صفحه 1:
آیین زندگی
(اخلاق کاربردی )
صفحه 2:
پیامبر گرامی اسلام در بخشی از توصیه ی بسیار ارزشمند خود به ابوذرغفاری چنین می فرماید :
۵ ای ابوذر به درستی که بدترین مردمان در روز قيامت » عالمی است که از علمش
سودی نبرده است و کسی که برای جلب توجه مردم به سوی خود به دنبال
تحصیل علم باشد بوی بهشت را نخواهد چشید .
0 ای ابوذر بوی بهشت به مشام کسی که برای مردم فریبی در جستجوی علم باشد
نخواهد وسید .
۵ ای ابوذر هرگاه از تو چیزی پرسیدند که جواب آن را نمی دانستی ۰ پس بگو :
نمی دانم . و خود را | پیامد های آن نجات ده و به چیزی که نمی دانی فتوا نده تا
از عذاب خداوند در روز قيامت نجات یابی .
٩ ای ابوذر گروهی از بهشتیان از گروهی از اهل جهنم آگاه می شوند و به آنها می
گویند : چه چیزی شما را جهنمی کرد در حالی که ما به برکت تعلیم شما بهشتی
شدیم ؟ آنان در پاسخ می گویند : ما دیگران را په انجام کار های خیر فرمان می
دادیم ؛ و خود به آنها عمل نمی کردیم .
صفحه 3:
پیامبر اکرم در حدیث بسیار مشهور می فرمایند : هر کس خود را برای خدا چهل روز خالص کند ؛ چشمه
های حکمت از قلب او بر زیانش جاری خواهد شد .
٩ نختین موضوعی که دانشجو باید به طور جد به آن توجه کند نیت و انگیزه ی تحصیل است . بر اساس
نظام اخلاقی اسلام ؛ نیت و انگیزه: بیش از خود عمل اهمیت دارد و به همین دلیل است که پیامبر اکرم
فرموده اند : انيت مؤمن بهتر از عمل اوست.:
اصولاء ماهیت هر عملی با توجه ب که فرد در انجام آن داشته است؛ مشخص می شود بر اساس نظام
اخلاقی اسلام؛ صرف «خسن فعلی» یعنی خوب بودن کار برای ارزش گذاری اخلاقی آن کافی نیست؛
بلکه خسن فاعلی»» یعنی نیت خوب داشتن در انجام آن نيز بايد به آن ضمیمه شود. افزون بر این؛ در برخی
روایات معتبره نیت» عین عمل معرفی شده است.
. از دیدگاه اسلام کار اخلاقی و ارزشمند کاری است که صرفا برای رض خدا انجام شده باشد O
رابطه ی نیت با رضای الهی سه مرحله دارد: ۱.برخحی صرفا جهت بهره مندی از نعست های الهی و
دخول به بهشت كارى را نجام ميدهند. .برخى بخاطر ترس از عذاب الهى و جهنم کاری را انجام میدهند .۳و
دسته ی سوم صرفا جهت رضاى الهى و خشنودى خداوند كارى را انجام ميدهند
© نكته مهم در زمينه تأثبر نيت در ارزشمندى كارها اين است كه تأثير نبت روى كار و تأثير كار در تكامل
نفس انسان و رسيدن او به سعادت ابدىء تأثيرى تكوينى است نه قراردادی. به تعبیر دیگره نیت؛ بيانكر
يكك رابطه حقيقى است و نه یک رابطه قراردادی عمل بدون نیت. در حقیقت؛ یک کالبد مرده است که با
دل و روح انسان ارتباط نمی یابد.
صفحه 4:
صفحه 5:
تذکر این نکته مفید است که منظور از اين نينى كه شرط ارزش اخلاقی است. این نیست که انسان پیش از انجام عمل
اخلاقی: با خودش بگوید !این کار را انجام میدهم قرب الی امه و همچنین منظور این نیست که معانی این الفاظ را در
منظور این است که تنها عاملی که موجب انجام این کار شود انگیزهالهی و پیروی از خداوند باشده نه آنکه از روی ریا
و خوشنودی دیگران بخواهد آن عمل را انجام دهد.
در ارزش گذاری تحصیل علم و دانش اندوزی نیز نقش عمده بر عهده نیت دانشجو است.
علم اندوزی در صورتی ارزشمند است و ما رابه سعادت و کمال نهایی نزدیک می کند که هدف اصلی از تحصیل آن؛
قرب الهی باشد.
در غیر این صورت. تأثیری در سعادت واقعی انسان ندارد. حتی اگر هدف از تحصیل علم كسب شهرت و ثروت و
قدرت و امثال OT باشده از نظر نظام اخلاقی اسلام؛ هیچ ارزشی نخواهد داشت.
صفحه 6:
ت الهی داشتن در تحصیل علم اين است كه به همان اندازه كه علم و دانش انسان افزايش مى یابده ذلت درونی او
در برابر خودش و تواضعش در برابر مردم و خوف و خشيتش در برابر خداى متعال و دركش نسبت به دين و حقايق الهى
نیز افزایش می یبد.
