اوپیک درآمد کشورهای عضو

اوپیک درآمد کشورهای عضو

اسلاید 1: عنوان : اوپیک درآمد کشورهای عضو

اسلاید 2: آیا نقش اوپک در بازار کمرنگ شده است؟سازمان کشورهای صادرکننده نفت یا اوپک بزرگترین کارتل نفتی در دنیا است که در سال گذشته میلادی 35 درصد از نفت دنیا را تامین کرد. این سازمان دوازده عضو دارد که هر یک بر طبق سهیمه تصویب شده در سازمان به تولید نفت مشغول هستند. در سال‌های گذشته همواره در این مورد سخن گفته می‌شد که اوپک نقش بزرگی در بازار نفت دارد و سیاست‌های اقتصادی هر یک از اعضا و حتی تنش‌های سیاسی و اقتصادی در این کشورها می‌تواند سبب رشد قیمت نفت یا کاهش آن شود.

اسلاید 3: بر طبق آمارهای ارایه شده توسط سازمان کشورهای صادرکننده نفت سهم این کارتل در سال گذشته در بازار کاهش یافته است. بر طبق ارقام ارایه شده در سال 2009 میلادی اوپک 35 درصد از نفت دنیا را تامین کرد در حالیکه در سال 2008 میلادی سهم این کارتل در بازار نفت دنیا بیشتر از 40 درصد بود. این سازمان پیش‌بینی کرده است تقاضای نفت در دنیا در سال جاری 90 هزار بشکه در روز افزایش یابد. بر طبق برآوردهای قبلی این سازمان نرخ رشد تقاضای نفت جهان در سال 2010 میلادی معادل 1.6 میلیون بشکه در هر روز اعلام شده بود ولی عملکرد ضعیف اقتصاد جهان در ماه‌های اخیر سبب شد تا پیش‌بینی رشد تقاضای نفت در سال جاری تنزل پیدا کند.

اسلاید 4: بسیاری از تحلیل‌گران انرژی بر این باورند که نقش اوپك به عنوان یکی از بازیگران مهم بازار نفت کمرنگ شده است و در فضای کنونی اقتصادی قیمت نفت در دنیا تحت تاثیر مسایل سیاسی است. با این وجود زمانی که تعدادی از اعضای اوپک اعلام کردند قیمت کنونی نفت در بازار جهانی قیمت عادلانه‌ای نیست و با توجه به فضای اقتصادی و سیاسی حاکم در کشورها متوسط قیمت هر بشکه نفت باید برابر با 100 دلار امریکا باشد به یکباره قیمت نفت رشد کرد. بعد از انتشار این خبر قیمت هر بشکه نفت در بازار جهانی بیش از 3 درصد افزایش پیدا کرد و تردیدهای زیادی را در مورد نقش این سازمان در عرصه بازار نفت بوجود آورد.

اسلاید 5: سازمان کشورهای صادرکننده نفت یا اوپک در سال 1960 میلادی به پیشنهاد ایران، عراق، کویت، عربستان سعودی و ونزوئلا ایجاد شد. این سازمان اولین جلسه خود را در روزهای 10 تا 14 سپتامبر سال 1960 میلادی در بغداد برگزار کرد. البته پیشنهاد اولیه ایجاد سازمان کشورهای صادرکننده نفت را کشور ونزوئلا در سال 1949 میلادی زمانیکه قیمت نفت در بازارهای جهانی کمتر از 10 سنت بود به چهار کشور دیگر ارایه کرد ولی بررسی این پیشنهاد و به نتیجه رسیدن آن تا سال 1959 ادامه یافت. در نهایت این سازمان در سال 1960 میلادی تاسیس شد. از آن سال تا به امروز 9 کشور دیگر به مجموعه کشورهای اوپک اضافه شده‌اند که به ترتیب سال پیوستن به اوپک به قرار زیر هستند: قطر سال 1961 میلادی، اندونزی سال 1962 میلادی، لیبی سال 1962 میلادی، امارات سال 1967 میلادی، الجزایر سال 1969 میلادی، نیجریه سال 1971 میلادی، اکوادور (در فاصله سال‌های 1973 تا 1992 میلادی عضو اوپک بود)، گابن(در فاصله سا‌ل‌های 1975 تا 1994 عضو اوپک بود) و در نهایت آنگولا که در سال 2007 میلادی به این سازمان اضافه شد. هم اکنون اوپک 12 عضو دارد که در قاره‌های مختلف جهان واقع شده‌اند.

