادي نياز داريم ( باغات) استفاده از قطره جكانهايي با در شاعت براي مكادباي كه سطح خيس شده كمي نياز داريم ( ( كت ‎ce‏ ‏در آبهاي نا مطلوب در مقابل گرفتگي و يا قطره چکان خود شستشو دهنده و با از قطره چكانهاي معمولي قابل شستشو استفاده شود 

صفحه 86:
ج- توپوگرافي زمین : در زمينهاي ناهموار با شیب زياد از ويا قرار دادن لوله هاي فرعي روي خط 1 (با ا ندز شرفت . : قطره چكانهايي با دبي کم » ارزان »ءداخل لوله و كك باشد : قطره جكانهايي با دبي زیاد و یا چند شاخه اي : که در موقع برداشت محصول مزرعه آتش زده مي شود استفاده از لوله هاي فرعي سوراخ دار يك بار مصرف توصيه مي شود . 

صفحه 87:
از امروز به فکر فردا باشیم مهندسان آینده کشور چه راهي را براي آبياري انتخاب مي کنند $ آیا پیشرفت سيستمهاي آبياري متوقف خواهد شد ؟ روشهاي آبياري ارائه شده در آینده چه خصوصياتي را باید دارا باشند ؟ ond) 

صفحه 88:
آبياري چیست و چه مزايايي دارد ؟ آبياري نقلي بهتر است یا آبياري ای ؟ آبياري بهتر است یا آبياري قطره اي و تقلي ؟ آبياري جيست ؟ آبياري جيست ؟ جيست و تا جه حد در جذب و نگهداري آب و مواد غذايي موثر هستند و مي توانند در كاهش ميزان مصرف أب نقش داشته باشند ؟ آيا سوير جاذبه را مي توان به عنوان يك روش أبياري معرفي كرد ؟ 

صفحه 89:
مزاياي آبياري قطره اي تقلي این سیستم نه نیاز به پمپاژو نيروي الکتریسیته دارد و نه نياز به ۵ در و گران قیمت. نه سرمایه اولیه زيادي را طلب مي کند و نه ارزبري دارد. از همه مهمتر مشکل گرفتگي قطره چکانها نیز در آن برطرف شده است يعني این سیستم نه تنها مزاياي سیستم کلاسیک قطره اي قبلي را دارد ۰ بلکه تمامي معایب اين سیستم را نیز برطرف مي کند. بزرگترین مزیت اين سیستم ساخت قطره چكانهايي است که قطر آنها نسبت به سیستم کلاسیک قطره اي قبلي از 660 میلیمتر به 106000 میلیمتر افزایش يافته و به یکباره تمام مشکلات قبلي را حل نموده است. به تدوي که در آین سسستم ديكر نیز ه نرژي برق نبوده و سستم پر فشار قبلي به یک سیستم لوله بدون فشار تبدیل شده و با ازدیاد قطر روزنه ۰ مشکل سیستم از نظر رسوب مواد شيمياب و بسته شدن روزنه ها نیز برطرف دیده است . مهمترین مزا تا قطره چكانهاي موجود عبارتند آز : 

صفحه 90:
54 استفاده از فشار پایین با کنترل دبي تخلیه قطره چکان ©- مقطع بزرك عبور آب و در نتيجه كاهش حسا سيت نسبت به گرفتگي قطره چکان 9 صب ساده و راحت با توجه به فشار پایین سیستم ‎٩‏ بندي کامل سیستم با توجه به فشان پایین سیستم ©- خنثي سازي اثر دما در میزان تخلیه قطره چکان ‏9- تغییرات مجاز در میزان تخلیه با توجه به نوسان ار 

صفحه 91:
مزاياي آبياري قطره اي نقلي علاوه بر آبياري مزارع بزرگ با استفاده از يكيجهاي آبياري قطره اي ثقلي مي توان باغات کوچک ‏ گلخانه ها و فضاي سبز را به 8 9 زره کم تحت پرشش آبباري فطره اي فا داد در یک جمع بندي مي توان گفت که این سیستم از نظر اقتصادي ور بوّده وبا حذف پمپاژ در اين سيستم بطور : هزینه انرژي در مدت بهره برداري حذف مي شود 3 ‎١‏ ‏استفاده از فشار يايين (4/© متر ارتفاع آب ) و در نتيجه : با توجه به فشار يايين سيستم امكانيذير است . 

صفحه 92:
با همه مزاياني که دارد و برتريهاتي که به ظاهر نسبت به آبياري قطره اي دارد این روش فقط در جاهايي که در کنار رودخانه باشد ( نیاز به پمپ کردن آب نباشد ) يا امکان پمپ آب نباشد از اين روش استفاده مي شود. اين روش به علت ثقلي بودن نیرو آب فقط در ‎Eee .‏ وجود نداشته باشد استفاده مي شود كه اين خود از به حساب مي آيد. : از ديكر معايب آن است . اين روش در بعضي از و اي ايران توسط شركت كاراب اجرا و يادر دست اجررا است ولي تا كنون اين سيستم در استان خراسان نصب نشده است 

صفحه 93:
لوله هاي تراوا با آبياري تراوا در این روش آب توسط لوله هايي که خاصیت تراوش دارند در کنار ریشه قرار مي گیرند و توسط نيروي ماتريك ‎ANS‏ ‏آب از لوله به سمت خاك کشیده مي شوند در واقع همان ۷ اي با لوله هاي اسفنجي مانند است که بیشتر در كشور‌هاي خارجي و در ورزشگاهها و یا هوا دهي استخرها استفاده مي شود البته روي این سیستم آبياريي که لوله هاي آن در عمق حدود 000 مس دفن مي شوند تحقيقاتي در ایران انجام شده است اما به دلیل معايبي که این روش داشت ان جمله ورود ريشه به درون لوله و در نهایت ترکيدگي لوله و پایین بودن کیفیت لوله هاي تولید شده موجود در ایران » تحقیقات با شکست مواجه شد 

صفحه 94:
آبياري نواري (لوله هاي سوراخ دار) که براي از جمله چغندر مي باشد و جزو تكنولوژي بروز. دنیا محسوب مي شود و روز به روز بر پیشرفت این سیستمها افزوده مي شود . قطره چکانها در اين سیستم داخل لوله قرار دارد که به آن مي گویند و امروزه بيشتر روي کاهش گرفتگي و دبي مناسب آنها کار مي شود. راندمان آبياري اين روشها ( آبياري میکرو ) 

صفحه 95:
ویژگییای خوارهای آبیاری قطره‌ای : - صرقه جویی در مصرف آب و سطح زیر کشت ۲- توزیع یکتواخت آب و تولید محصولات یب کیقیت عالی ۳- مقاوم در مقایل صواد شیمی ایی و 

صفحه 96:
توارهای آبیاری قطره‌ای ‎ )12۵۳6(‏ ‏همگام با توسعه روز افزون یخشش, کشاورژی و ضصرورت استفاده بهیته از متایع آب و خاک كشور و حقظ محیط زیست .این شرکت. با استفاده از ۲آخرین تکتولوژی روز اروپا میادرت یه تولید و عرضه توارهای آبیاری پر اساس استاتد ارد‌های چیاتی تموده است . استقاده از این نوارها علاوه پر کاهش چشمکیر مصرف آب نسیت. به روش های سنتی یاعث افزایش قایل توجه کمی و کیشفی ححصول قیر می گردد . موارد کاریرد : 

صفحه 97:


صفحه 98:
آبياري بابلر در این روش آب توسط بابار يا پاشنده هاي کم فشار به صورت جریان آرام و پیوسته خارج مي شود اين روش ۴ كه فاصله أنها زياد است مناسب مي باشد. همجنين بر اي أبهاي با املاح زياد كه خطر كرفتكي قطره جكان وجود داريد در صورت عدم وجود خطر شوري خاك يأ كاهش محصول ء استفاده ان اين روش توصيه مي كردد . به منظور آبياري درختاني مثل يسته » انار » نخل» مركبات» در جايي كه آب داراي غلظت املاح باشد به جاي قطره جكان ان اين روش استفاده مي شود. در اين روش علاوه بر صرفه جويي در مصرف آب مساله گرفتگي قطره چکانها نیز دیگر وجود ندارد 

صفحه 99:
سیستم آبياري آبفشاني 0 أبياري به روش ‎Ho oe‏ ود + ‎Ce‏ ی پخش مي شود 00 وش که بیشتر براي آ ی بز ی شود و اخیرا هم براي آبياري درختان» آب با میزان دبي کم پاي درختان ريخته مي شود. میکرو جتهاي ( آبپاشها ) اين سیستم مي توانند در آبهايي با املاح زیاد بدون گرفتگي کار کنند 

صفحه 100:
سوپر جاذبه ها جدیدترین شیوه آبیاری ۱ است که به کمک آن می توان تا 90 ف آب آبیا و ضمنا ‎Ht‏ ۳1 کرد. سوير جاذبه در خاک آب را همراه با کودهای محلول در آن» جذب کرده و بنا بر تقاضای ریشه در اختیار آن قرار می دهد. لذا » اگر بر اساس داده هاي پژوهشی و به درستی پیاده شود و تداوم یابد. می تواند ایران را از فجایع خشکسالی و زیست محیطی از یک سوء و از وابستگی شدید غذایی و رهایی از بحران اشتغال از سوی دیگر» برهاند و انقلابی در کشاورزی و اقتصاد ایجاد کند. 

صفحه 101:


صفحه 102:
بهترین سیستم آبياري انواع آبياري میکرو ( نواري » قطره اي ) محسوب میشود و تا کنون هیچ سیستم آبياري که بتواند جایگزین اين سيستم شود معرفي نشده است و امروزه ‎ols bs‏ خود را روي ‎eee‏ همجنين بستي و بلندي ها ) معطوف كرده اند . 

صفحه 103:
دجم که طراحي ما يك طراحي صحیح بوده و خروجي قطره چکانها با هم برابر است ؟ با استفاده از رباه تجربي » يعني با قرار دادن يك ظرف ( فرضا @ ‎L‏ ليتري ) زير هر يك از قطره چکانها . البته اگه لاترالها و قطره چکانها رو سطح زمین است باید زیر هر قطره چکان را کند و ظرف را در گودي قرار. دهیم تا نتيجه مناسب را ببینیم . 

صفحه 104:
eg a rh Pots in Ground 

صفحه 105:


صفحه 106:
Individual Emitters 

صفحه 107:
طرا 1 05 حي سیستم آبياري قطره اي براي باد شكنهاي يك مزرعه 

صفحه 108:
Deciduous — temperature conditions PVC hre to water supply. 

صفحه 109:
اصول و مباني طراحي شبکه آبياري قطره اي مهندس بيوك صحاف امین » دکتر علي اصغر فرشي انتخاب روشهاي آبياري در كشاورزي ترجمه : عبدالمجید لیاقت » آرش ذاميادي پروژه آبياري مزرعه شهید مطهري شرکت کشت و صنعت جوین 

صفحه 110:
ات لات ترجمه شده مو جود در ايند ر اينترنت 

صفحه 111:


صفحه 112:


آشنايي با طراحي سيستم آبياري قطره اي توجه اين مقاله صرفا جهت آشنايي شما با مباني اوليه طراحي سيستم آبياري قطره اي ،بدون استفاده از فرمول ،اعداد و ارقام مي باشد در صور$تي كه يك طراح آبيار$ي قطره اي بايد بتواند دبي و خر$وجي تمامي لوله ها ،قطر$ه چكانها ، پمپها ،فيلترها و ....را حساب كر$ده و با استفاده از اين اطالعات بهترين سيستم ر$ا جهت آبياري يك منطقه انتخاب و طر$احي كند اهداف كنفرانس گذشته از آشنايي با طر$احي سيستم آبياري قطره اي ‌،پاسخ به سوالهاي ز$ير و مشابه اينها سيستم آبياري قطره اي در چه نوع آب و خاكي استفاده مي شود ( آب شور ،خاك شور ،هر دو ،هيچكدام ) در آبياري قطره اي استفاده از يك لوله فرعي بهتر است يا دو لوله فرعي ؟ هر كدام از روشهاي لوپ ‌ ،زيگزاكي ،خطي در كجا استفاده مي شود و بهترين روش كدام است ؟ كدام روش بهتر است ؟ ( استفاده از قطره چكان در زيردرخت و پاي طوقه يا استفاده درارتفاع 50cmطوقه درخت ؟ ) چرا بعضي مواقع لوله هاي فرعي را در ارتفاع cm 50سطح زمين نصب مي كنند ؟ چرا ميوه ها در روش آبياري قطره اي زودتر مي رسند و مزه آنها بهتر است ؟ و................ فكر مي كنيد در رابطه با سيستم آبياري قطره اي چه ميزان اطالعات داريد ؟ ر$وشهاي آبياري گياهان به چند دسته تقسيم مي شود؟ )1آبياري سنتي )2آبيار$ي ( modernتحت فشار) آبياري تحت فشار به چند دسته تقسيم مي شود ؟ )1آبياري باراني الف) center pivotيا دوار مر$كز$ي ب) لينر يا آبياري باراني خطي پ) roll lineيا ويلمو يا غلطان ت)آبياري باراني كالسيك ( ثابت و نيمه متحرك ) ث)‌ آبياري باراني قرقره اي  )2آبيار$ي موضعي () micro irrigation الف) آبياري قطره اي ( نوار مرطوب) ب) آبياري ز$ير زميني با لوله هاي تراوا پ) آبياري بابلر ت) سيستم آبياري آبفشاني ث) سيستم آبياري لوله هاي سور$اخ دار يا تيپ چرا بايد با طراحي سيستمهاي آبياري آشنا باشيم؟ در اين نوع آبياري ميزان سرمايه گذاري اوليه( در مقايسه با روش آبياري سطحي) نسبتا زياد بوده وبراي استفاده از آن نياز به مقادير زيادي لوله ،قطره چكان و ساير وسايل وتجهيزات گران قيمت مي باشد .عامل اصلي وكليدي در موفقيت روش آبياري قطره اي وداشتن توجيه اقتصادي و بهره مندي از مزاياي آن ،طراحي صحيح با در نظر گرفتن مباني هيدروليكي دقيق وهمچنين اجراو نگهداري مناسب از سيستم است .چه بسيار سيستم هاي آبياري قطره اي كه با صرف هزينه هاي سنگين در كشور احداث گرديده ولي به علت عدم رعايت اصول طراحي كاربرد موفقيت آميزي نداشته و بجز هدر رفتن سرمايه چيزي عايد صاحب آن نكرده است .متاسفانه اين عدم موفقيت در بيشتنر مواقع به حساب خود سيستم آبياري گذاشته شده و نتيجتا امروزه توسعه و گسترش آن تا حدي كه نياز كشور ايجاب مي كرده انجام نگرفته است. چرا و در كجا از آبياري قطره اي استفاده مي كنيم ؟ روش آبياري قطره اي كه براي آبياري باغات،محصوالت زراعي،رديف كاشت وگلخانه كاربرد دارد داراي محاسن زيادي است .باال بودن پتانسيل راندمان مصرف آب ،استفاده از سيستم جهت مصرف كودهاي شيميايي ،انجام عمليات زراعي حين آبياري، صرفه جويي در انرژي (در مقايسه با آبياري باراني) ،راحتي در خودكار نمودن شبكه ،مرطوب نكردن تمام سطح خاك در كشتهاي رديفي وباغات كه نتيجه آن كاهش هدر رفت آب به وسيله تبخير وهمچنين كاهش رشد علفهاي هرز مي باشد ،مرطوب نگه داشتن محيط رشد ريشه در حد مطلوب در طول رشد و كاهش آفات وبيماري هاي گياهي از جمله فوائد آبياري قطره اي است .همه اين محاسن باعث شده كه علي رقم نوظهور بودن اين روش ابياري، امروزه كاربرد آن در سطح دنيا مخصوصا در نواحي خشك ونيمه خشك از جمله كشور ما مورد توجه قرار گيرد آشنايي با چند اص$طالح ‏PW درصدي از سطح خاك است كه پس از آبياري مرطوب مي شود كه ممكن است در سطح خاك يا در عمق معيني در نظر گرفته شود خشك و كم باران PW<60%<%30 ‏PW<50%<%25 نيمه خشك با بارندگي متوسط ‏PW<45%<20 مرطوب و پر باران PS درصدي از سطح زمين است كه توسط آسمانه گياهي پوشيده مي شود ( سايه انداز گياه ) آرايش قطره چكانها : چگونگي قرار گرفتن قطره چكانها نسبت به يكديگر لوله هاي تلسكوپي : لوله هايي هستند كه جهت حفظ فشار آب در طي مسير قطر آنها از لوله هاي اصلي به فرعي و الترالها كاهش ميابد . معرفي سيستم آبياري قطره اي در اين روش آبياري ،آب با فشار كم (حدود يك اتمسفر) پس از گذشتن از دستگاه كنترل مركزي ( در صورت نياز توام با كود محلول ) به وسيله لوله هايي كه در كل سطح زمين پخش شده ،پس از عبور از قطره چكانهايي كه در محلهاي مناسب در مجاورت گياه قرار داده شده اند ،به صورت قطره قطره و به طور ممتد به اندازه نياز گياه به خاك داده مي شود. قسمتهاي مختلف آبياري قطره اي به شرح زير مي باشد  -1واحد كنترل مركزي از دستگاههايي تشكيل شده است كه آب پمپاژ شده را پس از تصفيه و افزايش كود ( در صورت لزوم) و با كنترل دقيق ميزان دبي جريان وتنظيم فشار وارد لوله اصلي شبكه آبياري قطره اي مي نمايد. پمپها • انواع پمپ : پمپ ها انواع و اقسام مختلف دار$ند آن چه از پمپ ها انتظار مي رود اين است كه مقداري آب را با فشار از نقطه اي به نقطه ديگر انتقال دهد . در $اين رابطه بين دبي پمپ و فشار رابطه عكس وجود دارد .يعني پمپ هائي كه دبي زيادي را انتقال مي دهند فشار كمتري توليد مي كنند و بر عكس آن دسته از $پمپ ها كه دبي كمتر$ي دارند فشار $ز$يادي توليد مي نمايند . پمپ ها به سه گروه مهم تقسيم مي شوند : • ـ پمپ هاي سانتريفوژ يا گريز از مركز ( ) centrifugal pumps ـ پمپ هاي توربيني () turbine pumps ـ پمپ هاي پره اي () propeller pumps پمپ هاي سانتريفوژ براي مواردي بكار مي روند كه بخواهيم دبي نسبتا كمي را به ارتفاع زيادي باال ببريم .در اين پمپ ها جهت جريان آب در داخل پمپ شعاعي است .در پمپ هاي توربيني دبي جريان متوسط و ارتفاعي كه آب باال داده مي شود نيز متوسط است .حال آن كه در پمپ هاي پره اي مقدار دبي زياد و ارتفاعي كه آب باال برده مي شود كم است .در اين پمپ ها جهت جريان بصورت محوري است .