آلودگی کادمیوم در خاک و گیاه

صفحه 1:
گم ۹ Ym Fy ‏عبداله‎ SL ۵ب دی ‎“ee‏ ‏|= 2 > 

صفحه 2:
مقدمه هر گونه تخیر در خصوصیات فیزیکی» شیمیایی و بیولوژیکی آب. هواء خاك و مواد غذايى كه بر سلامت محيط زيست و فعاليت های انسان و سایر جانداران اثر نامطلوب داشته باشد. آلودگی 0 به طور كلى ماده الاينده؛ ماده اى است كه داراى غلظتى بيش از ‎ec‏ ا ا و ال ا ا لكت داشته باشد و یا در جایی واقع شود که به طور معمول نباید در آنجا قرار بكيرد. 

صفحه 3:
انواع 7 آلایندم های-ی() ۱ متان حالت كازى داشته و يكك اتم كربن دارند برخى مانند بنزوآبيرن در ساختمان خود بيش از ‎3١‏ اتم كرين دارند. از مهمترين آلاينده ها آلمى مى توان به موارد زیر اشاره نمود. ات بی فنیل های پلی کلرینه هيدر وكربن هاى سوختى ( قابل اشتعال) حلال هاى آلى كلره مائند ترى كلرواتيلن تركيبات آروماتيك كلره آفت كش ها مواد قابل انفجار 

صفحه 4:
با 0 eee eee aC ne ‎es |e kee nee],‏ ل ‏قرار گرفتن در معرض نفت به مدت طولانی باعث عوارض کلیوی و ‏استخوانى در انسان مى كردد. ‏قرار گرفتن در معرض بنزن به مدت کم موجب خواب آلودگی» س رگیجه: و ‎Ey et Ne Tee. od ‏۲-آلاینده های غیر آلی ‎Pee cd en Comes CN LEN CD [BCH‏ 

صفحه 5:
فلزات سنكين ‎Sere‏ م ا ا ع فلزات: دسته اى از عناصر شيميايى هستند كه جامد براق ايجاد كرده و ۰ شوند. مثلاً جيوه يكك فاز مايع است. ‎Oe‏ ل ا اي ا ‎SPR ES‏ فلزات و غیرفلزات می باشند مثل ژرمانیم و تلیم. فلزات سنگین: عناصری هستند كه دارای وزن اتمی ۵۳/۶۳ تا ۵۹/۲۰۰ گرم بر مول بوده و وزن مخصوص آنها بیشتر از ۴ گرم بر سانتیمتر مکعب می باشند. ‎Ih‏ ای کت ات یواست آنها را جزء عناصر كمياب طبقه بندى مى كنند. 

صفحه 6:
به علت يبجيدكى در تعريف شيميايى» فلزات بر اساس رفتار و اثرات فرآ يندهاى بيولوزيكى به سه دسته تقسيم شده اند: فلزات غیر سمی با اثرات پیولوژیکی ناشناخته که شامل سزیوم؛استرانسیم» ‎eels eric Wee elie cry)‏ | شده و گاهی در سلول ها تجمع می یابند. رت ی ک سک کی اس ای ار تال رت 1 ۱ فلزاتی که دارای عملکرد یولو کی شتاخته شده لند و به طور متداول مورد استفاده موجودات زنده قرار می گیرند و شامل سدیم. پتاسیم کلسیم» ‎eee Las oot‏ 1 7 ار 

صفحه 7:
منابع فلزات سنكين :اين عناصر از دو راه كلى زير به خاكك وارد مى شوند هوادید 0 Q)pritcle Les :منایع آلاینده ناشی از فعالیت های انسان شامل موارد زیر است الف) ذوب و استخراج فلزات erent rence ج) رسوبات اتمسفری د) فاضلاب ها ه) فعاليت هاى كشاورزى مثل استفاده از آفت كش هاى حاوى فلزات سنكين» و | 

صفحه 8:
Petroleum 22.2% Heavy metals Radionuclides 17.0% 6.7% Others 6.7% Pesticides Chi, solvents 7.2% 13.9% 5 ل Waste water 9 PAH, organics 27 Nutrients 9.3% 9.3% انواع آلاینده های محیط زیست (12۳۸,2000) 

صفحه 9:
۱ AST I) ‏تعييناشذه اسث. ولىأبه علت اين كه غلظت' مجاز اين عناصر در كشور‎ ‏هاى مختلف يكسان نبوده و دامنه تغييرات بين حداقل و حداكثر غلظت‎ ‏گاهی به ۱۰۰ برابر هم می رسد این مساله قابل تعمیم نیست. غلظت مجاز‎ onl sai dots se EI ‏حك هي نی ود کت ییاد‎ eae ee ‏الك‎ دامنه غلظت 9 ‎mg/kg‏ ‏۶ ضروری ‎ee 2 i‏ م و سلنیم از گ وگرد تقلید می کنند. 

صفحه 10:
1 ‏ل‎ Pe 02 ree ‏ا ا ال ل‎ Core 0 ‏ل ل ا ا ا‎ eed 2 2 ‏پیگمان ها می گردند در نتیجه موجب تغییر تنوع زیستی و نامناسب شدن‎ ‏محیط برای رشد گیاه می شوند. از جمله عوارض این فلزات می توان به‎ ‏دار ان کر‎ 00 re can ae a Renee ee One ‏مشکلات عصبی می شود.‎ از شک ‎ern‏ نا 

صفحه 11:
© كلك دز بافت ريه ‎Ter cole‏ ات ‎se‏ ا ‎DICE SCS aCS ona Serle 7‏ 9 ژاپن) می شود. ا 20 ايتاى ايتاى در دهكده راينى در كنار رودخانه 1611511 مربوط به آبيارى مزارع برنج توسط لب هاى آلوده به ‎Neen erie‏ ا ا كه ‎en oe an‏ ا ا ا 0 

صفحه 12:
مره مسج Table Michael Blaber Perio a ره ی ی مه Lanthanides Actinides 

صفحه 13:
کادمیوم کادمیوم با مقدار معمول ۰۶/۰ تا ۱/۱ میلی گرم در کیل وگرم متح رک ترین عنصر سنگین در خاکك محسوب می شود و برای بيشتر موجودات 0 ‎Be ee eet Ser noone SE Ge eee)‏ واسطه محلول بوده و در خاك به صورته محلول به فرم كاتيون ‎DISD oe Ely Ges OA ee eth ce‏ چهارمین فلز برای گیاهان آوندی است. 