دانشجو باید از همان ابتدای دانشجویی خود. در پاکسازی نیتش بکوشد و همواره بکوشد ارزش علم آموزی خود را
بايين نياورد.
تعلیم و تعلم با اين ارج و اهميت: نبايد به انكيزه ها جون رسيدن به مقامات دنيوى و كسب شهرت اجتماعى و جلب نظر
مردم و احترام آنان و و شغل و امثال آن آلوده شود .
صفحه 7:
تاثیر استاد و نوع ارزش ها و نگرش ها و
جهان بینی و ایدئولوژی او ؛ بر شاگردان
بر کسی پوشیده نیست .
تجربه نشان داده است شاگردان هر اندازه
هم كه مقاومت. کنند ؛ نمی توانند از
گذاری آشکار و نهان استادان در روند
زندگی خود مصون شوند .
به همین دلیل است که انتخاب استاد و
معلمی شایسته و وارسته همواره مورد
توجه و تاکید فراوان اولیای دین بوده
دانشجو نا جایی که شرایط به او اجازه
می دهد » باید در پی انتخاب استادان
شایسته باشد .
صفحه 8:
50000
نظر يبامير اکرم استاد شایسته کسی است که :
۱ از تکبر به تواضع دعوت می کند .
۲ . از حیله گری و چاپلوسی به خلوص
خیر خواهی فرا مى خواند .
۳. از جهل به علم می رساند .
استاد شایسته کسی است که با رفتار شود
دانشجو را به کسب فضائل ترغیب و از
آلودگی به رذایل اخلاقی دوری کند .
استادی است که دیدن او انسان را به یاد
خدا اندازد و سخن گفتدش بر علم
دانشجو بیفزاید .
صفحه 9:
0
2
رعایت اولویت ها
صفحه 10:
°
دوران دانشجویی به گونه ای است که اگر دانشجو تلاش بسیار کند و از
لحظات و ساعات عمرش کامل و بهینه بهره گیرد ؛ باز هم نمی تواند به
مسئولیت های واجب و ضروری اش ۰ جامه ی عمل بپوشاند .
0 یعنی مسئولیت ها و وظایف دینی ۰ اجتماعی » علمی . فرهنگی و سیاسی
دانشجو به اندازه ای است که دیگر فرصتی برای انجام کارهای مباح و مستحب
باقی نمی ماند .
2 البته اين موضوع نه اختصاص به دانشجویان دارد و نه ویژگی دوران معاصر
است . در عين حال دانشجویان با توجه به نقش ویژه و انکار ناپذیرشان در
جامعه » وظایف و مسئولیت های سنگین تری را بر عهده دارند .
صفحه 11:
2 مهم ترین وظیفه ی دانشجویان تحصیل دانش های سودمند برای جامعه است .
2 دانش هایی که در جهت رشد و پیشرفت فراگیر جامعه ی اسلامی باشد .
© بنابر اين لازم است در كلاس درس و خارج از كلاس » همواره در پی فهم
مسائل ضروری و مفید برآیند و هرگز وقت خود را صرف مسائل غير ضرورى
Es
۵ مسائلی که دانستن آنها ؛ صرفا بار اطلاعاتی آدمی را می افزاید و هیچ تاثیری
در سعادت دنیوی و اخروی فرد و جامعه ندارد ؛ رهزن عمر و اندیشه اند .
صفحه 12:
0 ۲۱۷
خوب گوش دادن
صفحه 13:
2 یکی از آدلبی که رعایت آن برای ه رکسی ؛به ویژه دانشجویان لازم است » هنر
خوب گوش دادن به سختان استاد است .
0 این موضوع نه تنها ادب شاگرد در برابر استاد را نشان می دهد » بلکه راهی است
برای بهرمندی بیشتر و بهتر دانشجویان از محضر استادان .
۵ شنونده ی خوب کسی است که :
0 ۱ در سخنان گوینده خوب دقت کند و به تعییر دیگر » برای ادراک آمادگی
کافی را داشته باشد .
0 ۲. بردبار و شکیبا بوده و احساس خستگی نکند .
vo اند ميان نكات اصلی گفتار گوینده و شاخ و برگ های SSE OT نماید
مثلا مناقشه در مثال نکند و به لب سخن توجه کند.
صفحه 14:
صفحه 15:
٩ پرسش و پرسشگری اگر برای کشف. حقیقت و فهم واقعیت باشد » نه تنها از
فضایل اخلاقی است که در پاره ای از اوقات از نظر شرعی و فقهی نیز واجب است
٩ کسی که مسائل شرعی خود را نمی داند » یاد گیری آنها بر او واجب است و اگر
راه فهم حکمی در پرسش از کسی باشد » پرسیدن واجب خواهد شد .