در پمپ هاي توربيني جريان نه محوري نه شعاعي است بلكه داراي بينا بيني را دارا مي باشد وسايل بكار رفته در واحد كنترل مركزي عبارتند از الف) انواع صافي هاي آب :صافي توري ،صافي سيكلوني ،صافي شن ب) انواع وسايل اندازه گيري ميزان جريان ،شير هاي خود كار كنترل حجمي ،كنتور آب ،شيرهاي خودكار كنترل زماني ،شير يك طرفه ودر سيستم هاي مدرن آبياري وسائل كامپيوتري جهت كنترل و قطع و وصل شير هاي آب قطعات آبياري به صورت اتوماتيك و با برنامه ريزي كامپيوتري ج) دستگاه تنظيم كننده فشار د) شير تخليه هوا ه) دستگاه تزريق كننده ،تانك كود ،جهت مصرف كود. دستگاهها و تاسيسات تصفيه آب آبياري فيلترهاي سيكلوني با ايجاد نير$وي گر$يز از $مركز ذراتي را كه وزن مخصوص آنها از وزن مخصوص آب بيشتراست از $آب آبياري جدا مي نمايد ( توجه :اين فيلتر ها قادر به تصفيه مواد آلي نيستند و در آبهاي كه ناخالصي هاي آن بيشتر از نوع آلي است استفاده از آن توصيه نمي شود ‌) طريقه حركت آب ( گريز از مركز) شير تخليه ذرات درشت موجود در آب فيلتر شن اين فلترها از مخازن تحت فشار پر از $شن تشكيل شده است و آب حين عبور از اليه هاي شن و ماسه تصفيه مي شود. قطر ذرات تصفيه شده معموال يك دهم ذرات داخل مخزن است .دانه هاي شن بايد از نوع سيليس كوارتز متبلور با درجه خلوص %98باشد .توصيه ميشود ذر$ات در$شت شن در اليه هاي پايين تر و ذر$ات ر$يز در باالتر باشد فيلترهاي توري در اين فيلتر آب حين عبور از منافذ كوچك تصفيه مي شود. كه اين منافذ مي تواند از به هم پيوستن ديسكهاي حول يك محور ( $فيلتر مشبك ديسكي ) و يا سوراخهاي ساده يك توري ( فيلتر $تور$ي ) باشد .وجود يك فيتر $تور$ي جهت اطمينان از كاهش انسداد و گرفتگي قطره چكانها امر$ي الزم و ضروري است شيرفلكه يك طرفه در كجا نصب مي شود ؟ در $واحدهاي كنترل مر$كزي كه از شبكه هاي اصليآبيار$ي و يا چاهها آبگيري مي كنند ،به منظور جلوگيري از برگشت آب مخلوط شده با كود به دورن شبكه اصلي ضرور$ي است . در اراضي شيب دار كه در آن اختالف ارتفاع واحدمركزي و سطح شبكه آبياري زياد است به منظور جلوگير$ي از تخليه سريع آب و ايجاد خال در لوله هاي اصلي و نيمه اصلي ضروري مي باشد شيرهاي كنترل كننده جريان بر$اي اتوماتيك كر$دن قطع جريان آب آبياري يك منطقه زمين و انتقال آب به زمين ديگر $كه بر $اساس مقدار $آب آبياري يا زمان آبيار$ي قابل تنظيم است ‌،استفاده مي شود .با نصب اين شيرها در مزارعي كه شيفتهاي آبياري متعددي را دارند باعث راحتي و كاهش نير$وي انساني مي شود .و در نهايت پس از بسته شدن شير $آخر به طور $اتوماتيك پمپ نيز $خاموش مي شود ( .توجه :اگر اين شيرها توجيه اقتصادي نداشت بايد از شيرهاي دستي استفاده كرد ) فشار سنجها نصب دستگاه فشار سنج به منظور $كنترل فشار در نقاط مختلف واحد كنترل مركزي ضرور$ي است كه اين نقاط عبارت اند از : در $ابتداي كنترل مركزي بالفاصله پس از پمپ جهت كنترلفشار ايستگاه پمپاژ قبل و پس از $صافي هاي تور$ي و شني جهت كنترلاختالف فشار و تعيين زمان شستشو ( پاكساز$ي دستگاه از رسوبات) -پس از $واحد كنترل مر$كزي جهت كنترل فشار $شبكه فشار سنج دستگاه تز$ريق كود دستگاه تزريق كود كه براي تزريق كود محلول به سيستم استفاده مي شود كه بر دو نوع است -1تانكهاي تزر$يق كننده كود : اين تانكها تحت فشار نيروي آب كود را به ميزان الزم( كه اين مقدار با شير فلكه تنظيم مي شود ) وارد سيستم مي كند -2پمپهاي تزر$يق كننده كود : پمپهاي كوچكي هستند كه با نير$وي بر$ق و يا انرژ$ي آب موجود در $لوله واحد كنترل مركزي كار $مي كند.  -2لوله هاي اصلي و لوله هاي نيمه اصلي : اين لوله هاي معموال از جنس پلي اتيلن يا P.V.Cيا آزبست مي باشند .لوله اصلي آب را از دستگاه كنترل مر كزي به لوله هاي نيمه اصلي مي رسانند (.اين لوله ها در عمق مناسب در خاك قرار داده مي شوند)  -3لوله هاي رابط جنس اين لوله ها معموال از پلي اتيلن و بندرت از P.V.Cمي باشد كه در عمق مناسبي از خاك قرار گرفته و آب را از لوله هاي نيمه اصلي (يا اصلي) گرفته و در لوله هاي فرعي كه در سطح خاك و در امتداد رديفهاي كشت قرار دارند پخش مي كنند  -4لوله هاي فرعي يا الترالها اين لوله ها از جنس پلي اتيلن نرم بوده كه قطره چكانها در محلهاي مناسبي روي آن نسب مي گردد.  -5قطره چكانها dripper / emitter روي لوله هاي فرعي نصب شده اند .نقش اصلي قطره چكانها شكستن فشار آب داخل لوله فرعي وريزش آن به صورت قطره قطره روي خاك مي باشد .  -6لوله هاي فرعي قطره چكاني در بعضي مواقع نقش لوله هاي فرعي و قطره چكانها در هم ادغام شده و در حقيقت لوله هاي فرعي با سوراخ هايي كه در ان تعبيه مي شود ويا از ماده متخلخلي ساخته مي شود نقش قطره چكانها را نيز ايفا مي كند.  -7بست ابتدايي وانتهايي بست ابتدايي نوعي اتصال پلي اتيلني مي باشد كه لوله فرعي را به لوله رابط وصل مي كند وبست انتهايي ،انتهاي لوله را مي بندد.  -8اتصاالت لوله هاي پلي اتيلن به وسيله جوش يا اتصاالت مخصوص به هم متصل مي گر$دد.  -9فشار شكن وسيله اي است كه در صورت نياز براي كاهش فشار آب در مسير جريان قرار داده مي شود .فشار شكن داراي مكانيسم مخصوصي است كه افزايش فشار آب بيش از حد مجاز در ورودي خود را كاهش مي دهد ،بطوري كه بعد از فشار شكن ،فشار آب هميشه ثابت مي ماند. فصل دوم چه عواملي بايستي در انتخاب سيستم آبياري قطره اي مورد توجه قرار گيرد؟ هنگام طراحي يك سيستم بايد به نكات زير توجه كرد الف -خاك  -1بافت خاك و نفوذ پذيري: مناسب ترين بافت براي روش آبياري قطره اي بافت متوسط (لوم) مي باشد .دبي قطره چكان مورد استفاده در اين نوع خاك مي تواند بين 2الي 8ليتر در ساعت تغيير كند .در بافتهاي سنگين به علت كمي نفوذ پذيري خاك و همچنين در بافتهاي سبك به علت نفوذ پذيري خاك استفاده از قطره چكان با دبي كم توصيه مي گردد.  -2شوري و قليايي خاك استفاده از سيستم آبياري قطره اي در شرايط شور بودن خاك كه در آن هدايت الكتريكي عصاره اشباع خاك بيشتر از 4دسي زيمنس بر متر است و همچنين در شرايط قليايي بودن خاك كه در آن هدايت الكتريكي عصاره اشباع كمتر از 4دسي زيمنس بر متر است و اسيديته گل اشباع بيشتر از 8مي باشد ،قبل از انجام عمليات آبشويي در شرايط شوري خاك و افزايش مواد اصالحي و آبشويي در شرايط قليايي بودن توصيه نمي گردد. الزم به ذكر است ضوابط فوق براي گياهان حساس مي باشد ، براي گياهان غير حساس ارقام ارائه شده قابل تعديل است.  -3وجود اليه محدود كننده در پروفيل خاك در صورتي كه در $عمق حداكثر $ر$يشه دواني خاك اليه محدود كننده غير قابل نفوذ براي ريشه وآب ويا اليه هاي گچي و آهكي وجود داشته باشد بايستي قبل از احداث سيستم آبياري قطره اي و كاشت نسبت به اصالح آن اقدام گردد (.بعد از نصب سيستم اين كار دشوار مي شود ) تخلخل و نفوذپذيري شوري وجود اليه غير قابل نفوذ  -4شيب و توپوگرافي پستي و بلندي وشيب زمين در صورت انجام طراحي صحيح ( از نظر هيدروليكي ) عامل محدود كننده اي در انتخاب سيستم آبياري قطره اي به حساب نمي آيد .در شيبهاي بيشتر از %10استفاده از قطره چكان با دبي كمتر از 4ليتر در ساعت توصيه مي گردد .در شيبهاي خيلي تند بيش از %25ايجاد شيارهايي در طول رديفهاي كشت كه معموال در روي خطوط تراز كشت مي شوند ،جهت استقرار لوله هاي فرعي ضروري است .وقتي توپو گرافي زمين داراي پستي و بلندي هاي زياد و نا منظم باشد تهيه نقشه تو پو گرافي با خطوط تراز نيم متري جهت طراحي هيدروليكي شبكه الزم است. ب -آب و هوا -1ميزان بارندگي و قدر$ت تبخير كنندگي هوا : معموال سيستم آبياري قطر$ه اي در $كليه اقليم هايكه در آنها ميزان بارندگي تكافوي نياز آبي مورد كشت ر$ا نمي دهد ، قابل اجر$ا است .از نظر اقتصادي كار$بر$د اين سيستم در شر$ايط خشك و نيمه خشك بيشتر از مناطق مر$طوب مقرون به صرفه خواهد بود .سيستم آبياري قطر$ه اي را مي توان به راحتي در $انواع گلخانه ها و كشتهاي زير پالستيك اجرا نمود.  -2سرعت باد: سرعت زياد باد ( تا حدي كه به ر$شد گياه لطمه نزند) عامل محدود كننده اي در انتخاب سيستم آبياري قطره اي نمي باشد .فقط در $باغات و ودر $سرعتهاي بيشتر از 5 $متر در ثانيه احداث بادشكن و همچنين تخصيص قطره چكانهاي بيشتر براي هر درخت و افزايش دور آبياري ( جهت توسعه دادن به ر$شد ريشه) توصيه مي گردد. پ -عوامل گياهي : آبياري قطره اي براي كليه محصوالت باغي ،جنگل كاري ها و گياهان زراعي و صيفي جات كه به صورت رديفي كشت مي شوند قابل توصيه است ،براي زراعتهايي كه به صورت متراكم كشت مي شوند معموال از نظر اقتصادي استفاده از اين سيستم توجيه پذير نمي باشد. ت -منابع آب: -1كليات: منابع آب انتخابي براي شبكه هاي آبياري قطره اي ،بايستي ظرفيت كافي جهت تامين نياز آب آبياري را در طول عمر مفيد شبكه مورد طراحي دارا باشد .همچنين شدت جريان و فشار آب منبع در حدي باشد كه بتواند نياز شبكه را در مواقع حدا كثر مصرف براورده كند. كيفيت آب نيز بايستي در حد مناسب جهت استفاده در شبكه آبياري قطره اي باشد .بررسي انواع منابع آب آبياري كه در داخل و يا در مجاورت پروژه ابياري قطره اي قرار دارند و انتخاب منبع يا منابع آب مناسب يكي از ضروريات انجام پروژه آبياري قطره اي مي باشد.  -2منابع آب سطحي : جريان منابع آب سطحي در طول زمان چه از نظر كمي و چه از نظر كيفي شديدا در حال تغييير است .جريانهاي كه توسط بارندگي مستقيم يا از حوضه هاي آبريز ( در اثر ذوب برف) تغذيه مي شوند داراي شدت جريان كامال متغييري هستند .ولي آنهايي كه داراي منبع تغذيه زير زميني اند مثل چشمه وقنات تغييرات شديدي در شدت جريان ندارند به هر حال در انتخاب منابع جريان سطحي بايستي اين تغييرات توائم با حق آبه برداشت آب در طول مسير مورد توجه قرار گيرد .ناخالصي هاي عمده در اين منابع از نوع معدني ( ذرات شن يا رس ،الي و مواد محلول ) و همچنين از نوع آلي مي باشد كه در بررسي كيفيت آب آبياري و تصفيه آن بايستي مورد توجه قرار گيرد.  -3منابع آب زير زميني : منابع آب زير زميني در مناطق خشك و نيمه خشك از منابع اصلي تامين آب آبياري شبكه هاي آبياري قطره اي است .در استفاده از اين منابع بايستي سعي شود كه ميزان برداشت به قدري باشد كه آب تخليه شده مجددا به وسيله تغذيه سفره ،جبران شود .به هر حال استفاده از اين منابع بايستي با مجوز مراجع ذيصالح ( وزارت نيرو) انجام گيرد.به طور كلي در انتخاب منبع زير زميني به عنوان منبع تامين آب براي شبكه آبياري قطره اي بايستي بررسيهاي كافي انجام گيرد .تا از تامين آب مورد نياز شبكه توسط آن در طول عمر مفيد سيستم اطمينان كافي حاصل گردد .در اين مورد مي توان از ادارات منابع آب زير زميني وزارت نيرو مستقر در استانهاي مختلف كشور راهنمايي گرفت. منابع اب زير زميني بدليل كمي ناخالصي هاي فيزيكي در مقايسه با ساير منابع مناسب ترين آب را جهت استفاده در سيستم آبياري قطره اي دارا مي باشند .معموال اين منابع عاري از آلوده كننده هاي فيزيكي و همچنين فاقد آلوده كننده هاي آلي هستند ،با اين وجود مشكل اصلي در بعضي از اين منابع وجود امالح محلول آهن و بي كربنات كلسيم بيش از حد است .هنگامي كه اين ابها در معرض هواي ازاد بيرون چاه قرار مي گيرند ،امالح مذكور اكسيد شده و ايجاد رسوب مي نمايند كه ممكن است رسوبات ايجاد شده باعث گرفتگي قطره چكانها شود .اين امر در صورت استفاده از آب منابع زير زميني در سيستم آبياري قطره اي بايستي مورد توجه قرار گيرد. )4منابع آب سطحي راكد اين منابع شامل استخر ها ،حوضچه هاي طبيعي ،مخازن سدها و درياچه ها مي باشد .در اين منابع آب جريان نداشته و هميشه در دسترس مي باشد .ولي ممكن است در طول فصل آبياري نوسانات شديدي در سطح آب ايجاد گردد .توصيه مي گردد اين امر از نظر هيدروليكي در برداشت آب از درياچه مورد توجه قرار گيرد . ظرفيت منبع با توجه به نياز آب آبياري بايستي به اندازه اي باشد كه در مواقع حداكثر مصرف سطح آب از حداقل عمق ورد نياز كمتر نگردد. از $نظر آلودگي در اين آبها ناخالصيهاي فيز$يكي معدني از قبيل شن ،سيلت و حتي رس و همچنين امالح محلول آهني دو ظرفيتي وجود ندارد ولي ناخالصي هاي آلي مثل خزه، جلبك ،برخي از جانوران آبز$ي كوچك و آثار $و بقاياي موجودات زنده در آن فراوان يافت مي شود .اين ناخالصي ها در $صورت عدم تصفيه ،خطر گر$فتگي قطره چكانها را افزايش مي دهد كه بايستي قبل از ورود به شبكه مورد تصفيه قر$ار گير$ند.  -5فاضالبهاي تصفيه شده: فاضالبها پس از تصفيه مي توانند به عنوان منبعي جهت تامين آب مورد نياز شبكه آبياري قطر$ه اي بكار $روند .در استفاده از $آنها بايستي كليه جنبه هاي كيفيتي آب آبياري مورد توجه قرار گير$دد.