صفحه 14:
خصوصيات شيميايى كادميوم 1 کشف شد. منشا آن از کلمه یونانی کادمیا از سنگ معدن روی به نام کالامین گرفته ‎any Ss Cee Pen Con Ene)‏ | كادميوم از لحاظ فراوانى شصت و هفتمين عنصر بوده و در همه تركيبات ‎eee 1G ee REA Ol Ree ere Reon)‏ ا ل لت لكك ‎CU te ied Sr ern eSB Sted ee need ocd‏ 5 آنهاست. ‎oil Gh Sper 52 p yal‏ ا ‎ph IS tel‏ د سولفوریکک حلالیت کمی داشته و در اسید نیتریکک نسبتاً محلول است. نمکک های كادميوم با بنيان هاى اسيد قوى به راحتى در آب حل مى شوند. ا ا لت ل ‎BS ECS‏ 

صفحه 15:
و | ‎ee ess Nee eee CT ee CRs ST Pere‏ رنگی ( قهوه ای» قرمز» زرد ) و برخی فاقد رنگ هستند. برخی از خصوصیات كادميوم 

صفحه 16:
منابع كادميوم ا ل 2 باشد که معمولاً همراه با مواد معدنی دارای فسفر و روی دیده می شود. مقدار متوسط کادمیوم ۴/۰ میلی گرم در کیل و گرم می باشد و در خاک های ‎Sa Cee Se RAN Rca Corey es‏ ۱ آلوده مقدار کادمیوم فراتر از ۱۶۰ میلی گرم در کیلوگرم بوده و در خاک ‎oer ear ee ices Res ey eis) er ra‏ ‎Rohe reese‏ Py Se nC Ow Ce Ser CRS CONS Sy Ere Od Cay ‏ل ا‎ at Cl een pera Se ‏مدت از کود های فسفری و لجن فاضلاب داشته اند مشاهده می شوند.‎ 

صفحه 17:
ene BSTC ol eer Le cia Be Sate eer ‏تسیب ی شوه‎ کادمیوم بیشتر در مقادیر کم همراه با سنگ معدن روی (اسفالریت ا ل ‎Rar ase Bel eee ee‏ سولفوره بر روى آسفالريت يافت مى شود. کانی گرین و کیت (008) منیع دیگر کادمیوم است. هم اس رك عنوان محصول فرعی طی فرآیند تصفیه سنگ معدن های روی» سرب و مس به دست می آید. آمریکا بزرگترین تولید کننده کادمیوم بوده و بعد از آنن کشور کشور ‎UNC Cg Orne es ED‏ ۱ و روی هستند. 

صفحه 18:
eee ne a Rtas eae SOE Neen Sar ene ce ol ‏معادن و ذوب سنگ معدن‎ ۹ ‏هاى سولفيدى داراى كادميوم اشاره نمود. كادميوم معمولاً با كانى هاى روى‎ یافت شده و کانی های خالص كادميوم بسیار نادرند. زتوشيمى كادميوم مقادير بر حسب و“/وم 

صفحه 19:
میزان تقاضا برای کود فسفاته تا سال1998(۲۰۲۵,عصص !۲161 ‎(Banaante and‏ Increase in Demand 1990-2025 (000 1) 1672 -( 8 235 - 82 765 374 765 622 2628 2263 6064 10125 480 23.353 Region/Subregions POs Projected Demand 2025* 0000 North America 6272 Western Europe 3842 Eastern Europe 2535 Eurasia 6818 Africa: Sub-Saharan Afric: 1165 South Africa 674 North Africa 1165 Latin America: Central America 4122 South America 4528 Asia: West Asia 3.763 South Asia 9764 t Asia 17625 Oceania 1580 World 60 852 * Constant exponential rate of growth. 

صفحه 20:
‎eet ee Se De eee Teel)‏ للك زنده ‎eae ‎Bey POPES SY) SENOS ‏ا ا‎ es ene oer ‏پا‎ ‎1 ‏ا ا ا ا‎ Peer ‏ل ا‎ rae) ‏باعث توزیع مجدد آن به صورت منطقه ای و جهانی شد.‎ 

صفحه 21:
ضایعات کشاورزی و فضولات کل کادمیوم ورودی به خاک میزان ورود 17۳۱۳۷ 160 ۵۱-۰ ۲/۲-۶۰ ۸۱۷-۰ ۱۲-۱ ۴۸-۲ ۱۵۱۲-۷۰ ۸۱۲-۶۵ 

صفحه 22:
انتشار کادمیوم در اتمسفر ناشی از منابع تولید آهن» سوخت های فسیلی و خاكستر شدن مواد زائد و توليد ساير فلزات مثل كادميوم مى باشد. كادميوم موجود در اتمسفر مى تواند به صورت رسوبات اتمسفرى به خاكك اضافه شود و غلظت کادمیوم خاک را اذ 

صفحه 23:
vl مایعمستقیم کادمیوم موجود در ‎rm a ei rey ee‏ | شستشوی کانی هایی که در اثر هوادید گی ‎Pear Coane eae ee tes een Pere‏ 0[ همراه با آب زهكشى و جريان هاى آب سطحى هستند. تحقیقات اخیر با روش های پیشرفته نشان داده که به استثنای نواحی آلوده ‎Crapo es‏ ۱ 

صفحه 24:
زنجیره غذایی و انسان ‎eaters‏ 0 انسان» غذا و سيكار بوده و نقش آب آشامتی و آلردکی هوا ناچیز است. مقدار ورود کادمیوم از طریق غذا به بدن انسان در حدود ۱۰ تا ۴۰ میکر و گرم در روز است که کمتر از ۵ درصد آن جذب بدن می شود. حد مجاز کادمیوم در انسان ۷۰ میکرو گرم در روز توصیه شده است. ‏بای بوردی عنوان کرده انواع مقررات بایستی میزان کادمیوم وارد شده به ا ا ا ا ا ليت اقتصادى و توسعه (01801) حد مجاز كادميوم را در كودهاى فسفرى تعيين كرده اند. 

صفحه 25:
INON-FOOD INTAKE = Smoking © Occupational exposure INPUTS ‘= Atmosphere * Feninzec * Sewage biosolids = Soil amendments + Industrial wastes: Atmosphenc contamination Th Uplake = Agricultural wastes: FOOD INTAKE. Leaching چرخه کادمیوم در خاک گیاه وزتجیره 213¢ )1999 ‎(Mclaughlin and Singh,‏ 

صفحه 26:
کادمیوم در گیاه معمولاً جذب ريشه گردیده و به کندی وارد ساقه و برگ ‎eer esp eye Cris ole = eS eary‏ مقدار کادمیوم که از ريشه به ساقه برگ و اندام های مصرفی حرکت می نماید بستگی به عوامل متعددی از جمله رقم» زیر گونه نوع خاکك» غلظت اوليه كادميوم در خاكك و وجود كارخانه هاى ذوب فلزات دارد. در حوالى اين كارخانجات» ذرات معلق حاوى كادميوم در هوا روى خاكك زراعى نشست نموده» به طورى كه كاهى اوقات در اطراف اين كارخانجات غلظت کادمیوم در محصولات کشاورزی مخصوصا ميوه و سبزى در حد خطرناك مى باشد. جذب كادميوم توسط ريشه كياهان بستككى به فرم هاى ‎OBEY Ser pe ee‏ ۱ 

