آشنایی با منابع و روش های تامین مالی توسعه موقوفات

صفحه 1:
بسم الله الرحمن الرحیم کارگاه دانش افزایی آشنایی با منابع و روشهای تامین مالی توسعه موقوفات دکتر حجت الّه عبدالملکی عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق علیه السلام 

صفحه 2:
آشنایی با منابع و روشهای تامین مالی توسعه موقوفات فهرست مباحث: 7 تامین مالی توسعه موقوفات؛ مضمون و ضرورت 7 تامین مالی اوقاف؛ چالشها و فرصتها 7 موضوعات فقهی در تامين مالی توسعه موقوفات 7 مبانی تامین مالی پروژه در نظام مالی متعارف 7 مهندسی مالی اسلامی ابزارها و روشهای سنتی تامین مالی توسعه موقوفات ابزارها و روشهای نوین تامین مالی توسعه موقوفات مروری بر تجربیات کشورهای منتخب ۲ ۷ > 

صفحه 3:
۳ 5 اس د م ا تامین مالی توسعه موفوفات؛ مضمون و ضرورت: الف) منظور از تامین مالی توسعه موقوفات 7 فراهم نمودن منابع مالی و طراحی نظام و فرآیندهای سرمایه گذاری جهت توسعه دارایی های موقوفه موجود و يا ايجاد موقوفات جدید. ب) ضرورت مساله 7 گسترش روز افزون مسائل اقتصادی و پیچیدگی های آن؛ 7 نقش بخش اوقاف و دارایی های وقفی در توسعه اقتصادی؛ 7 لزوم برآورده شدن مقاصد شارع مقدس و واقف؛ 

صفحه 4:
تامین مالی توسعه موقوفات؛ مضمون و ضرورت ب) ضرورت مساله (ادامه) 7 ارزش سرمایه های بخش اوقاف ایران: حدود ۵۰۰ هزار میلیارد تومان؛ 7 سرمایه مورد نیاز: حدود ۵۰۰ هزار میلیارد تومان؛ 7 بازدهی انتظاری: (به ازای 6/۱۵ ۰ هزار میلیارد تومان؛ (بودجه عمومی دولت در سال ۹۲: ۲۳۰ هزار میلیارد تومان) 

صفحه 5:
این مالی اوقاف؛ چالشها و فرصت الف) فرصتها: 7 الف-۱) اوقاف. بخش سوم اقتصاد؛ 7 الف-۲) گسترش گرایشهای معنوی جوامع اسلامی و غير اسلامی؛ 7 الف-۳) توجه به موضوع اوقاف در جوامع اسلامی و غیر اسلامی؛ الف-4) بخش اوقاف. به عنوان زمینه ای بکر و فوق العاده برای تحرکات مالی و سرمایه ای؛ 7 الف-۵) گسترش روز افزون نظام مالی اسلامی در سطح کشورهای اسلامی و جهان؛ الف-۱) موفقیتهای اخیر: نوید بخش آینده ای درخشان تر؛ 

صفحه 6:
تامین مالی اوقاف؛ جالشها و فر صتها(ادامه)| ب) چالشها: 7 ب-ا) مسائل و رویکردهای فقهی: 0 خطر وقوع در رباء " لزوم رعایت مقاصد واقف و .... > ب-۲) چالشهای مدیریتی؛ 7 ب-۲) چالشهای نظارتی؛ 7 ب-<؟) ضعف های قانونی؛ 7 ب-۵) ضعف های نهادی؛ ب-) نیاز به توسعه منابع انسانی؛ 

صفحه 7:
موضوعات فقهی در تامین مالی توسعه موقوفات احکام 7 ابراز با هرچیزی که دلالت بر آن کند. 7 در لزوم قصد قربت در آن, اختلاف وجود دارد. 7 در وقف خاص. قبض از سوی موقوف علیه. شرط صحت است. (تا قبل از قبض. واقف می تواند رجوع کند), لزوم تابید (دائمی بودن حبس)- (بنا پر اجماع) 7 لزوم بقا عین. 7 عدم اجازه تغییر واقف در کیفیت وقف. در صورت عدم تعیین متولی. نوبت به حاکم شرع می رسد 7 جواز استفاده از موقوفه مسجدی که خراب شده يا نیاز به آن موقوفه ندارد- در مسجد دیگر, و يا در ساير امور خير. 

