اشکوب ها

صفحه 1:
بسم الّه الرحمن الرحیم زا 

صفحه 2:
۳ تانیتین 60.2 سلاندين 6062© دانیین 06.6 ائوسن پریابونیان 92.0 

صفحه 3:
دوران سوم ‎(Cewziv)‏ ‏ا ل ا ‎OP‏ ‎Ds tO bys)‏ ا ۱ نزدیک می‌شود. دوران سنوزوئیک به دو دوره ترشیری (بهه<) و کواترتری را نام دور تقسیم شده‌اند. تقسیمات ترشیری :از دو دوره تشكيل شده است كه عبارتند از ‎eee FeO E TST‏ 0 

صفحه 4:
م4 ° Whe older wopr subdveivs (period) oP he Cowie Gru, [neg ra ey (RE Sy, er OO er Cewzvir Perivd). 

صفحه 5:
این دوران شامل دو دوره ترشیری و کواترنری می شود. دوره ‎ey‏ ا ‎eet ett ieee‏ ا ‎Case wen e RM Nee ween Ea‏ ار ی ‎eM DE Ne kale Pee Teen reer eo‏ 0 مشابه 205 ‎har)‏ له آمريكاى جنوبى از آفريقا در دوره اثوسن. شكل كيرى رشته كوه ‎ety)‏ ا ا 00 

صفحه 6:
| Soy ere eee) eects SED) me Se eed ‏ا‎ ee Neat oad | ‏ل‎ eer ee agence espe Bos or cne wen ere ra ce Va ep pee eae 0 aaNet SRC ewe Ra ety RB hd ۱ ead eet SOL Le SPL pe seis Deanne rad ۲۰۰ ‏از ۵۰۰ تا ۳۰۰ هزار سال پیش مجددا هوا رو به گرمی می نهد از ۳۰۰ تا‎ ‏ا ا ل ا ل ا كك‎ ‏تا 4/ هزار سال ييش. با سرماى شديدى‎ 7٠١ ‏يخجالى ريس نام دارد. از‎ ‏هزار‎ ٠١ ‏مواجه مى شود و دوره بين يخجالى ريس و وورم است و از 4/ تا‎ ‏ةك‎ ceed MSO eee Sede Sad Teer Tole 

صفحه 7:
بنابراین با توجه به اعصار یخبندان و بين یخبندان خیلی از دانشمندان ل ‎ean eee alc Her SS SO CGY‏ 2 بینید هر یخبندان نامگذاری شده است که این نام ها از نام چهار رودخانه تا ار ی ری ی بود كه دو زمين شناس براى اولين بار وجود جهار مرحله 00 ‎oe)‏ ‏كردند. 0 ‎ncer‏ ا ا | ‎ts a 5 ee yeeg gran‏ جانوران عمده خشکی بودند. يس از انقراض خزندكان در يايان مزوزوئيك دو كروه از يستانداران يعنى ‎ee‏ ا ا ا لت ‎reer ray Mate)‏ ارك 081 0 

صفحه 8:
دوره ترشیربی ۱ eee ee eter Eames Teor ees Ser) ee TSE ee ete be Pi TY Tey) » ‏به اين دوره مىباشد. ترشيرى به ينج دور تقسيم مىشود كه عبارتند از: يالئوسن‎ » ‏ائوسن » اولیگوسن » میوسن و پلیوسن برخی از زمین شناسان سه دور پالئوسن‎ 19 De ibyort ‏ل‎ se yont:) ‏نظر می‌گیرند‎ . or re S El STs Ieee Le Eels Br emis eer Terie.) ‏ائوسن پرندگان بی‌دندان شبیه به پرندگان امروز ظاهر می‌شوند. پستانداران تقریبا در‎ ‏تمام محیطهای زیستی وجود داشتند. اندامهای آنان برای حفاری » بالا رفتن از‎ ۱ wie Ete SE Se ee Stl eee) ‏.است‎ 

صفحه 9:
‎eee Aas toy Wal Benes)‏ كن میلیون سال پیش و پس از رخداد کوهزایی جهانی لارامین آغاز شده است و شامل دو دوره ترشیری و کواترنری اسث. جدا از رويداد زمينساختى و تحولات زئوديناميكى» از نكاه زيستى نيز مرز مزوزوييك و سنوزوييك با نايديد شدن خزندكان بزرك» آمونيتهاء بلمنيتها و بسيارى از موجودات ذرهبينى مشخص ميشود. رخداد لارامين يكى از رويدادهاى زمينساختى اثركذار بر زمینشناسی ایران است که در اثر آن ضمن به همرسیدن تا مكران) حوضههاى رسوبى مستقل ايران شكل ‎ ‎ 

صفحه 10:
Gus gly پالئوسن ۱9 يار ‎(need‏ یکی از دورهاى ‎Cer ee ee ent er Cate ene oe)‏ ‎er Ce We ste Prana Pe Cee Pera Fag‏ دور يالئوسن نخستين دور در دورة يالئوزن (ديرينزاد) است و جزتی از دوران نوزیستی به‌شمار می‌آید 

صفحه 11:
زنومورفولوزي دوران نوزيستي سنوزوييك ( 27ج 0) ا ا ا ل ا ال كه ا ا ا ل ل ]| ‎vo ey Torey)‏ م ۱ ‎oven) OBEN (ewer LK)‏ اا ‎By Cerone eRe‏ کوانرنر (شامل پلیوستوسن و هولوسن جمعا به مدت 0 میلیون سال) تقسیم مي شود. دوره هاي پالئوژن و ننوژن را روي هم دوره ترشياري نیز مي گویند. 0 حت مت 