صفحه 27:
کادمیوم عمدتا به صورت یون فلزی آزاد در محلول خاک وجود دارد. فرم قابل جذب کادمیوم توسط گیاه کاملا مشخص نشده ولی ب به نظر می رسد كه ريشه عمدتاً يون فلزى آزاد را از ‎are‏ 0[ فلزات سنگین به دو صورت جذب فعال و غير فعال است. عوامل متعددى درميزان جذب كادميوم توسط كياه دخالت دارند.كه ره pH-y ‏مقدار كود مصرفى و نوع آن‎ -١ ‏0ت‎ | ه- خصوصيات شيميايى منبع حاوى كادميوم ۶-مقدار کادمیوم در کودها ۷- حساسیت گیاه به فسفات ۳ 4- نوع بار و توزيع آن 

صفحه 28:
00 کادمیوم در محصولات كشاورزى علائم عمومى ناشى از جذب مقادير اضافى كادميوم در كياه را مى توان | ‎e Ben SEs) Tern we- Sle Se CEES)‏ لت جذب و انتقال طبیعی عناصر غذایی» کاهش میزان کلروفیل» کلروز برگ و رنگ قرمز مایل به قهوه ای و اختلال در فعالیت های آنزیمی به ویّه آنزیم هاى دخيل در غده هاى سيب زمينى و بياز و در نهايت كيفيت بايين انواع سبزى ها مى كردد. بديهى است با مصرف كود» كيفيت محصولات ‎Sey Ee‏ ا ا ل 00 

صفحه 29:
ee كادميوم و روى از نظر شيمياى بسيار به هم شبيه هستند بنابراين كادميوم مى تواند جذبه و وظايف متابوليسمى روى را جايكزين نمايد ولى بر خلاف روى اين عنصر براى انسان و حيوان سمى است. علت اصلى سمى بودن اين عنصر احتمالا ميل شديد ترکیبی آن با گروه های ا ا های پروتئین ساز است. همانطور كه مى دانيم كلسيم به طور معمول كاتيون غالب در محلول خاك به شمار مى رود ممكن است جذب كادميوم خاكك راز ل عل ان د 

صفحه 30:
‎on ood‏ ات ل ‎SEE Ser cease ne Ne ere Cee Aid rae Peete] pres any ‏حالى كه ذرتء لوبياء و نخود مقادير كمى كادميوم‎ ‏کاهو بالاترین ظرفیت تجمع‎ oe: RIN mens ‏ا‎ ‎4 ‏بركك هاى كوجه فرنكى ‎"١‏ بار بيشتر از بركك هاى هويج از محلول غذايى داراى كادميوم يكسان لن را جذب مى نمايند. كاهش حساسيت كياهان به سميت كادميوم ا ا ا ‎٩۰۰۱ eee‏ | زيراست: ‏برنج < كلم < كدو < گوجه فرنگی < تربچه < كندم < لوبيا < شلغم < ا ل | ‏البته در بین ارقام مختلف گونه هاى فوق هم تفاوت زيادى وجود دارد. ‎ ‎ 

صفحه 31:
۱ Seb Se ene case et wy) ‏هوايى بوده ولى در هويجء كاهوء تنباكو» سيب زمينى» بركك ها بيشترين‎ ۱ ‏ا ل‎ ‏ا ل‎ ere er) در سیب های مشهد. هلو» آلبالو و كيلاس در مغان مقدار كادميوم تا حد ۶ میکر و گرم در کیلو گرم میوه تازه گزارش شده است. ا ‎eee ees tS oases el eT‏ | ۰ میکرو گرم در کیلو گرم و در سیب ل ا ا ۱ ۰ میلی گرم در کیلو گرم وزن تر بر 

صفحه 32:
تاثیر کادمیوم بر انسان. گیاهان و حیوانات | ere Rare a eer enc 75 ‏كيرد و اثرات كوتاه مدت لن شامل تنفس تندتر» ضعف و تب يس از‎ ‏ساعت مشاهده شده است. كادميوم به مقدار ۵ میلی گرم در متر مکعب هوا‎ ‏می تواند بعد از ۸ ساعت سبب م رگ شود.‎ مسموميت از راه تغذيه يس از آلودكى لب لوله كشى با كادميوم و آب ا ا 00 آشپزخانه داراى روكش كادميوم مشاهده شده است. علائمى از قبيل تهوع؛ استفراغ و سردرد جند دقيقه يس از بلعيدن غذاى حاوى كادميوم رخ مى ‎Pree ey‏ 

صفحه 33:
تماس كوتاه مدت با مقادير كم كادميوم سبب بروز ناراحتى هاى كليوى ام شود با توجه به اين كه كليه بيشتر در معرض خطر كادميوم قرار دارد لازم است ا ل و ل د ‎٠‏ نا ١ه‏ سالكى ‎SP REY‏ ا ‎UPA CRC SEY‏ در خون افرادى كه در معرض كادميوم بوده اند»كاهش بركشت يذير ‎wuey Caer ert‏ ا ا ا 20 تواند بر متابوليسم عناصر تشكيل دهنده استخوان مثل كلسيم اثر كذاشته و باعث يوكى استخوان شود. 

صفحه 34:
تاثیر بر گیاهان اگر چه کادمیوم عنصر ضروری برای گیاهان نیست. اما به علت جذب و تجمع آسان بتانسيل زيادى براى آلودكى دارد؛ لذا در بين فلزات سكين اولين فلزى ‎aren‏ ا | در بين ‎٠١‏ عنصر سمىء كادميوم از نظر اثرى كه روى فعاليت هاى سيستم ‎oe SES eee 1a)‏ ا ل ا ‎es ier‏ ‎Ol CM rows Ces OD Re)‏ 0 روت و همكاران بيان كردند كه كادميوم در مقايسه با ساير فلزات كياه فراهمى بيشترى دارد و به علت تحرک بالا در سيستم خاكك _ كياه به راحتى وارد زنجيره غذايى مى شود. تحمل كياهان نسبت به كادميوم بين ‎3/١‏ تا 4 میلی گرم در کیلو گرم خاک می باشد. 

صفحه 35:
‎IESE) vs‏ ا ار و زا خارجى و داخلى ريشه. كاهش هدايت هيدروليكى لب در ريشه؛ تداخل در جذب و انتقال طبيعى عناصر غذايى» كاهش ميزان كلروفيل» كلروز بركك و ‎CSD)‏ ا ‎ress See sie Renee‏ 00 ااا لان ره اراح دصر ار را شده و تعيين اين كه كدام اثرات اوليه و كداميكك ثانويه اند» مشكل است. ‏د كادميوم به مقدار " ميلى كرم در كيلوكرم خاكك رشد بسيارى از كياهان را ‎eee teen‏ ل ا ا ا 0 دس 

صفحه 36:
ينديوس و همكاران (19948) عنوان كردند حداكثر مقدار مجاز كادميوم در ا ا ل ‎Pee ers Sen Cae‏ ‎Sol SCN aS ee oer eRe neds‏ 0ك ‎ene ne ee‏ ا ل 00 کیلو گرم می باشد که برای گیاهان سمی است. آلووى كزارش كرده كه غلظت بحرانى كادميوم قابل استخراج خاكك با ,1۳۸ تا ۸ میلی گرم در کیلو گرم می باشد. مقدار معمول کادمیوم در گیاهان کمتر از ۵/۰ میلی گرم در کیلو گرم ماده خشکک است. وی هم ۱ ميزان تنفس و فتوسنتز و مختل شدن فعاليت آنزيم هاست. 

