صفحه 1:
صفحه 2:
ار
* اسیدهای قوی
53
صفحه 3:
RCE Ch rood
ل ا
اسيد يديدريىك كمالك
TCL, epee
53
صفحه 4:
53
صفحه 5:
کلیه اسیدهای آلی نیز جزو اسیدهای ضعیف هستند.
ترکیبات آلی. موادی هستند که در بدن موجودات زنده
وجود دایند و از عناصر کربن ۲ ۰ هیدرون ۰ اکسیژن 0
وونیتروژن لا تشکیل شده اند:
53
صفحه 6:
اسيدها مزه ترشى دارند بعضى از اسيدها سمى هستند »
بعضى باعث سوختكى هاى فراوان مى شوند و تعدادى نيز
oa OR ETS Hes وى
53
صفحه 7:
لا( رت
rw
53
صفحه 8:
اسیدهای صنعتی مانند :
اسيد سولنوريى 156
HNO, |
اند فسفویک ۱
53
صفحه 9:
پل
اسیدها است که به مقدار فراوان در تولید انواع کود .
فر آورده های نفتی و آهن و فولاد بکار گرفته می شود.
53
5 = -
لب باترى اتومبيل هاء اسيد سولفوريك رقیق شدهبا آب
7
صفحه 10:
اسید نیتریک !از قرنها پیش شناسابی شده است .
ی
است. لین ملیع خورنده می تواند با مواد واکنش انجام دهد و
53
صفحه 11:
ee a ee aero rere ar Fa از زر ی
ees) ee eer nen pester Repro)
ee nas SOP Og ا ا Cea pee
20-00
و
53
صفحه 12:
ال H,PO, از جمله يرمصرف ترين مواد
شيميايى در صنعت است و به عنوان ماده افزودنى در
Res ل
در توليد كودهاى شيميليىء ياك كننده هاى صابونى و
53
صفحه 13:
ا 0 CRS ۱
کسید آهن( ۲۲1 از ابزارهای آهنی یا فولادی و تبدیل
۱
پس از زدودن نگ آهن. فسفات آهن تولید شده تبدیل 7
Reni DoW irae “ed 2 ۳
2 ee إخور
53
صفحه 14:
ا ا ا ل له
عامل قلم زنى (9!©) جهت تميز كردن و زبر كردن
ean OPEN RU ۱
دندانپزشکی استفاده شده. به کار می رود.
53
صفحه 15:
4
ملایم است که بیشتر به منظور ضدعفونی کردن و
۱
در کارخانه های انرژی هسته ای استفاده می شود.
53
صفحه 16:
لل
eer | ا ل ا ا ا ا كن
گوجه فرنگی و حتی نوشابه های گازدار و یا آب باران را نام برد.
اسيدها معمولاً ترش مزهاند . ~
53
صفحه 17:
اسيد سيتريك.يا جوهر ليمو يكى از اسيدهاى للى است كه
در ليمو ترش و يرتقال وجود دارد. فرمول شيميايى آن
0941190 ميباشد. در ميان اسيدها داراى بيشترين
مصرف در صنايع غذايى ean) و حدود 2 اسیدهای
صفحه 18:
ی
سفید به صورت پودر کربستالی می باشد . اسید ها
Pepe Poor pe | open ge) ۱ ی
17
53
صفحه 19:
en eer eee me) Serer ل
9 است که در فارسیبه نام جوش ترش معروف است.
اسید تارتاریک یکی از گستردهترین اسیدهابی است که از
5 eee Se Cnet heat ear er rev er eel Pe Rowena Om BCy
اسید به صورت طبیعی در بسیاری از گیاهان مانند انگور. موز و
۳
53
صفحه 20:
PES, Ree aca ener
۱ a eRe peered Sy. eee]|
RII 5 O20) co, و Bere
ee
53
صفحه 21:
اسید لاکتیک کهبه عنوان اسید شیر شناخته میشودیک ترکیب
Se ere ern eel Be Nee 2 Seen ree)
ميكند و فرمول مولكولى كن ©0©9411,900) است. لين اسيد قابل
حل در آب یا اتانول است و در شیر و فرآوردههای لبنی مانند پنیر ,۲
ا eae ae eee 7 کننده با٩) و با ماده
5
مورد استفاذه قرار مب
rer
صفحه 22:
eee St eS ey eS eee ned
طعم ترشى شبيه طعم سركه ميدهد.
ا ا ا لك
فاسد شده از فرآیند تخمیر Te Tern
لام ا
صفحه 23:
اسیدهای آلی
ا ا 1 بار
برجسته و ارزشمند در بدن جانوران است . جربي ها خود
7 ار
خوراكىهاى ترش مزهء اسيد آلى وجود دارد:
53
صفحه 24:
با تشكر از معلم عزيزم سركار خانم قنبرى
بايا
on.
