ارزیابی عملکرد سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران با نگاهی به فرهنگسراها

ارزیابی عملکرد سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران با نگاهی به فرهنگسراها

اسلاید 1: شرح درسجلسه / هفتهردیفارزیابی عملکرد سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران با نگاهی به (فرهنگسرا ها)جلسه پنجم1www.morteza-talaei.com

اسلاید 2: مقدمهپس از پیروزی انقلاب اسلامی، فرهنگ بعنوان یک عامل اساسی و زیر بنایی در ارتقای کیفیت زندگی انسان ها و زیستن مبتنی بر اندیشه مطرح شده است. و مهمترین کارکرد مورد انتظار از آن، انتقال پیام انقلاب به مردم و حفظ و ترویج ارزش های ناب اسلامی و انقلابی بود. بر این اساس تولید کالا ها و فرآوردهای فرهنگی در کانون توجه نهاد های فرهنگی و حتی غیر فرهنگی قرار گرفت و این تلاش، بیشتر بر گروه های محروم تر جامعه اعم از شهری و روستایی متمرکز شد. در این بین پنج برنامه توسعه طراحی و تدوین گردید که در آنها به مقوله ی فرهنگ اشاراتی وجود داشته است. متاسفانه در کنار پدیده های خارجی(تهاجم فرهنگی، جهانی شدن، توسعه روز افزون تکنولوژی ارتباطات، و ...) و عوامل داخلی(سیاستگذاری فرهنگی نامنتناسب با بافت جمعیتی جامعه، عدم توجه به فرصت ها و تهدیدات فرهنگ، عدم استفاده از کارشناسان خبره و تحصیل کرده فرهنگی و ...) آنچه که هدف و غایت نظام برنامه ریزی فرهنگی کشور بوده است تحقق پیدا نکرده است. لذا در یک نگاه کلی می توان گفت که برنامه ریزی فرهنگی در کشور ما از آسیب های کلان زیر رنج می برد:1- سطحی نگری 2- عوام زدگی 3- انفعالی بودن 4- مقطعی بودن 5- گذشته نگری و نهایتا 6- سطحی نگر بودنتهدیدی که به صورت خاص نظام فرهنگی مدیریت شهری خصوصا فرهنگسرا ها را تهدید می کند. در این جلسه در نظر داریم تا با برتافتن آسیب های نظام برنامه ریزی فرهنگی در مدیریت شهری(فرهنگسراها) ابعاد موضوع آسیب شناسی فرهنگی را برای دانشجویان عزیز تشریح کنیم.

اسلاید 3: نگاهی به ورود مدیریت شهری به عرصه های فرهنگیهمزمان‌ با رشد تدریجی‌ شهر تهران‌ در یکی‌ دو دهه‌ اخیر، نیازهای‌ شهری‌ شهروندان‌ نیز به‌ مراتب‌ بیشتر شد بطوریکه‌ اداره‌ کلانشهر تهران‌ را با مشکل‌ جدی‌ مواجه‌ کرد. با تغییر شاخص‌های‌ اجتماعی‌، اقتصادی‌ و فرهنگی‌، ظهور تمایلی‌ عمومی‌ به‌ قانون‌گرایی‌ و حقوق‌ شهروندی‌ و جامعه‌ مدنی‌ شکل گرفت، که این‌ عرصه‌ های عمومی وفرهنگی را‌ بعنوان‌ مهمترین‌ عرصه‌ های فعالیت‌ شهرداری‌ تهران‌ معرفی کرد.لذا سیستم‌ حاکم‌ بر مدیریت‌ شهری‌ تهران‌، با تشکیل‌ سازمان فرهنگی‌(فرهنگسراها) از ابتدای‌ دهه‌ 1370 عملاً فعالیت‌ در این‌ عرصه‌ را آغاز کرد.