صفحه 12:
دیرینه شناسي دوران سوم See eS SET ek Te we ey eee nn sw ‏مي شود كه كاملا نقش خزندكان را در دوران دوم بازي مي كنند. زيرا‎ ‏سایر دسته هاي گياهي و جانوري از دوره کرتاسه به بعد در روي کره‎ 0 DS UPN CER KEES IGT) ‏به تك ليه ايها تعلق دارند مخصوص دوران سوم مي باشند.‎ از مهره داران» سنكواره يستانداران معرف خوبي براي رخساره هاي خشكي بوده ولي اهمیت بي مهرگان بویژه دوکفه اي ها و شکم پایان با و ‎eae‏ نت ‎os‏ تر عت از ستيان جانوري نبوده و عنوان 

صفحه 13:
1۱ SOB Ch eee Eee ‏ل‎ |) SY gl eal gilS 4S Uy casas sissy ol ail 38) Gar 5) G5 st a 5 08S lay ۱ eS ‏ان به نام اوربيتوئيده ها در كرتاسه فوقاني ظاهر شده اند»‎ نيز دارند كه از بين آنها سه خانواده معرف سه دوره از دوران سوم مي ‎Mee tne Sey Bees‏ ا ا ل ‎e CAUCE DEE GUGM EIT BRUNE ET)‏ ۱ ها يعني موجودات پلانگتوني دوره کرتاسه محسوب مي شوند» ارزش چینه شناسي ۳ دارند. 

صفحه 14:
حركات كوهزايي دوران سوم از لحاظ حركات كوهزايي دوران سوم دوره اصلي براي تشكيل كوه هاي آلب بوده و كمربندهاي كوهزايي حاشيه اقيانوس أرام و تتيس در اين دوران تحول ‎s)‏ ا ل دك م ‎Ferrey COUR IRN Ie Gn eeae ey‏ پزرگناوديسهاي آلپي در دوره پالئوژن صورت كاملي به خود كرفته و در دوره ا تشكيل آنها در ميوسن فوقاني آغاز شده و در يليوسن توسعه بيدا كرده اند از نتایج حرکات كوهزايي فوق محسوب مي شوند. عمده ترين فازهاي كوهزايي كه در اين دوران تاثير كرده اند عبارتند از: 

صفحه 15:
لارامید: در اواخر کرتاسه و از پاللوسن رخداده و تاثیر عمده اي در شکل گيري ‎en pret)‏ ۳ - پیرنه نن: در اناخر ائوسن و اولیل الیگوسن بوقوع پیوسته و در اروپا بیشتر ۰ ۲۰ Fare RS ee Cy eee 00 - اتيك: در اؤاسط ميوسن اتفاق افتاده اس - رودانین: در مرز بین میوسن و پلیوسن بوقوع پیوسته است. ‎ROM ec epee ese‏ 0 eels 

صفحه 16:


صفحه 17:
آب و هواي دورا ن سوم ‎Seer ies ere)‏ ا ری له اخير مختصر اختلافي داشته است: ‏ا 3 این دوران به حالت کنوني نزدیک شده است. ‎00 RUPe ECR ENEL IONS STP PP Tee ‎SyEA eee an ee ‏ا‎ r Ss ‏از بين مي رفتند» مناطق آب و هوايي در جهت قطبین جابجا شده و آب و هوايي‎ 2020 ‏ا‎ TOPs eee) Coe eC TS Tie Lee TS Te BS eae era ie Sy meted ‎ 

صفحه 18:
جغرافياي ديرينه دوران سوم دس رت ‎eee repr ey Tere cre cere Pere Ege ere‏ ‎ee eS Sew ee ee eee eT See Ce‏ ‎ep pe Rte oY eer Pe T een DET pera ee ss creer hry‏ ‎Se err ee Pot ele DES Tea a ey‏ ۳ بریتانیا واقع بوده برقرار مي گردد. به اين ترتیب اقیانوس هاي دیگر نیز بوجود مي آیند. البته هنوز هم اقیانوس منجمد شمالي باز نشده و از الیگوسن اين عمل آغاز مي ‎E BED OE DT EY ey Cote er Per ten T ey‏ 10 حاشيه اي اقيانوس كبير محل فعاليت شديد آتشفشاني نوع آندزيتي بوده و حركات ..كوهزايي لاراميد را به دنبال داشته است 

صفحه 19:
کمربند تتیس در ائوسن و بویژه در اواخر آن تغییرات مهمي را در منطق بزرگ ناودیس باعش مي شود و در اواخر همین دوره است که جنبشهاي مماسي آغاز مي كردد. در دوره اليكوسنء مرحله بزرك ناوديس تاخيري كه از ابتداي ائوسن با تشکیل آندزیتها در حوضه داخلي آغاز شده بود به مرحله تكاملي خود مي رسد و ‎ve tee Te S eet SE eye‏ ‎ee ce tee eee Rone SESS)‏ ل ل بيشروي و بسروي دريا در روي ساحل و هم جنين از روي جدا بودن دو قاره آمريکاي شمالي و جنوبي در محل کانال پاناما و اتصال عربستان به آفریقا در محل ‎SSOP yee Te Be Se heer ter es eens)‏ ‎Sees SS eee RS fens eer en eee‏ ‎ToS)‏ ل ‎ee eee Eee pre‏ 7 جنوبي به وسيله باريكه اي از خشكي برقرار مي شود و خشكي عربستان و آفريقا ‎ 