صفحه 8:
موضوعات فقهی در تامین مالی توسعه موقوفات (ادامه) ب) سوالات فقهی در تامین مالی توسعه موقوفات: 7 آیا وقف پول مجاز است؟ آيا وقف اوراق بهادار مجاز است؟ 7 آیا استفاده چند بعدی از موقوفات مجاز است؟ 7 در چه شرایطی تغییر متولی مجاز است؟ در چه مواردی تغییر کاربری موقوفه مجاز است؟ 7 در چه شرایطی وقف مدت دار مجاز است؟ 

صفحه 9:
موضوعات فقهی در تامین مالی توسعه موقوفات (ادامه) پاسخ اجمالی به سوالات: 7 آیا وقف پول مجاز است؟ جواب: 7 فقهای مخالف: مجاز نیست. چون عین آن باقی نمی ماند. - فقهای موافق: مجاز است. چون هدف واقف. وقف مالیه است و باقی نماندن عين پول اولیه مهم نیست؛ زیرا اصل مال باقیست. 

صفحه 10:
موضوعات فقهی در تامین مالی توسعه موقوفات (ادامه) پاسخ اجمالی به سوالات: 2 -۲) آیا وقف اوراق بهادار مجاز است؟ جواب: - نظر موافقین: مجاز است. زیرا اوراق بهادار: از مصادیق مال هستند و قابلیت انتفاع مستمر از آنها وجود دارد. 

صفحه 11:
موضوعات فقهی در تامین مالی توسعه موقوفات (ادامه) پاسخ اجمالی به سوالات: -۳) آیا استفاده های چند بعدی از اموال موقوفه مجاز است؟ جواب: - موافقين: در صورتيكه 7 اولا: نیت اولیه واقف تامین شود و - ثانيا: استفاده در ابعاد دیگر منافی و متناقض با نیت اولیه واقف نباشد و ‎WE‏ مشروع باشد. مجاز است. 

صفحه 12:
موضوعات فقهی در تامین مالی توسعه موقوفات (ادامه) پاسخ اجمالی به سوالات: 7 -4) در چه شرایطی تغییر متولی مجاز است؟ جواب: - به نظر می رسد در صورتیکه با حضور متولی فعلی. نیت واقف تامین نشود. حاکم شرع اجازه دارد متولی را عوض کند. 

صفحه 13:
موضوعات فقهی در تامین مالی توسعه موقوفات (ادامه) پاسخ اجمالی به سوالات: ۵-۰) در چه مواردی تغییر کاربری موقوفه مجاز است؟ جواب: برخی از موارد که برخی فقها اجازه داده اند: - موقوفه خراب شود (امکان برگرداندن آن وجود ‎CAEL ABI‏ - موقوفه از حالت انتفاع خارج شود. - انتظار برود كه با شرايط موجود. از حالت انتفاع خارج شود. - (در مورد وقف خاص): بروز اختلاف شدید بین صاحبان موقوفه. به نحوی احتمال تلف مال یا جان برود. 

صفحه 14:
موضوعات فقهی در تامین مالی توسعه موقوفات (ادامه) پاسخ اجمالی به سوالات: * -) در چه شرایطی وقف مدت دار مجاز است؟ جواب: - دلائل ارائه شده برای تابید در وقف. اجماع است. و دلیل نقلی و روایی وجود ندارد. (امکان و احتمال تجدید نظر) 7 شاید بتوان با قاعده حبس, نتایج مورد انتظار از وقف موقت را به دست اورد. 