اسلاید 4: اهم اقدامات فرهنگی مدیریت شهری در حوزه فرهنگیشهروندمداری‌ و مشارکت‌ آگاهانه‌ شهروندان‌ در اداره‌ شهر از جمله‌ اهداف‌ شهرداری‌ تهران‌ در قالب‌ برنامه‌ریزی‌ استراتژیک‌ بوده‌ است‌. مدیریت‌ غیرمتمرکز حاکم‌ بر مدیریت‌ شهری‌ تهران‌ موجب‌ شد تا مدیران‌ مناطق‌ بیستگانه‌ شهرداری‌ برحسب‌ نیازهای‌ شهروندان‌ همان‌ محله‌ و منطقه‌ به‌ ساماندهی‌ امور بپردازند که‌ حاصل‌ اهم‌ این‌ اقدامات‌ در عرصه‌ فعالیت‌ اجتماعی‌ و فرهنگی‌ از سال‌ 72 تا اکنون بطور عام‌ در موضوعات‌ زیر خلاصه‌ می‌گردد:  ترویج‌ ورزش‌ همگانی‌ و محلات‌، احداث‌ مراکز ورزشی‌، ایجاد زمین‌های‌ روباز ورزشی‌، احداث‌ و ایجاد: فرهنگسراها، خانه‌های‌ فرهنگ‌، کتابخانه‌، نگارخانه‌، خانه‌ مطبوعات‌، خانه‌ قرآن‌، خانه‌ فرش‌، خانه‌ مشق‌، خانه‌های‌ محله‌، آموزشگاه‌های‌ هنری‌، خانه‌ فرهنگی‌ سیار، اجرای‌ طرح‌ شهردار مدرسه‌، نمایش‌ فیلم‌ در پارک‌ها، اجرای‌ تئاتر خیابانی‌، توسعه‌ و تجهیز مدارس‌ و مساجد و... فعالیت‌های‌ متعدد و پراکنده‌.

اسلاید 5: نگاهی به عملکرد فرهنگ سرا هادر راستای بند 6 ماده 55 قانون شهرداریها و ارتقاء فرهنگ اسلامی – ایرانی شهروندان با رویکرد ایجاد محیط های با نشاط و جذاب، فرهنگسراها شکل می گیرند که در این مراکز فرهنگی شرایط آموزش های امور گوناگون فرهنگی و اجتماعی و هنرهای گوناگون در راستای اعتلای فرهنگ شهرداریها و شهرنشینی فراهم می شود . به جرات می‌توان ادعا کرد آغاز یک نگاه متفاوت به جریان فرهنگ در شهرداری تهران با آغاز به‌کار فرهنگسراهای خاوران و بهمن بعنوان بزرگترین مراکز فرهنگی شهر تهران و خانه‌های فرهنگ در برخی از محلات شهر بوده است

اسلاید 6: ايجاد ارتباطات متقابل و پاسخگويي به مخاطبين ضامن بقا و توسعه فرهنگسراهاست،‌ از اين رو آنها ،در تعامل با مخاطبين به برقراري ارتباطات دو سويه و باز و ارائه خدمات به صورت متنوع و متناسب با نيازگروه‌هاي مختلف مخاطبين توجه خاصي مي‌نمايند‌. علاوه براين‌، از طريق توسعه روابط رسمي و غير رسمي و فعالانه با ساير مراكز فرهنگي و‌ نيز مسئولين فرهنگي كشور تعادل و ثبات لازم را در فعاليت‌هاي خود كسب مي‌كندشرط بقا ی فرهنگ سراها

اسلاید 7: اهداف فرهنگسرها1-ارتقاء سطح فرهنگ و آگاهی های عمومی 2- ارتقاء سطح سرمایه های اجتماعی و مشارکت های همگانی 3-حمایت از گروه های جوان و راهنمائی جوانان به فرا گرفتن پیشه ها و هنرهای مختلف و مفاهیم مرتبط با اصول شهروندی و فعالیتهای اجتماعی و معلومات مورد نیاز امروز در جهت بهبود فضای کسب و کار 4-غنی سازی اوقات فراغت شهروندان 5-ایجاد تفریحات سالم در جهت دوره جستن جوانان از سرگرمی ها و زیان بخشی و آماده ساختن آنها برای برخی از نقش های اجتماعی 6-ارتقاء سطح مهارت های زندگی شهروندان 7– آماده ساختن افراد برای برخی از نقش های اجتماعی مورد انتظار