صفحه 20:
بسته شدن كافتهاى مزوتتيس ايران و فرارانش مجموعههاى افيوليتى بر روى لبه يوستههاى قارهاىء؛ شايد مهمترين ييامد رويداد لارامید باشد. در زمین درز زاگرس, مجوعه افيوليتى نيريز» به طور دگرشیب با سنگآهکهای تاربور و در زمین درز ييرامون ريزقاره ايران مركزىء با رديفهاى كم عمق پالشوسن - ائوسن پوشیده شدهاند و در نتیجه به نظر میرسد ‎wee‏ ات 

صفحه 21:
كوهزايى لارامين 0 ‏ا ا ا ل‎ says) ‏ذكركونى وجود دارد كه با ريحداد كرهرابى لا اميد قابل‎ ۰ ‏قیاس است. آغاز» پایان و پیامد اين رخداد زمینساختی مهم در همه جای ایران و‎ ‏سس(«‎ Le See re ‏گرگان» ردیفهای آهکی - گلسفیدی سانتونین - کامپانین آخرین نهشتههای کرتاسه‎ BO Percent ore teenie acorn alm Dyer epee pnt) Soe eee OL Se Lie eee eae rie) ‏دامنه جنوبى البرزء درياى ماستريشتين» تحت تأثير حركتهاى زودرس لارامين‎ ‏قرار داشته تا سرانجام در اواخر ماستريشتين؛ اين مناطق به خشكى تبديل شدهائد»‎ SE ‏ا ل‎ on) 5 ‏ا ا‎ NED eee en] - ‏کنگلومرای فجن و در دربندک و جنوب زره در زیر رسوبات تخریبی پاللوسن‎ 

صفحه 22:
در يك نكاه كلى» رخداد لاراميد ويزكيهاى دوكانه فشارشى و كششى داشته كه به دنبال هم عمل كردهاند. در فاز فشارشى» ‎cin‏ ا ‎Ful Sey‏ شكلكيرى آميزههاى رنكين ايران و رانده شدن آنها بر روى ل ل 0 جينخوردكى همجنان از ييامدهاى فشارشى اين فاز است. فاز کششی رخداد لارامید نوعی رهایی پس از فشردگی است که در پالتوسن - انوسن رخ داده و اوج آن در انوسن میانی و حاصل آن آتشفشانی شدید انوسن با ترکیبی بیشتر آندزیتی 

صفحه 23:
چیذخوردگی cles SOs Eee lee ter eT EoEs thi ee sy eT ep ie) Cre ee A tee sy Siero rie terre en دگرشیبی آشکار ردیفهای کهنتر را میپوشانند. این دگرشیبی در جنوب نایین» جنوب شرقی یزد (کوه دوسر) و نواحی گوناگون کرمان مانند کوه سیدی دیده ميشود. ولی در برخی ا ‎Pe Page Ste ma er sere‏ بالنوسن ميرسند. در كيهداغ ‎ee‏ وجود ندارد و ارتباط نهشتههاى آوارى سرخرنف ‎Seno oa‏ ای کهنتر همشیب است. در زاگرس» شیلهای آرغوانی بخش زیرین پابده میتواند ‎is‏ كاهش زرفاى حوضه 6 8 ‎Ath aul Y slay‏ )2 ‎we‏ شهركرد از ز رشكلى 0[ شيستواركى فاز زوراسيك را جين داده و شيستواركى تازهاى = رفك ‎ROL}‏ ةك ا جينخوردكى ناشي لز رخداد لاراميد تا انوسن ميانى ادلمه داشته كه در برخى نقاط مانند غرب Be eS Sees ‏ا ا‎ er ee aes Tees) Cerca re. tere) 

صفحه 24:
در ناحية خاش»» سنگها 0 ‎Hae ۳ Sol sR dete ene‏ جهلكوره»؛ در شمال رل( در قاعدة سنوزوييك» رسویات فلیش مانند شامل تناوبي از ماسهسنگ: ‎PLR ee‏ أهك ديده ميشود ‎PER genoa ys ecEat Nema Dioner e Es‏ ‎ren) ir Omer EN TIES)‏ 1 بالنوسن برونزد دارد كه از بالا به يايين شامل واحدهاي زير است. ماسمسنگ و لايههاي تخريبي دانهریز (فلیش) به نام سازند دوکوهانه ‎ck eed‏ ولحدهايلغزشي <4.سی!)- سنگآهك آ-لودلپيك‌بسه ‎RESINS Mvp‏ ا ل .©- شيلهاي آهكي و سنكهاي آذرين 0- سنكآهك زيرين 

صفحه 25:
در زون «سنندج - سیرجان»» سنگهاي پالئوسن در نواحي زیر گزارش شده است:«در ناحية مهاباد» به ‎RC ee ee ear BL CERISE‏ ‎ENONOT COTS Tk Ce Men Orre genes Reta‏ میشود. «در ناحية سنندج»» به ویژه در خاور آن (حوضة گاوهرود) رخنموني از سنگاهك سُرخرنگ گلوبوروتالیادار به همراه رادیولاریت برونزد دارد. در شمال و باختر سنندج» رديفهاي كرتاسة بالا (شيلهاي سنندج) در ييوند با رسوبات فليشي و آتشفشانيهاي ائنوسن 

صفحه 26:
در شمال باختري ايران مركزيء برونزدهاي ‎rene:‏ ا 0 ‎ee SPE Sie at Se Se)‏ زيارت و كرجء همجنان در اين نواحي كاربرد دارد براي نمونه در ناحية «ماكو» سنكهاي اثموسن دو رخسارة متفاوت دارند 

صفحه 27:
۳ آهكي به سن پاللوسن تا ائوسن مياني وجود داردکه به ويزه در سيهجشمه برونزد دارند. ولي در باختر و شمال كليسا كندي» سنكهاي ائوسن از نوع فليش است كه در ياية آن» كنكلومرايي با عناصري از آميزة رنكين وجود دارد. نوموليت و ديكر روزنهداران از سنكوارههاي 