اسلاید 6: ایران دومین کشور بزرگ تولیدکننده نفت در اوپک است و همین مساله سبب می‌شود تا تحولات سیاسی و صنعتی این کشور و تنش‌های ژئوپولتیکی آن روی بازار نفت تاثیر بسزایی به جای گذارد. در سال گذشته ایران 4 میلیون و 700 هزار بشکه نفت تولید کرد که نسبت به سال قبل از آن رشد چشمگیری داشته است. ایران تا به حال یک بار دبیرکل اوپک بود و یک بار میزبانی کنفرانس اوپک را در ماه مارس سال 2004 میلادی برعهده داشت.عراق یکی از اعضای کم کار اوپک است که حجم ذخایر نفتی آن بسیار زیاد است ولی تولید این کشور به دلیل تحریم‌های پی در پی در دوران حضور صدام حسین بر مسند قدرت در این کشور و جنگ با امریکا در سال‌های گذشته کاهش چشمگیری پیدا کرده است. در سال گذشته 2.42 میلیون بشکه نفت در عراق تولید شد در حالیکه حجم ذخایر تایید شده نفتی در این کشور بیشتر از 115 میلیارد بشکه است. بسیاری از تحلیل‌گران بازار انرژی بر این باورند حجم واقعی ذخایر نفتی در عراق بیشتر از 115 میلیارد بشکه است.

اسلاید 7: آنها در این مورد می‌گویند: در سال‌های گذشته فعالیت‌های اکتشافی در عراق انجام نشد و بسیاری از حوزه‌های نفتی در این کشور هنوز شناخته نشده است. آنها با استناد به این نظریه، عراق را دومین کشور بزرگ دارنده ذخایر نفتی در سازمان اوپک معرفی می‌کنند. عربستان سعودی با داشتن 266.8 میلیارد بشکه ذخیره نفتی رتبه اول و ایران با داشتن 138.4 میلیارد بشکه ذخیره تایید شده نفتی دومین کشور بزرگ مالک ذخیره نفتی در اوپک است.به هر حال در سال 2009 میلادی و بعد از آرام شدن فضای سیاسی و اجتماعی در کشور عراق خبر از انعقاد قراردادهای بزرگ با شرکت‌های بزرگ نفتی شنیده شد. اجرای تعدادی از پروژه‌های نفتی در عراق از سال 2009 میلادی آغاز شده است و پیش‌بینی می‌شود با اجرای آنها توان تولید نفت در عراق افزایش یابد. پیش‌بینی می‌شود در سال جاری میلادی تولید نفت عراق 20 درصد نسبت به سال قبل رشد کند و این روند فزاینده تا سال 2016 میلادی ادامه پیدا کند.

اسلاید 8: ونزوئلا نیز یکی از پنج کشور بزرگ تولیدکننده اوپک است و تحولات اقتصادی این کشور مستقیما بازار نفت دنیا را تحت تاثیر قرار می‌دهد. ونزوئلا در سال 2009 میلادی 2.667 میلیون بشکه نفت در هر روز تولید کرد که نسبت به مدت مشابه سال قبل 3 درصد رشد داشت. حجم ذخایر تایید شده نفتی در این کشور برابر با 87.04 میلیارد بشکه اعلام شده است که جایگاه هفتم در سطح دنیا و جایگاه پنجم در سازمان اوپک را دارد. در ماه‌های اخیر این کشور امریکای لاتین که بزرگترین تامین‌کننده نفت خام امریکا است با مشکلاتی در تامین انرژی برق مواجه شده است و انتظار می‌رود این مشکلات روی فضای اقتصادی ونزوئلا و به دنبال آن بازار نفت اثر بگذارد.