٩ البته باید دانست ارزش پرسش و پرسشگری ارزشی ذاتی نیست ؛ یعنی اینگونه
نیست که پرسشگری در هر شرایطی مطلوبیت داشته باشد ؛ بلکه در هر صورتی
دارای ارزش اخلاقی است که به منظور کشف و فهم واقعیتی باشد »
وگرنه اگر برای اظهار فضل و مچ گیری و امثال آن باشد » کاری بسیار زشت و نا
atl ag
صفحه 16:
2 باید توجه داشت که پرسش های ما درباره ی موضوعاتی باشد که گرهی فروبسته از کار
ما یا دیگران می گشایند و نه مسائلی که دانستن يا ندانستن آنها هیچ دخالتی در سرنوشت
مادی و موی ما دار :
تس اد أ ی مس وا ده
داشته باشند . داشتن چنین انتظاری ؛ نابجا و نا معقول است . استاد نیز ه رگز نباید متکلفانه
به پاسخ بپردازد .
اگر پاسخ مسئله ای را نمی دانست ؛ با صراحت و شجاعت تمام بگوید : نمی دانم . و این
را بداند با گفتن نمی دانم نه تنها از ارج و ارزش او کاسته نمی شود ؛ که مسئولیت
شناسی خود را در برابر دانشجویان و دغدغه ی حق طلبی و حقیقت خواهی خود را به
آنان نشان داده است .
۵ یکی از عوامل اختلاف و تفرقه پرگویی جاهلان است کسانی که نادانسته سخن می
گویند .
© اگر کسی در مسائل دینی از روی جهل فتوا صادر کند مورد لعن و نفرین خداوند قرار
مى كيرد و این کار ممکن است به انکار دين و كفر به خدا و آيات الهی بیانجامد .
صفحه 17:
و نكا
شايسته است دانشجويان
مطالب نو و جدیدی را که در
هر درسی می آموزند ۰
یادداشت نمایند .
لبه تكارش » ككزيده نوس با
خلاصه بردارى © تبازمئل
فراگیری آموزش های خاصی
است که در جای خود باید
دنال شود .
صفحه 18:
بسیاری بر بزررگداشت. عا
روا
اندیشمندان تا کید کرده
احترام به عالمان نشانه ی بهره مندی از
ل و حرمت عالمان همانند و هم سنگ
حرمت شهیدان و صدیقان معرفی شده
است
از شاگردان و متعلمان خواسته شده که
همچون ملائکه که در برابر اهل علم
تواضع می کنند و بال های خود را زیر
پای خود می گسترانند » عالمان را بزرگ
داشته و برصدر نشانند و برای استاد
همچون بنده و خدمتکار باشند
دلیل ارزشمندی معلم و استاد از منظر
cud
۱ اهمیت و ارزشمندی خود علم
صفحه 19:
صفحه 20:
© در ميان انديشمندان اسلامى » از رو زگاران قدیم همواره این بحث بوده است که
علم مورد تاکید اسلام کدام علم است ؟
© آيا اسلام به علم آموزی به طور مطلق سفارش کرده یا علوم خاصی را مورد نظر
داشته است ۶
٩ آیا از دیدگاه اسلام علم شیمی و شیمیدان ؛ به همان اندازه مورد احترام اند که
علم فقه و فقیه محترم و مکرم اند ؟
cal HUT ٩ حيث می توان علوم را به دو دسته ی دینی و غیر دینی تقسیم کرد یا
نه ؟
O این بحث هرچند در جای خود بحثی مهم و اساسی است اما بررسی تفصیلی این
مسئله مارا از هدف اصلی خود باز مى دارد.
© بنابر اين » در اینجا به بیان همین نکته بسنده می کنیم که به نظر می رسد تقسیم
عل از اين حيث ء به دینی و غیر دینی تقسیمی نادرست است . حقیقت OT است
که همه ی دانش هایی که در خدمت اسلام و مسلمانان باشند و به رشد و پیشرفت
علمی و دینی و فرهنگی جامعه ی اسلامی کمک کنند ؛ علوم دينى به شمار آمده
و اسلام بر فراگیری آنان تاکید کرده است .
صفحه 21:
0 آموختن برخی از دانش ها از واجبات عینی بوده و بر هر مسلمانی لازم است که
پیش از هر دانش دیگری به آموختن آنها پپردازد .
2 یکی از آن دانش ها «خودشناسی» است .
© خودشناسی مقدم بر همه ی دانش ها و معرفت های دیگر است .
9 از دانشجو هرگز پذیرفتتی نیست که صرفا به تحصیل و تعلیم علوم بيرونى
پرداخته و از خود غافل باشد .
2 برای انسان خسران بزرگی است که جوهر و ذات مسائل بیرونی را بداند و
همواره به مطالعه و آزمایش و تجربه ی امور بیرونی و تفکر در مسائل آفاقی
بپرداژد » اما از سیر اندیقة .در امور نفسانی و درونی خود غافل باش.
صفحه 22:
محقق : رضا نيكويى
استاد : جناب آقای اسدی
پاییز ٩۷