صفحه 37:
تاثیرات بر حیوانات ‎eel nee er SE ROD ne eed)‏ ا ‎Serle‏ الكت است. کادمیوم به مقدار بیش از ۱ میلی گرم در لیتر در آب های شیرین و به مقدار بیش از ۷ میلی گرم در لیتر در آب دریا می تواند ایجاد مسمومیت نماید. غلظت های بیشتر از ۲ میکرو گرم در لیتر در آلب شیرین و ۱۰۰ میکرو گرم در لیتر در آلب دریا کشنده است. گزارش شده کادمیوم به مقدار ۲۵۰ میلی گرم در کیلو گرم در غذای موش ها موجب مرگ و میر ‏ینود 

صفحه 38:
راهكارها (جه بايد كرد؟) با توجه به اینکه منلبع 7 یندگی کادمیم در وهله اول کودهای فسفاته می باشند و تجمع زیاد این کودها نیز در برخی اراضی کشاورزی ایران در تحقیقات مختلف به اثباث رسيده اسثء لذا در اين مناطق احتمال خطر آلودذكى محصولات ‎Per Ca aeser cs‏ 00 1 0 ‏ا‎ c ken icy Pera ea Renn e Snes sera ee) ‏مى يابد در نتيجه بايستى در جنين حالتى مديريت مصرف كود هاى فسفاته بر‎ See SE ene rene ee Ee ek sera ee eel ‏نظر گرفته شود:‎ ee Lt er ene ee melee nase ones Cot tal ‏استفاده از كودهاى ريزمغذى به طور مثال برهم كنش كادميم با روى.‎ -١ ‏ميلى مول مى باشدء حلاليت‎ ٠١ ‏در خاكث هاى شور كه يون كلر بيش از‎ -" 0 ae 

صفحه 39:
گزارش ها ل ل م کشت شده در اصفهان را بب بيشتر از حد مجاز اعلام كردند كه به علت میت سب ویو لب الم سوام ردو دس ‎eet SS a Ng ene oro)‏ 0 ROOT ye eere een re Ms Cars Sy eee nro ‏فولاد مبار که استفاده می کردند غلظت کادمیم؛ روی و منگنز در محدوده‎ | ‏ات‎ 1 kere ee SBE r Senta ‏می شدند در انواع سبزی ها تا حد ۴۴/۰ میلی گرم در کیلوگرم گزارش‎ 9 eR wee Ce Cimcon ned 

صفحه 40:
نکته قابل توجه این که طق كار هن و (96) 5600۳۲ غلظت کادمیوم در خاک ‎ares Rete)‏ ا ا و ا ا با خاكك فسفات هاى كشور هاى روسيه؛ اردن» سوريه و ايران بيشتر مى باشد. بنابراين توصيه مى كردد كه در خريد خاكك فسفات و كودهاى فسفاتی به منشا تولید کودها توجه شود. مگر آتن که کشور مربوطه در خاک فسفات و یا کود های فسفاتی خود از طریق کادمیوم زدایی حد استاندارد كادميوم (18-18 ميلى كرم كادميوم در كيلو كرم 2205 ) را رعايت كرده باشند. 

صفحه 41:
نتيجه: SS Pee Pen ‏ا ا ل‎ kot کشاورزی» جلوگیری از ورود کادمیوم داخل سیستم خاک و اتخاذ اقدامات مديريتى جهت كاهش غلظت كادميوم در محلول خخااكك است تا جذب و انتقال کادمیوم توسط گیاهان کاهش داده شود. بدیهی است اصلاح ژنتیکی گیاهان به منظور جذب و انتقال کادمیوم ‎ene nee ee Coe nC tse‏ 

صفحه 42:
Helo ١-كشاورزى‏ كود ها و محيط زيست20 لاككريد- بوكمن - كارستاد ترجمه محمد باى بوردى و حميد سيادت ‎-١‏ حاصلخيزى مناطق خشكك و نيمه خشكك دكتر محمد جفر ملكوتى و دكتر مهدى همايى ‎-٠"‏ يايان نامه هاى دانشجويان كروه مهندسى علوم خاكك دانشكاه تهران ‏5- منابع اينترنتى 