صفحه 28:
‎٠‏ مجموعة رسوبي ائوسن زيرريين» ضمن داشتن رخسارة فلیش گونه» به طور عمده شامل میکروکنگلومرا» ميكروكلسيروديتء كريواك فلدسياتدارء كالك آرنيت» ‎Rete ety SOS Ye eS ee enn RC NCg Tn‏ سنكوارههاي مجنادت3) :حاط ,خا مامص لدوب و!3]) ‎ARUN an ARO acd‏ ۱3 ‎Rete rare ro Ny eee ete CeCe NON DIE‏ ‎ 

صفحه 29:
نكاهى ير استان آذربايجان غريى 0 De Die SAI eee DS) aan es ee) ‏كه مربوط به تخريب سنكهاى اولترا بازيك كل ردملانزٌ در دوره ائوسن‎ ‏ميباشد كه مربوط به جين خور دكى لارمين است. مسير نازلوجاى به سرو‎ ‏تشكيلات مربوط به اتوسن شامل كنكلوم را وبالايش سنك اهك با‎ 19 ‏م‎ eyes aD) 1 Ie Oe OP Ve pte ceL ey Ee neers UES eee ‏م ااا‎ rey Ete Bey ‏ا ا ا‎ ۱ 

صفحه 30:
‎(@rxvudilos)‏ آرمادیلوها ‏آرماديلوها يكي از كروههاي شكفت انكيز حيوانات هستند ‎٠‏ ‎SO. 55 48‏ ‏میلیون سال پیش(درپالنوسن) در آمريكاي جنوبي ظاهر ۰ ‎۰-۹ ‎ 

صفحه 31:
‎cr Ans‏ اثون ‎ ‎ ‏رخدادهاي اصلي دور سس « عصر دوره‌ي پستاندا فانروزو ‎aa 55‏ ران« =— 00000 وت ‎oa ee‏ 65 تا دی 65 میلیون رح جوندگان ظاهر شدند . ا سال پیدایش وال هاي اولیه ميليون میلیو ‎ed‏ ‏سال ۹ ی ‎aust 8 ۳ eat‏ 5000 يالنوسن 5 سال اولین پستانداوان یز 4 5 بريمات”* هاي اوليه 5 تا 54 میلیون 25 ‎Binet‏ 00001 سال قبل ‎ 

صفحه 32:


صفحه 33:
۲ ۱ WB #K 3 ٠ ‏لس‎ 

صفحه 34:
: تهیه کنندگان + مصطفی مقدم(بوکانی) ۶ ارشاد عبدوی 0 

صفحه 35:


بسم هللا الرحمن الرحیم اشکوبها پالئوسن تانیتین 58.7 سالندین 61.7 دانیین 65.5 ائوسن پریابونیان37.2 بارتونین 40.4 لوتیتین 48.6 ایپریسین 55.8 دوران سوم ()Cenozoic نام این دوران از کلمه kainosبه معنای جدید گرفته شده است .در طول دوران سنوزوئیک ،پالئوژئوگرافی (جغرافیای دیرین) زمین به حالت فعلی خود نزدیک می‌شود .دوران سنوزوئیک به دو دوره ترشیری ( )Tertiaryو کواترنری ( )Guaatemaryتقسیم می‌شود .هرکدام از این دوره‌ها خود به تقسیمات ریزتری به نام دور تقسیم شده‌اند. تقسیمات ترشیری :از دو دوره تشکیل شده است که عبارتند از دوره پالئوژن ( : )Paleogenکه از کلمه Palaiosبه معنی قدیمی گرفته شده است. دوره نئوژن ( : )Neogenکه به معنی جدید می‌باشد. Tertiary • The older major subdivision (period) of the Cenozoic Era, extending from the Cretaceous (top of the Mesozoic Era) to the beginning of the Quaternary (younger Cenozoic Period). The term Tertiary corresponds to all the rocks and fossils formed during this period. Although the International Commission on Stratigraphy uses the terms Paleogene and Neogene (preQuaternary part) instead, Tertiary is still widely used in the geologic literature. Typical sedimentary rocks include widespread limestones, sandstones, mudstones, marls, and conglomerates deposited in both marine and terrestrial environments; igneous rocks include extrusive and intrusive volcanics as well as rocks formed deep in the Earth's crust (plutonic). این دوران شامل دو دوره ترشیری و کواترنری می شود .دوره ترشیری شامل پنج دور پالئوسن – ائوسن – میوسن – پلیوسن می شود که از 65میلیون سال پیش تا 2میلیون سال پیش را شامل می شده است .دوره بعدی کواترنری است که شامل 2دوره به نام های پلیستوسن و هلوسن می شود .مشخصات این دوران گیاهان خشکی مشابه گیاهان امروزی ،گسترش نخستیها از دوره پالئوسن ،جدا شدن آمریکای جنوبی از آفریقا در دوره ائوسن ،شکل گیری رشته کوه های آلپ و هیمالیا در دوره میوسن از نظر آب و هوایی در دوره پلیوسن آب و هوا گرمتر از حاضر و سردتر از میوسن و الگوسن س'ردتر از ائوسن بود .دوران چهارم زمین شناسی شامل چندین عصر یخبندان بود که در ذیل بشرح آمده است: یخبندان گوتر از 5/2تا 1میلیون سال پیش که اطالعات در این مورد کم است از 1میلیون تا 700هزار سال پیش' دوره ی گرم بین یخچالی گونزو میندل .از 700تا 500هزار سال پیش' دوره س'رد میندل که از بقیه عصر یخبندان ها سردتر بود و سرتاسر اروپا در زیر الیه ای از یخ قرار می گیرد. از 500تا 300هزار سال پیش' مجددا ً هوا رو به گرمی می نهد از 300تا 200 هزار سال پیش زمین بار دیگر با سرمای شدیدی مواجه می شود و دوره یخچالی ریس نام دارد .از 200تا 75هزار سال پیش' با سرمای شدیدی مواجه می شود و دوره بین یخچالی ریس و وورم اس'ت و از 75تا 10هزار سال پیش با آخرین عصر یخبندان وروم ،مواجه هستیم .و از 10هزار سال .پیش تاکنون با آب و هوای گرمی روبه روییم بنابراین با توجه به اعصار یخبندان و بین یخبندان خیلی از دانشمندان معتقدند که هم اکنون ما در دوره بین یخچالی هستیم .همانطور که می بینید هر یخبندان نامگذاری شده است که این نام ها از نام چهار رودخانه کوچکی گرفته شده اند که در نقطه ای به رود دانوب می ریزند .دراین مکان بود که دو زمین شناس برای اولین بار وجود چهار مرحله یخبندان را کشف کردند .البته قبل از عصر یخبندان گوتر چند دوره یخبندان داشتیم. سنوزوئیک را غالباً عصر پستانداران می نامند زیرا در این زمان پستانداران جانوران عمده خشکی بودند. پس از انقراض خزندگان در پایان مزوزوئیک دو گروه از پستانداران یعنی کیسه داران و جفتداران تکامل و گسترش یافته و در سنوزوئیک برتری یافتند .البته نخستین پستانداران ابتدایی از دوره تریاس روی زمین ظهور .یافتند دوره ترشیرpی دوره ترشیری از لحاظ سنی دارا ی ۶۳میلیون سال عمر می‌باشد و طوالنیترین دوره سنوزوئیک به شمار می‌آید .بیشترین تحوالت ذکر شده در سنوزوئیک مربوط به این دوره می‌باشد .ترشیری به پنج دور تقسیم می‌شود که عبارتند از :پالئوسن ، ائوسن ،اولیگوسن ،میوسن و پلیوسن برخی از زمین شناسان سه دور پالئوسن ، ائوسن و الیگوسن را جز دوره پالئوژن و دو دور میوسن و پلیوسن را جز نئوژن در .نظر می‌گیرند در این دوره گیاهان و جانوران به اشکال امروزی خود نزدیکتر می‌شود در دوره ائوسن پرندگان بی‌دندان شبیه به پرندگان امروز ظاهر می‌شوند .پستانداران تقریبا در تمام محیطهای زیستی وجود داشتند .اندامهای آنان برای حفاری ،باال رفتن از صخره‌ها یا درخت ،تاب خوردن ،دویدن و شنا کردن و پرواز کردن آمادگی داشته .