اسلاید 9: همانطور که پیش از این گفته شد اوپک تامین‌کننده 35 درصد از نفت مورد نیاز جهان است و مابقی توسط تولیدکنندگان غیر اوپک به بازار عرضه می‌شود. بزرگترین تولیدکننده غیر اوپکی نفت، کشور روسیه است که در سال گذشته روزانه 9.98 میلیون بشکه نفت وارد بازار جهانی کرد. این در حالیست که حجم ذخایر تایید شده نفتی در این کشور برابر با 79 میلیارد بشکه اعلام شده است که هشتمین جایگاه را در سطح جهان دارد. این کشور سرمایه‌گذاری‌های زیادی در توسعه حوزه‌های نفتی و اکتشاف نفت انجام داده است و حتی در جریان بحران اقتصادی دنیا که اغلب پروژه‌های صنعتی و نفتی در دنیا تعطیل شد نیز اجرای آنها ادامه پیدا کرد. درسال 2009 میلادی کشور عربستان سعودی که دومین تولیدکننده نفت در دنیا است روزانه 9.2 میلیون بشکه نفت تولید کرده است. عربستان سعودی بزرگترین تولیدکننده نفت در سازمان اوپک است. ایالات متحده امریکا که بزرگترین مصرف‌کننده نفت در دنیا محسوب می‌شود در سال گذشته 8.457 میلیون بشکه نفت تولید کرده است. امریکا در رده‌بندی‌های جهانی جایگاه سوم را از نظر سطح تولید نفت دارد و دومین تولیدکننده غیر اوپکی محسوب می‌شود. هم اکنون حجم ذخایر تایید شده نفتی در امریکا 20.97 میلیارد بشکه است.

اسلاید 10: دگرگونی نقش اوپک از تعدیل فیزیکی بازار به تعدیل روانی بازاربه گزارش خبرگزاری رویترز، مجلس سنای آمریکا در روز 29 خرداد طرح موسوم به « منع کارتل‌های تولید و صدور نفت» یا «نوپک» را به دولت آمریکا اجازه خواهد داد کشورهای عضو اوپک تحت پیگرد قرار دهد، با 70 رأی موافق در برابر 23 رأی مخالف به تصویب رساند. این طرح برای اضافه شدن به قانون انرژی که در دست بررسی کنگره می‌باشد پیشنهاد شده است. سنای آمریکا در سال 2005 نیز پیشنهاد مشابهی را مطرح کرده بود. هدف از این مصوبه، پیگرد کشورهای عضو اوپک به دلیل آنچه «درستکاری در قیمتهای نفت» نامیده می‌شود، اعلام شده و در صورت تصویب می‌تواند مصونیت حاکمیتی اعضا اوپک را لغو کند و وزارت دادگستری آمریکا می‌تواند کشورهای عضو اوپک را در دادگاه‌های آمریکا تحت پیگرد قرار دهد.

اسلاید 11: کاخ سفید تهدید کرد که این طرح را وتو می‌کند، اما حتی در صورت قانونی شدن این پیشنهاد نیز، هرگونه روند شکایت و پیگرد قانونی بر ضد اعضای اوپک باید از سوی وزارت انرژی آمریکا آغاز شود و دست دولت در اجرا یا مسکوت گذاشتن این مصوبه باز خواهد بود. اعضاء سنا و کنگره آمریکا به دولت فشار می‌آورند که سازمان اوپک را به دلیل کنترل تولید و ایجاد انحصار تحت تعقیب قضایی قرار دهند. این مسأله در آمریکا موضوع جدیدی نبوده و مسبوق به سابقه است، به عنوان نمونه در ماه مارس 2000 نیز یک دادگاه واقع در ایالت آلاباما یک دعوب حقوقی رابر علیه اوپک تحت عنوان تخطی از قوانین ضد حراست است اعلام نمود. دادگاه مذکور همچنین اعلام نمود که بعضی کشورهای غیر اوپک نظیر مکزیک، نروژ و روسیه نیز در این کار با اوپک مشارکت داشته‌اند و دعوای مذکور می‎تواند علیه تک تک کشورهای عضو اوپک و شرکت‌های نفتی مربوط به آنها نیز مطرح می‌شود. در دادگاهی واقع در کلمبیا نیز شکایتی مبنی بر تخطی اوپک از قوانین ضد حراست است مطرح گردید لکن در این مورد نیز دادگاه نهایتاً حکم منع تعقیب علیه اوپک صادر کرد.