صفحه 43:
OTH ‏یت‎ ws, > 

به نام خدا آلودگی کادمیوم در خاک و گیاه استاد :جناب آقای دکتر ثواقبی ارائه :مصطفی عبداله پور پاییز 87 مقدمه هر گونه تغییر در خصوصیات فیزیکی ،شیمیایی و بیولوژیکی آب، هوا ،خاک و مواد غذایی که بر سالمت محیط زیست و فعالیت های انسان و سایر جانداران اثر نامطلوب داشته باشد ،آلودگی نامیده می شود. به طور کلی ماده آالینده ،ماده ای است که دارای غلظتی بیش از حد طبیعی باشد به طوری که روی موجودات زنده اثر نامطلوب داشته باشد و یا در جایی واقع شود که به طور معمول نباید در آنجا قرار بگیرد. انواع آالینده ها آ الینده هایآ لی)1 این آالینده ها در ترکیب خود حداقل دارای یک اتم کربن هستند .برخی مانند متان حال ت گازی داشت ه و ی ک ات م کرب ن دارن د برخ ی مانند بنزوآپیرن در ساختمان خود بیش از 20اتم کربن دارند .از مهمترین آالینده ها آلی می توان به موارد زیر اشاره نمود. هیدروکربن های آروماتیک پلی کلرینه بی فنیل های پلی کلرینه هیدروکربن های سوختی ( قابل اشتعال ) حالل های آلی کلره مانند تری کلرواتیلن ترکیبات آروماتیک کلره آفت کش ها مواد قابل انفجار برخی عوارض آالینده های آلی در انسان بی فنیل های پلی کلرینه موجب عوارض کبدی و اثرات سوء بر سیستم ایمنی بدن و نارسایی در غده تیروئید می شوند. قرار گرفت ن در معرض نف ت ب ه مدت طوالن ی باعث عوارض کلیوی و استخوانی در انسان می گردد. قرار گرفتن در معرض بنزن به مدت کم موجب خواب آلودگی ،سرگیجه، بیهوشی و حتی مرگ می گردد. -2آالینده های غیر آلی این آالینده ها شامل فلزات سنگین و عناصر رادیو اکتیو می باشند. فلزات سنگین در تقسیم بندی شیمیایی ،عناصر فلزی به سه گروه تقسیم می شوند: فلزات :دسته ای از عناصر شیمیایی هستند که جامد براق ایجاد کرده و هادی خوب گرما و الکتریسیته هستند .این تعریف شامل همه فلزات نمی شوند .مث ً ال جیوه یک فلز مایع است. شبه فلزات :دسته ای از عناصر شیمیایی هستند که دارای ویژگی حد واسط فلزات و غیر فلزات می باشند مثل ژرمانیم و تالیم. فلزات سنگین :عناصری هستند که دارای وزن اتمی 54/63تا 59/200گرم بر مول بوده و وزن مخصوص آنها بیشتر از 4گرم بر سانتیمتر مکعب می باشند .اغلب به علت این که غلظت فلزات سنگین کمتر از یک درصد است آنها را جزء عناصر کمیاب طبقه بندی می کنند. ب ه عل ت پیچیدگ ی در تعری ف شیمیای ی ،فلزات بر اساس رفتار و اثرات در فرآیندهای بیولوژیکی به سه دسته تقسیم شده اند: فلزات غیر سمی با اثرات بیولوژیکی ناشناخته که شامل سزیوم ،استرانسیم، روبیدیم و تیتانیوم می باشند .این فلزات توسط گیاهان و جانوران جذب شده و گاهی در سلول ها تجمع می یابند. فلزات س می ک ه عملکرد بیولوژیک ی ناشناخت ه ای دارن د و شامل نقره، کادمیوم ،طال ،قل ع ،جیوه ،تیتانیوم ،س رب ،آلومینیوم و شب ه فلزهای ی مثل آرسنیک ،ژرمانیوم ،آنتیموان و سلنیوم می باشند. فلزاتی که دارای عملکرد بیولوژکی شناخته شده اند و به طور متداول مورد اس تفاده موجودات زنده قرار م ی گیرند و شامل سدیم ،پتاسیم ،کلسیم، منیزیم ،منگنز ،آهن ،مس و روی می شوند. منابع فلزات سنگین :این عناصر از دو راه کلی زیر به خاک وارد می شوند هواد یدگیس نگهایم عدن ی)1 ف عا لیتهایانسان ی)2 :منایع آالینده ناشی از فعالیت های انسان شامل موارد زیر است الف) ذوب و استخراج فلزات ب) فعالیت های صنعتی ج) رسوبات اتمسفری د) فاضالب ها ه) فعالیت های کشاورزی مثل استفاده از آفت کش های حاوی فلزات سنگین، کود و مواد بهساز خاک و حشره کش ها امروزه در اکثر کشور های صنعتی برای غلظت عناصر سنگین حد مجاز تعیین شده است .ولی به علت این که غلظت مجاز این عناصر در کشور های مختلف یکسان نبوده و دامنه تغییرات بین حداقل و حداکثر غلظت گاهی به 100برابر هم می رسد ،این مساله قابل تعمیم نیست .غلظت مجاز چند آالینده مهم فلزی و دامنه غلظت آنها در خاک در جدول زیر آمده غلظت مجاز و دامنه غلظت چند فلز سنگین در خاک است. غلظت مجاز دامنه غلظت فلز ‏mg/k ‏mg/kg ‏g 100 345-1/0 کادمیوم 600 69000-1 سرب 1500 500-150 روی 3950-05/0 عناص ر س نگینکروم خود معموالً 100از عناصر ضروری در رفتار بیوشیمیای ی تقلید می کنند .مث ً ال نیکل از کبالت ،کادمیوم از روی ،سرب از کلسیم و سلنیم از گوگرد تقلید می کنند. عوارض سمیت فلزات سنگین در انسان فلزات سنگین موجب تشکیل رادیکال های آزاد و در نتیجه تنش اکسایشی م ی شوند .همچنی ن باع ث جایگزین ی ب ا فلزات ضروری در آنزی م ها و پیگمان ها می گردند در نتیجه موجب تغییر تنوع زیستی و نامناسب شدن محیط برای رشد گیاه می شوند .از جمله عوارض این فلزات می توان به موارد زیر اشاره کرد: سلنیوم موجب ناراحتی های گوارشی ،شکنندگی ناخن ها ،ریزش مو و مشکالت عصبی می شود. آرسنیک سمی و سرطان زا می باشد.  کبالت در بافت ریه بسیار محلول بوده و موجب آسم ،بی اشتهایی و تنگی نفس می شود. کادمیوم باعث بیماری مزمن ریوی و سرطان و بیماری های ایتای ایتای (در ژاپن) می شود. محققین در سال 1970عامل سندرم ایتای ایتای در دهكده ژاپني در كنار رودخانه tintsuمربوط به آبیاری مزارع برنج توسط آب های آلوده به کادمیم تشخیص دادند .اين بيماري دردناك بر استخوان ها و مفاصل زنان پير اثر گذاشته و موجب مرگ تعدادي از آنها شد. کادمیوم کادمیوم ب ا مقدار معمول 06/0ت ا 1/1میلی گرم در کیلوگرم متحرک ترین عنصر سنگین در خاک محسوب می شود و برای بیشتر موجودات زنده سمی بوده و میزان آن 2-20بار بیشتر از س ایر فلزات س نگین دیگ ر اس ت.