است در ایران همانند دیگر نقاط جهان ،سنوزوییک از ۶۵ میلیون سال پیش و پس از رخداد کوهزایى جهانى الرامین آغاز شده است و شامل دو دوره ترشیرى و کواترنرى است .جدا از رویداد زمینساختى و تحوالت ژئودینامیکى، از نگاه زیستى نیز مرز مزوزوییک و سنوزوییک با ناپدید شدن خزندگان بزرگ ،آمونیتها ،بلمنیتها و بسیارى از موجودات ذرهبینى مشخص میشود. رخداد الرامین یکى از رویدادهاى زمینساختى اثرگذار بر زمینشناسى ایران است که در اثر آن ضمن به همرسیدن صفحههاى جدا مانده و بسته شدن زمین درز کهن (به جز مکران) حوضههاى رسوبى مستقل سنوزوییک ایران شکل گرفتهاند . پالئوسن پالئوسن (( Paleoceneیا( )Palaeoceneیکی از دورهای زمین‌شناسی است .دور پالئوسن از حدود ۶۵٫۵میلیون سال پیش آغاز شد و تا حدود ۵۵٫۸میلیون سال پیش ادامه یافت. دور پالئوسن نخستین دور در دور ٔه پالئوژن (دیرین‌زاد) است و جزئی از دوران نوزیستی به‌شمار می‌آید ژئومورفولوژي دوران نوزيستي سنوزوييک ( )Cenozoic اين دوران 70ميليون سال به طول انجاميده و تقريبا کمي بيشتر از يک سوم دوران دوم و حدود يک ششم دوران اول است و کوتاهترين دوران زمين شناسي ناميده مي شود .اين دوران به سه دوره پالئوژن (شامل پالئوسن ،ائوسن و اليگوسن جمعا به مدت 40ميليون سال) ،نئوژن (شامل ميوسن و پليوسن جمعا به مدت 28ميليون سال) و کواترنر (شامل پليوستوسن و هولوسن جمعا به مدت 2ميليون سال) تقسيم مي شود. دوره هاي پالئوژن و نئوژن را روي هم دوره ترشياري نيز مي گويند. حد فوقاني و حد تحتاني اين دوران (همچنان که قبال نيز گفته شد) کامال مشخص نيست .حد تحتاني آن بعلت روشن نبودن حد فاصل بين آخرين اشکوب کرتاسه (ماستريشتين) و اولين اشکوب پالئوسن (دانين) و حد فوقاني آن نيز بعلت اختالف نظر در واقعي بودن يا غير واقعي بودن دوران چهارم مبهم مي باشد ديرينه شناسي دوران سوم از نظر ديرينه شناسي دوران دوم با ظهpور و وفور پستانداران مشخص مpي شود که کامpال نقش خزندگpان را در دوران دوم بازي مي کنند .زيرا ساير دسته هاي گياهي و جانوري از دوره کرتاسه به بعد در روي کpره زمين وجود داشته اند و فقط شايد بعضي از دسته هاي کpوچک گياهي که به تک لپه ايها تعلق دارند مخصوص دوران سوم مpي باشند. از مهره داران ،سنگواره پستانداران معرف خوبي براي رخساره هاي خشکي بوده ولي اهميت بي مهpرگان بويژه دوکفه اي ها و شکم پايان با توجه به فراواني آنها در دوران سوم نيز قابل توجه مي باشد .اهميت چينه شناسي سنگواره هاي کوچکتر کمpتر از دسته هاي جانوري نبوده و عنوان مثال نوموليتها کpه منحصرا در پالئوژن شناخته شده اند ،اين دوره را بطور دقيق مشخص مي سازند. آلوئولينها که قبال در کرتاسه ظاهر شده بودند ،در پالئوژن پراکندگي زيادي پيدا کرده و در نئوژن از بين رفته اند .اوربيتوئيديده ها که خانواده اي از ان به نام اوربيتوئيده ها در کرتاسه فوقاني ظاهر شده اند ،خانواده ديگري نيز دارند که از بين آنها سه خانواده معرف سه دوره از دوران سوم مي باشند :اورتوفراگمينها براي ائوسن ،لپيدوسيکلينها براي اوليگوسن، ميوژيپسينها براي ميوسن .گلوبوروتاليده ها که نزديک به گلوبوترونکانيده ها يعني موجودات پالنگتوني دوره کرتاسه محسوب مي شوند ،ارزش چينه شناسي زيادي دارند. حرکات کوهزايي دوران سوم از لحاظ حرکpات کوهزايي دوران سوم دوره اصلي براي تشکيل کوه هاي آلپ بوده و کمربندهاي کوهزايي حاشيه اقيانوس آرام و تتيس در اين دوران تحول زيادي پيدا کرده و وضع کنوني را به خود گرفته اند .در مpحدوده تتيس، پزرگناوديسهpاي آلپي در دوره پالئوژن صورت کاملي به خود گرفته و در دوره نئوژن واحدهاي پالئوژئوگرافي جديدي بوجود آمده اند .گسلهاي زيادي که تشکيل آنها در ميوسن فوقاني آغاز شده و در پليوسن توسعpه پيدا کرده اند از نتايج حرکات کوهزايي فوق محسوب مpي شوند. عمده ترين فازهاي کوهزايي که در اين دوران تاثير کرده اند عبارتند از: الراميد :در اواخر کرتاسه و از پالئوسن رخداده و تاثير عمده اي در شکل گيري فالت ايران و آلپ داشته است. پيرنه ئن :در ائاخر ائوسن و اوليل اليگوسن بوقوع پيوسته و در اروپا بيشترتاثير داشته است. هلوت :در اليگوسن تاثير کرده است ساو :در اواخر آکويتانين و اوايل بورديگالين در ميوسن اتفاق افتاده است. آتيک :در اواسط ميوسن اتفاق افتاده است. رودانين :در مرز بين ميوسن و پليوسن بوقوع پيوسته است. واالک :در اواسط پليوسن اتفاق افتاده است. -پاسادنين :در اواخر پليوسن تاثير کرده است. آب و هواي دورا ن سوم آب و هواي دوران سوم تا حدودي شبيه دوران چهارم بوده و به داليل زير با دوران اخير مختصر اختالفي داشته است: قطبين زمين در دوران سوم بطور کامل در محل فعلي آن نبوده ولي در طولاين دوران به حالت کنوني نزديک شده است. آب و هواي کنوني کره زمين که بايد يخچالي يا الاقل بين يخچالي در نظرگرفته شود ماخذ خوبي براي مقايسه است .