صفحه 15:
آشنایی با منابع و روشهای تامین مالی توسعه موقوفات تحلیل نظری روشهای تامین مالی توسعه موقوفات * مبانی تامین مالی پروژه در نظام مالی متعارف + مهتدسى مالى اسلامى ابزارها و روشهاى سنتى تامين مالى توسعه موقوفات 7 ابزارها و روشهاى نوين تامين مالى توسعه موقوفات 

صفحه 16:
مبانی تامین مالی پروژه در نظام مالی متعارف (دابّ) الف) مدیریت سبد دارایی؛ ضرورتی در مدیریت مالی بنگاه. 7 مفهوم سبد دارایی: ترکیب انواع دارایی های واقعی و اسمی در مجموعه دارایی های بنگاه اقتصادى. معیارهای تعیین ترکیب دارایی ها: سوددهی (بازدهی مالی): عاملی مثبت. 7 ریسک: عاملی منفی. ۲ درجه نقدشوندگی: عاملی مثبت. مدیریت بنگاه, با تعیین ترکیب بهینه ای از سوددهی, ريسك و درجه نقدینگی. مجموعه دارایی های خود را تعیین و اداره می کند. 

صفحه 17:
مبانی تامین مالی پر وژه در نظام مالی متعارف (ادامه) ب) روشهای متعارف تامین مالی : 5 استقراض: ۳ استقراض از مردم» ۲ استقراض از ساير بنگاهها ۲ استقراض از دولت. ۲ استقراض از نهادهای مالی بین المللی 7 «دولتهای خارجی. بانکهای بین المللی. نهادهای مالی و ...) 

صفحه 18:
مبانی تامین مالی پروژه در نظام مالی متعارف (اداما) ب) روشهای متعارف تامین مالی (ادامه): مشارکت: سرمایه گذاری ‎(lott Orcture) S220‏ انتشار اوراق سهام (تشکیل شرکت سهامی). تبدیل به اوراق بهادار نمودن دارایی ها ss 8. ‏لا‎ 

صفحه 19:
مبانى تامين مالى بروزه در نظام مالى متعارف (ادامه)| ب) روشهاى متعارف تامين مالئ (اداهه): ل استفاده از مشتقات: تعریف مشتقات: ابزارهایی برای مدیریت ریسک هستند. انواعی از قراردادهای مالی هستند که ارزش آنها. مشتق از ارزش دارایی پایه است. مهندسی مالی (طراحی ابزارهای جدید) 

صفحه 20:
مبانى تامين مالى بروزه در نظام مالى متعارف (ادامه)| ج) روشهای ارزیابی مالی طرج شائ توسعه و سرمايه كذارى: ارزيابى بازدهى (سود): ۶ شاخص ارزش خالص فعلی (06۳0)): < شاخص نرخ بازدهی داخلی (10868): ل ارزيابى ریسک: < شاخص های مربوط به محاسبه سود انتظاری براساس روشهای آمار و احتمال ل ارزیابی درجه نقدینگی: * شاخص دوره بازگشت سرمایه. 

صفحه 21:
۱ مهندسی مالی اسلامی؛ بانی و ابزارها الف) تعریف: شاخه ای از علم اقتصاد اسلامی» 7 وظیفه آن. معرفی و ارزیابی انواع قراردادها و رویه مالی جدید. به لحاظ تطابق با شرع مقدس اسلام (و میزان بازدهی و ریسک آنها؛ طراحی ابزارهای جدید برای تامین منابع مالی از سلایق مختلف؛ ب) ضرورتا: - پیچیدگی های مالی و اقتصادی معاصر و نیاز به ابزارها و رویه های مالی جدید در جوامع اسلامی (که در عصر معصومین علیهم السلام و جود نداشته اند) 

صفحه 22:
مهندسی مالی اسلامی؛ مبانی و ابزارها یاس | ج) قاعده اساسی در مهندسی مالی اسلامی: " اصل اباحه عامه: (كل شی, لک حلال حتیر تعلم انه حرام) براساس اين قاعدهء قراردادهاء اببزارها و رویه های جدید مالی همگی مجاز هستند» مگ اینکه به دلیلی ثابت شود مخالف با شررع هستند. 