کادمیوم بیشت ر از س ایر عناصر واسطه محلول بوده و در خاک به صورت محلول به فرم کاتیون دو ظرفیتی باقی می ماند و پنجمین فلز سمی برای مهره داران و چهارمین فلز برای گیاهان آوندی است. خصوصیات شیمیایی کادمیوم کادمیوم در س ال 1817توسط stromeyerهنگام کار بر روی کربنات روی کشف شد .منشا آن از کلمه یونانی کادمیا از سنگ معدن روی به نام کاالمین گرفته شده است .کادمیوم یک فلز نرم ،جالدار و به رنگ سفید مایل به نقره ای است. کادمیوم از لحاظ فراوانی شصت و هفتمین عنص ر بوده و در همه ترکیبات وضعیت اکسیداسیون آن ،+2با پتانسیل الکتروشیمیایی طبیعی -4/0نسبت به الکترود هیدروژن و نسبتاً بی اثرتر از روی است .شباهت بین کادمیوم و کلسیم در اندازه یون آنهاست. کادمیوم در محلول های بازی نامحلول بوده و در اس ید کلریدری ک و اسید سولفوریک حاللیت کمی داشته و در اسید نیتریک نسبتاً محلول است .نمک های کادمیوم با بنیان های اسید قوی به راحتی در آب حل می شوند. سولفید ها ،کربنات ها ،هیدروکسید ها و فلوریدها حاللیت کمتری دارند. کادمیوم ب ا یون های هالوژ ن تشکی ل کمپلک س داده و کمپلکس های کادمیوم پایدارتر از کمپلکس های روی هستند .برخی از ترکیبات کادمیوم رنگی ( قهوه ای ،قرمز ،زرد ) و برخی فاقد رنگ هستند. برخی از خصوصیات کادمیوم عالمت اختصاری ‏Cd عدد اتمی وزن اتمی 48 41/112 نقطه ذوب نقطه جوش لزوجت در 20 درجه سانتیگراد 9/320 765 65/8 رنگ سختی آبی نرم منابع کادمیوم غلظت متوسط کادمیوم در پوسته زمین حدو 1/0میلی گرم در کیلوگرم می باشد که معموالً همراه با مواد معدنی دارای فسفر و روی دیده می شود. مقدار متوسط کادمیوم 4/0میلی گرم در کیلوگرم می باشد و در خاک های غیر آلوده مقدار آن 06/0تا 1/1میلی گرم در کیلوگرم است .در خاک های آلوده مقدار کادمیوم فراتر از 160میلی گرم در کیلوگرم بوده و در خاک های اطراف کارخانجات ذوب فلزات از ای ن مقدار ه م بیشت ر است(بای بوردی م.)1384. در خاک های کشاورزی مقدار کادمیوم کمتر از یک میلی گرم در کیلو گرم بوده و مقادیر بیشتر از این در خاک های کشاورزی که استفاده طوالنی مدت از کود های فسفری و لجن فاضالب داشته اند مشاهده می شوند. کودهاي فس فري يک ي از مناب ع مه م آلودگ ي خاک هاي زراع ي ب ا کادميوم محسوب مي شوند. کادميوم بيشت ر در مقادير ک م همراه ب ا س نگ معدن روي (اس فالريت )ZnSاس ت ک ه داراي 7/7درص د کادميوم م ي باش د و ب ه ص ورت پوش ش سولفوره بر روي آسفالريت يافت مي شود. کاني گرينوکيت ( )CdSمنبع ديگر کادميوم است .همچنين اين عنصر به عنوان محص ول فرع ي ط ي فرآين د تص فيه س نگ معدن هاي روي ،س رب و مس به دست مي آيد. آمريک ا بزرگترين توليد کننده کادميوم بوده و بع د از آ ن کشور ،کشور آفريقاي جنوبي ،مکزيک ،کانادا و استراليا توليد کننده هاي عمده کادميوم و روي هستند. از مهمترين منابع کادميوم مي توان به کودهاي فسفري(مقدار متوسط کادميوم درکود ،) )7mg/kgلجن فاضالب ها ،استخراج معادن و ذوب سنگ معدن هاي س ولفيدي داراي کادميوم اشاره نمود .کادميوم معموالً ب ا کان ي هاي روي يافت شده و کاني هاي خالص کادميوم بسيار نادرند. ژئوشيمي کادميوم مقادير بر حسب سنگ معدنهاي سرب و روي کودهاي فسفاته 500 200-10 ‏mg/kg سنگ سنگ سوخت هاي مواد سيمان کننده معدن هاي معدن هاي فسيلي روي آهن وفوالد 5/1-5/0 2 5-1/0 14000-200 سنگ هاي آذرين، دگرگوني و رسوبي 25/0-02/0 توزيع کادميوم در محيط زيست ،زنجيره غذايي و موجودات زنده محيط زيست با توس عه فعاليت هاي صنعتي پس از جنگ جهاني دوم ورود کادميوم به محيط زيست به شکل گرد و غبار اتمسفري ،محلول در آب رودخانه ها و جامد از منابع فاضالب ،مواد زائ د ،خاکستر ،سوخت ذغال سنگ ،کودهاي فس فري و لج ن فاضالب ه ا افزايش يافت .از س ال 1935افزايش کادميوم باعث توزيع مجدد آن به صورت منطقه اي و جهاني شد. منابع مختلف ميزان ورود kg yr106/ ضايعات کشاورزي و فضوالت 5/4-23/0 حيواني 2/2-2/0 ضايعات چوبي و باتالقي 8/7-7/0 فاضالب ها و لجن شهري 13-5/1 گرد و غبار 4/8-2/2 رسوبات اتمسفري 15/2-77/0 ساير منابع کل کادميوم ورودي به خاک 8/3-6/5 درصد کل 7/11 8/5 5/20 2/34 1/22 4/5 اتمسفر انتشار کادمیوم در اتمسفر ناشی از منابع تولید آهن ،سوخت های فسیلی و خاکستر شدن مواد زائد و تولید سایر فلزات مثل کادمیوم می باشد .کادمیوم موجود در اتمسفر می تواند به صورت رسوبات اتمسفری به خاک اضافه شود و غلظت کادمیوم خاک را افزایش دهد. کشور لهستان رسوب کادمیوم g/hayr 5 آلمان غربی 5/4 سوئد 2/3 دانمارک ،روستایی انگلستان و ولز روستایی انگلستان ،لندن 2 5/2 4 - 5/12 آمریکا >1/1 اروپا 3 آب منابع مستقیم کادمیوم موجود در آب ،فاضالب ها و ریزش های اتمسفری و منابع غیر مستقیم آن ناشی از شستشوی کانی هایی که در اثر هوادیدگی به وجود می آیند ،لجن فاضالب ها ،محل های تخلیه مواد زائد و غیره همراه با آب زهکشی و جریان های آب سطحی هستند. تحقیقات اخیر با روش های پیشرفته نشان داده که به استثنای نواحی آلوده خاص ،غلظت کادمیوم محلول کم است(.)Merian E.,1991 زنجیره غذایی و انسان منبع عمده ورود کادمیوم به بدن انسان ،غذا و سیگار بوده و نقش آب آشامیدنی و آلودگی هوا ناچیز است .مقدار ورود کادمیوم از طریق غذا به بدن انسان در حدود 10تا 40میکروگرم در روز است که کمتر از 5درصد آن جذب بدن می شود .