زيرا اگر عرق چينهاي يخچالي امروزه از بين مي رفتند ،مناطق آب و هوايي در جهت قطبين جابجا شده و آب و هوايي زمين در دوره کنوني به مناطق آب وهوايي در دوره کرتاسه نزديک مي شدند.بطورکلي آب و هوا در دوران سوم در همه جا بويژه در نقاطي که دو عامل فوق دست به دست هم داده اند گرمتر از امروزه بوده است. جغرافياي ديرينه دوران سوم کره زمين در پالئوژن از لحاظ جغرافيايي شباهت زيادي به دوره کرتاسه دارد. خشکي گندوانا به تقسيمات کوچکتري تقسيم مي شود و آمريکاي جنوبي ،مجموعه آفريقا و عربستان که هنوز به هم متصل مي باشند ،استراليا ،شبه جزيره هند و ماداگاسکار که تازه از هم جدا شده اند را به وجود مي آورد .آمريکاي شمالي تقريبا از اوراسيا جدا مي شود و ارتباط اين دو توسط دو تنگه بين گروئنلند و جزاير بريتانيا واقع بوده برقرار مي گردد .به اين ترتيب اقيانوس هاي ديگر نيز بوجود مي آيند .البته هنوز هم اقيانوس منجمد شمالي باز نشده و از اليگوسن اين عمل آغاز مي شود .قاره ها توسط اقيانوسهاي مجاور خود مورد پيشروي قرار گرفته اند .کمربند حاشيه اي اقيانوس کبير محل فعاليت شديد آتشفشاني نوع آندزيتي بوده و حرکات ..کوهزايي الراميد را به دنبال داشته است کمربند تتيس در ائوسن و بويژه در اواخر آن تغييرات مهمي را در منطق بزرگ ناوديس باعش مي شود و در اواخر همين دوره است که جنبشهاي مماسي آغاز مي گردد .در دوره اليگوسن ،مرحله بزرگ ناوديس تاخيري که از ابتداي ائوسن با تشکيل آندزيتها در حوضه داخلي آغاز شده بود به مرحله تکاملي خود مي رسد و در دوره ميوسن افزايش بيشتري مي يابد. در دوره ميوسن ،قاره ها و اقيانوسها وضعي شبيه وضع کنوني داشته اند با مختصر پيشروي و پسروي دريا در روي ساحل و هم چنين از روي جدا بودن دو قاره آمريکاي شمالي و جنوبي در محل کانال پاناما و اتصال عربستان به آفريقا در محل بحر احمر از آن تميز داده مي شوند .کمربندهاي کوهزايي در اين دوره نيز کمربندهاي حاشيه اقيانوس کبير و تتيس بوده است .تغييراتي که در دوره پليوسن در زمين صورت گرفته است بدين صورت بوده که اتصال بين آمريکاي شمالي و جنوبي به وسيله باريکه اي از خشکي برقرار مي شود و خشکي عربستان و آفريقا در محل درياي احمر کشيدگي پيدا مي کند و اين دريا شروع به تشکيل شدن مي نمايد بستــه شدن کافتهاى مزوتتیس ایران و فــرارانش مجموعههاى افیولیتى بر روى لبــه پوستههاى قارهاى ،شاید مهمترین پیامد رویداد الرامید باشد .در زمین درز زاگرس ،مجوعه افیولیتى نیریز، به طور دگــرشیب با سنگآهکهاى تاربور و در زمین درز پیرامون ریزقاره ایران مرکزى ،با ردیفهاى کم عمق پالئــوسن – ائوسن پوشیده شدهاند و در نتیجه به نظر میرسد که زمیندرزهاى مزوتتیس در یک زمان بسته نشدهاند کوهزایی الرامین از اواخر کرتاسه تا اوایل پالئوژن ،در بیشتر نواحى ایران ،شواهد روشنى از چینخوردگى ،ماگمازایى و دگرگونى وجود دارد که با رخداد کوهزایى الرامید قابل قیاس است .آغاز ،پایان و پیامد این رخداد زمینساختى مهم ،در همه جاى ایران و حتى در یک حوضه ساختارى – رسوبى شاخص ،یکسان نیست .براى مثال ،در گرگان ،ردیفهاى آهکى – گلسفیدى سانتونین – کامپانین آخرین نهشتههاى کرتاسه است و نبود ردیفهاى ماستریشتین ممکن است نتیجة خروج البرز شرقی از آب در اثر کوهزایى الرامید باشد .در حالى که در الهیجان ،جنوب رشت و همچنین در دامنه جنوبى البرز ،دریاى ماستریشتین ،تحت تأثیر حرکتهاى زودرس الرامین قرار داشته تا سرانجام در اواخر ماستریشتین ،این مناطق به خشکى تبدیل شدهاند، به طورى که در منطقة الرم ردیفهاى ماستریشتین با دگرشیبى آشکار در زیر سنگآهکهاى آلوئولیندار و نومولیتدار ائوسن و در تخت على و سیدآباد ،در زیر کنگلومراى فجن و در دربندک و جنوب زره در زیر رسوبات تخریبى پالئوسن – ائوسن قرار دارند در یک نگاه کلى ،رخداد الرامید ویژگیهاى دوگانه فشارشى و کششى داشته که به دنبال هم عمل کردهاند .در فاز فشارشى، بسته شدن کافتهاى مزوتتیس آغاز شده که حاصل آن، شکلگیرى آمیزههاى رنگین ایران و رانده شدن آنها بر روى لبه قارهها است .جایگیرى تودههاى نفوذى ،دگرگونى و چینخوردگى همچنان از پیامدهاى فشارشى این فاز است .فاز کششى رخداد الرامید نوعى رهایى پس از فشردگى است که در پالئوسن – ائوسن رخ داده و اوج آن در ائوسن میانى و حاصل آن آتشفشانى شدید ائوسن با ترکیبى بیشتر آندزیتى است. چینخوردگى • ناشى از رویداد الرامید را به ویژه میتوان در دامنههاى جنوبى البرز و ایران مرکزى دید. در این نواحى نهشتههاى آوارى پس از کوهزایى (سازند فجن ،کنگلومراى کرمان) با دگرشیبى آشکار ردیفهاى کهنتر را میپوشانند .