صفحه 23:
مهندسی مالی اسلامی؛ مبانی و ابزارها (ادامه) د) قواعد کنترلی در مهندسی مالی اسلاسی: < نهی از ربا: معاملات جدید؛ نباید دارای ماهیت ربوی باشنده 7 نهى از غرر: (غرر عبارت است از نوعى جهل ذاتی و غیر متعارف) معاملات جديدء نباید دارای ماهیت غرری باشنده ‎gb <‏ از ضرر: معامالات مالی جدید؛ نباید باعث ضرر و زیان هیچیک از طرفین شوند؛ 7 نهی از اکل مال به باطل: ‎wd‏ آنچه ارزش و مالیت : ( 

صفحه 24:
مهندسی مالی اسلامی؛ مبانی و ابزارها وی د) يتى از محصولات جدید در تامین مالی اسلامی: ‎(Gubuk) S Ge‏ - مبنا: تبديل به اوراق بهادار نمودن دارایی ها ‎(seviriizaiva)‏ ‏- مفهوم تبدیل به اوراق بهادار نمودن دارایی ها: تحمیع و انتقال مطالبات به یک محموعه سهام ( اوراق بهادار ) که قابلیت فروش به سرمایه گذاران را داشته باشد. - توجه به واقعی بودن دارايى اوليه ( شرکت بنگاه اقتصادی و ...) 

صفحه 25:
مهندسی مالی اسلامی؛ مبانی و ابزارها یاس | ‎ee‏ صکوک براساس قرارداد اولیه: گواهی مالکیت دارایی اجاره داده شده. گواهی بهره برداری از منافع یک دارایی» گواهی خرید نسیه, گواهی مضاربه. گواهی مزارعه. گواهی مساقات. گواهی استصناع ‎ ‎ 

صفحه 26:
ابزارها و روشهای سنتی تامین مالی موقوفات | 9 افزودن موقوفات جدید؛ لا استقراض؛ اجاره بلند مدت؛ اجاره دو بخشی؛ ل فروش اقساطى؛ ل اجاره؛ ل مضاربه؛ لا مشاركت؛ ل اجاره بلند مدت؛ ‎eee a‏ 

صفحه 27:
منابع و روشهای نوین تامین ‎Sho‏ موقوفات انتشار اوراق سهام: ‎A‏ سهام محصول ‎x‏ سهام مشارکت ‏سهام اجاره ‎a‏ ابزارهاى مهندسى ‎Slo‏ اسلامى: ‎ 

صفحه 28:
منابع و روشهای نوین تامین مالی موقوفات (ادامه) یکی از ابزارهای مهندسی مالی اسلامی تبدیل به اوراق بهادار نمودن دارائیها؛ («صادد مدع 5) - استفاده ازانواع صکوک. انواع صكوك سرمايه كذارى قابل استفاده در تامين مالى توسعه موقوفات: ۰ صکوک تبرعی سرمايه كذارى اوقاف (00008/08) ‎x‏ صکوک انتفاعی سرمایه كذارى اوقاف ‎POO)‏ انتفاعى سرمايه كذارى اوقاف 0 7 

صفحه 29:
منابع و روشهای نوین تامین مالی موقوفات (ادامه) :)00009108( ‏صكوك (اوراق) تبرعى سرمايه كذارى اوقاف‎ .١ ‏بدون بازدهى براى سرمايه كذار و صرفا با نيت تبرع (كمك به‎ fig ‏انتشار‎ ‏وقف)؛‎ PO ‏اوراق) انتفا مایه گذاری اوقاف‎ x ‏انتشار اوراقی دارای بازدهی برای سرمایه گذار و بدون نیت تبرع؛‎ ۳ اوراق تبرعی- انتفاعی سرمایه گذاری اوقاف (06۳)069168): انتشار اوراقی با اهداف مشت رکث تبرع - انتفاع؛ 

صفحه 30:
مقدمه ای بر اوراق وقف با ماهیت تبرعی - انتفاعی 

صفحه 31:


صفحه 32:
امین مالی اوقاف با بهره گیری از نبات ت رکیبی انتفاعی- تبرعی مومنین ۱. محدودیت منابع مالی مومنین؛ ۲. فرهنگ دوگانه مومنین معاصر؛ ۳ اعتقاد به برکت با مشارکت در امور خیربه؛ 

صفحه 33:
۱. ارزیابی اقتصادی طرح پیشنهادی: ۱ - محاسبه سرمایه مورد نیاز؛ - محاسبه نرخ بازدهی؛ - تعیین سطح انواع ریسک های طرح؛ تستیین‌سهمبسهینه اوقافاز بازدهی)نتظایی‌طرح سرملیه ,© گذاری؛ ببرپخشتسبر عی پبسهم ب از دهی‌پسرمایه گنارلن 6 اقتصادی, اجتماعی و فرهنگی) 