حد مجاز کادمیوم در انسان 70میکرو گرم در روز توصیه شده است. بای بوردی عنوان کرده انواع مقررات بایستی میزان کادمیوم وارد شده به محیط زیست را کنترل کرده و حتی چند کشور عضو سازمان همکاری اقتص ادی و توس عه ( )OECDح د مجاز کادمیوم را در کودهای فسفری تعیین کرده اند. مکانیسم جذب کادمیوم کادمیوم در گیاه معموالً جذب ریشه گردیده و به کندی وارد ساقه و برگ ها می گردد و انتقال آن از برگ ها به میوه بسیار ناچیز می باشد. مقدار کادمیوم که از ریشه به ساقه ،برگ و اندام های مصرفی حرکت می نماید بستگی به عوامل متعددی از جمله رقم ،زیر گونه ،نوع خاک ،غلظت اولیه کادمیوم در خاک و وجود کارخانه های ذوب فلزات دارد .در حوالی این کارخانجات ،ذرات معل ق حاوی کادمیوم در هوا روی خاک زراعی نشس ت نموده ،ب ه طوری ک ه گاه ی اوقات در اطراف این کارخانجات غلظت کادمیوم در محصوالت کشاورزی مخصوصاً میوه و سبزی در حد خطرناک می باشد .جذب کادمیوم توسط ریشه گیاهان بستگی به فرم های شیمیایی کادمیوم در محلول خاک ریزوسفر دارد. کادمیوم عمدتاً به صورت یون فلزی آزاد در محلول خاک وجود دارد .فرم قابل جذب کادمیوم توسط گیاه کام ً ال مشخص نشده ولی به نظر می رسد که ریشه عمدتاً یون فلزی آزاد را از محلول خاک جذب می نماید .جذب فلزات سنگین به دو صورت جذب فعال و غیر فعال است. عوامل متعددی درمیزان جذب کادمیوم توسط گیاه دخالت دارند.که عبارتنداز: ‏pH-2 - 1مقدار کود مصرفی و نوع آن - 4میزان شوری - 3ظرفیت تبادل یونی خاک -5خصوصیات شیمیایی منبع حاوی کادمیوم -7حساسیت گیاه به فسفات - 6مقدار کادمیوم در کودها -9نوع بار و توزیع آن - 8فعال بودن یون کادمیوم اثرات سوء کادمیوم در محصوالت کشاورزی عالئم عمومی ناشی از جذب مقادیر اضافی کادمیوم در گیاه را می توان کاه ش و توق ف رش د ریشه ،چوب پنب ه ای شدن و ص دمه ب ه ساختمان خارجی و داخلی ریشه ،کاهش هدایت هیدرولیکی آب در ریشه ،تداخل با جذب و انتقال طبیعی عناصر غذایی ،کاهش میزان کلروفیل ،کلروز برگ و رنگ قرمز مایل به قهوه ای و اختالل در فعالیت های آنزیمی به ویژه آنزیم های دخیل در غده های سیب زمینی و پیاز و در نهایت کیفیت پایین انواع س بزی ه ا م ی گردد .بدیه ی اس ت ب ا مص رف کود ،کیفی ت محصوالت کشاورزی بویژه سیب زمینی یا پیاز ارتقاء می یابد. تاثیر عناصر دیگر در جذب کادمیوم کادمیوم و روی از نظر شیمیای بسیار به هم شبیه هستند بنابراین کادمیوم می تواند جذب و وظایف متابولیسمی روی را جایگزین نماید ولی بر خالف روی این عنصر برای انسان و حیوان سمی اس ت .عل ت اص لی س می بودن ای ن عنص ر احتماالً می ل شدید ترکیبی آن با گروه های تیول( )SHدر آنزیم های پروتئین ساز است. همانطور که می دانیم کلسیم به طور معمول کاتیون غالب در محلول خاک به شمار می رود ممکن است جذب کادمیوم خاک را از خاک به طور کلی تحت تاثیر قرار دهد. حد مجاز کادمیوم در برخی از محصوالت کشاورزی کاهو ،اسفناج ،کرفس ،کلم ،و سیب زمینی دارای قدرت تجمع زیاد کادمیوم بوده در حالی که ذرت ،لوبیا ،و نخود مقادیر کمی کادمیوم در خود ذخیره می نمایند .به عقیده بسیاری از محققین در بین گیاهان خوراکی ،کاهو باالترین ظرفیت تجمع کادمیوم را دارد. برگ های گوجه فرنگی 70بار بیشتر از برگ های هویج از محلول غذایی دارای کادمیوم یکسان آن را جذب می نمایند .کاهش حساسیت گیاهان به سمیت کادمیوم بر اساس غلظت کادمیوم که موجب 25درصد کاهش محصول می شود به ترتیب زیر است: برنج< کلم< کدو< گوجه فرنگی < تربچه < گندم < لوبیا < شلغم < هویج< ذرت < کاهو< سویا< اسفناج البته در بین ارقام مختلف گونه های فوق هم تفاوت زیادی وجود دارد. در یونجه ،ذرت ،یوالف ،و سویا میزان کادمیوم در ریشه بیشتر از اندام های هوایی بوده ولی در هویج ،کاهو ،تنباکو ،سیب زمینی ،برگ ها بیشترین مقدار کادمیوم را داشتند .در سویا 23درصد کادمیوم گیاه در برگ ها و 8 درصد در دانه بوده است. در سیب های مشهد ،هلو ،آلبالو و گیالس در مغان مقدار کادمیوم تا حد 16میکروگرم در کیلو گرم میوه تازه گزارش شده است. حد مجاز کادمیوم بر اساس روش CEدر سبزی های برگی ،سویا ،دانه گندم و برنج و قارچ های خوراکی 2/0میکرو گرم در کیلوگرم و در سیب زمینی و سبزی های ریشه ای و ساقه ای 1/0میلی گرم در کیلوگرم وزن تر می باشد. تاثیر کادمیوم بر انسان ،گیاهان و حیوانات جذب کادمیوم در انسان و پستانداران از طریق استنشاق و بلع صورت می گیرد و اثرات کوتاه مدت آن شامل تنفس تندتر ،ضعف و تب پس از 24 ساعت مشاهده شده است .کادمیوم به مقدار 5میلی گرم در متر مکعب هوا می تواند بعد از 8ساعت سبب مرگ شود. مسمومیت از راه تغذیه پس از آلودگی آب لوله کشی با کادمیوم و آب شرب از نقاط لحیم شده در لوله های آب و شیر های آب انبار و وسایل آشپزخانه دارای روکش کادمیوم مشاهده شده است .عالئمی از قبیل تهوع، استفراغ و سردرد چند دقیقه پس از بلعیدن غذای حاوی کادمیوم رخ می دهد. تماس کوتاه مدت با مقادیر کم کادمیوم سبب بروز ناراحتی های کلیوی می شود. با توجه به این که کلیه بیشتر در معرض خطر کادمیوم قرار دارد الزم است بدانیم که غلظت کادمیوم در افراد غیر سیگاری در حدود 40تا 50سالگی به 20میلی گرم در کیلوگرم در بافت کلیه می رسد. در خون افرادی ک ه در معرض کادمیوم بوده اند،کاهش برگشت پذیر مقدار هموگلوبی ن مشاهده شده است .نارسایی کلی ه در اث ر کادمیوم می تواند بر متابولیسم عناصر تشکیل دهنده استخوان مثل کلسیم اثر گذاشته و باعث پوکی استخوان شود. تاثیر بر گیاهان اگر چه کادمیوم عنصر ضروری برای گیاهان نیست ،اما به علت جذب و تجمع آسان پتانسیل زیادی برای آلودگی دارد ،لذا در بین فلزات سنگین اولین فلزی است که از نظر زیست محیطی بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در بین 20عنصر سمی ،کادمیوم از نظر اثری که روی فعالیت های سیستم های آنزیمی می گذارد مرتبه هفتم را دارد .هم چنین پنجمین فلز سمی برای مهره داران و چهارمین فلز سمی برای گیاهان آوندی است. روت و همکاران بیان کردند که کادمیوم در مقایسه با سایر فلزات گیاه فراهمی بیشتری دارد و به علت تحرک باال در سیستم خاک _ گیاه به راحتی وارد زنجیره غذایی می شود .تحمل گیاهان نسبت به کادمیوم بین 2/0تا 9 میلی گرم در کیلو گرم خاک می باشد. وجومارشیول و همکاران عالئم عمومی ناشی از جذب مقادیر اضافی کادمیوم در گیاه را کاهش و توقف رشد ریشه ،چوب پنبه ای شدن و صدمه به ساختمان خارجی و داخلی ریشه ،کاهش هدایت هیدرولیکی آب در ریشه ،تداخل در جذب و انتقال طبیعی عناصر غذایی ،کاه ش میزان کلروفیل ،کلروز برگ و رنگ قرمز مایل به قهوه ای و اختالل در فعالیت های آنزیمی به ویژه آنزیم های دخیل در فتوسنتز عنوان نموده اند. پراساد( )1995بیان کرد اثرات کادمیوم روی خصوصیات فیزیولوژیکی مشاهده شده و تعیین این که کدام اثرات اولیه و کدامیک ثانویه اند ،مشکل است. د کادمیوم به مقدار 3میل ی گرم در کیلوگرم خاک ،رشد بسیاری از گیاهان را متوقف می کند .گزارش شده که سمیت کادمیوم باعث کلروز و کاهش رشد می شود. پندیوس و همکاران ( )1998عنوان کردند حداکثر مقدار مجاز کادمیوم در خاک توسط بسیاری از کشورهای اروپایی یک تا سه گرم در کیلوگرم خاک تعیین شده است .هر چند مقدار کل کادمیوم خاک 8میلی گرم در کیلوگرم می باشد ولی مقدار کادمیوم محلول خاک 001/0میلی گرم در کیلو گرم می باشدکه برای گیاهان سمی است. آلووی گزارش کرده که غلظت بحرانی کادمیوم قابل استخراج خاک با DTPA، 3تا 8میلی گرم در کیلو گرم می باشد .مقدار معمول کادمیوم در گیاهان کمتر از 5/0میلی گرم در کیلوگرم ماده خشک است .وی هم چنین گفت اثرات شدید کادمیوم بر گیاهان شامل کاهش محصول ،کاهش میزان تنفس و فتوسنتز و مختل شدن فعالیت آنزیم هاست. تاثیرات بر حیوانات واکنش جانداران دریایی و آب های شیرین نسبت به کادمیوم ،متفاوت است .کادمیوم به مقدار بیش از 1میلی گرم در لیتر در آب های شیرین و به مقدار بیش از 7میلی گرم در لیتر در آب دریا می تواند ایجاد مسمومیت نماید .غلظت های بیشتر از 2میکرو گرم در لیتر در آب شیرین و 100 میکرو گرم در لیت ر در آ ب دری ا کشنده اس ت.گزارش شده کادمیوم به مقدار 250میلی گرم در کیلو گرم در غذای موش ها موجب مرگ و میر می شود. راهکارها (چه باید کرد؟) با توجه به اینکه منابع آالیندگی کادمیم در وهله اول کودهای فسفاته می باشند و تجمع زیاد این کودها نیز در برخی اراضی کشاورزی ایران در تحقیقات مختلف ب ه اثبات رس یده اس ت ،لذا در ای ن مناط ق احتمال خط ر آلودگ ی محصوالت کشاورزی به کادمیم وجود دارد. در مناطق شالیزاری نیز به علت احیا کادمیوم قابلیت جذب آن برای گیاه افزایش می یابد در نتیجه بایستی در چنین حالتی مدیریت مصرف کود های فسفاته بر اساس توصیه های علمی انجام پذیرد .در انتخاب کودهای شیمیایی موارد زیر در نظر گرفته شود: -1کودهای ازتی اسید زا مانند سولفات آمونیوم جذب کادمیم را افزایش می دهند. -2اس تفاده از کودهای ریزمغذی ب ه طور مثال بره م کن ش کادمی م ب ا روی. -3در خاک های شور که یون کلر بیش از 10میلی مول می باشد ،حاللیت کادمیم افزایش می یابد. گزارش ها غلظت سرب و كادميم در انواع سبزيجات (تربچه ،كرفس ،شاهي و تره) كش ت شده در اص فهان را بيشت ر از ح د مجاز اعالم كردن د كه ب ه عل ت مصرف پساب صنعتي و شهري و آب آلوده رودخانه زاينده رود و همچنين مصرف بيش از حد كودهاي شيميايي عنوان شد. در اص فهان ،اراضي كشاورزي كه از پساب واحدهاي صنعتي ذوب آه ن، فوالد مباركه استفاده مي كردند ،غلظت كادميم ،روي و منگنز در محدوده بحراني گزارش شده است. غلظت كادميم در اراضي جنوب تهران كه با فاضالب نهر فيروزآباد آبياري م ي شدن د در انواع س بزي ه ا ت ا ح د 44/0ميل ي گرم در كيلوگرم گزارش شده است كه حدود 3برابر حد مجاز سازمان بهداشت جهاني است. نکته قابل توجه این که طبق گزارش Linو ) Schorr (1997غلظت کادمیوم در خاک فسفات های تولیدی کشور های سنگال ،توگو ،مراکش و تونس در مقایسه با خاک فسفات های کشور های روسیه ،اردن ،سوریه و ایران بیشتر می باشد .بنابرای ن توص یه م ی گردد ک ه در خری د خاک فسفات و کودهای فسفاتی به منشا تولید کودها توجه شود .مگر آن که کشور مربوطه در خاک فسفات و یا کود های فسفاتی خود از طریق کادمیوم زدایی حد استاندارد کادمیوم ( 15-25میلی گرم کادمیوم در کیلو گرم ) P2O5را رعایت کرده باشند. نتیجه: ی ک از موث ر تری ن راه ه ا برای کاه ش میزان کادمیوم در محصوالت کشاورزی ،جلوگیری از ورود کادمیوم داخ ل سیستم خاک و اتخاذ اقدامات مدیریتی جهت کاهش غلظت کادمیوم در محلول خاک است تا جذب و انتقال کادمیوم توسط گیاهان کاهش داده شود. بدیهی است اصالح ژنتیک ی گیاهان به منظور جذب و انتقال کادمیوم کمتر ،از جمله اقدامات مدیریتی مهم قلمداد می شود. منابع: الگرید -بوکمن – کارستاد - 1کشاورزی کود ها و محیط زیست ترجمه محمد بای بوردی و حمید سیادت -2حاصلخیزی مناطق خشک و نیمه خشک دکتر محمد جفر ملکوتی و دکتر مهدی همایی - 3پایان نامه های دانشجویان گروه مهندسی علوم خاک دانشگاه تهران -4منابع اینترنتی با تشکر