این دگرشیبى در جنوب نایین ،جنوب شرقی یزد (کوه دوسر) و نواحى گوناگون کرمان مانند کوه سیدى دیده میشود .ولى در برخى مناطق ،مانند جندق و خور ،رسوبات کرتاسه باال به تدریج به رسوبات مردابى – کوالبى پالpئوسن میرسند .در کپهداغ دگرشیبى وجود ندارد و ارتباط نهشتههاى آوارى سُرخرنگ پالئوسن) سازند پسته لیق) و سنگهاى کهنتر همشیب است .در زاگرس ،شیلهاى ارغوانى بخش زیرین سازند پابده میتواند نشانگر کاهش ژرفاى حوضه در اثر رویداد الرامید باشد .در نواحى همدان ،بروجرد ،اراک ،pشهرکرد از زون سنندج – سیرجان ،دگرشکلى الرامید، شیستوارگى فاز ژوراسیک را چین داده و شیستوارگى تازهاى در راستاى N140Eبه وجود آورده است. چینخوردگى ناشى اpز رخداد الرامید تا ائوسن میانى اداpمه داشته که در برخى نقاط مانند غرب ارومیه ،تفرش ،کاشمر و خاور ایران به صورت چرخه فرسایشى و دگرشیبى آشکار ،در ائوسن میانى ،قابل شناسایى اpست • • • • • • • • در ناحية خاش» ،سنگهاي پالئوسن با رخسارة سنگآهك مرجاندار با اندكي ماسهسنگ ،سيلت سنگ و كنگلومرا است كه برونزد محدود دارند«.در ناحية چهلكوره» ،در شمال غرب زاهدان ،در قاعدة سنگهاي سنوزوييك ،رسوبات فليش مانند شامل تناوبي از ماسهسنگ ،شيل و عدسيهاي سنگآهك ديده ميشود كه روي آن را سنگآهك خاكستري حجيم ميپوشاند. «در ناحية شمالبندان»( ،بين بيرجند – زاهدان) مجموعهاي از سنگهاي پالئوسن برونزد دارد كه از باال به پايين شامل واحدهاي زير است. -6ماسهسنگ و اليههاي تخريبي دانهريز (فليش) به نام سازند دوكوهانه -Dokuhaneh Fm. .5واpحدهايلppغpزشي -Slump.4سنگآهك آppلوداpپيك بpppه pنppام pسppازند پpppلنگ -Palang Fm..3سنگآهك بااليي -2.شيلهاي آهكي و سنگهاي آذرين -1سنگآهك زيرين در زون «سنندج – سيرجان» ،سنگهاي پالئوسن در نواحي زير گزارش شده است«:در ناحية مهاباد» ،به ويژه در دو ناحية زبكا Zebekaو گاسكر ،Gasker سنگهاي پالئوسن – ائوسن با مجموعة آميزه رنگين ديده ميشود«.در ناحية سنندج» ،به ويژه در خاور آن (حوضة گاوهرود) رخنموني از سنگآهك سُرخرنگ گلوبوروتاليادار به همراه راديوالريت برونزد دارد .در شمال و باختر سنندج ،رديفهاي كرتاسة باال (شيلهاي سنندج) در پيوند با رسوبات فليشي و آتشفشانيهاي ائوسن است .با توجه به گذر تدريجي بين اين دو ،وجود رسوبات پالئوسن در اين فاصله امكانپذير است در شمال باختري ايران مركزي ،برونزدهاي ائوسن با اندك تغيير ،ويژگيهايي نزديك به ائوسن البرز دارند به گونــهاي كه گاه واژههاي فجن، زيارت و كرج ،همچنان در اين نواحي كاربرد دارد براي نمونه در ناحيـة «ماكو» سنگهاي ائوسن دو رخسارة متفاوت دارند در برونزدهاي آميزههاي رنگين اين ناحيه ،سنگهاي آهكي به سن پالئوسن تا ائوسن مياني وجود داردكه به ويژه در سيهچشمه برونزد دارند .ولي در باختر و شمال كليسا كندي ،سنگهاي ائوسن از نوع فليش است كه در پاية آن ،كنگلومرايي با عناصري از آميزة رنگين وجود دارد .نوموليت و ديگر روزنهداران از سنگوارههاي شاخص فليشها هستند • مجموعة رسوبي ائوسن زيرpين» ضمن داشتن رخسارة فليش گونه ،به طور عمده شامل ميكرpوكنگلومرا، ميكروكلسيروديت ،گريواك فلدسپاتدار ،كالك آرنيت، بيوكالك آرنيت ،سيلتسنگ ،مارpن ماسهدار و ميكريت است. سنگوارههاي Glomalveolina cf. subtilis، Assilina .sp.، Globigerina sp.، Operculina spدر بخش بااليي اين مجموعه ،نشانگر ائوسن پيشين است. نگاهی بر استان آذربایجان غربی در جاده خوی-قطور کنگلومرای ائوسن را در زیر تراpورتن ها میتوان دید • که مربوط به تخریب سنگهای اولترا بازیک کالردمالنژ در دوره ائوسن میباشد که مربوط به چین خوردگی الرمین است .مسیر نازلوچای به سرو تشکیالت مربوط به ائوسن شامل کنگلومرا وباالبش سنگ آهک با مارنهای ماسه ای خاکستری رنگ توام با فسیل نومیلیت ودر باالی آن ماسه سنگ با تراس های حاصل از چشمه های گرم ومارن وشیل وکنگلومرای سبز-خاکستری وزیتونی که همگی مربوط به اpئوسن میباشد ودر باالی این تشکیالت ائوسن تشکیالت معادل قم مربوط به الیگومیوسن مرکب اpز سنگ اهک دیده میشود ) (Armadillosآرماديلوها آرماديلوها يكي از pگرpوههاي شگفت انگيز حيوانات هستند • كه حدود50 ميليون سال پيش(درپالئوسن) در آمريكاي جنوبي ظاهر • شدند رخدادهاي اصلي پستانداران زياد شدند ، جوندگان ظاهر شدند ، پيدايش وال هاي اوليه اولين پستانداران بزرگ ، پريمات 5هاي اوليه ‏plesiadapi forms دور ائوسن 54تا 38ميليون سال قبل پالئوسن 65تا 54ميليون سال قبل دوره پالئوژن 65تا 24 ميليون سال قبل دوران دوره ي ترشي ري 65تا 8/1 ميليو ن سال قبل ائون سنوزوئيك « عصر پستاندا فــانـروزو ئيــــ ران‌« ــــ 65ميليون ك سال پيش تا كنون  :تهیه کنندگان • مصطفی مقدم(بوكاني) • ارشاد عبدوی • دانشجويان دانشگاه آزpاد اروميه •با تشکر از آقایان اتابک فتاحی و ایرج صالحی