تا مشكالتي در رابطه با ايجاد گرفتگي در قطر$ه چكانها ،مسائل بهداشتي و بهم خوردن تعادل عناصر $غذايي براي گياه پيش نيايد. ث -كيفيت آب آبياري الف) كيفيت آب آبياري از نظر شوري و قليائيت و احتمال ايجاد مسموميت در گياه : توصيه مي شود قبل از استفاده از آب منبع مورد نظر ، كيفيت آن از $نظر شوري ‌،قليائيت و ايجاد مسموميت در گياه طبق روش پيشنهادي سازمان خوار بار $جهاني فائو را مورد ارز$يابي قرار $دهيد و در صورت مناسب بودن نسبت به اجراي پر$وژه آبياري اقدام نماييد . ب) كيفيت آب آبياري از نظر ايجاد گرفتگي در قطره چكانها و فيلتراسيون كليات ناخالصي هاي موجود در آب آبياري ممكن است باعث گرفتگي قطره چكانها به صورت فيزيكي ‌ ،شيميايي و بيولوژيكي شود .در گرفتگي فيزيكي ناخالصي هاي عمده آب شامل مواد معدني ( شن ‌،ليمون ‌،رس ) و مواد آلي ( موجودات زنده و آثار بقاياي آنها ) است .گرفتگي شيميايي در اثر روسوب گذاري حاصل از فعل و انفعاالت شيميايي در آب آبياري حاصل مي گردد .گرفتگي بيولوژيكي در اثر فعاليتهاي بيولوژيكي موجودات زنده در مجاري و منافذ قطره چكانها بوجود مي آيد . ج -فيلتراسيون رسوبگذاري ذرات جامد جدا سازي و تصفيه نا خالصي ها ي جامد معدني و آلي را فيلتراسيون مي نامند .انواع فيلتر مورد استفاده در فيلتراسيون عبارت اند از :فيلتر توري ،فيلتر سيكلون ،فيلتر شن و حوضچه هاي رسوب گير. معموال از فيلتر توري در كليه شبكه هاي آبياري استفاده مي شود ، فيلتر سيكلون براي جدا سازي ذرات جامد موجود در آب آبياري بكار مي رود‌،فيلتر شن براي جدا سازي ناخالصي هاي آلي و همچنين ذرات جامد كاربرد دارد .در صورتي كه آب آبياري حاوي ناخالصي هاي جامد زيادي باشد استفاده از حوضچه هاي رسوب گير قبل از پمپاژ توصيه مي گردد . رسوب گذاري شيميايي : رسوب گذاري شيميايي در قطره چكانها بيشتر وقتي اتفاق مي افتد كه آب آبياري مورد استفاده از منابع آب زير زميني باشد .علت اصلي آن عمدتا وجود امالح محلول بيش از حد ( آهن دو ظرفيتي و بي كربنات كلسيم ) در اين آبهاست .اصالح آب از نظر جلوگيري از رسوب آهن ( روش هوادهي ) مستلزم صرف هزينه زيادي بوده و در آبياري كاربردي ندارد .بنابراين استفاده از اين آبها در سيستم آبياري قطره اي ،اگر بيش از حد مجاز آهن دو ظرفيتي داشته باشد توصيه نمي شود ( .حد مجاز آهن دو ظرفيتي 5/1ميلي گرم در ليتر مي باشد ) اصالح آب از نظر جلوگيري از رسوب كربنات كلسيم با افزايش اسيد تجاري به آب آبياري ممكن است توجيه اقتصادي داشته باشد ،كه بايستي مورد بررسي قرار گيرد .براي تعيين پتانسيل آب براي ايجاد اين رسوب تعيين شاخص اشباع بر اساس متد ارائه شده در نشريه آبياري و زهكشي شماره 29فائو توصيه مي شود . اگر شاخص منفي باشد دليل بر مناسب بودن آب آبياري از جهت عدم ايجاد رسوب كربنات كلسيم در قطره چكانهاست .عالمت مثبت دليل ايجاد رسوب در قطره چكانهاست كه در اين حالت مي توان با افزايش اسيد به آب آبياري آنرا اصالح نمود .غلظت اسيد افزوده شده بر آب آبياري بايستي به حدي باشد تا با كاهش اسيديته آن عالمت شاخص را منفي نمايد .توصيه مي گردد قبل از استفاده از اين آبها با انجام آزمايشي روي نمونه اي از آن مقدار اسيد مورد نياز محاسبه و تعيين شود سپس با توجه به كل اسيد مورد نياز ، بررسي اقتصادي انجام و در صورت مقرون به صرفه بودن نسبت به اصالح و استفاده از آن اقدام گردد .در غير اين صورت استفاده از اين آب در شبكه آبياري قطره اي قابل توصيه نخواهد بود . رسوب گذاري بيولوژيكي چيست ؟ فعاليتهاي بيولوژيكي در مجاري و منافذ قطره چكانها ممكن است باعث گرفتگي آنها شود .چون عوامل زيادي در شدت فعاليت بيولوژيكي موثر $است بنابراين پتانسيل ر$سوبگذار$ي بيولوژيكي آب آبياري و گرفتگي قطره چكانها غير قابل پيش بيني مي باشد .كلر $ز$ني به آب آبياري يكي از راهاي عملي در $جلوگيري از فعاليتهاي بيولوژيكي و در نتيجه جلوگير$ي از گرفتگي قطره چكانهاست ،كه در صورت داشتن توجيه اقتصادي توصيه مي گردد. چ -شرايط اجتم$ائي -1مهارت و دانش ز$ارع : در منطقه اي كه قرار است سيستم آبياري قطر$ه اي احداث گردد بايستي تحصيالت و مهارت زارع در استفاده و نگهدار$ي از سيستم مورد توجه قرار گيرد ،تا در صورت نياز آموز$شهاي الزم قبل از نصب شبكه به زارع داده شود  -2فرهنگ زارع : زارع و كارگران مزر$عه ممكن است با توجه به اعتقادي كه به سنتهاي خود دارند به سادگي سيستم آبياري قطره اي ر$ا قبول نكنند .در $اين حالت بايستي قبل از احداث سيستم ‌،زار$ع و كارگران آبياري را براي پذيرش آن آماده كرد .اين كار با نشان دادن محاسن سيستم آبياري قطره اي در مناطقي كه قبال در آن سيستم آبياري قطره اي اجرا شده و همچنين با انجام امور ترويجي امكان پذير است .  -3گردش آب در روستا : به طور سنتي آب در روستاها ي كشور بين زارعين به طور نوبتي گردش داده مي شود .معموال هر 7الي 15روز نوبت آبياري زارع مي رسد .اين روش تقسيم آب با احداث سيستم آبياري قطره اي كه در آن معموال دور آبياري كم است مغايرت دارد ..اين موضوع قبال بايد مورد بررسي قرار گرفته و مسئله به نحوي حل گردد .تغيير برنامه گردش آب و يا استخر ذخيره آب و همچنين يكپارچه سازي اراضي زارعين از راه حلهاي رفع اين مشكل مي باشد .  -4شر$ايط اقتصادي براي انتخاب سيستم آبياري قطره اي بايستي با توجه به ارزش آب ‌،محصول ‌،هزينه هاي اوليه نصب سيستم ،هز$ينه هاي كارگري و بررسي اقتصادي در مقايسه با ساير روشها ي آبياري قابل اجر$ا در محل انجام و در صورت داشتن توجيه كافي روش آبياري قطر$ه اي انتخاب گردد .ضمنا با بررسي هزينه هاي كارگر$ي ميز$ان اتوماتيك نمودن سيستم نيز $مشخص ميگردد . فصل سوم داشتن چه اطالعاتي در طراحي الزامي است ؟ نقشه هاي مورد استفاده در طرحنقشه هاي عمومي طرح : در $اين نقشه بايد محدوده طر$ح مشخص شده و در $آن محل عبور جاده ها ،لوله هاي آب ‌،مسير عبور سيمهاي برق ‌، محل چاهها ،مخاز$ن آب ،تاسيسات و .....مشخص شود داشتن چه اطالعاتي در طراحي الزامي است ؟ نقشه توپو گر$افي : جهت مشخص شدن ميزان شيب در اراضي باالي 100هكتار ( و در صورت زياد بودن شيب در اراضي زير 100هكتار ) كه در آن خطوط تراز با اختالف نيم متري ترسيم مي شود نقشه پروفيل طول مسير لوله اصلي و نيمه اصلي طرح : اين نقشه در اراضي كه داراي توپوگرافي نا منظم هستند براي انجام محاسبات هيدروليكي شبكه اصلي ضروري است .در صورت مسطح بودن زمين و يا داشتن شيب يكنواخت تهيه نقشه پروفيل مسير لوله اصلي الزامي نيست . داشتن چه اطالعاتي در طراحي الزامي است ؟ نقشه هاي خاكشناسي : اغلب بر$اي پر$وژه هاي باالي 100هكتار توصيه مي گردد .براي بدست آوردن يك سري اطالعات از قبيل سري خاكها ‌،بافت ،نفوذپذيري ،عمق اليه محدود كننده نفوذ ريشه و آب ،ميز$ان گچ ،آهك ،شوري و قليائيت خاك ،ميزان سنگر$يزه ،حاصلخيزي و عمق سفر$ه هاي زير$ زميني مي باشد . داشتن چه اطالعاتي در طراحي الزامي است ؟ -اطالعات مربوط به كيفيت آب آبياري : تجزيه هاي مورد نياز آب آبياري براي استفاده در سيستم آبياري قطره اي به شرح زير است تعيين مقدار امالح محلول در آب آبياري ،سختي آب ،مواد جامد معلق در آب ،كل امالح محلول ( )TDSيا هدايت الكتريكي ،نياز اكسيژن بيولوژيكي آب ( ، ) BODنياز اكسيژن شيميايي آب (( )CODاگر منبع آب فاضالبها هستند ) ،مواد آلي ،ميكرو ارگانيسم ها ‌،آهن ،اكسيژن حل شده ،سولفيد هيدروژن ، باكتريهاي آهن ،باكتري هاي احيا كننده سولفات ،اسيديته . داشتن چه اطالعاتي در طراحي الزامي است ؟ اطالعات هواشناسي :اين اطالعات شامل در$جه حرارت ‌،نم نسبي ‌،سر$عت باد ‌،ساعات آفتابي يا درجه ابري بودن هوا ‌،ميز$ان بارندگي و شدت تبخير مي باشد .اطالعات هواشناسي ماهيانه براي حداقل يك دوره 10ساله بر$اي تعيين نياز $آبي با دقت قابل قبول كافي خواهد بود . داشتن چه اطالعاتي در طراحي الزامي است ؟ اطالعات زراعياطالعات زراعي مورد نياز عبارت اند از:$ نوع محصول مورد كشت ،نقشه كاشت ( در $زر$اعت فاصله كاشت و جهت رديفهاي كشت و در باغات فاصله كاشت در$ختان ) ،تاريخ كاشت و برداشت ‌،سن درخت ( نياز $آبي ) ‌،سطح سايه انداز آسمانه گياه در طول رشد ، عمق ريشه و .... ضوابط فني هيدروليكي طرح آبياري قطره اي به طور كلي در طراحي شبكه آبياري قطره اي كليه ضوابط فني و هيدروليكي با در نظر گرفتن جنبه هاي اقتصادي بايد مورد توجه قرار داد الف -$ظرفيت شبكه بايد به نحوي طراحي شود تا نياز آب آبياري گياه مورد نظر را در موقع حداكثر مصرف به طور كامل تامين كند. ب EU -يا يكنواختي توزيع آب ( خروجي قطره چكانها ) در كل سطح در حد قابل قبول باشد. ج -يكنواختي فشار $آب بايد در حدي باشد كه با در نظر گرفتن يكنواختي ساخت قطره چكانها و طرز $آرايش آنها ،درصد يكنواختي توزيع آب قطره چكانها حفظ شود د -قطر لوله هاي فرعي و ر$ابط ( با در نظر گرفتن افت مجاز ) كوچكترين مقدار انتخاب شود و -شبكه طوري طراحي شود كه كمترين ميزان لوله هاي اصلي ‌،فرعي ‌،التر$ال و ...در آن به كار برده شود. چه كارهايي مي توان جهت كاهش ميزان لوله هاي مصرفي انجام داد ؟ -1در كشتهاي ر$ديفي صيفي جات و امثال آن كه فاصله رديفها كمتر $از 3متر $است با تغيير $فواصل كشت از هر$لوله فر$عي جهت آبياري دو رديف استفاده كنيم -2در $درخت كاري با فاصله رديف بيش از 4متر $جهت افز$ايش سطح خيس شده و ر$شد بهتر ريشه در صور$ت اقتصادي بودن طرح به جاي استفاده از دو لوله فرعي از روشهاي زيگزاكي ،لوپ ‌،يا استفاده از قطره چكانهاي چند تايي در جهت كاهش لوله ها توصيه مي شود .  -3استفاده از لوله هاي رابط دو طرفه در مقايسه با لوله هاي رابط يك طرفه مي تواند طول لوله ها را به نصف كاهش دهد .البته در اين روش بايد دبي لوله افزايش يابد كه اين امر با افزايش قطر لوله كه نتيجه آن افزايش قيمت لوله است ممكن مي شود .اما به طور تجربي ثابت شده كه استفاده از لوله هاي دو طرفه ار$زانتر و بهتر است . -4استفاده از لوله هاي تلسكوپي و ... عوام$ل مقدماتي موثر در انتخاب قطره چكانها الف( PW -سطح خيس شده ) : استفاده از قطره چكانهايي با دبي 4تا 12ليتر در ساعت براي مكانهاي كه سطح خيس شده زيادي نياز داريم ( باغات) استفاده از قطره چكانهايي با دبي1تا 4ليتر در ساعت براي مكانهاي ت ،فاصله قطره كه سطح خيس شده كمي نياز داريم ( صيفي جا ‌ چكانها نزديك است ) ب -كيفيت آب آبياري و انتخاب قطره چكان مناسب : در آبهاي نا مطلوب قطره چكان مقاوم در مقابل گرفتگي و يا قطره چكان خود شستشو دهنده و يا از قطره چكانهاي معمولي قابل شستشو استفاده شود ج -توپوگرافي زمين : در زمينهاي ناهموار با شيب زياد از قطره چكانهايي كه قابليت تنظيم فشار دارند ويا قرار دادن لوله هاي فرعي روي خط تراز ( با شيب ك ‌م ) واستفاده از فشار شكن . نوع گياه : گياهان صيفي :قطره چكانهايي با دبي كم ،ارزان ‌،داخل لوله و محكم باشد درختكاري :قطره چكانهايي با دبي زياد و يا چند شاخه اي زراعت نيشكر :كه در موقع برداشت محصول مزرعه آتش زده مي شود استفاده از لوله هاي فرعي سوراخ دار يك بار مصرف توصيه مي شود . از امروز به فكر فردا باشيم مهندسان آينده كشور چه راهي ر$ا بر$اي آبياري انتخاب مي كنند ؟ آيا پيشرفت سيستمهاي آبياري متوقف خواهد شد ؟ روشهاي آبياري ارائه شده در آينده چه خصوصياتي را بايد دارا باشند ؟ و.... آبياري دنياي جديد آبياري ثقلي چيست و چه مزايايي دارد ؟ آبياري ثقلي بهتر است يا آبياري قطره اي ؟ آبياري نواري بهتر است يا آبياري قطره اي و ثقلي ؟ آبياري تراوا چيست ؟ آبياري بابلر چيست ؟ سوپر جاذبه چيست و تا چه حد در جذب و نگهداري آب و مواد غذايي موثر هستند و مي توانند در كاهش ميزان مصرف آب نقش داشته باشند ؟ آيا سوپر جاذبه را مي توان به عنوان يك روش آبياري معرفي كرد ؟ مزاياي آبياري قطره اي ثقلي اين سيستم نه نياز به پمپاژو نيروي الکتريسيته دارد و نه نياز به مديريت متبحر و گران قيمت .نه سرمايه اوليه زيادي را طلب مي کند و نه ارزبري دارد .از همه مهمتر مشکل گرفتگي قطره چکانها نيز در آن برطرف شده است يعني اين سيستم نه تنها مزاياي سيستم کالسيک قطره اي قبلي را دارد ،بلکه تمامي معايب اين سيستم را نيز برطرف مي کند .بزرگترين مزيت اين سيستم ساخت قطره چکانهايي است که قطر آنها نسبت به سيستم کالسيک قطره اي قبلي از 150ميليمتر به 1500ميليمتر افزايش يافته و به يکباره تمام مشکالت قبلي را حل نموده است .به نحوي که در اين سيستم ديگر نياز به انرژي برق نبوده و سيستم پر فشار قبلي به يک سيستم لوله بدون فشار تبديل شده و با ازدياد قطر روزنه ،مشکل سيستم از نظر رسوب مواد شيميايي و بسته شدن روزنه ها نيز برطرف گرديده است .