اسلاید 12: موارد گذشته برای آنکه وجاهت حقوقی داشته باشد، عمدتاً از نوع اقدامات حقوقی، گروهی بوده و به وکالت از سوی گروه کثیری از افراد مطرح شده است. مثلاً شکایت دادگاه آلاباما از سوی تمام خریداران نفت در آمریکا که از مارس 1999 اقدام به خریدهای فراورده‌های نفتی نموده و شکایت دادگاه کلمبیا از سوی افرادی که در ناحیه کلمبیا و 17 ایالت دیگر اقدام به خریداری فرآورده های نفتی نموده اند مطرح گردیده بود. وکلای شکات تلاش می کردند تا سابقه ای را به ثبت برسانند که اوپک به عنوان تخطی‌کننده از قوانین ضد «تراست» است مطرح شود و برای حق‌الوکاله خود نیز انگیزه مضاعفی داشتند. نماینده اوپک نیز در دادگاه آلاباما حاضر شد تا از صدور حکم بر علیه این سازمان جلوگیری نماید. دفاع اوپک این بود که چنین برخوردهایی اصول حقوق بین‌المللی و همچنین حاکمیت مستقل دولت‌های جهان را مخدوش می‌نماید

اسلاید 13: دادگاه‌های آمریکایی حق ندارند و نمی‌توانند قوانین داخلی خود را به سطح بین‌المللی تعمیم دهند. اینگونه بدعت‌گذاری در بلندمدت به ضرر همه کشورهای جهان و از جمله خود ایالت متحده خواهد بود. اینگونه عملکرد یک سویه و قلدرمآبانه مبنای اعتماد متقابل در روابط بین‌المللی را مخدوش نموده این شبه را در اذهان جهانیان تشدید می‌کند که آمریکایی‌ها در روند جهانی شدن قایل به دموکراسی جهانی نبوده و علاقمندند که قوانین داخلی خود را بر جهان مسلط نموده و از همه اهرم های سیاسی و اقتصادی خود نیز در جهت تحقق این امر بهره‌گیری نماید. البته تاکنون اقدام و طرح شکایتی توسط دولت آمریکا در این زمینه ثبت نشده است. البته در کنگره آمریکا نیز بارها این مسأله مطرح شده و دولت آمریکا نسبت به آن تمکین نکرده است.

اسلاید 14: اما دور جدید فشار کنگره در شرایط فعلی بازار جهانی نفت، بسیار جالب بوده و نشان دهنده بی اطلاعی اعضای کنگره آمریکا از بازار نفت و خصوصا حساسیت های روانی آن می‌باشد. در یکی دو سال اخیر بازار نفت با کمبود ظرفیت‌های تولید روبرو بوده است و اغلب قریب به اتفاق اعضاء اوپک در سقف ظرفیت‌های خود، نفت تولید کرده‌اند. در چنین شرایطی سازمان اوپک عملاً طی این دوران با اجلاس‌ها و مانورهای روانی خود وضعیت روانی بازار را کنترل نموده و از آشکار شدن دقیق و شفاف وضعیت تولید و ظرفیت‌های مازاد تولید اوپک در کنار ذخایر استراتژیک و حتی بیش از ذخایر مذکور موجب آرامش و اطمینان خاطر بازار نفت بوده است، آشکار شدن اینکه اوپک توان بیشتری برای تولید نفت ندارد، بازار نفت را بسیار آسیب‌پذیر خواهد نمود و در این صورت بروز کوچک‌ترین اختلال و مشکلی در عرضه، آثار بسیار شدیدتری را بر قیمت‌های جهانی نفت باقی خواهد گذشت.

اسلاید 15: بنابراین در این دوره نقش اوپک که قبلاً تعدیل فیزیکی عرضه و تقاضا از طریق کاهش و افزایش سقف تولید خود با توجه به شرایط بازار بود، به دلیل فقدان ظرفیت تولید به تعدیل روانی بازار تغییر نموده و خصوصاً عربستان صعودی با هوشمندی این نقش را از طریق اوپک هدایت نموده است. حال در این شرایط فرض کنید که اعضاء کنگره در فشارهای خود توفیق یابند و سازمان اوپک دست از تعیین سقف تولید و سهمیه بندی سوری خود بردارد و اعلام کند که همه اعضاء آزاد هستند که به هر اندازه‌ایی که می‌توانند تولید کنند، در این صورت مسلماً پس از مدت کوتاهی و حداکثر ظرف یک دو ماه و با روشن شدن ارقام تولید واقعی کشورهای عضو اوپک، عوامل بازار متوجه خواهند شد که هیچ افزایشی در تولید اوپک اتفاق نیفتاده است و این پدیده عدم توانایی اعضاء اوپک به تولید بیشتر را افشا خواهد نمود و همان وضعیتی که اشاره شد رخ خواهد داد. بنابراین اقدامات اوپک قطعاً به نفع آرامش روانی بازار و طبعاً به نفع کشورهای مصرف کننده بوده است که به نظر می‌رسد پیگیری‌کنندگان این مسأله درکی از آن ندارند و شاید دولت‌مردان آمریکا بازار نفت و حساسیت‌های آن را بیشتر از اعضاء کنگره می شناسند که زیر بار چنین اقدامی نمی‌روند.