اسلاید 8: کارکرد های فرهنگ سرا 1- ارائه خدمات کتابخانه ای 2- ارائه خدمات مشاوره ای 3- برگزاری برنامه های نمایشی و عروسکی ویژه کودکان و نوجوانان 4- برپایی نشست های فرهنگی هنری با حضور هنرمندان و صاحبنظران 5- اجرای نمایشنامه ها 6- برگزاری همایش ها ، سخنرانی ها، میزگردها و نمایشگاهها 7- ارائه خدمات آموزشی و ایجاد فرصتهای پژوهشی

اسلاید 9: محل های در آمد فرهنگسرا 1- درآمدهای حاصل از خدمات و فعالیتهای فرهنگسرا 2- در آمدهای حاصل از کمک اشخاص حقیقی و حقوقی 3- درآمدهای حاصل از اختصاص شهرداری تبصره 1- مدير فرهنگسرا موظف به تامين هزينه­هاي فرهنگسرا از طرق اول و دوم مي­باشد و كمكهاي شهرداري در اولويت آخر قرار دارد. تبصره 2- اعتبارات تخصیصی شهرداری از رديف اعتبارات معاونت فرهنگی و اجتماعی تامین می شود

اسلاید 10: آسیب شناسی عملکرد فرهنگسراها مهمترین عامل در توسعه فرهنگ سراها مسئله جذب توده مردم نسبت به فعالیت های آن است و دلیل آنکه بیشتر خانه های فرهنگ چه در مهد پیدایش و چه در سرزمینهای دیگر، با موفقیت چندانی روبرو نبوده است، عدم مشارکت و جذب مردم است. برنامه ریزی های فرهنگسراها قبل از این که توده های مردم را به فرهنگ دلبسته و علاقه مند کند بیشتر به نفع کسانی قابل مشاهده است که خود به اصطلاح صاحب فرهنگ بوده اند و هم انگیزه و امکانات اعتلای سطح فرهنگ خویش را داشته اند.

اسلاید 11: يافته ها نشان مي دهد كه مصرف فضاي فرهنگسراها بر مصرف فعاليت ها و برنامه هاي آنها غلبه دارد . از اين گذشته الگوي استفاده و دلالت فرهنگسراها در ميان كاربران متعدد و متفاوت است و ثالثاً اين دلالت ها و كاربردها با آنچه كه فلسفه وجودي فرهنگسراها را تشكيل مي دهد، متمايز است. در مجموع يافته هاي پژوهشها حاكي از آن است كه فرهنگسراها براي جوانان تهراني بخشي از مناسك گذار آنها به دوران بزرگسالي محسوب مي شوند و آنان در اين فضا به بسياري از نيازهاي مرتبط با دوره زندگي خود پاسخ مي دهند و در يك كلام نقاشي خاص خود را بر روي اين فضاي عمومي ترسيم مي كنند .آسیب شناسی عملکرد فرهنگسراها

اسلاید 12: در بیشتر فرهنگسرا سطح سرمایه انسانی(نیروهای متخصص و تحصیلکرده) در حد مطلوب قرار ندارد در حالی که سرمایه ساختاری و کالبدی در حد مطلوبی است:وقتي از بسياري از فرهنگسرا و خانه هاي فرهنگ و مراكز فرهنگي در مورد اشنايي مسئولين و كاركناشان با قوانين حقوقي و فرهنگي سوال ميشود ، عنوان مي كنند كه نيازي به اشنايي همه نيست و ما در صورت وجود مشكل از معاونت هاي حقوقي و يا وكلا و كارشناسان كمك ميگيريم. حال آنكه اشنايي كليه كاركنان و مسئولين مرتبط در حوزه فرهنگ و آموزش عمومي با مقولات حقوق فرهنگي و شهروندي مي توان تاثيرات موثري بر نحوه فعاليت ها و آموزش هاي ارائه شده به مردم داشته باشدآسیب شناسی عملکرد فرهنگسراها

اسلاید 13: چرایی ضعف مدیریت شهری در پرداختن به مسائل فرهنگیپرداختن‌ به‌ مسائل‌ اجتماعی‌ و کار فرهنگی‌ اساساً اقتصادی‌ نیست‌ و یا حداقل‌ در کوتاه‌مدت‌ بازده‌ اقتصادی‌ ندارد.ـ برخورد با مسائل‌ اجتماعی‌ و حل‌ آن‌ مستلزم‌ بررسی‌های‌ دقیق‌ و کارشناسانه‌، وقت‌، حوصله‌، علاقه‌، تخصص‌ و... است‌ که‌ با تمامی‌ این‌ اوصاف‌ نتیجه‌ کار فرهنگی‌ ملموس‌ نیست‌ و بعبارتی‌ ارزیابی‌ فعالیت‌های‌ اجتماعی‌ و فرهنگی‌ بخاطر پیچیدگی‌ موضوع‌ از اعتبار بالایی‌ برخوردار نیست‌ و حاصل‌ تلاش‌ مدیران‌ امور فرهنگی‌ کمتر به‌ چشم‌ می‌آید.ـ تقدم‌ سایر مسائل‌ و موضوعات‌ در گزینه‌های‌ تصمیم‌گیری‌ بر مسائل‌ اجتماعی‌ و فرهنگی‌ از طرف‌ سیاستگزاران‌ و مدیران‌ عالی‌ خصوصاً در تدوین‌ بودجه‌ و اختصاص‌ اعتبار برای‌ هزینه‌های‌ اجتماعی‌ و فرهنگی‌.ـ اعتقاد به‌ این‌ امر که‌ متولی‌ امور فرهنگی‌ و اجتماعی‌، نهادهایی‌ خاص‌ و غیر از شهرداری‌ تهران‌ هستند.

اسلاید 14: راه‌کارهای‌ ساماندهی‌ فعالیت‌های‌ اجتماعی‌ و فرهنگی‌ در حوزه مدیریت شهری1ـ سیاست‌ها و راهبردهای‌ کلی‌ فرهنگی‌ و اجتماعی‌ شهرداری‌ تهران‌ در قالب‌ برنامه‌های‌ کوتاه‌ مدت‌، میان‌ مدت‌ و بلند مدت‌ تعریف‌ و تدوین‌ و برای‌ واحدهای‌ اجرایی‌ تبیین‌ شود.2ـ مناطق‌ مختلف‌ با توجه‌ به‌ بافت‌ شهری‌ ـ فرهنگی‌ نسبت‌ به‌ تدوین‌ برنامه‌ها با تشریک‌ مساعی‌ شوراها و انجمن‌های‌ محلی‌ و منطقه‌ای‌ شهر در قالب‌ راهبردهای‌ کلی‌ تعیین‌ شده‌ اقدام‌ کنند.3ـ مصوبات‌ لازم‌ برای‌ تثبیت‌ جایگاه‌ حوزه‌ معاونت‌ اجتماعی‌ و فرهنگی‌ در تشکیلات‌ شهرداری‌ تهران‌ در تمامی‌ زمینه‌ها تدوین‌ شود.4ـ با عنایت‌ به‌ تجربه‌ موفق‌ مدیریت‌ غیرمتمرکز در فعالیت‌های‌ اجتماعی‌ و فرهنگی‌ طی‌ سال‌های‌ اخیر، ضمن‌ حمایت‌های‌ اعتباری‌ و مالی‌ از مدیران‌ فرهنگی‌، قدرت‌ جسارت‌ در اقدامات‌ فرهنگی‌ و بروز خلاقیت‌ در آفرینش‌ طرح‌های‌ اجتماعی‌ و فرهنگی‌ به‌ آنها داده‌ شود.

اسلاید 15: 5ـ تنوع‌ و گستردگی‌ مسائل‌ اجتماعی‌ و فرهنگی‌ شهر تهران‌ مستلزم‌ مدیریتی‌ خواهد بود که‌ تحت‌ سلسله‌ مراتب‌ اختیار مدیریت‌ شهری‌ تهران‌ عمل‌ کند (تمرکز در محتوا و پرهیز از موازی‌ کاری‌) که‌ بدیهی‌ و موجه‌ترین‌ دلیل‌ انتخاب‌ این‌ روش‌، استفاده‌ بهینه‌ از منابع‌ موجود سایر بخش‌های‌ این‌ تشکیلات‌ برای‌ هزینه‌ در بخش‌های‌ فرهنگی‌ است‌.6ـ مشارکت‌ مردمی‌ سرمایه‌ گرانبهایی‌ است‌ که‌ ضامن‌ و عامل‌ اساسی‌ مصونیت‌ هر نظامی‌ از خطر و آفات‌ تلقی‌ می‌شود. همچنین‌ مشارکت‌ اجتماعی‌ بعنوان‌ نوعی‌ کنش‌ متقابل‌ اجتماعی‌ است‌ که‌ کارکرد آن‌ در زندگی‌ اجتماعی‌ و شهری‌ انسجام‌ قواعد و هنجارهای‌ اجتماعی‌ است‌. لذا مشارکت‌ دادن‌ شهروندان‌ در اداره‌ شهر با اجرای‌ طرح‌هایی‌ چون‌ «انجمن‌ شورایاری‌» و «جوان‌یار شهر» که‌ خطوط‌ کلی‌ آن‌ در حال‌ اجرا شدن‌ است‌ از اقدامات‌ ضروری‌ در بهبود مدیریت‌ شهری‌ و ارتباط‌ سازمان‌ یافته‌ شهرداری‌ با شهروندان‌ تلقی‌ می‌شود. 7ـ جدی‌ گرفتن‌ بحث‌ آموزش‌ به‌ شهروندان‌ بعنوان‌ یک‌ فعالیت‌ رسمی‌ بطوریکه‌ هدف‌ مورد انتظار این‌ آموزش‌، درونی‌ کردن‌ ارزش‌هایی‌ باشد که‌ از آن‌ بعنوان‌ «رفتار شهروندی‌» یاد می‌کنیم‌.راه‌کارهای‌ ساماندهی‌ فعالیت‌های‌ اجتماعی‌ و فرهنگی‌ در حوزه مدیریت شهری

اسلاید 16: راه‌کارهای‌ ساماندهی‌ فعالیت‌های‌ اجتماعی‌ و فرهنگی‌ در حوزه مدیریت شهری8- افزايش تعداد فرهنگسراها ، تقويت نيروي انساني متخصص مورد نياز در اين مراكز و ايجاد فضاي فيزيكي مناسبفرهنگسراها و کانون های فرهنگی به منظور تبادل اندیشه ها در زمره چنین اقداماتی می باشد. این امر باید مورد توجه شهرهای متوسط و کوچک نیز قرار گیرد. چنین مراکزی الزاماً نباید پر خرج و تقلیدی باشد، بلکه     جلوه ها و ویژگی های اجتماعی و فرهنگی خاص هر شهری می تواند زمینه های مساعد و مناسبی برای برنامه ریزی ها و ایجاد تحرک در بخش های مختلف این کانون ها و در نتیجه جذب قشرهای مردمی باشد. چنین مکانهایی علی الخصوص در جهت فراهم کردن امکان تخلیه روانی شهروندانی که در مناطق پرتراکم و محله های پر چمعیت سکونت دارند مهم استمتاسفانه امروز شاهد آن هستيم كه در مباحت تاسيس مراكز فرهنگي در كشور بين دستگاه هاي مختلف اختلافات گسترده اي وجود دارد. از طرفي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي طبقه مصوبه شوراي انقلاب فرهنگي ، تاسيس خانه هاي فرهنگ و فرهنگسراها را با مجوز شهرداري ها را خلاف قانون ميداند و از طرفي شهرداري ها صدور مجوز تاسيس و فعاليتهاي چنين مراكزي را در راستای بند 6 ماده 55 قانون شهرداریها و ارتقاء فرهنگ  اسلامی – ایرانی شهروندان با رویکرد ایجاد محیط های با نشاط و جذاب ميداند

اسلاید 17: همیشه برای رسیدن به خواسته ها، اهداف و آرزوهایتان تلاش کنید. جلسه آینده گزارش بازدید فرهنگسراها همه ی گروه ها موظف هستند آمادگی لازم داشته باشند