53
اسيدها
اسيدها از نظر نوع و قدرت به دو گروه تقسيم مي شوند:
اسيدهاي قوي
اسيدهاي ضعيف
اسيدهاي قوي مانند :
اسيد كلريد ريك
HCl
اسيد يديدريك HI
اسيد نيتريك
HNO3
اسيد سولفوريك
H2SO4
اسيد پركلريك HClO4
اسيدهاي ضعيف مانند :
اسيد استيك
اسيد كربنيك
اسيد فلوريدريك
اسيد نيترو
C2H4O2
H2CO3
HF
HNo2
و تا حدودي اسيد فسفريكH3PO4
كليه اسيدهاي آلي نيز جزو اسيدهاي ضعيف هستند.
تركيبات آل ي ،موادي هس تند كه در بدن موجودات زنده
وجود دارن د و از عناصر كربن ، Cهيدروژن ، HاكسيژنO
و نيتروژن Nتشكيل شده اند .
در مورد اسيدهاي آلي در ادامه توضيح خواهيم داد.
اس يدها مزه ترش ي دارن د بعض ي از اس يدها س مي هستند ،
بعض ي باع ث س وختگي هاي فراوان م ي شون د و تعدادي نيز
كامال بي ضرر به شمار مي آيند.
بعضي اس يدها نيز خوراك ي و بسيار مفي د هستند .
ما اسيد سيتريك را از پرتقال و ليموترش به دست مي آوريم.
بدن مانيز اسيدهايي مي سازدكه به گوارش غذا كمك مي كند.
اسيدها به دو گروه بزرگ
صنعتي
خوراكي
تقسيم مي شوند.
اسيدهاي صنعتي مانند :
اسید سولفوریک H2SO4
اسيد نيتريك
HNO3
اسيد فسفريك H3PO4
اسيد بوريك (بوريك اسيد) H3BO3يا B(OH)3
اس ید س ولفوریک H2SO4یکی از قوی ترین و مه م ترین
اس یدها اس ت که ب ه مقدار فراوان در تولید انواع کود ،
فرآورده های نفتی و آهن و فوالد بکار گرفته می شود.
آ ب باتری اتومبیل ه ا ،اس ید س ولفوریک رقیق شده ب ا آب
خالص است.
اس ید نیتریک HNO3از قرنه ا پیش شناس ایی شده است .
اس ید نیتریک مایع ی دود کننده ب ی رن گ و بسیار خورنده
است .اين مایع خورنده می تواند با مواد واکنش انجام دهد و
باع ث خوردگ ی آنه ا شود .اس ید نیتریک از ترکیب شدن
هیدروژ ن ،نیتروژ ن و اکس یژن ب ه وجود م ی آید و برای
تولید کوده ا و مواد منفجره (نظیرنیتروگلیسیرین) مورد
استفاده قرار می گیرد.
در آغاز قرن بیس تم این اس ید را از حرارت دادن اسید
س ولفوریک و نیترات س دیم ب ه دس ت آوردن د .وقت ی جنگ
جهانی دوم آغاز ش د مقدار زیادی اسید نیتریک برای تولید
مواد منفجره الزم بود .با تمام شدن ذخایر نیترات سدیم در
آلمان یک شیمیدان آلمان ی ب ه نام (فریتزهابر) روشی برای
تولید اس ید نیتریک ب ا استفاده از آمونیاک و هوا ابداع کرد.
در این روش هیدروژ ن و نیتروژ ن آمونیاک و اکس یژن هوا با
دما ترکیب می شوند و اسید نیتریک را به وجود می آورند.
فس فریک اس ید H3PO4از جمل ه پرمص رف ترین مواد
شیمیایی در ص نعت اس ت و ب ه عنوان ماده افزودنی در
نوشابه های گازدار کاربرد دارد .
در تولید کودهای شیمیایی ،پاک کننده های صابونی و
غیر ص ابونی،تص فیه آ ب،خوراک دام و دارو س ازی به کار
می رود.
از اس ید فس فریک میتوان مس تقیم ًا برای زدودن زن گ آهن
(اکس ید آه ن( IIIاز ابزارهای آهن ی یا فوالدی و تبدیل
آهن به فسفاتهای محلول در آب استفاده نمود.
پ س از زدودن زن گ آه ن ،فس فات آه ن تولید شده تبدیل
ب ه ترکیب فس فات آه ن س یاه شده که خود ب ه عنوان عامل
جلوگیری از خوردگی میتواند مورد استفاده قرار گیرد.
از اس ید فس فریک در دندانپزشکی و اورتودنسی بعنوان
عام ل قل م زن ی ( )Etchingجه ت تمیز کردن و زبر کردن
س طح دندان خص وص ًا در جاهایی که از اس باب و وسایل
دندانپزشکی استفاده شده ،به کار می رود.
همچنین از اس ید فس فریک بعنوان کاتالیس ت در ساخت
آسپیرین استفاده می شود.
بوریک اس ید یا بوراس یک اس ید ، H3BO3یک اسيد
مالیم اس ت که بیشت ر ب ه منظور ضدعفونی کردن و
گندزدایی و همچنین برای کنترل سرعت شكافت هسته ا ي
در کارخانه های انرژي هسته اي استفاده می شود.