اسلاید 16: اوپک و چشم‌انداز سال 2015 میلادیبه نظر می‌رسد در سال پیش رو، باید در مورد اوپک بیشتر به درختان و نه جنگل نگریست. باز هم گسستگی چشمگیر در بین اعضا اوپک و اختلاف نظرهای شدید بروز کرده میان اعضای اوپک رو به افول که به پنجمین دهه از عمر خویش گام نهاده است، اما اوپک هیچ راهبرد مشخصی در شرایط کنونی ندارد و در کوتاه مدت نیز هیچ دورنمایی برای همکاری میان 12 عصو آن به چشم نمی‌خورد. در این میان، عراقی در سال 2015 میلادی نیز به افزایش پر شتاب تولید نفت خود ادامه خواهند داد. لیبی نیز پس از توقف یک دوره صادرات، بار دیگر به بازارهای جهانی بازگشته و دستیابی به صادرات یک میلیون بشکه در یک روز در نیمه دوم سال پیش رو، دور از انتظار نیست؛ اما در همسایه شرقی عراق، همه نگاه ها به مذاکرات دنباله‌دار ایران و غرب، بر سر مسائل هسته‌ای ایران دوخته شده است.

اسلاید 17: ایرانی ها در سه سال گذشته، یک میلیون بشکه از ظرفیت صادرات نفت خود را به دلیل تحریم‌های بین‌المللی از دست داده و در ده سال گذشته، سرمایه‌گذاری در طرح های جدید تولید از میدان‌های نفتی این کشور، متوقف شده است. یکی از مسائل مورد توجه در سال جاری، چگونگی فروش نفت عراق، لیبی و ایران خواهد بود. فراموش نکنید که آنگولا، نیجریه و الجزایر نیز به سرعت ظرفیت تولید طلای خود را افزایش داده و برای افزایش سهم در بازارهای جهانی به تکاپو می‌پردازند. کشورهای حاشیه‌ای جنوب خلیج فارس نیز با بهره برداری از طرح های افزایش ظرفیت تولید نفت، به دنبال فروش محموله های خود در بازارهای جهانی هستند؛ اما آیا ایران حاضر به کاهش تولید کنونی خود خواهد بود؟ عراقی ها که پس از دو دهه با قدرت به بازار بازگشته‌اند، حاضرند به سهمیه های جدید تعیین شده پایبند شوند؟ تولید کنندگان جدید و غیر عضو اوپک بازار نفت تا چه حد حاضرند به صف کشورهای خواهان کاهش تولید بپیوندند؟

اسلاید 18: اما اوپک خواهان چه قیمتی برای نفت است؟ قیمتی که در عین حال مانع از هجوم تولیدکنندگان شیل به بازار شود. اداره اطلاعات انرژی ایلات متحده از عده ای از کارشناسان پرده برداشته که معتقدند در سال 2020 میلادی، تب اکتشاف و تولید نفت شیل پایان می یابد و سهم کشورهای اوپک دوباره از نفت بازار با قبل از سال 2008 میلادی و پیش از ظهور منابع شیل باز می گردد. لذا توقف سرمایه گذاری دو غول توتال و شل در این بخش، دور از واقعیت‌های این حوزه نیست. 100 دلار که به نظر قیمت بالایی است؛ اما بسیاری از کارشناسان قیمت 80 دلار را مناسب می دانند؛ اما همه ما می دانیم که پس از یک دوره قیمت ارزان برای نفت، خریداران به سختی حاضرند با قیمت‌های جدید کنار بیایند. روشن است که اعضای اوپک امیدوارند تا با بهبود شاخص‌های اقتصاد جهانی و افزایش تقاضا به دنبال کاهش قیمت نفت، بار دیگر خزانه های خود را لبریز از دلارهای بادآورده نفتی کنند. در ماه های پایانی سال گذشته اندک اندک بر حجم تولید نفت خام اوپک افزوده شد. تولید نفت اوپک در دسامبر سال گذشته 740 هزار بشکه بیش از دسامبر سال 2013 میلادی و 460هزار بشکه بیش از ماه پیش بوده است.