مهمترين مزا ياي عمده اين قطره چکان در مقايسه با قطره چکانهاي موجود عبارتند از : مزاياي آبياري قطره اي ثقلي استفاده از فشار پايين با کنترل دبي تخليه قطره چکان -1 -2مقطع بز$رگ عبور آب و در نتيجه کاهش حسا سيت نسبت به گر$فتگي قطره چکان نصب ساده و راحت با توجه به فشار پايين سيستم -3 -4آب بندي کامل سيستم با توجه به فشار $پايين سيستم -5خنثي ساز$ي اثر $دما در ميز$ان تخليه قطره چکان -6تغييرات مجاز در $ميز$ان تخليه با توجه به نوسان فشار مزاياي آبياري قطره اي ثقلي عالوه بر آبياري مزارع بزرگ با استفاده از پکيچهاي آبياري قطره اي ثقلي مي توان باغات کوچک ،گلخانه ها و فضاي سبز را به راحتي و با استفاده از هزينه کم تحت پوشش آبياري قطره اي قرار داد . در يک جمع بندي مي توان گفت که اين سيستم از نظر اقتصادي بسيار مقرون به صرفه بوده وبا حذف پمپاژ در اين سيستم بطور کلي : هزينه اوليه ثابت کاهش مي يابد هزينه انرژي در مدت بهره برداري حذف مي شود هزينه بهره برداري و نگهداري پايين مي آيد . استفاده از فشار پايين ( 5/1متر ارتفاع آب ) و در نتيجه کاهش حساسيت نسبت به گرفتگي قطره چکان .نصب ساده و آسان با توجه به فشار پايين سيستم امکانپذير است . آبياري ثقلي و معايب آن با همه مزايائي كه دارد و برتريهائي كه به ظاهر نسبت به آبياري قطره اي دارد اين روش فقط در جاهايي كه در كنار رودخانه باشد ( نياز به پمپ كردن آب نباشد ) يا امكان پمپ آب نباشد از اين روش استفاده مي شود .اين روش به علت ثقلي بودن نيرو آب فقط در اراضي شيب دار كه پستي و بلندي در آن وجود نداشته باشد استفاده مي شود كه اين خود از معايب اين سيستم به حساب مي آيد .نداشتن يكنواختي آبياري از ديگر معايب آن است .اين روش در بعضي از شهر هاي ايران توسط شركت كارآب اجرا و يا در دست اجرا است ولي تا كنون اين سيستم در استان خراسان نصب نشده است لوله هاي تراوا يا آبياري تراوا در اين روش آب توسط لوله هايي كه خاصيت تراوش دارند در كنار ريشه قرار مي گيرند و توسط نيروي ماتريك خاك آب از لوله به سمت خاك كشيده مي شوند در واقع همان آبيار$ي قطره اي با لوله هاي اسفنجي مانند است كه بيشتر در كشور$هاي خارجي و در ورزشگاهها و يا هوا دهي استخرها استفاده مي شود البته روي اين سيستم آبيار$ي كه لوله هاي آن در عمق حدود cm 80دفن مي شوند تحقيقاتي در ايران انجام شده است اما به دليل معايبي كه اين روش داشت از $جمله ورود ر$يشه به درون لوله و در نهايت تركيدگي لوله و پايين بودن كيفيت لوله هاي توليد شده موجود در ايران ،تحقيقات با شكست مواجه شد آبياري نواري (لوله هاي سوراخ دار) كه بر$اي گياهان رديفي از $جمله چغندر $مي باشد و جزو تكنولوژي بروز $دنيا محسوب مي شود و روز به روز بر پيشرفت اين سيستمها افزوده مي شود .قطره چكانها در اين سيستم داخل لوله قرار دارد كه به آن پالك آبياري يا روزنه مي گويند و امروزه بيشتر $ر$وي كاهش گرفتگي و دبي مناسب آنها كار $مي شود .راندمان آبياري اين روشها ( آبياري ميكرو ) باالي % 90مي باشد . آبياري بابلر در اين روش آب توسط بابلر يا پاشنده هاي كم فشار به صورت جريان آرام و پيوسته خار$ج مي شود اين روش بر$اي آبياري درختاني كه فاصله آنها زياد است مناسب مي باشد .همچنين براي آبهاي با امالح زياد كه خطر گرفتگي قطره چكان وجود دار$د در $صورت عدم وجود خطر شوري خاك يا كاهش محصول ،استفاده از $اين روش توصيه مي گردد .به منظور $آبياري درختاني مثل پسته ،انار ،نخل‌، مركبات ،در جايي كه آب داراي غلظت امالح باشد به جاي قطره چكان از $اين روش استفاده مي شود .در $اين ر$وش عالوه بر صرفه جويي در مصرف آب مساله گر$فتگي قطره چكانها نيز ديگر $وجود ندارد سيستم آبياري آبفشاني در $آبياري به ر$وش آبفشاني آب به صورت جت ،مه و يا قطرات بسيار ريز از خروجي هايي كه روي لوله نصب مي شود خارج و در يك دايره كامل و يا قطعاتي از دايره پخش مي شود .از اين ر$وش كه بيشتر براي آبياري فضاي سبز استفاده مي شود و اخيرا هم براي آبيار$ي درختان ،آب با ميز$ان دبي كم پاي درختان ريخته مي شود .ميكرو جتهاي ( آبپاشها ) اين سيستم مي توانند در آبهايي با امالح زياد بدون گر$فتگي كار كنند سوپر جاذبه ها جدیدترین شیوه آبیاری برای مناطق خشک است که به کمک آن می توان تا 50درصد مصرف آب آبیاری را کاهش داد و ضمنا از شویش کودهای محلول در آب و آلودگي آبهاي زيرزميني جلوگیری کرد. سوپر جاذبه در خاک ،آب را همراه با کودهای محلول در آن ،جذب کرده و بنا بر تقاضای ریشه در اختیار آن قرار می دهد .لذا این روش به تنهایی و یا در کنار سایر روش های نوین آبیاری ،اگر بر اساس داده هاي پژوهشی و به درستی پیاده شود و تداوم یابد ،می تواند ایران را از فجایع خشکسالی و زیست محیطی از یک سو ،و از وابستگی شدید غذایی و رهایی از بحران اشتغال از سوی دیگر، برهاند و انقالبی در کشاورزی و اقتصاد ایجاد کند. بهترين سيستم آبياري انواع آبيار$ي ميكرو ( نواري ،قطره اي ) جديدترين سيستم آبيار$ي معرفي شده به دنياي آبياري محسوب ميشود و تا كنون هيچ سيستم آبياري كه بتواند جايگز$ين اين سيستم شود معر$في نشده است و امروزه بز$رگترين شركتهاي دنيا توان خود ر$ا روي توليد قطره چكانهاي جديدي با فشار و دبي ثابت ( در $تمام طول مسير و همچنين پستي و بلندي ها ) معطوف كرده اند . چه طور متوجه شويم كه طر$احي ما يك طراحي صحيح بوده و خر$وجي قطره چكانها با هم برابر است ؟ با استفاده از $ر$اه تجربي ،يعني با قرار $دادن يك ظرف ( فرضا 4يا 5ليتري ) زير هر يك از قطره چكانها . البته اگه الترالها و قطره چكانها رو سطح زمين است بايد زير هر قطره چكان ر$ا كند و ظرف را در گودي قرار $دهيم تا نتيجه مناسب را ببينيم . آبياري به صورت خطي و نقطه اي طراحي سيستم آبياري قطره اي براي باد شكنهاي يك مزرعه منابع مورد استفاده اصول و مباني طراحي شبكه آبياري قطره اي مهندس بيوك صحاف امين ،دكتر علي اصغر فرشي انتخاب روشهاي آبياري در $كشاورزي تر$جمه :عبدالمجيد لياقت ،آرش ذاميادي پروژه آبياري مزرعه شهيد مطهري شر$كت كشت و صنعت جوين مقاالت ترجمه شده موجود در اينترنت http://www.sabzara.com/Irrigation.htm http://hamid1ir.persianblog.com/ AMOUZESH/J/poudman_gol .htm منابع انگليسي mafnet/schools/activities/swi/swi965 ag.ndsu.edu/pubs/plantsci/hortcrop/ae889w. ction http://edis.ifas.ufl.edu/index.html http://www.cnph.embrapa.br/tecnologias/eng پايان