بوریک اس ید همچنین ب ه عنوان پیش ماده برای ساخت
برخی مواد دیگر نیز به كار مي رود.
اسيدهاي خوراكي :
از اس یدهای خوراك ی میتوان سركه ،افشره پرتقال و افشره
گوجه فرنگی و حتی نوشابه های گازدار و یا آب باران را نام برد .
اسیدها معمو ً
ال ترش مزهاند .
از انواع اس یدهای خوراکی میتوان اس ید فس فریک ،اسید
تارتاریک ،اس ید س یتریک من و هیدرات ،اس ید مالي ك ،اسيد
الكتيك و ....را نام برد.
اسید سیتریک یا جوهر لیمو یکی از اسیدهای آلی است که
در لیم و ترش و پرتقال وجود دارد .فرمول شیمیایی آن
C6H8O7میباشد .در میان اس یدها دارای بیشترین
مص رف در ص نایع غذایی اس ت و حدود %60اسیدهای
مصرفی در غذاها را تشکیل میدهد.
مصارف مشخص آن در آب نباتها ,
نوشابه های گاز دار ,عصاره میوهها ,
بستنی ,مرباها و ژله میباشد.
اسید مالیک با شکل ظاهری سفید رنگ یا نزدیک به رنگ
س فید ب ه ص ورت پودر کریس تالی م ی باش د .اس ید مالیک
ترکیب ی آل ی اس ت ب ا فرمول مولکول ی C4H4O4که به
ص ورت بلورهای بی رن گ و جامد اس ت و به راحت ی قابل حل
در آب است .در تولید آبمیوهها و آبنباتها کاربرد دارد و
به عنوان نگهدارنده برای چربیها
و روغن استفاده میشود.
اس ید تارتاریک یک اس ید آل ی بلورین ب ا فرمول مولکول ی
C4H6O6اس ت که در فارس ی ب ه نام جوش ترش معروف اس ت.
اس ید تارتاریک یکی از گس تردهترین اس یدهایی اس ت که از
گیاهان ب ه دس ت میآید و در ص نعت و مواد غذایی کاربرد دارد .این
اس ید ب ه ص ورت طبیع ی در بس یاری از گیاهان مانن د انگور ،موز و
تمر هندی وجود دارد .این اسید برای دادن
طعم ترش و به عنوان آنتی اکسیدان به غذاها
اضافه میشود .طعم ترش انگور ناشی از وجود
این اسید است .اسید تارتاریک در تولید آبنبات کاربرد دارد.
اسید فسفریک یک ماده معدنی غیر آلی با فرمول مولکولی
H3PO4اس ت .اس ید فس فریک بس یار محلول در آب
اس ت و مورد اس تفاده برای غذاه ا و نوشیدنیه ا ،بخصوص
نوشابهه ا ،اس ت .دارای مزه ترش یا تن د اس ت و به عنوان
طعم دهنده کاربرد دارد.
اسید الکتیک که به عنوان اسید شیر شناخته میشود یک ترکیب
شیمیایی اس ت که نق ش مهم ی در فرآیندهای بیو -شیمیایی بازی
میکند و فرمول مولکولی آن C3H6O3است .این اسید قابل
حل در آب یا اتانول است و در شیر و فرآوردههای لبنی مانند پنیر
وجود دارد .اس ید الکتیک ب ه عنوان تنظیم کننده PHو یا ماده
نگهدارنده استفاده میشود.
همچنین به عنوان عامل طعم دهنده
نیز کاربرد دارد و در صنایع تافی و بن بن
مورد استفاده قرار میگیرد.
اسید استیک یا جوهر انگور جز اسیدهای کربوکسیلیک است و
طعم ترشی شبیه طعم سرکه میدهد.
اس ید اس تیک ب ه طور طبیع ی از میوه ه ا و برخ ی مواد غذایی
فاس د شده از فرآین د تخمیر تولید م ی شود و از قدیم ی ترین
ترکیبات شیمیایی شناخت ه شده توس ط انس ان می باشد.
تاریخچه سرکه (اسید استیک رقیق)
از دوران باستان برای انسان شناخته شده بود.
اسید استیک به صورت سرکه به عنوان
چاشنی غذا و تهیه انواع ترشی استفاده می شود.
اسيدهاي آلي
اس یدهای آل ی ي ا کربوکس یلیک اس یدها ،ماده ٔ بسیار
برجس ته و ارزشمن د در بدن جانوران اس ت .چرب ي ها خود
گونهای از کربوکس یلیک اس یدها هس تند .در بسیاری از
خوراکیهاي ترش مزه ،اس ید آل ی وجود دارد .همچنین
سركه ،آبليمو و آبغوره جزو کربوکسیلیک اسیدها هستند.
پروتئين ها نيز گونهای از اسید آلی هستند که آمينو اسيد
ناميده میشوند.
با تشكر از معلم عزيزم سركار خانم قنبري
پايان
سروش طاهري
آبان ماه 91