صفحه 34:


صفحه 35:
‎.١‏ تعيبن ماهیت قرارداد: ‏- عقود مبادلاتی با شرط ضمن عقد (جعاله؛ اجاره؛ فروش اقساطی و ...؛ ‏- عقود مشار کتی با شرط ضمن عقد (مضاربه. مشار کت. مزارعه و ...؛ ‏- شرط: هبه (وقف- اختصاص با ...) بخشی معین از بازدهی توسط سرمایه گذار جهت امور خیریه؛ ‏:تنظيم مترقرارداد .© ‏نلنواع طرح هاو تبرعى للمنتفاعى © ‎ ‎ 

صفحه 36:
طرح انتفاعی روی عرصه وقفی ‏ عرصه وقف- اعیان غیروقف طرح انتفاعی روی عرصه غیر وقفی سح مشارکت اوقاف با سرمایه گذاران طرح وقفی روی عرصه وقفی > عرصه وقف- اعیان وقف (سبیل_خشیاز مره برلیولقفی ا همان‌سرمایه گنار) 

صفحه 37:
۱. تعیین آورده بخش اوقاف: ‎Q‏ متصرفی کح اعيان ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 38:
۲ تعریف و ارزیابی پروژه: لا انتفاعی سب براساس الگوی ارزیابی :پروژه های اوقاف 

صفحه 39:
۳ تعیین ماهیت قرارداد بین اوقاف و سرمایه گذاران: ‎a‏ پروژه های وقفی تسه ‏موقوفه جدید ‏ایجاد مي ۵ ‎ ‎ ‏لا پروژه هاى غير وققى بم ‏موقوفه جديد ایجاد نمی شود ‎ ‎ ‏صلح و وقف (طبقااكوىاورلقوقفىمتعار فل ‏سايرا قوهااة ‏عقود مشاركتى- (... شر کنتمضاربه. مزارعه و) ‏عقود مبادلاتی- ‎ ‎ ‏لجاریه لجاره بسه شرط تسملیکو) تسس ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 40:
۶ تعیین سهم اولیه (مستقیم) اوقاف از پروژه (يا عواید آن) *سهم از دارایی (ملک): 09 *سهم از سود: ‎u‏ ‏*ت ررکیبی: ‎Ota‏ ۵ تعیین 5 4 تعبین سهم تبرعی سرمایه گذاران از پروژه (با عواید آن) *سهم از دارایی (ملک): ظ) *سهم از سود: ۲ *ت رکیبی: ‎Ot+b‏ 

صفحه 41:
7 تعیین نیت تبرعی سرمایه گذاران: ‎Q‏ وقف سب کمک به احداث موقوفه جدید. با قصد مشخص ‎ ‏لا کمک به توسعه سایر موقوقات ‏ |كمكبه نينولقففعلى- تت ‏مشاويكتهر توسقة مساير- ‎ ‎ ‏لا سایر نیات خير وسكي مهد ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 42:
A ۲ 3 همان ارکان اوراق وقفی متعارف بانی - سازمان اوقاف و امور خیریه؛ ناشو موضوع پروژه؛ SLAF ey bo rt > « uw 5 امین (ناظر)- نماینده ولی فقیه؛ عامل؛ £0599 pro متولی (در صورت ایجاد موقوفه جدید)؛ 

صفحه 43:
۱. آورده بخش ‎<j} Bgl‏ عرصه - متصرفی؛ ۲ نوع پروژه: ‎<—S‏ مجت بع تجاری- انتفاعی؛ ۳. ماهیت قرارداد: کح |جاره؛ * شرط ضمن عقد: سرمایه گذاران ) درصد از ملک را وقف نمایند ((در ۶ سهم اولیه اوقاف از پروژه: ؟ اجاره ۳۰ ساله عرصه, به مبلغ 0) ریال؛ 0 سهم تبرعی سرمایه گذاران:؟> وقف 2) درصد از ملک؛ ۲ نیت تبرعی سرمایه گذارن:-> در راستای نیت واقف عرصه؛ 

صفحه 44: