ایران و نحوه معماری و آثار ( سیری بر تاریخچه ایران )

ایران و نحوه معماری و آثار ( سیری بر تاریخچه ایران )

اسلاید 1: ایران پیش از آریاییانآتش کده نو شیجان ملایر تنها اثر مانده از دوران مادها در سده ۱۷ پیش از میلاددیوارنگاری غار دوشه، خرم‌آباد لرستان، حدود هزاره هشتم پیش از میلادپرچم برنزی کشف شده در منطقه شهداد نزدیک کرمان، ایران، هزاره سوم پیش از میلادپیش از آریاییان تمدن‌های شهر سوخته (در سیستان)، تمدن ایلام (در شمال خوزستان)، تمدن جیرفت (در کرمان)، تمدن ساکنان تپه سیلک (در کاشان)، تپه اسکندری (در هفشجان)، تمدن اورارتو (در آذربایجان)، تپه گیان (در نهاوند) و تمدن کاسی‌ها (در کرمانشاه و لرستان) و تپورها در تبرستان (مازندران) در سرزمین ایران بودند.ایلامیان یا عیلامی‌ها از هزاره چهارم پ.م. تا هزاره نخست پ.م. بر بخش بزرگی از مناطق جنوب غربی پشتهٔ ایران فرمانروایی کردند. به قدرت رسیدن حکومت ایلامیان و قدرت یافتن سلسلهٔ عیلامی پادشاهی اوان در شمال دشت خوزستان مهم‌ترین رویداد سیاسی ایران در هزاره سوم پ.م. است. تا پیش از ورود مادها و پارسها، تاریخ سرزمین ایران منحصر به تاریخ عیلام است.دانش پژوهشی‌های نوین نشان می‌دهد که عنصر ایرانی زبان همواره در میان تیره‌های به اصطلاح آسیانیک دخیل بوده‌اند

اسلاید 2: ایران و آریاییاننظریه‌ای که امروز بیش از هر نظریهٔ دیگری در میان صاحب‌نظران مقبول است اینست که قبایلی که خود را آریایی (آریایی در زبان ایشان به معنی شریف یا نجیب بود) می‌خوانندند در اواخر هزارهٔ دوم پیش از میلاد (در این تاریخ اختلاف بسیار است) به فلات ایران سرازیر شدند. از بررسی اساطیر و زبان ایشان برمی‌آید که ایشان خویشاوندی نزدیک با هندیان داشتند و گویا پیش از آمدن آنان به ایران و مهاجرت دستهٔ دیگر به هند با هم می‌زیستند. به هر حال آنچه مسلم است اینست که هر دو دسته خود را آریایی می‌خواندند.تاریخ معاصر ایرانتا پیش از سدهٔ نوزدهم کنش اجتماعی عمده‌ای در ایران علیه سیاست‌های حاکمان صورت نمی‌گرفت. فرمانروایان در ایران دارای قدرت مطلقه و «فره ایزدی» بودند و با القابی مانند «سایهٔ خدا بر روی زمین» توصیف می‌شدند. بر خلاف تاریخ اروپای غربی (و شاید ژاپن) اشرافیت ریشه دار و مستقل که توانایی مهار قدرت مطلقهٔ پادشاهان را داشته باشند در ایران شکل نگرفته بود. (استبداد شرقی) در نتیجهٔ این استبداد و توانایی ضبط و تصرف بی ضابطهٔ اموال و نبود امنیت برای مالکیت خصوصی فرایند انباشت سرمایه در ایران به وجود نیامده بود.اما در طول سدهٔ نوزدهم و به طور عمده نیمهٔ دوم آن، افزایش فزایندهٔ حجم تماس‌ها با اروپا_اعم از مراودات بازرگانی و برخوردهای نظامی و نقل و انتقال سفیر_ و به دنبال آن آشنایی هرچه بیشتر گروه‌هایی از مردم با نهادها و ابزارهای مدنی مدرن و شیوه‌های دیگر کشورداری و مفاهیم نو مانند «ملت» و وظایف متقابل دولت و ملت، تحزب و... باعث شکل گیری جامعهٔ مدنی و افزایش مطالبات ملت از حاکمیت برای اصلاح شد.

اسلاید 3: آغامحمدخان پس از نزدیک به دو دهه لشکرکشی بی وقفه در سال ۱۱۶۱خورشیدی/۱۷۹۵میلادی، در تهران تاج گزاری کرد و بدین ترتیب دودمان قاجار تأسیس شد.قاجارها از لحاظ چگونگی به قدرت رسیدن و همچنین خاستگاه چادرنشینی خود تفاوت چشمگیری با بخش عمدهٔ دودمان‌های پیش از آن از جمله افشارها و زندیان نداشتند . اما بر خلاف دو سلسلهٔ پیشین که به سرعت پس از مرگ بنیانگذار آن مضمحل می‌شدند، توانستند نزدیک به یک و نیم سده بر مصدر قدرت باقی بمانند. برای ریشه یابی این واقعیت می‌توان به موضوعاتی مانند: بهره‌برداری آگاهانه و عمدی قاجارها از تمایزهای اجتماعی فراوان موجود در جامعهٔ ایران سدهٔ نوزدهم همانند درگیری حیدری_نعمتی در شهرها و رقابت‌های ایلیاتی و طایفه‌ای در خارج از آن , تعامل متقابل با روحانیان برجسته, تأیید و پشتیبانی دولت‌های بزرگ غربی از دودمان قاجاراشاره کرد.پایان کار دودمان قاجار و تصرف تدریجی قدرت به دست رضاشاه تحولی اساسی را در ساختار دولت، بوروکراسی و اعمال حاکمیت بر مناطق دور از پایتخت به وجود آورد که تا پیش از آن سابقه نداشت. رضاشاه شالودهٔ دولتش را بر دوپایهٔ ارتش و بوروکراسی پایه‌گذاری کرد که اولی در دوران حکومت وی تا ده برابر و دومی هفده برابر رشد کردند.

اسلاید 4: نقشه قلمرو سلسله‌های حاکم بر ایران و گستره حکومتی سلسله‌های مختلف از دودمان هخامنشیان تا حکومت جمهوری اسلامی. در این نقشه سلسله‌هایی که بر غالب ایران مسلط بوده‌اند، متذکر شده‌اند و حکومت‌های ملوک طوایفی و محلی ذکر نشده‌اند. همچنین هنگامی که سرزمین کنونی ایران بخشی از یک امپراطوری خارجی بوده در این نقشه ثبت نشده است به عنوان مثال وقتی ایران زیر حکومت سلوکیان، خلفای راشدین، امویان، عباسیان و مغول بوده است

اسلاید 5:

اسلاید 6: ایران معاصر و جنبش‌های اجتماعیاگرچه تا پیش از قرن نوزدهم سلسله‌های گوناگون حاکم بر ایران همانند دیگر کشورهای آسیایی با برخی دولت‌های غربی مانند ونیز , انگلستان، روسیه (نیمه غربی) , پرتغال، اسپانیا، هلند و... تماس‌ها و مراوداتی_اعم از خصمانه و یا دوستانه_ داشتند؛ اما وجه تمایز میان این تماس‌ها در سدهٔ نوزدهم میلادی با سده‌های پیشین، افزایش چشمگیر حجم آن‌ها و نیاز روزافزون کشورهای اروپایی به مواد خام دیگر مناطق جهان بود. وقوع انقلاب صنعتی در اروپا کشورهای توسعه یافتهٔ این قاره را به صادرکنندهٔ عمدهٔ کالاهای صنعتی با قیمتی نازل تر از کالاهای بومی مبدل کرده بود که این امر تأثیرات اجتماعی و سیاسی زیادی به دنبال داشت . سیطرهٔ اقتصادی کشورهای صنعتی، بازرگانان محلی و پراکنده را برای نخستین بار در قالب طبقه‌ای با منافع مشترک یکپارچه کرد . این طبقه به دلیل پیوندهایش با روحانیون در جنبش‌های آینده طبقهٔ متوسط سنتی نام گرفتند.در کنار این طبقه، گروه اجتماعی جدیدی با نام «منورالفکران» در ایران شکل گرفتند که از طرق گوناگون مانند سفر یا مهاجرت به کشورهای توسعه یافتهٔ غرب و یا نواحی کمتر توسعه یافته که در عین حال جلوتر از ایران بودند مانند قفقاز، هندوستان و... با دنیای جدیدی به غیر از دنیایی که تاکنون در آن زندگی می‌کردند آشنا شدند.شکست‌های نظامی پی در پی ایران از روسیه تزاری و سپس بریتانیا و تجزیهٔ ایالات ثروتمند قفقاز و پس از آن تحمیل قراردادها و امتیازات نامنصفانهٔ بازرگانی و کاپیتولاسیون و نقض حاکمیت ملی ایران نیز فکر ایجاد تغییر و تحول و اصلاحات را در گروهی از سیاستمداران و روشنفکران و روحانیان ایران ایجاد کرد

اسلاید 7: جنبش‌ها و اقدامات اصلاحی پیش از مشروطهاصلاحات شاهزاده عباس میرزا:عباس میرزا ولیعهد و حاکم ایالت آذربایجان به عنوان فرمانده سپاه ایران در نبرد با روسیه را می‌توان نخستین بانی مهم اصلاحات مدرن در ایران دانست. وی که در جریان جنگ با ارتش آموزش دیدهٔ روسیه به ضرورت ایجاد ارتشی نوین پی برده بود کوشید با کمک فرانسوی‌ها به نوسازی سپاه ایران مطابق با معیارهای اروپا تحت عنوان «نظام جدید» بپردازد.دیگر کوشش‌های اصلاح گرانهٔ عباس میرزا عبارت بودند از فرستادن نخستین محصلین در سال ۱۸۱۱ میلادی به انگلستان و ایجاد یک چاپخانه در شهر تبریز که با پشتیبانی او انجام شده بود و ترجمهٔ یک سری کتب مربوط به فنون نظامی. وی در راه این اصلاحات با مخالفت گروهی از روحانیان و در مقابل پشتیبانی گروهی دیگر از آن‌ها مواجه شد. دستهٔ نخست اینگونه اقدامات را «غیر اسلامی» می‌دانستند در حالی که دستهٔ دوم آن را برای «دارالاسلام» مفید می‌دانستند. علاوه بر این‌ها گروهی از درباریان از جمله برادر ولیعهد و همچنین سران عشایر که از ناحیهٔ نظام جدید احساس خطر می‌کردند اقدامات عباس میرزا را برای آیندهٔ خود زیان بار می‌دانستند. عوامل یادشده سبب اخلال در طرح‌های عباس میرزا شد و در نهایت با درگذشت شاهزاده پیش از فتحعلی شاه این اصلاحات عقیم ماندند.جنبش بابیه:اصلاحات امیرکبیر:اصلاحات سپهسالار:جنبش تنباکو:جنبش مشروطهایران در جنگ جهانی یکمجنبش جنگل:دوران رضاشاهجنگ جهانی دوم و اشغال نظامی ایراننهضت ملی و کودتای اوت ۱۹۵۳/مرداد۱۳۳۲وقایع سال‌های ۱۳۳۹ تا قیام پانزدهم خرداد۱۳۴۲ایران در سال‌های ۱۹۶۳/۱۳۴۲ تا ۱۹۷۷/۱۳۵۶انقلاب فوریهٔ ۱۹۷۹/بهمن۱۳۵۷

اسلاید 8: بخشبندی تاریخ ایراننکتهٔ دیگر آنکه معمولاً تاریخ ایران را به دو دورهٔ کلی تاریخ ایران پیش از اسلام و تاریخ ایران پس از اسلام تقسیم می‌کنند.دو روایت مختلف از تاریخ ایران پیش از اسلام وجود دارد: یکی روایت سنتی که مبتنی بر تواریخ سنتی است (شامل شاهنامه) و از نخستین پادشاه کیومرث (که پادشاه جهان و نه فقط ایران است) آغاز می‌شود و شامل سلسله‌های پادشاهی پیشدادیان، کیانیان، ملوک‌الطوایفی (اشکانیان) و ساسانیان است. این روایت سنتی به یک معنی روایتی اسطوره‌ای از تاریخ ایران است و شامل اطلاعات ذی‌قیمت مردم‌شناسانه و اسطوره‌شناسانه‌است.روایت دیگر روایت مبتنی بر تواریخ خارجی (شامل تواریخ یونانی، ارمنی، رومی) و مدارک و یافته‌های باستانشناسی (شامل کتیبه‌ها و سکه‌ها) و به طور کلی روایتی مدرن و علمی‌است. در این روایت خاندان‌های پادشاهی در ایران پیش از اسلام از قرار زیرند: مادها، هخامنشیان، سلوکیان، اشکانیان و ساسانیان.شاید بسیاری باور ننمایند که از سال سی‌ام هجری که سال مرگ یزدگرد آخرین پادشاه ساسانی است تا سال ۱۳۴۴ه‍. ق(=۱۳۰۴ه‍. خ) که تاریخ برافتادن قاجاریان می‌باشد در درون حدود طبیعی ایران بیش از یکصد و پنجاه خاندان به استقلال یا نیمه استقلال پادشاهی کرده‌اند و از میان ایشان تنها چهار خاندان سلجوقیان و مغولان و صفویان و نادر شاه را می‌توان گفت که بر سراسر ایران حکمروا بودند. از دیگران طاهریان، سامانیان، صفاریان، غزنویان، بویهیان، خوارزمشاهیان، قره‌قویونلویان، آق‌قویونلویان، زندیان، قاجاریان اگر چه پادشاهان بزرگ و بنام بودند هیچ‌کدام سراسر ایران را زیر فرمان نداشتند. آن دیگران هم جز خاندان‌های کوچکی نبودند که هر کدام بر یک یا دو ولایت فرمانروا بودند.در زمینه دودمان‌ها باید این را به اشاره یادآوری کرد که در یک دوره که آل جلایر نیز بر بخش‌هایی از ایران‌زمین فرمان می‌راندند، حدود بیست دودمان بر ایران فرمانروا بودند.

اسلاید 9: نگاره‌ای سراسرنما از تخت جمشیدنگاره‌ای سراسرنما از شهر زیر زمینی سامن ملایر

اسلاید 10: دودمان‌های دوران باستانماد (آغاز قرن هشتم ق. م. ۵۵۰ ق. م) بنیان‌گذار (دیاکو) (هووخشتره)هخامنشی (۵۵۹ ق. م. - ۳۳۰ ق. م) بنیان‌گذار کوروش بزرگ شهریاران بزرگ داریوش بزرگ و خشایارشاسلوکیان (۳۳۰ ق. م. - ۱۲۹ ق. م) بنیان‌گذار سلوکوس یکماشکانیان (۲۵۶ ق. م. - ۲۲۴ م) بنیان‌گذار اشک یکم شهریاران بزرگ مهرداد یکم و اشک سیزدهمساسانیان (۲۲۴ م. ۶۵۲ م) بنیان‌گذار (اردشیر بابکان) شهریاران بزرگ شاپور یکم، شاپور دوم و انوشیروان دادگردودمان‌های پس از اسلامطاهریان (۸۲۰–۸۷۳ م. / ۲۰۵–۲۵۹ ه. ق. / ۱۹۹–۲۵۲ خ) بنیان‌گذار طاهر ذوالیمینینصفاریان (۸۷۵–۹۰۰ م. / ۲۶۱–۲۸۷ ه. ق. / ۲۵۴–۲۷۹ خ) بنیان‌گذار یعقوب لیثسامانیان (۸۷۵–۹۹۹ م. / ۲۶۱–۳۸۹ ه. ق. / ۲۵۴–۳۷۸ خ) بنیان‌گذار نصر یکم شهریاران بزرگ اسماعیل سامانی و نصر بن احمدزیاریان (۹۲۸–۱۰۷۰ م. / ۳۱۵–۴۶۲ ه. ق. / ۳۰۶–۴۴۹ خ) بنیان‌گذار مرداویج پسر زیار شهریار معروف قابوس بن وشمگیربوییان (۹۳۲–۱۰۴۹ م. / ۳۲۰–۴۴۰ ه. ق. / ۳۱۱–۴۲۸ خ) بنیان‌گذار عمادالدوله علی شهریار بزرگ عضدالدولهغزنویان (۹۹۸–۱۱۶۰ م. / ۳۸۸–۵۵۵ ه. ق. / ۳۷۷–۵۳۹ خ) بنیان‌گذار سلطان محمود غزنویسلجوقیان (۱۰۳۸–۱۱۹۴ م. / ۴۲۹–۵۹۰ ه. ق. / ۴۱۷–۵۷۳ خ) بنیان‌گذار طغرل بیک شهریاران بزرگ ملکشاه و سلطان سنجرخوارزمشاهیان (۱۰۷۸–۱۲۲۰ م. / ۴۷۰–۶۱۷ ه. ق. / ۴۵۶–۵۹۹ خ) بنیان‌گذار (انوشتکین غرجه) شهریار معروف محمد خوارزمشاهایلخانیان (۱۲۵۶–۱۳۳۶ م. / ۶۵۴–۷۳۶ ه. ق. / ۶۳۵–۷۱۴ خ) بنیان‌گذار هولاکوخانتیموریان (۱۳۷۰–۱۴۹۸ م. / ۷۷۱–۹۰۳ ه. ق / ۷۴۸–۸۷۷ خ) بنیان‌گذار تیمور گورکانیصفویان (۱۵۰۱–۱۷۲۳ م. / ۹۰۶–۱۱۳۵ ه. ق. / ۸۷۹–۱۱۰۲ خ) بنیان‌گذار شاه اسماعیل یکم شهریار بزرگ شاه عباس یکمافشاریان (۱۷۳۵–۱۷۴۸ م. / ۱۱۴۸–۱۱۶۱ ه. ق. / ۱۱۱۴–۱۱۲۷ خ): بنیان‌گذار نادرشاهزندیان (۱۷۵۰–۱۷۹۵ م. / ۱۱۶۳–۱۲۰۹ ه. ق. / ۱۱۲۹–۱۱۷۳ خ) بنیان‌گذار کریم‌خان زندقاجاریان (۱۷۹۵–۱۹۲۵ م. / ۱۲۰۹–۱۳۴۴ ه. ق. / ۱۱۷۳–۱۳۰۴ خ) بنیان‌گذار آقامحمدخان شهریار بزرگ ناصرالدین شاهسلسله پهلوی (۱۹۲۵–۱۹۷۹ م. / ۱۳۴۴–۱۳۹۹ ه. ق. / ۱۳۰۴–۱۳۵۷ خ) بنیان‌گذار رضاشاهجمهوری اسلامی (آغاز ۱۹۷۹ م. / ۱۳۹۹ ه. ق. / ۱۳۵۷ خ) بنیان‌گذار روح‌الله خمینی

اسلاید 11: بازگویی تاریخ ایران در جهاندانش غربی‌ها از تاریخ ایران همیشه دست دوم بوده و به شدت تحت تأثیر دشمنی تاریخ‌نویسان یونان باستان با ایران قرار دارد. نسل‌های پیاپی تحصیل‌کردگان اروپایی عادت کرده‌اند ایران را از منظر نوشته‌های خصمانه هرودوت و روایات او از جنگ با ایران ببینند. در تاریخ‌نویسی اعراب سنی در مورد ایران هم همین دشمنی و یک‌جانبه نویسی دیده می‌شود.برای بیشتر مردم جهان نیز آشنایی با تاریخ ایران از طریق این گونه نوشته‌های اروپائیان صورت می‌گیرد.

اسلاید 12:

اسلاید 13: آشنایی با تاریخ تهران نام تهران برای نخستین بار در یکی از نوشته‌های تئودوسیوس یونانی در حدود اواخر سده دوم پیش از میلاد به عنوان یکی از توابع ری ذکر شده‌است. با این حال قدیمی‌ترین سند فارسی موجود درباره نام تهران نشان می‌دهد که تهران قبل از سده سوم هجری قمری وجود داشته است، زیرا نویسنده‌ای بنام ابوسعد سمعانی در کتاب خود از شخصی بنام ابوعبدلله محمد ابن حامد تهرانی رازی نام می‌برد که اهل تهران ری بوده و در سال 261 هجری قمری برابر 874 میلادی در گذشته است.ابوالقاسم محمد ابن حوقل به سال 331 هجری قمری در توصیف شهر تهران نوشته است که: تهران در شمال شهر ری واقع شده است و دارای باغهای فراوانی است و میوه آن بسیار متنوع است. در سال 1200 هجری قمری تهران برای اولین بار توسط آغا محمد خان قاجار به عنوان پایتخت انتخاب گردید. در زمان آقا محمدخان قاجار تنها به ساختن عمارت تخت مرمر اکتفا گردید ولی در زمان فتحعلی شاه محلات جدید و ساختمانهای تازه چندی در تهران ایجاد گشت که از آن جمله بنای مسجد امام خمینی (شاه) - مسجد سید عزیز الله - مدرسه مروی - قصر قاجار - نگارستان و لاله زار را میتوان نام برد.در زمان محمد شاه محله ای بنام عباس آباد در جنوب بازار و یک باغ و ساختمان بزرگتر نیز به نام عباس آباد در شمال تهران (عباس آباد کنونی)و محله دیگری به نام محمدیه که سابقا میدان پاتقاتوق نامیده میشد بر محلات دیگر افزوده شد و آب رودخانه کرج را بوسیله نهری بنام نهر کرج به تهران منتقل ساخت.و همچنین احداث باغ داودیه (محله فعلی داودیه) و بخشی از بنای مسجد جمعه و بازار بین الحرمین از جمله آثار زمان محمد شاه میباشد. در زمان سلطنت ناصرالدین شاه به همت امیر کبیر تاسیساتی چون مدرسه دارالفنون – بازار امیر – بازار کفاشها – سرای امیر پدید آمد. در سال 1275هجری قمری برای اولین بار برای تهران نقشه تهیه گردید.

اسلاید 14: در سال 1284 هجری قمری نقشه جدید تری از تهران با همکاری مهندسین فرانسوی تهیه شد. و اراضی جدیدی را داخل محدوده شهر نمودند و شهر را بوسیله خندقها و بارو های جدید به شکل هشت ضلعی محدود ساختند و ارتباط شهر با خارج را بوسیله دوازده دروازه به نام های دروازه های شمیران، دولت، یوسف آباد، دوشان تپه، دولاب، خراسان، باغشاه، قزوین، گمرک، حضرت عبدالعظیم، غار، خانی آباد تامین نمودند. علاوه بر دروازه های دوازده گانه بالا که تا سال 1309 شمسی همچنان پا برجا بود، پاره ای بنا ها و باغها. محلات دیگر در زمان سلطنت ناصر الدین شاه ایجاد گردید که بعضی از آنها هنوز پابرجاست و از بقیه جز نامی باقی نمانده است، که می‌توان به شرح زیر نام برد:•باغ و کاخ گلستان، باغ و کاخ صاحب قرانیه، باغ و قصر سلطنت آباد، باغ و عمارت بهارستان (واقع در میدان بهارستان فعلی)، مدرسه و مسجد سپهسالار (شهید مطهری)، پارک میرزا علی خان امین الدوله، باغ و عمارت مسعودیه (محل سکونت مسعود میرزا فرزند ناصرالدین شاه)، باغ و عمارت علی قلی خان مخبرالدوله (چهار راه مخبرالدوله فعلی)، پارک اتابک (محل سگونت میرزا علی اصغر خان اتابک صدر اعظم و محل فعلی سفارت روسیه)، باغ حسن آباد (از آثار میرزا حسن خان مستوفی الممالک و چهار راه حسن آباد فعلی)، باغ و عمارت امیریه (متعلق به امیر کبیر کامران میرزا فرزند ناصرالدین شاه و محل فعلی خیابان امیریه)، باغ و عمارت منیریه (محل سکونت منیر السلطنه مادر کامران میرزا و محله منیریه فعلی)، باغ فرمانفرما (فرمانیه فعلی)، باغ و عمارت کامران میرزا (محله کامرانیه فعلی)، بقعه معروف به سر قبر آقا (مدفن سید زین العابدین امام جمعه داماد ناصرالدین شاه)، میدان امین السلطان (هنوز هم به همین نام برقرار است)، باغ فردوس (محله کنونی باغ فردوس تجریش که به وسیله معیر الممالک ساخته شد)، بنای شمس العماره، بازارآهنگرها، مسگرها، بازارچه های مروی و نایب السلطنه و محله سنگلچ، خانی آباد، قنات آباد، پاچنار، گود زنبورکخانه، بازار بزرگ

اسلاید 15: تاریخ افسانه‌ای تهرانتاریخ افسانه‌ای تهران به شیث بن آدم و هوشنگ پیشدادی می‌رسد. در عهد ساسانیان کیش زردشت در ری رواج یافت و چندین آتشگاه بزرگ در شمال و جنوب تهران ایجاد شد. آتشگاه نخستین قصران در فاصله 30 کیلومتری مرکز تهران رو به روی یکی از ارتفاعات کوه توچال قرار داشت. در فرهنگ آنندراج آمده است شهر تهران در قمست جنوبی شهر حالیه تهران بنا شده و خانه های پستی داشتند که شبیه به غار ولی به تدریج از طرف شمال توسعه یافت و منازل را بیشتر به سرچشمه قنوات نزدیک کرده اند.در کتاب تهران عصر ناصری آمده است: تهران از قرن ششم ه ق یکی از روستاهای ناچیز و کم اهمیت بود و شهر ری که تقریبا در شش کیلومتری تهران قرار داشت، کانون عظیم تمدن و فرهنگ قدیم این خطه به شمار می رفت. تا این که با هجوم ویرانگر مغول جنگ های داخلی، کشمکش های مذهبی و تفرقه اندازی های فرقه های مذهبی و . . . ری رو به ویرانی نهاد.در کتاب عجایب البلدان آمده است: تهران قریه ای است معظم و ولایات ری دارای باغات زیاد با اشجار و ثمرات خوب و فراوان و سکنه در خانه های سرداب مانند به سر میبرند، همین که دشمن حمله آورد، به خانه های تحتانی پناه می برند که هر قدر محصور بود نشان امتداد یابد به سبب کثرت آذوقه که از فرط احتیاط ذخیره کرده اند آسوده اند . . . و دایما به سلطان عصر یاغی و با عساکر او در کارزارو زد و خوردند، مالیات خود را به مسکوک نمی پردازند، بلکه در عوض نقود رایج خروس و مرغ می پردازند.تا حمله مغول، هنوز هم تهران به صورت قریه ای نه چندان معتبر باقی مانده بود و مانند دیگر قراء ری زیرنظر خوارزمشاهیان اداره می شد. یاقوت حموی سیاح بزرگ عرب هنگام فرار از دست مغولان در سال 617 ه ق از این قریه یاد کرده است. با سکونت اهالی ری پس از زلزله های متناوب و نیز حمله مغولان، تهران به تدریج از شکل روستا بیرون آمد و به شهرکی تبدیل شد که دارای چهار امامزاده و چند بقعه متبرکه بود. به عنوان اولین امامزاده های تهران باید از امامزاده زید، یحیی، اسماعیل و سید نصر الدین نام برد. در این دوره کشاورزی و باغداری توسعه پیدا کرد و این امر نظر مهاجمان و ساکنان روستاهای اطراف تهران را به خود جلب کرد. این وضع تا پایان دوره های ترکمانان و اوایل صفویه دوام یافت.

اسلاید 16: گذرهاگذرها معابری بودند که محلات مختلف شهر قدیم را به یکدیگر متصل می‌ساختند. از گذرهای معروف تهران که تا امروز نیز نام آنها در بین مردم رواج دارد می‌توان به این گذرها اشاره نمود:•گذر امامزاده یحیی، گذر تقی‌خان، گذر حمام خانم، گذر حمام میرزا ولی، گذر حمام نواب، گذر دانگی، گذر دباغخانه، گذر سرپولک، گذر قلی، گذر مروی، گذر مستوفی، گذر مهدی موش، گذر میرزا محمود وزیر، گذر نوروزخان، گذر لوطی صالح خیابان‌هاخیابان‌های قدیم در دوره قاجار و اوایل پهلوی خیابان‌های تهران از 15 تا 20 خیابان اصلی و فرعی تجاوز نمی‌کرد. از خیابان‌های قدیمی که هنوز نام قدیم خود را حفظ کرده‌اند، می‌توان به موارد زیر اشاره نمود.•خیابان ناصریه (ناصر خسرو - اولین خیابان تهران)، خیابان چراغ گاز (امیرکبیر)، خیابان گار ماشین (خیابان ری)، خیابان لاله‌زار، خیابان جلیل آباد (خیام)، خیابان باغ شاه (امام خمینی)، خیابان حسن‌آباد، خیابان امیریه، خیابان منیریه، خیابان شاه‌آباد، خیابان استانبول، خیابان علاءالدوله (فردوسی)، خیابان عین‌الدوله، دروازه شمیران، خیابان صاحب جمع، صفی علیشاه، خیابان باب همایون، خیابان ملک (سه راه امیریه تا میدان قزوین)، خیابان ارامنه (از میدان وحدت اسلامی تا پل امیر بهادر)، خیابان فرهنگ، امیر بهادر جاده مخصوصخیابانی که امروز ولی‌عصر خوانده می‌شود و تجریش و راه‌آهن را به هم متصل می‌سازد، در زمان رضاشاه جاده مخصوص یا اختصاصی خوانده می‌شد و تا سال‌ها اتومبیل‌های عادی اجازه رفت و آمد در آن را نداشتند.این راه تا چهار راه انقلاب (پهلوی)، خیابان بود و پس از آن به جاده تبدیل می‌شد و در اطراف آن فقط باغ و بیابان، ویلا و به صورت پراکنده مهمانخانه و کافه‌های حومه شهر مشاهده می‌شد.

اسلاید 17: میدان‌هادر تهران عهد قاجار پنج میدان توپخانه، بهارستان، ارگ، پاقاپق و مشق ساخته شد. بعد از آن 12 میدان دیگر در تهران بناشد.طراحان میدان‌های جدید ابتدا مهندسان چک و فرانسه و سپس آلمانی و دانمارکی بودند. بعدها 150 میدان کوچک و بزرگ به مرور به این مجموعه اضافه شد. از 50 میدان احداث شده در سال‌های اخیر، آفریقا (آرژانتین) و بسیج، بزرگترین آنها هستند. قهوه‌خانهمعتبرترین قهوه‌خانه‌های تهران قدیم، قهوه‌خانه‌های آینه و قنبر در ناصرخسرو، قهوه‌خانه یوزباشی در پشت شمس‌العماره، قهوه‌خانه تلمیه در کوچه مروی و قهوه‌خانه آسیدعلی در خیابان سعدی شمالی و ... بود قهوه‌خانه‌های قدیم تهران فاقد میز و صندلی و در پنجره شیشه‌ای بود و محل نشستن افراد.سکو یا تخت‌هایی بود که آنها را به وسیله قالی یا زیلو مفروش می‌کردند.از نظر معماری این قهوه‌خانه‌ها شباهت بسیار به سربینه حمام‌های قدیمی داشتند که دیوارهای آنها با کاشی پوشیده می‌شد.علاوه بر فضای سرپوشیده قهوه‌خانه دارای فضای سر بازی نیز بود که به آن باغچه می‌گفتند حوض و سنگابه‌ای در وسط قهوه‌خانه دیده می‌شد.دیوار قهوه‌خانه با نقش‌هایی از صحنه‌های رزم و بزم و تصاویر قهرمانان اساطیری شاهنامه به ویژه تصاویری از داستان رستم و سهراب، سیاوش و کشته شدن دیو سپید توسط رستم پوشیده می‌شد. در مواردی نیز پرده‌هایی از ماجرای این رخدادها زینت‌افزای قهوه‌خانه بود.قهوه‌خانه‌ها را به خصوص در شب‌های فرخنده مانند میلادها، به ویژه شب مبعث، آذین می‌بندند و چراغان می‌کنند. در این شب‌ها مجالس انس برپا می‌شود و تا نیمه‌های شب به شعرخوانی، نقل و نقالی و سخنوری می‌پردازند.در بعضی شب‌ها مانند میلاد امیر مؤمنان، مجلس ذکر سماع ترتیب داده می‌شود و قول و غزل می‌خوانند و دست‌افشانی می‌کنند در شب‌های ماه مبارک رمضان ترنا بازی در قهوه‌خانه‌ها انجام می‌شد و بازنده را گاهی به دادن زولبیا بامیه محکوم می‌کردند.در گذشته دسته‌های تقلید‌چی، مطرب، حیوان رقصان نیز در قهوه‌خانه‌ها مشتریان را سرگرم می‌کردنداغلب این قهوه‌خانه‌ها پستویی داشت که محل دم کردن چای و چاق کردن قلیان و طبخ ناهار بود. در قهوه‌خانه‌های جدید، میز و صندلی جای سکو و تخت را گرفته است

اسلاید 18: تهران به تفکیک مناطق شهرداریتهران در حال حاضر به 22 منطقه شهری تقسیم می‌شود

اسلاید 19: اماکن زیارتی و مذهبی استان تهران•امام زاده محمود، امامزاده ابراهیم، امامزاده ابوالحسن، امامزاده ابوالقاسم، امامزاده ابوطالب، امامزاده اسحاق ابن موسی، امامزاده اسماعیل، امامزاده اسماعیل زکریا، امامزاده اهل ابن علی، امامزاده پنج تن، امامزاده جعفر، امامزاده حسن، امامزاده داود، امامزاده رضا، امامزاده زید، امامزاده سید اسماعیل، امامزاده سید محمد ولی، امامزاده سید ناصرالدین، امامزاده سید ولی، امامزاده شعیب، امامزاده صالح، امامزاده طاهر، امامزاده عباس، امامزاده عبدالله، امامزاده عزیز، امامزاده عقیل، امامزاده علاءالدین، امامزاده علی اکبر، امامزاده عمادالدین، امامزاده عینعلی و زینعلی، امامزاده قاسم، امامزاده قاسم وحیدیه، امامزاده محمد، امامزاده مطیب، امامزاده معصوم صالح، امامزاده نوربخش، امامزاده یحیی، امامزاده‌کابل‌حسین، امامزاده‌موسی‌ابن‌جعفر، بقعه امامزاده معصوم، بقعه بی بی شهربانو، بقعه چهل تن، بقعه رقیه، بقعه علی بن محمد ملقب به قاضی صابر، بقعه هفت دختران، تکیه دولت، سر قبر آقا، سقاخانه حضرت ابوالفضل، مرقد مطهر امام خمینی، مسجد الجواد، مسجد امام‌خمینی، مسجد جامع تهران، مسجد جزایری، مسجد جمعه، مسجد حاج‌رجبعلی، مسجد حکیم‌باشی، مسجد خان مروی، مسجد سپهسالار جدید، مسجد سپهسالار قدیم، مسجد‌ سید عزیزالله، مسجد شیخ عبدالحسین، مسجد فیلسوف‌الدوله، مسجد معزالدوله، مسجد معیرالممالک، مقبره پیرعطا، مقبره خواجه احمد، مقبره خواجه موسی، مقبره سید میر سلیم، کلیسای طاطاوس، کلیسای مریم مقدسبناهای تاریخی استان تهران• آب‌انبار سید اسماعیل، آتشگاه قصران، ارگ تهران، باغ نگارستان، برج طغرل، برج نقارخانه، بقایای شهر سلجوقی، بقعه سلطان، بقعه شیخ عبدالله طرشت، بنای مسعودیه، پاچنار، پل صفوی، پل قاجاری، تپه چشمه علی، تپه گبری، تپه میل، توپ مروارید، چهار راه مخبرالدوله، حمام بازار، حمام مهدی‌خانی، حمام همتیار، خانه اتحادیه، خانه امام جمعه، خانه امیربهادر، خانه امین‌السلطان، خانه شقاقی، خانه شهید مدرس، خانه مشیرالدوله، خانه وثوق، خانی آباد، دروازه باغشاه، دروازه خانی آباد، دروازه خراسان، دروازه دوشان تپه، دروازه دولاب، دروازه دولت، دروازه شمس العماره، دروازه شمیران، دروازه عبدالعظیم، دروازه غار، دروازه قزوین، دروازه گمرک، دروازه یوسف آباد، دژ رشکان، دیر خواهران روحانی، زندان هارون، میدان سبزه، سردر باغ ملی، سقاخانه آینه، سقاخانه عزیز محمد، سقاخانه کل عباس علی، سقاخانه نوروزخان، سیده ملک خاتون، عمارت امیریه، عمارت باغ فردوس، عمارت فاضل عراقی، عمارت کامران میرزا، عمارت منیریه، عمارت نظامیه، عمارت و باغ فرمانیه، قبر تاج الدین، قره تپه، قصر ضحاک، قصر قاجار، قلعه تبرک، قلعه دختر ضحاک، قلعه گبری، قنات آباد، قنات شاه، کاخ بهارستان، کاخ سعدآباد، کاخ سلطنت‌آباد، کاخ فیروزه، کاخ گلستان، کاخ موزه های گلستان، کاروانسرای عین‌الرشید، کاروانسرای قصر بهرام، گود زنبورک خانه، لا له زار، محله بازار، محله چال میدان، محله دولت، محله سنگلج، محله عودلاجان، منار محله پامنار، میدان و ساختمان راه‌آهن، میدان ارگ، میدان امام خمینی، میدان امین السلطان، میدان بوعلی سینا، میدان حسن آباد، میدان محمدیه، میدان مشق

اسلاید 20: جاذبه های طبیعی•آبشار پسنگ، آبشار دوقلو، آبشار سوتک، آبشار منظریه، آبشاراسون، استودان گبرها، پارک اتابک، پارک امین الدوله، پارک جنگلی چیتگر، پارک ملی خجیر، پارک ملی کویر، پناهگاه پلنگ‌چال، پناهگاه شیرپلا، تپه حصارک، تپه کله قندی، توچال، دریاچه سد لتیان، قله دماوند، منطقه حفاظت شده ورجینموزه ها•آبکار، آبگینه، آثار طبیعی و حیات وحش، آزادی، بهزاد، پست و تلگراف، تاریخ، تماشاگه خودرو، جانبازان انقلاب اسلامی، جواهرات ملی، خانه صبا، رضا عباسی، زمین شناسی، سبز، سکه بانک سپه، سیزدهم آبان، سینما، شهدا، صبا، صنعت برق، عکاس خانه شهر، علوم، فرش ایران، کاخ رجعت و عبرت، کاخ سعد آباد، کتابخانه ملک، گیاهان دارویی، مجلس شورای اسلامی، مردم شناسی، مروارید، ملت، ملی ایران، نظامی، نیروی هوایی، هنر های ملی، هنرهای زیبا، هنرهای معاصر، هنرهای تزئینیگورستان‌ها•ابن باویه، بهشت زهرا، حضرت عبدالعظیم، دولت، ظهیرالدوله

اسلاید 21: اشنایی با تاریخ استان فارسفارس و فارسی شکل عربی‌ شده پارس و پارسی هستند. نام زبان فارسی برگرفته از نام قدیم این منطقه، پارس بزرگ، است که به علت حکومت شاهان هخامنشی به کل منطقهٔ ایران اعمال می‌شد.استان فارس مرکز امپراطوری بزرگ هخامنشیان به پایتختی پاسارگاد و تخت جمشید بوده است. پیش از اسلام دو پادشاه بزرگ ایرانی بنام‌های کورش بزرگ و اردشیر بابکان از این ناحیه برخواستند و به ترتیب سلسله‌های بزرگ هخامنشی و ساسانی را پدید آوردند. اسکندر نیز بعدها تعدادی شهر در این استان تأسیس کرد. فارس بین سلسله‌های بسیاری دست به دست شد و آثار باستانی و تاریخی زیادی از آن‌ها بجای ماند که هر کدام به عنوان میراث جهانی ارزش‌های خود را دارند و بازگوکننده تاریخ استان، ایران و غرب آسیا هستند. ویرانه‌های پاسارگاد ، بیشاپور، تخت جمشید، حمام خانه دهکهنه(لامرد)و شهر گور و کاخ ارشیر فیروزآباد همگی بیانگر این موضوع است. بعد از اسلام نیز استان فارس مرکز سلسله‌های آل بویه و زندیه بوده است و در دوران قاجاریه نیز از مراکز مهم حکومتی بوده است

اسلاید 22: رفتن به استانبا هواپیمااستان فارس سه فرودگاه دارد که دو تا از آنها بین المللی هستندفرودگاه بین المللی شیراز(شهید دستغیب) به غیر از پرواز های داخلی پروازهای خارجی نیز از کشورهای بریتانیا،مالزی،سوریه، قطر، امارات متحده عربی (دبی، ابوظبی و شارجـه ) ، کویت ، بحرین، عربستان، ترکیه، روسیه، پاکستان، مصر و سودان پرواز مستقیم دارد و پروازهای داخلی این فرودگاه شامل پروازهای شیراز-تهران، شیراز-مشهد، شیراز-اصفهان، شیراز-تبریز، شیراز-اهواز، شیراز-آبادان، شیراز-بوشهر، شیراز-بندرعباس، شیراز-ساری، شیراز-لارستان، شیراز-لامرد، شیراز-چابهار، شیراز-کرمان، شیراز-کیش، شیراز-لاوان، شیراز-قشم، شیراز-سیری، شیراز-ماهشهر، شیراز-خارک، شیراز-عسلویه، شیراز-بهرگان و شیراز-رشت می‌باشدفرودگاه بین المللی لار این فرودگاه به غیر از پروازهای داخلی از نقاط دیگری مانند دبی در خارج از کشور پرواز مستقیم داردفرودگاه لامرد، دارای پروازهای داخلیبا قطارخط راه آهن تهران -قم - اصفهان - شیراز به مرکز این استان می آید، این خط افتتاح شده ولی قابلیت استفاده از آن وجود نداردبا اتوبوساتوبوس از نقاط مختلف برای این استان وجود داردبا اتومبیلمهمترین مسیرهای ورودی به استان شاملاز شرق از کرمان مسیر سیرجان -نیریز-استهبان و از هرمزگان مسیر حاجی آباد - داراباز جنوب از هرمزگان مسیر بندرلنگه - بستک - لار و از بوشهر مسیر جم - فیروزآباداز غرب از بوشهر مسیر بوشهر-برازجان - کازرون - شیرازاز شمال از اصفهان مسیر اصفهان -شهرضا - آباده - صفاشهر- سعادت شهر - مرودشت - شیراز و از کهکیلویه و بویراحمد از یاسوج -اردکان - شیراز و یاسوج -مصیری- نورآباد - کازروناز تهران تا شیراز حدود 924 کیلومتر راه استاز تهران تا لار حدود 1277 کیلومتر راه استاز اصفهان تا شیراز حدود 489 کیلومتر راه است

اسلاید 23: نقاط دیدنیشیرازدروازه قرآندر شمال شرقی شهر شیراز در تنگ الله اکبر میان کوه چهل مقام و کوه باباکوهی قرار دارد و در واقع در خروجی شیراز بسمت شهر مرودشت واقع شده است.این دروازه در ابتدا در زمان عضد الدوله دیلمی ساخته شد و قرآنی در آن جای داده شد تا مسافران با گذر از زیر آن متبرک شوند. در دوره زندیه کریم خان زند این دروازه را بازسازی کرد و اتاقی به بالای آن افزود و دو جلد قرآن بزرگ نفیس، به خط سلطان ابراهیم بن شاهرخ تیموری، در اتاقک بالای آن جای داد. این قرآن‌ها، که به «قرآن هفده من» معروف‌اند، اکنون از دروازه قرآن به موزه پارس انتقال یافته‌اند. دروازه قرآن در دوره قاجاریه به علت وقوع چندین زلزله دچار صدمات زیادی شد که محمد زکی خان نوری آنرا تعمیر نمود. در سال ۱۳۱۶ هجری شمسی دو قرآن خطی موجود در آن به موزه پارس انتقال یافت که همچنان در این موزه نگهداری می‌شوند. این بنا در گذشته طاق قران نیز نامیده شده‌است. روزهای اول هرماه مردم از شهر خارج شده و از زیر این طاق عبور می‌کرده‌اند. دروازه قرآن در سال ۱۳۲۸ با همت بازرگانی بنام حسین ایگار دوباره مورد مرمت قرار گرفت

اسلاید 24: مسجد وکیل شیراز در مجموعه بناهای زندیه، در کنار بازار وکیل و حمام وکیل در مرکز این شهر قرار دارد.این بنا یکی از بناهای زیبا و بسیار مستحکم دوره زندیه می‌باشد که از لحاظ هنری و معماری دارای اهمیت زیادی است، این مسجد بدستور کریم خان زند ساخته شده‌است. طرح این مسجد دو ایوانی بوده و دارای دو شبستان جنوبی و شرقی است.شبستان جنوبی با ستون‌های سنگی یکپارچه و مارپیچ از شاخصه‌های معماری ایرانی واز مناطق دیدنی این مسجداست که دارای ۴۸ ستون سنگی یکپارچه می‌باشد.مساحت این شبستان در حدود ۵ هزار متر مربع است و منبر چهارده پله‌ای یکپارچه از سنگ مرمر از زیبائیهای قسمت شبستان می‌باشد. گویند به فرمان کریم خان این سنگ از مراغه به شیراز آورده شد.در سمت شمال مسجد طاق بلند و مهمی ساخته شده که به طاق مروارید معروف است و در دور این طاق با قلم درشت و خط ثلث عالی یکی از سوره‌های قرآن به صورت هلالی نوشته شده‌است.این مسجد بر طبق بافت معماری سنتی این مرز و بوم در یک مجموعه اجتماعی قرار گرفته و هماهنگی زیبایی را در پیوند دین و دنیا، بوجود آورده‌است.کاشی کاری صحن و ایوان‌های شمالی و جنوبی نیز بسیار زیبا و از انواع هفت رنگ و معرق می‌باشدمسجد نصیرالملکیکی از مساجد قدیمی شیراز می‌باشد که در محله گود عربان و در جنوب خیابان لطفعلی خان زند و در نزدیکی مسجد مشهور شاه چراغ قرار گرفته است.این بنا به دستور میرزا حسن علی ملقب به نصیرالملک که یکی از بزرگان سلسله قاجار بوده ساخته شده.معماری آن کار محمد حسن معمار بوده است.مدت ساخت آن حدود ۱۲ سال و از سال ۱۲۵۵ تا ۱۲۶۷ خورشیدی به طول انجامیده استمسجد دارای دو ایوان شمالی و جنوبی است که شبیه هم نیستند و ایوان شمالی زیباتر از ایوان جنوبی است.ایوان شمالی دارای سه نیم طاق در سه طرف است و از سمت چهارم به صحن راه دارد ٬ همچنین این ایوان داری ۴ غرفه است و سقف میانی آن با مقرنس کاری و کاسه سازی پنج کاسه مزین گشته است.ایوان جنوبی نیز دارای دو گلدسته است و در حیاط آن نیز حوضی مستطیل شکل و سنگی با فواره وجود دارد

اسلاید 25: شاه‌چراغآرامگاه مربوطه محل خاکسپاری میرسیداحمد معروف به شاهچراغ پسر امام موسی کاظم، از امامان شیعه است و ازاینرو زیارتگاه بسیاری از شیعیان گشته است. این آرامگاه در کنار میدانی به نام احمدی قرار دارد. آرامگاه سیدمیرمحمد برادر سیدمیراحمد نیز در نزدیکی شاه‌چراغ است. این بنا در دوره اتابکان فارس در سده ششم هجری قمری ساخته شده است و گنبد و بارگاه آن دارای کاشی کاری های زیبایی است درون حرم را با به كار بردن آئينه‌های ريز رنگين، به سبكی هنرمندانه، آئینه کاری كرده و انواع خط های زيبای فارسی و عربی، تزيين كننده نمای اطراف آينه‌ها و كاشی‌ها است.بنای حرم، مشتمل بر ايوانی در جلو و حرمی گسترده در پشت ايوان است كه در چهار جانب حرم، چهار شاه نشين قرار گرفته و مسجدی نيز در پشت حرم (سمت غرب) ساخته شده است. ضريح آن در شاه نشين زير گنبد قرار دارد و از نقره ساخته شده است.آرامگاه سعدیمحل زندگی و دفن سعدی، شاعر برجستهٔ پارسی‌گوی است. طراح و معمار این بنا محسن فروغی است. این آرامگاه در خیابان بوستان و کنار باغ دلگشا در شیراز قرار داردآرامگاه حافظحافظیه نام مجموعهٔ آرامگاهی شاعر برجستهٔ ایرانی، حافظ شیرازی است. مجموعهٔ حافظیه در شهر شیراز قرار دارد. آرامگاه حافظ در شمال شهر شیراز، پایین‌تر از دروازه قرآن، در یکی از قبرستان‌های معروف شیراز به نام خاک مصلی قرار دارد و مساحت آن ۱۹۱۱۶ متر مربع است.شصت و پنج سال پس از درگذشت حافظ، در سال ۸۵۶ هجری قمری ، شمس‌الدین محمد یغمایی وزیر میرزا ابوالقاسم بابر گورکانی حاکم فارس، برای اولین بار ساختمانی گنبدی شکل را بر فراز مقبره حافظ بنا کرد و در جلو این ساختمان، حوض بزرگی ساخت که از آب رکن‌آباد پر می‌شد. این بنا یک بار در اوایل قرن یازدهم هجری و در زمان حکومت شاه عباس صفوی، و دیگر بار ۳۵۰ سال پس از وفات حافظ به دستور نادرشاه افشار مرمت شد. در سال ۱۱۸۷ هجری قمری، کریم خان زند بر مقبره حافظ، بارگاهی به سبک بناهای خود،شامل تالاری با چهار ستون سنگی یکپارچه و بلند و باغی بزرگ در جلو آن ساخت و بر مزارش سنگ مرمری نهاد که امروز نیز باقی است

اسلاید 26: بازار وکیلشهر شیراز یکی از مشهور ترین بازارهای سنتی و تاریخی ایران است. این بازار که به فرمان کریم خان زند (۱۱۷۲ - ۱۱۹۳ ه.ق) ساخته شده، اکنون در مرکز شهر شیراز (شرق میدان شهدا) قرار گرفته‌است. (مسجد و حمام تاریخی وکیل نیز در کنار این بازار قرار دارند. بازار طویل خوش طرحی که از بهترین آثار کریم خان زند است و هنوز تقریباً سالم و پابرجای در شیراز باقیمانده، بنام «بازار وکیل» مشهور است و تصور می‌رود شهریار زند پس از ملاحظه بازار قدیمی لار (از آثار زمان شاه عباس کبیر) طرح آنرا در شیراز ریخته‌است. تمام کارهای بازرگانی، خرید و فروش کالاهای داخلی و خارجی و مبادلات پایاپای، صدور یا دریافت حوالجات و صرافیها همگی در حجره‌های این بازار انجام می‌گرفته و در واقع بازار وکیل مانند قلب واقعی شیراز بوده و تمام امور بازرگانی در آنجا به جریان می‌افتاده‌است.معماری این بنا بر گرفته از بازار قیصریه لار و همچون بازارچه بلند اصفهان ساخته شاه عباس کبیر است اما عرض بازار وکیل بیش از سایر بازارهاست. همچنین ۷۴ دهانه طاق ضربی بازار با ارتفاع بیش از ۱۱ متر مرتفع تر از طاق سایر بازارهاست که البته هم اینک به علت خاکریزی کف بازار، ارتفاع طاق‌ها به ده متر تقلیل یافته‌است. این بازار که از نظرمعماری دارای سه فضای عبور و مرور (فضایی برای گذر مشتریان)، حریم مغازه (به ارتفاع تقریبی ۲ پله بالاتر از سطح زمین)، فضای مغازه (محل فروش) است. دارای پنج در بزرگ است که در چهار سوی آن قرار گرفته‌است. هم چنین شامل دو رشته شمالی - جنوبی و شرقی - غربی است که چون صلیبی یکدیگر را قطع کرده‌اند. در تقاطع این دو رشته چهار سوق قرار گرفته‌است که بر روی یک هشتی قرار دارد. این چهار سوق دارای طاق بزرگ ضربی محکمی است و در پای طاق نیز چند ترنج آجرکاری شده‌استباغ ارم یک باغ ایرانی تاریخی در شهر شیراز است و شامل چند بنای تاریخی و باغ گیاه‌شناسی می‌شود. تاریخ ساخت و بنیان‌گذار اولیه باغ ارم شیراز، به‌درستی مشخص نیست؛ ولی توصیف‌هایی از آن در سفرنامه‌های متعلق به قرن دهم و یازدهم هجری آمده‌است. این باغ تنوع گیاهی بسیار بالایی دارد و گیاهان بسیاری از اقصا نقاط جهان در این باغ کاشته شده است؛ به شکلی که باغ در قالب یک نمایشگاه از انواع گل‌ها و گیاهان درآمده‌است. در حال حاضر این باغ در اختیار دانشگاه شیراز است؛ باغ گیاه‌شناسی آن در اختیار دانشکده کشاورزی و ساختمان باغ در اختیار دانشکده حقوق قرار دارد. عمارت وسط، هسته مرکزی این باغ محسوب می‌شود و جالب توجه‌ترین جنبه باغ است. این عمارت، از سه طبقه، با تزئینات فراوان تشکیل شده‌است.اتاق‌های طبقه زیرین که تقریباً زیرزمین هستند، محلی است برای استراحت در روزهای گرم تابستان. تزئینات این اتاق‌ها، کاشی‌کاری‌های رنگین است. دو طبقه بالایی دارای ستون‌هایی است که از تخت جمشید الهام گرفته شده‌اند.در پیشانی بنا، دو نیم‌دایره در دو طرف، و یک تابلو بزرگ در وسط قرار گرفته که از ۳ هلال روی هم تشکیل شده‌است. این تابلو، تصاویری از شاهنامهٔ فردوسی و نبرد شاهان قاجار را نشان می‌دهد

اسلاید 27: باغ دلگشایکی از باغ‌های تاریخی شیراز بوده و در ناحیه آرامگاه سعدی قرار دارد.جیمز موریه ساخت آن را به کریم خان زند نسبت داده ولی برخی اعتقاد دارند قدمت باغ دلگشا به دوران ساسانیان در قبل از اسلام می‌رسد. این باغ در دوران صفویه و زندیه از مراکز مهم تفریحی در شیراز بوده‌است. مساحت این باغ ۵/۷ هکتار می‌باشد و بیشتر درختان آن را مرکبات مخصوصاً نارنج و پرتقال تشکیل می‌دهند. عمارت این باغ نیز به شکل سه طبقه با دو ورودی در دو طرف و ایوانی در طبقه میانی که مشرف به استخر مقابل عمارت است، خبر از روزگار شکوه و عظمت باغ می‌دهد. باغ یا عمارت عفیف آباداین باغ در خیابان عفیف آباد شهر شیراز واقع است و هم اکنون در اختیار ارتش قرار دارد و یکی از بزرگ‌ترین موزه‌های سلاح خاور میانه در آن وجود دارد. باغ عفیف آباد نمونهٔ کاملی از هنر گل کاری ایرانی است. سازنده عمارت باغ، میرزا علی محمدخان قوام الملک دوم است که در سال ۱۲۸۴ ه.ق. آن را احداث نمود. باغ عفیف آباد (با نام دیگر باغ گلشن) مجموعه موزه ایست در شیراز. این باغ در یکی از مناطق عیان نشین شیراز واقع شده و مجموعه در سال ۱۸۶۳ میلادی ساخته شد. این مجموعه شامل یک کاخ سلطنتی , موزه سلاحهای قدیمی و یک باغ ایرانیست که همگی برای بازدید عموم هستند.با وسعتی حدود ۱۲۷۰۰۰ متر مربع از زیباترین باغ‌های تاریخی شیراز است. این باغ در دوره صفویه از باغ‌های مهم و گردشگاه پادشاهان بود. باغ عفیف آباد یکی از قدیمی ترین باغهای شیراز است. در دوران صفویان این باغ توسط شاهان صفوی مورد استفاده قرار می‌گرفته. بنای اصلی کنونی توسط میرزا علی محمد خان قوام دوم در سال ۱۸۶۳ ساخته شد. قوام دوم قناتی در نزدیکی باغ را برای آبیاری آن خریداری کرد. پس از درگذشت قوام این باغ به خواهرش عفیفه می‌رسد و پس از آن عفیف آباد نام می‌گیرد.در سال ۱۹۶۲ میلادی در اختیار ارتش قرار گرفت و در حال حاضر به عنوان موزه اسلحه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اسلاید 28: ارگ کریم خان این ارگ در دوره سلطنت زندیه ساخته شده‌است و پس از اینکه کریم خان زند شیراز را به عنوان پایتخت خود و این مکان را به‌عنوان مکان زندگی خود انتخاب کرد، به ارگ کریمخان معروف شد. در زمان سلطنت سلسله پهلوی از ارگ به‌عنوان زندان استفاده شد که آسیب‌هایی به آن وارد شده‌است.ساخت ارگ بین سالهای ۱۷۶۶ و ۱۷۶۷ میلادی انجام شد و کریمخان بهترین معماران زمان خود را جهت ساخت آن بکار گرفت. او همچنین بهترین مصالح را از داخل و خارج کشور تهیه و ساخت بنا را به‌سرعت تمام کرد. این بنا در دوره زندیه به‌عنوان محل استقرار حکومت و در دوره قاجاریه به‌عنوان محل زندگی فرمانداران محلی استفاده می‌شد. عبدالحسین میرزا فرمانفرما حکم‌ران فارس، دستور به بازسازی مینیاتورهای نقاشی شده در این بنا داد.بنای ارگ ترکیبی از دو معماری مسکونی و نظامی است. بخش درونی ارگ با ایوان‌ها و اتاق‌های نقاشی شده، آبنماها و باغچه‌ها از ظرافت خاصی برخوردار است. سه ضلع شمال، جنوب و غرب هر یک دارای یک ایوان و شش اتاق مسکونی در دو طرف آن است. ضلع شرقی شامل حمام خصوصی و برخی امکانات خدماتی است.برج و باروی چهارگانه به انضمام خندقی که سابقاً دور آن حفر شده بود نیز نقش دفاعی بنا را بر عهده داشته‌اند. ضخامت دیوارها در پایه ۳ متر و در بالا ۸/۲ متر است. ارتفاع برجها نیز ۱۵ متر می‌باشد و از آجر ساخته شده‌اندآتشکده کازرونآتشکده کازرون در سال ۱۳۱۸ و با شماره ۳۳۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. کاربری احتمالی بنا در زمان ساسانیان آتشکده بوده که با توجه به شواهد گوناگون، از جمله عدم تخریب آن در دوره‌های بعدی نظریات متعددی پیرامون کاربری آن مطرح می‌شود.مسیر جاده‌ای به سمت این آتشکده به شرح زیر است: از شهرستان کازرون به طرف منطقهٔ تفرجگاهی دریاچهٔ پریشان حرکت کرده، حدوداً ۲ کیلومتر مانده به دوراهی که یک طرف آن به دریاچه ختم شده و طرف دیگر جادهٔ جدید کازرون شیراز را پی می‌گیرد، در سمت راست و تقریباً در فاصلهٔ یک کیلومتری جاده بنایی چهارطاقی مربوط به دورهٔ ساسانیان قرار دارد.این بنا در میان حصاری از تپه‌های کم ارتفاع قرار گرفته‌است، از فاصلهٔ دور دیده نمی‌شود و به همین جهت تصور میشود آتشکدهٔ کوچکی بوده خاص اهالی محل

اسلاید 29: پارسه یا تَختِ جَمشیدنام یکی از شهرهای باستانی ایران است که سالیان سال پایتخت تشریفاتی امپراتوری ایران در زمان امپراتوری هخامنشیان بوده‌است.نام تخت جمشید در زمان ساخت «پارسَه» به معنای «شهر پارسیان» بود. یونانیان آن را پِرسپولیس (به یونانی یعنی «پارسه‌شهر») خوانده‌اند. در فارسی معاصر این بنا را تخت جمشید یا قصر شاهی جمشید پادشاه اسطوره‌ای ایران می‌نامند که در شاهنامه فردوسی نیز آمده‌استقدیمی‌ترین بخش پارسه بر پایهٔ یافته‌های باستان‌شناسی مربوط به سال ۵۱۵ پیش از میلاد است. آنگونه که در منابع متعدد و گوناگون تاریخی آمده‌است ساخت پارسه در حدود ۲۵ قرن پیش در دامنه غربی کوه رحمت، به عبارتی میترا یا مهر و در زمان داريوش بزرگ آغاز گردید و سپس توسط جانشینان وی با تغییراتی در بنای اولیه آن ادامه یافت. بر اساس خشت نوشته‌های کشف شده در پارسه در ساخت این بنای با شکوه معماران، هنرمندان، استادکاران، کارگران، زنان و مردان بی‌شماری شرکت داشتند که علاوه بر دریافت حقوق از مزایای بیمهٔ کارگری نیز استفاده می‌کردند.ساخت این مجموعه بزرگ و زیبا بنا به روایتی ۱۲۰ سال به طول انجامید.کاخ‌های پارسه در نزدیکی رود کوچک پلوار که به رود کر می‌ریزد ٬ بر روی سکوئی که ارتفاع آن بین ۸ تا ۱۸ متر بالاتر از سطح جلگهٔ مردوشت است، بنا شده‌اند در حالی که طرف شرقی ان بر روی کوه رحمت است و سه طرف دیگر با دیوارهای حافظ شکل داده شده‌اند.دیوارهای حافظ با توجه به شیب زمین تغییر ارتفاع می‌دهند.وسعت کامل کاخ‌های تخت جمشید ۱۲۵ هزار متر مربع است که از بخش‌های مهم زیر تشکیل یافته استکاخ‌های رسمی و تشریفاتی پارسه (کاخ دروازه ملل) سرای نشیمن و کاخ‌های کوچک اختصاصی خزانه‌ٔ شاهی دژ و باروی حفاظتی کاخ آپاداناکاخ تچرکاخ هَدیشکاخ ملکهساختمان خزانهٔ شاهنشاهیکاخ شوراآرامگاه‌های شاهنشاهانکتیبه های گلی

اسلاید 30: مجموعه میراث جهانی پاسارگادشهر باستانی پاسارگاد نخستین پایتخت شاهنشاهی هخامنشی در قلب استان فارس، در دشت رودخانه پُلوار قرار دارد. نام شهر «اردوگاه پارس» دلالت از موقعیت مکانی شهر دارد. شهر توسط کوروش بزرگ (کوروش دوم) در سدهٔ ششم قبل از میلاد ساخته شد. محوطهٔ اصلی (۱۶۰ هکتار، حدوداً ۲٫۷×۰٫۸ کیلومتر) توسط یک منطقهٔ طبیعی بزرگ احاطه و محافظت شده‌است (حدوداً ۷۱۲۷ هکتار). محوطهٔ اصلی شامل این بناهای تاریخی است:آرامگاه کورش بزرگ در جنوب؛ تل تخت (یا «تخت سلیمان»؛ سریر پادشاهی سلیمان) و استحکامات، واقع بر یک تپه در شمال محوطهٔ اصلی؛ مجموعهٔ سلطنتی در مرکز محوطهٔ اصلی، شامل بقایای: ساختمان دروازه (دروازه R)، تالار عمومی (کاخ S)، قصرمسکونی (کاخ P)، و باغ سلطنتی (چهار باغ). در منطقهٔ شرق یک بنای کوچک قرار دارد(۱۶×۱۶ متر) که یک پُل تشخیص داده شده‌است. در شمال مجموعهٔ سلطنتی زندان سلیمان قرار دارد، یک برج سنگی، باحدوداً ۱۴ متر ارتفاع. تاریخ ساخت این بنا مشخص نیست. محوطهٔ اصلی شامل منطقهٔ حفاری‌شده‌است، اما پایتخت باستانی منطقه‌ای بسیار وسیعتر از این منطقه بوده و هنوز حفاری نشده‌است. در محوطهٔ حفاظتی اطراف، باقیمانده‌های دیگری نیز هستند: محدودهٔ مقدس (حدوداً ۵۵۰-۵۳۰ پیش از میلاد)، و محوطه‌های تل نوخودی، تل خاری، تل سه آسیاب، دوتلان، که برخی از اینها متعلق به ماقبل تاریخ هستند، همینطور مدرسه یا کاروانسرا (سده ۱۴ میلادی). در محوطهٔ حفاظتی همچنین پنج روستا وجود دارند که کشاورزان در آنها ساکنند

اسلاید 31: آرامگاه کوروشمهم‌ترین اثر مجموعهٔ پاسارگاد، بنای آرامگاه کوروش کبیر است که پیشتر مشهور به «مشهد مادر سلیمان» بودسکویی ۶ پله‌ای که قاعده آن مربع مستطیلی به وسعت ۱۶۵ متر مربع است. اتاقی کوچک به وسعت ۵/۷ متر مربع که سقف شیب بامی دارد و ضخامت دیوارهایش به ۵/۱ متر می‌رسد. پایه بنا (۱۳٫۳۵×۱۲٫۳۰ متر) از شش لایه پلکانی تشکیل شده‌است، که از آن‌ها اولی به بلندی ۱۷۰ سانتی متر، دومی و سومی ۱۰۴ سانتی متر، و سه عدد آخری ۵۷٫۵ سانتی متر هستند. ارتفاع کلی بنا در حدود ۱۱ متر است. در ورودی آرامگاه در سمت شمال غربی قرار داشته و ۷۵ سانتی متر پهنای آن است. این درگاه کوتاه نیز دارای دو در سنگی بوده که از بین رفته‌است.پس از کشته شدن کوروش در جنگ با سکاها یا ایرانیان شمالی، جسد وی را مومیایی کرده و درون تختی از زر نهاده و اشیای مهم سلطنتی و جنگی او را در کنار وی گذارده بودنداستحکامات دفاعی تل تختاین استحکامات با وسعتی در حدود ۸۰۰۰ متر مربع بر روی تپه‌ای عظیم در انتهای شمالی پاسارگاد قرار دارند. استحکامات مذکور معماری چهار دوره را به خود اختصاص داده‌است :ساختارهای سنگی؛ عموماً مربوط به دورهٔ اول هخامنشی. ساختارهای خشتی؛ مربوط به دورهٔ دوم هخامنشی. ساختارهای خشتی و سنگی؛ مربوط به دورهٔ سلوکی و اشکانی. ساختاری خشتی، آجری و سنگی؛ مربوط به اواخر دورهٔ ساسانی

اسلاید 32: مجموعهٔ سلطنتیاین مجموعه در مرکز پاسارگاد قرار گرفته‌است واز تعدادی کاخ تشکیل شده که در اصل در محدوده مجموعهٔ باغها قرار دارند (معروف به «چهار باغ»). بدنهٔ اصلی کاخ‌ها از سالن‌های ستون‌دار تشکیل شده‌است. تالار عمومی (کاخ S) حدوداً در سال ۵۳۹ پیش از میلاد ساخته شده. تالار ستون‌دار آن دو ردیف چهار ستونی دارد. پایهٔ ستونها از سنگ سیاه هستند (۱٫۴۳×۱٫۴۳ متر)، و بدنهٔ آن‌ها از سنگ آهکی سفید است. پایه ستون‌ها ۱٫۰۴ متر و بدنهٔ ستون‌ها ۱۲٫۰۶ متر ارتفاع دارند. سرستون‌ها از سنگ سیاه بوده‌است. شواهدی موجوداست که سرستون‌ها یک شیر مرکب، شاخ‌دار و یال‌دار، را نشان می‌داده‌است. کاخ یک سرسرا در هر طرف داشته‌است. برخی از نقوش برجستهٔ درگاه‌ها حفظ شده‌اند، که پیکر انسان و دیوها را نشان می‌دهند. کاخ مسکونی کوروش دوم (کاخ P) بین سالهای ۵۳۰ تا ۵۳۵ پیش از میلاد بنا شده‌است. سالن ستون‌دار این کاخ (۳۱٫۱×۲۲٫۱ متر) پنج ردیف ستون و در هر ردیف شش ستون دارد، و سرسرای پر ابهت آن در جنوب شرقی به ابعاد ۷۵٫۵×۹٫۳ متر استآرامگاه کمبوجیهآن چه از این بنا باقی مانده دیواری بلند به ارتفاع حدود ۱۴ و طول تقریبی ۷٫۵ متر است. این بنا به بنای کعبه زرتشت در نقش رستم شباهت دارد در حالی که از نظر قدمت، قدیمی‌تر و از نظر استحکام و فن ساخت نمایانگر اجرایی قوی‌تر از بنای کعبه زرتشت است.محوطه مقدساین محوطه که در ۳ کیلومتری آرامگاه کوروش و در غرب مجموعه پاسارگاد واقع شده‌است شامل تپه‌ای تاریخی و دو سکوی مجزای سنگی است. برخی از محققین اعتقاد دارند که سکوی سوم کشف‌نشده‌ای وجود دارد که تثلیث خدایان باستانی - اهوارامزدا، مهر و آناهیتا - را نمایشگر است.کاروانسرای مظفریدر دورهٔ آل مظفر برای اسکان کاروانهای تجارتی و زیارتی که از مسیر جاده شاهی می‌گذشتند، کاروانسرایی با استفاده از سنگ‌های آورده شده از بناهای سلطنتی پاسارگاد به طرح چهار ایوانی در کنار آرامگاه کورش ساخته شده که امروزه بقایای دیوار و شالودهٔ آن قابل مشاهده‌است.

اسلاید 33: واناتشهرستان بوانات در شمال شرقی استان فارس و در فاصله ۲۴۰ کيلومتری شهر شیراز قرار دارد که مساحت آن ۲/۴۹۹۲ کيلومترمربع می‌باشد. از شمال به استان یزد و شهرستان آباده، از جنوب به شهرستانهای ارسنجان و نی ریز، از غرب به شهرستانهای خرم بید و مرودشت و از سمت شرق به شهرستان خاتم از استان يزد منتهی می‌گردد.در مورد واژه بوانات دو وجه نام گذاری وجود دارد. يکی بون به معنی بهره است که بعدها با ات تازی جمع شده است و ديگری به معنی بوان (بهشت) است که به مکان سر سبز دلالت دارد. مرکز اين شهرستان شهر سوریان است ، بوانات دارای دو بخش مر کزی و سرچهان است.پیرکدومحمد حنفیهامامزاده شاه میر حمزهمسجد جامع سوریانپل آجری سوریانچهل چشمهقنات نیم افرازامامزاده شاهزاده ابوالقاسمآب قرقر مزایجان

اسلاید 34: سایر نقاط دیدنی استان فارسحوضچه دختر گبر شهرستان اقلید -آتشکده جهرم معروف به قدمگاه -چنار هزار ساله استهبان -مسجد جامع کبیر نی‌ریز -بنای نارنجستان قوام الملک -تخت جمشید -نقش رستم -فهلیان و کوه سه‌تلان -نقش رجب -پاسارگاد -خانه زینت الملوک -بیشاپور -تمب بت -برج‌های سنگی -کاخ اردشیر بابکان -کاخ ساسانی سروستان -قلعه دختر -سیوند -بازار وکیل -حمام وکیل -مسجد وکیل -سرای مشیر -مسجد جامع اسیر -مسجد عتیق -حرم علی بن حمزه -آرامگاه شاه شجاع -بازار مسگرها -بازار مشیر نو -مسجد نصیرالملک -موزه پارس -موزه تاریخ طبیعی فارس -باغ هفت‌تنان - موزه سنگ‌های تاریخی -کلیسای ارامنه -کلیسای شمعون غیور -مدرسه خان -آرامگاه خواجوی کرمانی -اشکفت بلند -سرای مشیر -مسجد جامع فسا -مسجد جامع میمند -امامزاده اسماعیل میمند -بند بهمن کوار -آتشکده کاریان جویم -مسجد جامع جویم -باغ نظر -باغ جهان نما -چشمه رسول الله اقلید -پارک جنگلی انقلاب اقلید -امام زاده عبدالرحمان اقلید -مسجد جامع اقلید -غار سنگ شکنان جهرم-قلعه گبری جهرم -قدمگاه کوروش جهرم -مسجد جامع جهرم -امام زاده فضل بن موسی(ع) برادر اصلی امام هشتم(ع) جهرم -گلستانهای محمدی میمند -بهشت گمشده -نرگس زار -دریاچه پریشان -آبشار مارگون -لیدوما -ابشار طارم نی ریز -خرمن کوه فسا -تنگ آتشگاه میمند -آبشار رحمت آباد جویم -چشمه سرچشمه جویم

اسلاید 35: غذاپفشکر پلو، دو پیازه، کلم پلو،آش انار،یخنی نخود، بادام سوخته، قرمه به، رب پلو،یخنی عدس کلم ،شکر پنیر ،کوفته سبزی ،حلیم بادمجان،حاجی بادام ،کوفته هلو ،حلوای کاسه ،قورمه ،دوای آرد و روغن ،آش ماست ،پاچه پلو ،قنبرپلو ،آش سبزی،آب پیازک ،رنگینک و شامیاحترام گذاشتناستان فارس دارای نمادهای ارزشمند تاریخی برای ایرانیان است، بیشتر مردم ایران به این نمادها افتخار میکنند و این نمادها را به جای مانده از بزرگترین امپراتوری کهن می دانند که برای آنان بوده است. شاید این افتخارات هنوز در بین صحبت های عادی مردمان نقاط مختلف ایران دیده می شود، و شاید به توان گفت ایرانیان امروزی، آرزوی برقرای کشوری قدرتمند همانند دوران کهن خود را دارند. سعی کنید به افتخارات کهن ایرانیان احترام بگذارید و سعی در نقد آنان نکنیددر استان فارس و خصوصا شهر شیراز اقلیت های مذهبی مختلفی زندگی میکنند. مسلمانان ، زرتشتیان ، یهودیان و اقلیتی از مسیحیان در ضمن این شهر مبدا پیروانان عقیده بهایی (بهاییت) است. احترام به آداب پیروانان عقاید مختلف توصیه می گرددنکات امنیتیاستان فارس دارای امنیت خوبی است. شاید تنها گزارش ناآرامی در سالیان گذشته را بتوان مربوط به انفجار بمب در یک حسینیه دانست که در آن تعداد زیادی از مردمان عادی کشته و زخمی شدند

اسلاید 36: شهرهای استان فارس - پارس :آباده طشک - آباده - اردکان - ارسنجان - اسير - اشکنان - اقلید - اهل - اوز - ایج - ایزدخواست - باب انار - بالاده - بنارویه - بهمن - بیرم - بیضا - جنت شهر - جهرم - جویم - حاجی آباد - خاوران - خرامه - خشت - خنج - خور - داراب - داریان - رونیز - زاهدشهر - زرقان - سده - سروستان - سعادت شهر - سوريان - سیدان - ششده - شهر پیر - شیراز - صغاد - صفاشهر - علامرودشت - فتح آباد - فراشبند - فسا - فیروزآباد - قائمیه - قادرآباد - قطب آباد - قیر و کارزین - کازرون - کامفیروز - کره ای - کنارتخته - کوار - گراش - گله دار - لار - لامرد - لپوئی - مرودشت - مشکان - مصیری - مهر - میمند - نودان - نورآباد - نیریز - وراوی

اسلاید 37: اشنایی با تاریخ استان خراسان رضویمشخصات طبیعی استان خراسان رضوی بخشی از استان پهناور خراسان بزرگ می باشد که با مصوبه دولت در سال 1383 و پس از تقسیم خراسان به سه قسمت شمالی ، رضوی و جنوبی ایجاد شده است .این استان در سال 1385 دارای وسعتی بیش از 127 هزار کیلومترمربع می باشد که بین مدار جغرافیایی 33 درجه و 52 دقیقه تا 37 درجه و 42 دقیقه عرض شمالی از خط استوا و 56 درجه و 19 دقیقه تا 61 درجه و 16 دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرارگرفته است . استان خراسان رضوی از شمال و شمال شرقی به طول حدود 6/531 کیلومتردارای مرزمشترک با جمهوری ترکمنستان و از شرق به طول حدود 302 کیلومتر دارای مرز مشترک با کشور افغانستان بوده و از لحاظ مرزهای داخلی از شمال غربی با استان خراسان شمالی ، از جنوب با استان خراسان جنوبی و از غرب و نیمه شمال غربی به استانهای یزد و سمنان محدود می باشد . استان خراسان با مساحتی معادل ۳۱۳۳۳۵ کیلومتر مربع، که در حدود یک پنجم مساحت ایران را تشکیل می‌داد، وسیع ترین استان کشور بود. ارتفاعات خراسان را می توان به ارتفاعات شمالی و جنوبی تفکیک کرد . ارتفاعات شمال خراسان عموماً شرقی غربی هستند و حال آنکه ارتفاعات جنوب ، امتداد شمالی جنوبی دارند . بلندترین نقطه استان قله بینالود در 3615 متری و پست ترین نقطه استان در دشت سرخس با ارتفاع 299متر از سطح دریا واقع شده است

اسلاید 38: تقسیمات کشوریاستان خراسان رضوی با وسعتی بیش از116349 کیلومتر مربع بر اساس آخرین تقسیمات کشوری درسال 1387 دارای 19 شهرستان 64 بخش 69 شهر و 161 دهستان می باشد.حدود9/31 درصد از جمعیـــــت استــان در روستـاها زندگی می کنند.موقعیت جغرافیاییاستان خراسان رضوی در شمال شرقی ایران واقع شده است و از سمت شمال به کشور ترکمنستان و افغانستان و از غرب به استانهای خراسان شمالی، سمنان و از جنوب به استان یزد و خراسان جنوبی متصل است.دارای اقلیم کوهستانی کویری و آب و هوای گرم و خشک است. در منطقه شمال آن که کوهستانی است از بارندگی متوسط برخوردار است و در نواحی جنوب آب و هوای گرم و خشک و کویری است.پیشینه تاریخیخراسان رضوی با مراکز جمعیتی کهن چون طوس، نیشابور و سبزوار از قدمت تاریخی برخوردار است به گونه ای که تا قبل از اسلام و سپس قرون اخیر از مهمترین مراکز تاثیر گذار در تاریخ و فرهنگ ایران زمین بوده است.مردم آن به زبان های فارسی، ترکی و کردی با لهجه های متفاوت صحبت می کنند. به تعداد محدودی در مشهد و بعضی شهرهای جنوب عرب زبان نیز وجود دارند.مذهب مردم استان عمدتا شیعه و در چند شهر مرزی چون تایباد، خواف، تربت جام ، درگز و … تعدادی از خواهران و برادران اهل سنت نیز زندگی می کنند.فرهنگ آداب و رسومفرهنگ مردم خراسان در اکثریت مناطق استان همان فرهنگ مردم ایران است البته کمی در جزئیات در شمال و جنوب و در بین ترک و کرد تفاوتهایی دارد که قابل تامل نیست.

اسلاید 39: آثار تاریخیخراسان به لحاظ قدمت تاریخی، آثار تاریخی فراوانی دارد که برحسب اعلام سازمان میراث فرهنگی تعداد 903 اثر تاریخی فرهنگی در خراسان رضوی وجود دارد که به ثبت قطقی فهرست آثار ملی کشور رسیده است.استان خراسان رضوی بزرگ ترین قطب توریسم مذهبی جمهوری اسلامی ایران است که بناهای آرامگاهی بیش ترین و مهم ترین چشم انداز معماری این منطقه را تشکیل می دهند. مجموعه های آرامگاهی، بناهایی هستند که طی سالیان طولانی بر روی مدفن و مزار شخصیت‌های مذهبی و محبوب شکل گرفته‌اند و معمولاً شامل بنای حرم،‌مساجد، مدارس،‌ کتابخانه‌ها، کاروانسراها، آب انبارها، خانقاه‌ها و فضاهایی ازاین قبیل می شوند. گسترش چنین مجموعه‌هایی، با گسترش مذهب، اعتبار و احترام صاحب مدفن و ارزش هنری و معماری بناهای ساخته شده ارتباط مستقیمی دارد.برخی ازمجموعه‌های آرامگاهی (مانند آستان قدس رضوی) در شکل گیری و پیدایش شهرها، نقش اساسی و مهمی ایفا کرده‌اند و به مرکز فعالیت‌های مختلف مذهبی، سیاسی،‌ اقتصادی و غیره تبدیل شده‌اند. مجموعه ی آستان قدس رضوی یکی از با شکوه ترین بناهای آرامگاهی سراسرجهان اسلام است که وجود مبارک حضرت امام رضا(ع) را در برگرفته و سبب شده استان خراسان رضوی به بزرگ ترین قطب توریسم مذهبی ایران تبدیل شود.مجموعه ی آستان قدس رضوی که خود به تنهایی جاذبه ی معماری کم نظیری به شمار می رود، همراه با سایربناها و آثار معماری این سرزمین؛ سبب شده اند که استان خراسان رضوی علاوه بر جاذبه های معنوی از نظر جاذبه های معماری و تاریخی نیز دارای اهمیت زیادی باشد. صحن‌های مجموعه ی آستان قدس رضوی دارای پنج صحن؛ عتیق(انقلاب)، جدید(آزادی)، امام خمینی(موزه)، جمهوری اسلامی و قدس است که دو صحن آخری نوساز هستند. هر یک از صحن های مجموعه ی مقدس آستان قدس رضوی شاهکارهایی از معماران مختلف ایرانی را به نمایش میگذارند. از جمله آثار ارزشمند داخل حرم رضوی، سه محراب با شکوه مربوط به قرن های هفتم هجری است که بر روی دو محراب، ‌کتیبه‌هایی به خط کوفی و بر سومی، کتیبه‌های یبه خط کوفی و ثلث و به رنگ لاجوردی بر زمینه سفید، مشتمل بر آیات و احادیث نوشته شده است. درب های سه گانه حرم مطهر نیز از آثار با ارزش هنری به شمار می‌آیند. صندوق و ضریح مرقد کنونی، مربوط به دوره ی قاجار و بعد از آن است. صحن های حرم رضوی هر یک در دوره ای تاریخی ساخته شده اند و معماری هر یک از صحن ها؛ گویای روندمعماری زمانه ی خود است.

اسلاید 40: مسجد زیبا، تاریخی و مشهور گوهرشاد در جنوب حرم مطهررضوی قرار گرفته و به سبب دارا بودن انواع تزیینان چشم گیر و غنی، از دیدنی ترین مسجد های منطقه به شمار می آید. آرامگاه فردوسی شاعر بزرگ پارسی در سرزمین توس زیارتگاه مشتاقان ادبی است و شهر توس، شهرتوس معروفیت خود را مدیون آثار و شخصیت شامخ این شاعر ارجمند است. شهر توس که به نظر می سد در اواخر دوره ساسانیان، ساخته شده و زندان و گنبد هارونیه را در بر گرفته یکی دیگر از دیدنی ترین مناطق استان خراسان رضوی به شمار می آید.بنای کاخ خورشید در مشهد مقدس و در وسط باغ بزرگی قرار گرفته که از آثار دوره ی نادر شاه افشار است و امروزه به مکانی برای بازدید همه ی مردم تبدیل شده است.بناهای تاریخی و معماری متعددی در مناطق مختلف استان خراسان رضوی پراکنده شده اند؛ ولی مهم ترین و بیش ترین این بناها در شهرستان مشهد قرار گرفته اند. مجموعه ی کلات نادری مانند دره‌ای است که توسط دو رشته کوه مرتفع محاصره شده و آثار باستانی آن به دوره ی نادرشاه افشار تعلق دارند. کتیبه ی نادری واقع در خارج از قلعه ی نادری (دربند نفتی) به زبان ترکی و به خط نستعلیق در بدنه ی کوه قرار گرفته؛ دروازه ی ورودی، دروازه ی دهچه، دروازه ی چوب بست، دروازه یگشتانه، دروازه ی نفتی، دربند ارغون شاه، همراه با عمارت خورشید و تخت دختر مجموعه بناهایی هستند که بر روی تپه‌ای، به امر نادرشاه ساخته شده و اکنون آثار پراکنده ای از آن ها به جای مانده که برای گردشگران جذاب و دیدنی هستد.درفاصله ی 6کیلومتری شهر قاین و در دامنه کوه معروف به ابوذر، آرامگاه بوذرجمهر؛ شاعر و ادیب بزرگوار زمان سلطان محمود غزنوی قرار گرفته که بسیار زیبا و دلگشا بوده و از قدمتی دیرینه برخوردار است. آتشکده بازه هور در روستای رباط سفید تربت حیدریه واقع شده واز بناهای باستانی این منطقه به شمار می رود. مسجد جامع رشتخوار در تربت حیدریه،مسجد مولانا در تربت جام، مسجد کوشک درقاین، مسجد جامع سنگان در خواف از دیگربناهای تاریخی و قدیمی استان خراسان رضوی به شمار می روند.مدرسه های زیادی نیزدر کنار مسجد های متعدد استان خراسان رضوی بنا شده اند که برخی از آن ها از جمله مدرسه های دومناره گلشن، میرزا جعفر و مدرسه نواب و مدرسه های سبزوار از ارزش های خاص معماری و تاریخی برخوردار هستند.تپه های باستانی که برخی از باستان شناسان اکتشافات مهمی روی آن ها انجام داده اند، پل های تاریخی که در دوره های مختلف ساخته شده اند، سدهای قدیمی که برخی از آن ها هنوز مورد استفاده قرار می گیرند و بازماندههای شهرهای قدیمی بخش دیگری از جاذبه های گردشگری تاریخی و معماری استان خراسان رضوی را تشکیل می دهند

اسلاید 41: مکان های دیدنی و تاریخیخراسان رضوی هرچند از جاذبه‌ای بسیار زیادی برخوردار است اما وجود مرقد مطهر آقا علی‌ابن موسی‌الرضا (ع) بزرگترین انگیزه سفر به این استان است. وجود بارگاه روحانی و ملکوتی رضوی باعث شده است که هرساله میلیونها نفر از داخل و صدها هزار نفر از خارج از کشور به این استان و شهر مقدس مشهد سفر کنند. آمارهای مختلفی از ورود زائران و گردشگران به این استان وجود دارد که از 12 تا 20 میلیون نفر در نوسان است که همین عدم ارایه آمار دقیق و رسمی می‌تواند سیاست‌گذاران شهری را با مشکل مواجه کند. وجود مرکزی واحد برای بررسی میزان دقیق گردشگران و زائران و ارایه یکدست این آمار می‌تواند کمک موثری برای برنامه‌ریزی‌های مختلف از نظر حمل و نقل، اقامت و سایر نیازها باشد.شهر مشهد در فاصله 909 کیلومتری شمال شرق تهران واقع شده است. این شهر که در مدار 36 درجه و 16 دقیقه عرض شمالی و 59 درجه و 38 دقیقه طول شرقی قرار گرفته است، از شمال و شمال غربی به درگز و قوچان، از مشرق به جمهوری ترکمنستان و سرخس، از جنوب و جنوب‌غربی به تربت جام و تربت حیدریه و از مغرب به نیشابور محدود می‌شود.شهر مشهد در جلگه‌ای بین دو رشته کوه مهم خراسان به نام‌های بینالود و هزارمسجد واقع شده و ارتفاع آن از سطح دریا 985 متر است. وسعت شهرستان مشهد برابر 27478 کیلومتر مربع است و بیش از دو میلیون نفر جمعیت دارد.هسته اصلی شهر مشهد در سال 203 هجری قمری پس از شهادت و دفن حضرت رضا(ع) در .سناباد پدید آمد. این حوقل در صوره الارض نیز از مقبره امام رضا(ع) در دهکده سناباد نام برده است، و پس از آن مکرراً در تاریخ خراسان بدین نام برمی‌خوریم. در قرن هفتم مردمی که از ویرانه‌های توس و مغولان گریخته بودند، به این مکان پناه آوردند. توس به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص در دوره‌های ایلخانان و تیموریان بارها بین حاکمان وقت دست به دست شده است. در سال 548 هجری قمری ها به خراسان حمله کردند، مغول‌ها در سال 617 هجری قمری خراسان را غارت کردند و در 791 هجری قمری میرانشاه پسر تیمور لنگ خراسان را به آشوب کشید. در شورش سال 791 هجری قمری در توس طابران ده‌هزار نفر کشته شدند و در پای دروازه‌های شهر از کله کشتگان برج‌ها ساختند.در آخرین سال‌های سلطنت ابوسعید، پیش از آن که حکومت ایلخانان در ایران تمام شود (736 هجری قمری) ابن بطوطه مغربی سیاح مشهور به خراسان و مشهد آمده است، آنچه وی در سفرنامه خود نوشته و همچنین اخبار کتاب نزهه القلوب، از مهم‌ترین منابع درباره شهر مشهد در نیمه اول سده هشتم هجری است.

اسلاید 42: موزه‌های آستان قدس رضویموزه‌ها از جمله مهم‌ترین مراکز فرهنگی در دنیا هستند و اعتبار آنها در جهت شناخت مراحل تکامل جامعه بشری و تاریخ بی‌همتاست. موزه‌های آستان قدس از نظر آثار نفیس هنری و شاهکارهای دوره‌های سلجوقی، نادری، صفوی و قاجاری در نوع خود کم نظیر است. از آثار دیدنی این موزه‌ها مجموعه‌ای از قرآن‌های قدیمی است. قدیمی‌ترین قرآن موجود، قرآنی معروف به قرآن ابن کثیر است که در سال 393 هجری توسط علی‌بن‌منصور‌بن محمد کثیر وقف آستانه گردیده و بر روی پوست آهو نوشته شده است.قرآن دیگری نیز در موزه است که منسوب به حضرت امیر و به خط کوفی است که واقف آن شاه عباس صفوی و وقف‌نامه آن به دستخط شیخ بهایی است، قرآن بایسنقری نیز که از آثار بی‌مانند بایسنقر میرزا پسر شاهرخ تیموری است و همچون دست نوشته‌های او بر روی کاشی‌ها از شاهکارهای هنر خط اسلامی است. طول هر صفحه از قرآن بایسنقری 180 سانتیمتر و عرض آن 105 سانتیمتر است. یکی دیگر از قرآن‌ها، قرآنی منسوب به امام حسن(ع) است و به شکل بیاض با 122 ورق از پوست می‌باشد که واقف آن شاه عباس است و وقفنامه آن به خط بهایی است.قرآنی مرسوم به قرآن بابری، نیز توسط سلطان حسین صفوی وقف آستان قدس شده است و می‌گویند به خط ظهیرالدین محمد بابر است.اولین سنگی که مزار مطهر حضرت رضا(ع) نصب گردیده در موزه قرار دارد. این سنگ مرمر با ابعاد 6×30×40 سانتیمتر و متعلق به سال 516 قمری است و دارای کتیبه‌ای با نام ابوالقاسم احمدبن علی بن احمد العلوی الحسینی است. دیگر سنگاب خوارزمشاهی است که به نام سلطان محمد خوارزمشاه و وزیرش در سال 597 ساخته شده است. غیر از این نفایس، این موزه‌ها صدها اثر هنری و تاریخی دیگر را از دوران‌های مختلف به یادگار دارند، مانند کنده‌کاری‌ها، طراحی‌ها، گلابتون دوزی، میناکاری، منبت‌کاری، قالی‌های نفیس، سلاح‌ها، ظروف و درهای منبت و آثاری از خوشنویسی و نقاشی که موزه‌های آستان قدس را چون گنجینه‌ای گرانبها و تاریخی زنده و ارجمند ساخته است.

اسلاید 43: موزه مرکزیاین موزه در سال 1324 خورشیدی افتتاح و در سال 1356 به ساختمان فعلی منتقل گردید. موزه مرکزی در ضلع شرقی صحن مطهر امام خمینی (ره) قرار دارد و مساحت آن 1500 مترمربع است و دارای آثار نفیسی برای بازدیدکنندگان می‌باشد. موزه قرآن و نفایساین موزه در سال 1364 افتتاح گردیده است و مجموعه‌ای از قرآن‌های نفیس به خط ائمه اطهار(ع) و استادان بزرگ تاریخ خوشنویسی چون یاقوت مستعصمی، بایسنقرمیرزا، استادعبدالقادر حسینی شیرازی و استاد تبریزی در آنجا نگهداری می‌شود. بازدید این موزه برای هنرمندان و علاقمندان به سیر تحول هنر خوشنویسی و تذهیب در ایران بسیار ارزشمند است.موزه هدایای مقام معظم رهبریاین موزه شامل هدایا و اشیاء نفیسی است که توسط روسای جمهوری کشورهای مختلف و شخصیت‌های علمی و فرهنگی به مقام رهبری اهداء شده است.موزه تمبراین موزه شامل پنجاه هزار قطعه تمبر خارجی و ایرانی نفیس است که نهصد قطعه آن به عنوان نمونه از 183 کشور جهان به نمایش گذارده شده است. این موزه در سال 1369 افتتاح گردیده است

اسلاید 44: موزه تخصصی فرشموزه فرش در دو سال با 800 مترمربع فضا در سال 1377 افتتاح گردید و در آن 34 تخته فرش با قدمت حداکثر 500 سال به نمایش گذارده شده است. موزه فرش گنجینه‌ای از هنر اصیل ایرانی را در طی صدها سال به نمایش می‌گذارد. این موزه در ضلع شرقی صحن امام دایر شده است.موزه تاریخ مشهدمشهد دارای تاریخی 1200 ساله است. قدمت و صلابت فرهنگی، تاریخ طولانی، بناهای تاریخی و اماکن مذهبی در قالب نقاشی و عکس به بیننده فرصت مرور گذشته این سرزمین را می‌دهد. این موزه در اواخر سال 1372 ایجاد گردیده است.

اسلاید 45: آرامگاه فردوسیحکیم ابوالقاسم فردوسی در سال 229 هجری، در قریه پاژ در ناحیه توس به دنیا آمد، وی از نجیب‌زادگان توسی بود و خود املاکی داشت که از عایدی آن روزگار می‌گذرانید. فردوسی در حدود 40 سالگی به سرودن شاهنامه پرداخت و با مدد گرفتن از تاریخ شاهان قدیم ایران و شاهنامه ابومنصوری که به امر ابومنصور محمدبن عبدالرزاق توسی فراهم آمده است، به سرودن بزرگ‌ترین منظومه حماسی و ملی ایرانیان دست یازید. زمانی که فردوسی پنجاه و هشت ساله بود و پس از برچیده‌ شدن خاندان ادب‌پرور سامانیان و بعد از آن حکومت سیمجوریان بر خراسان، محمود غزنوی در سال 387 جانشین پدر شد و فرمانروایی پراقتدار و بزرگی را در شرق و شمال شرق و مرکز ایران به وجود آورد.قدرناشناسی سلطان محمود غزنوی از کار بی‌همتای فردوسی، او را دلشکسته و رنجیده خاطر ساخت و در فقر و تنگدستی در سال 411 یا 416 هجری درگذشت. مشهور است هنگامی که جنازه فردوسی را از دروازه رزان بیرون می‌بردند، کاروان هدایای محمود که به بزرگی و عظمت کار فردوسی پی برده بود، وارد توس می‌شد.شاهنامه فردوسی نقشی به«نخستین داستان‌های شاهنامه از آغاز تمدن و سپس قیام کاوه و روی کار آمدن فریدون، مرگ فریدون و تقسیم جهان بین سه پسر وی و بردار کشی‌ها و جنگ‌های آنان است. سپس به حماسه جنگ‌های طولانی ایران و توران، داستان زال و رستم و حوادث بزم‌ها و رزم‌های سیاوش، پادشاهی منوچهر پرداخته و در قسمتی دیگر با اشاراتی بر حوادث دوران اشکانیان و ساسانیان، مندرجات حماسی خود را از زندگانی اردشیر تا یزدگرد و انوشیروان پی می‌گیرد.سزا در ماندگاری زبان و فرهنگ ایرانی دارد و به لحاظ حماسی آثاری ماندگار از زندگی پیشینیان ما را به تصویر کشیده است. براساس دست نویس‌هایی که پس از فردوسی از شاهنامه شده است، شاهنامه بین پنجاه تا شصت‌هزار بیت است و پهنه تاریخ چندهزار ساله قوم ایرانی را از کیومرث تا حیات خود با زبانی فصیح و پالوده شرح داده است. فردوسی خود در میان این ابیات همه جا انسان را به آزاد اندیشی، دادخواهی و پند و عبرت و خرد راهنمون شده و از روی کمال و صفای ذهن به نقل داستان‌هایی می‌پردازد که پیش از آن که تاریخی جذاب باشند، امروزی و انسانی‌اند.در چهار مقاله عروضی داستان تدفین فردوسی بدین صورت نقل شده است که: به دلیل شیعه بودن نگذاشتند جسد وی را در قبرستان مسلمانان دفن کنند، ناچار جنازه‌اش را به باغ و ملک شخصی وی بردند و «او را در آن باغ دفن کردند، امروز هم در آنجاست، و من در سنه عشر و خمسمائه (510) آن خاک را زیارت کردم».

اسلاید 46: در سال 1313 بر مقبره فردوسی آرامگاهی با طرح آتشکده ساختند. در سالهای 7-1343 نیز دوباره تغییراتی در آن داده شد. ساختمان فعلی آرامگاه که طراح آن از مهندس سیحون بوده است، در نماهای بیرونی برگرفته از معماری هخامنشیان است، فضای داخلی نیز از معماری دوره اشکانی و اسلامی اقتباس شده و شکل کلی ساختمان شبیه بنای مقبره کوروش در پاسارگاد است. بنا از چهار سمت دارای پله است و ابعادی در حدود 30×30متر دارد. بدنه بنا با سنگ مرمر و اشعار فردوسی با خط نستعلیق و نشان «فره‌وهر اهورامزدا» با نقش برجسته تزیین شده است. در قسمت داخلی بنا داستانهایی از فردوسی مانند پیکار رستم و اشکبوس، جنگ ایرانیان و تورانیان، نبرد رستم و سهراب، داریوش هخامنشی، پناه آوردن پادشاه هند به دربار ساسانی، رفتن رستم به نزد کیکاووس، جنگ رستم با پیلتن مازندران، به کمند گرفتن رستم رخش را، جنگ رستم با اژدها و دیو سفید و … به صورت حجاری و نقش برجسته سنگی بر دیواره نصب شده است. آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی همچون نگینی در دشت توس می‌درخشد و هر ساله مشتاقان فراوان از تمام دنیا به زیارت او می‌آیند. مهدی اخوان ثالث (م.امید) شاعر بزرگ خراسانی معاصر نیز در محوطه آرامگاه فردوسی و در کنار آن استاد بی‌نظیر زبان فارسی به خاک سپرده شده است

اسلاید 47: بازار رضااین بازار که در ضلع شرقی خیابان امام رضا واقع شده است، از مهم‌ترین مراکز خرید زوار به شمار می‌آید. بازار رضا در دو طبقه احداث شده است، در طبقه دوم آن کارگاه‌های کوچک صنایع دستی، طلاکاری، فیروزه تراشی و گلدوزی ایجاد شده است.پارک ملتاین بوستان که در سال 1345 در ابتدای بلوار وکیل‌آباد احداث شده است، یکی از بزرگترین باغ‌ها و مراکز استراحتی- تفریحی مشهد می‌باشد که هر ساله اکثر میهمانان و زوار مشهد از آن دیدن می‌کنند. این بوستان شامل مسجد، گلخانه، زمین‌های متعدد بازی فوتبال، تنیس، والیبال، بسکتبال، استخرشنا و شهربازی به مساحت چهار هکتار است. به تازگی مجتمع فرهنگی امام رضا، محل نمایشگاههای هنرهای تجسمی و کتابخانه در این پارک احداث و افتتاح شده است. بلوارهای اطراف پارک نیز هر ساله محل اتراق عده زیادی از مسافران می‌شود. دیگر بوستان‌های عمده مشهد به قرار زیرند:بوستان وحدت: بلوار وحدت بوستان میرزا کوچک‌خان: خیابان دانش بوستان وکیل‌آباد: انتهای بلوار وکیل‌آباد کوهستان پارک شادی: انتهای بلوار وکیل‌آباد

اسلاید 48: حرم مطهر حضرت رضا علیه السلام به جرات می توان گفت که آستان مقدس رضوی، قدمتی فراتر از قرن ها دارد و همان طور که در ساختار کم نظیر معماری اش، هر محراب و هر رواق آن، بخشی از تاریخ و پیشکش هنرمندان عصر و قرنی خاص به ساحت کبریایی حضرت رضا علیه السلام است، تشکیلات اداری و مدیریتی آن نیز از حیث قدمت و اساس، به سده های دور وابسته می باشد. واضع است که «آستان قدس» به عنوان سازمانی متشکل و صاحب مسئولیت که اداره امور بارگاه مطهر هشتمین امام شیعیان را عهده دار است. از این هنگام حیثیت و موجودیت یافت که ضایعه تالم بار شهادت حضرت رضا علیه السلام در قرن سوم هجری حادث شد و سرزمین توس شرافت خاک سپاری پیکر حضرتش را یافت. هزار و دویست و بیست سال پیش، در سالهای آغازین قرن سوم هجرت، مامون، هفتمین خلیفه عباسی، انگور آلوده به شقاوت خویش را به اجبار، به آن عزیز نبوی خوراند و سپس، محض عوام فریبی و تظاهر، گریبان چاک کرد و بسیار شیون نمود و در تشییع پیکر مطهر امام حرکت کرد، تا آنجا که به نشانه حرمت و احترامی نمادین، حضرتش را در «بقیه هارونیه» کنار قبر پدرش هارون به خاک سپرد.و این ثلمه آنگاه واقع شد که هنوز چندی از سخن امام علیه السلام نمی گذشت که وقتی از مدینه الرسول هجرت می نمود فرمود: «من از سفر به توس باز نخواهم گشت و در غربت، دیده از جهان خواهم بست و در کنار هارون دفن خواهم شد.» اینچنین شد که هزار و دویست و بیست سال اشک و ارادت پروانه گون محبان و حاجت مندانی بی شمار، برگرد شمع مزار حضرتش، تاریخ حیات‌ «آستان قدس» را در طول دوازده قرن پر نشیب و فراز تشکیل داد، و علی الدوام آن را جاودانه خواهد ساخت. از آن زمان تا کنون، هر چه از آخرین روز صفر المظفر 203 هجری قمری گذشته و می گذرد، بر ارج و عظمت «آستان قدس رضوی» افزوده شده و می شود.تلاشهای فرهنگی، عمرانی، خدماتی، کشاورزی و صنعتی «آستان قدس» بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، روند پر شتابی به خود گرفته، و نتیجه این که اقدامات انجام شده در همه ادوار گذشته، قابل قیاس با کارهای انجام شده در 24 سال اخیر نیست تلاشهای مورد اشاره که از سال 1358 که اداره آستان قدس به دستان با کفایت تولیت عظمای آستان قدس رضوی حضرت آیه ا… واعظ طبسی سپرده شد تا کنون صورت گرفته است، چهره این نهاد مقدس را به کلی دگرگون کرده و توان آن را به مقیاس زیادی افزایش داده، و نیز باعث شده است تا آن را از وضعیت یک موسسه معمولی به نهادی عظیم و قدرتمند که کلیه زمینه های فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و خدماتی داخلی و خارجی را تحت پوشش فعالیتهای خود دارد، تبدیل نماید. در طی دوازده قرنی که از رخ داد اسف بار شهادت امام رضا علیه السلام می‌گذرد، صفحه صفحه تاریخ پر فخامت «آستان قدس» اندوده از هجمه ها، تخریبها و غارتهای ادواری است که از سوی معاندان و مخالفان تشیع رضوی علیه السلام، بارها و بارها بر پیکره جلیل حرم مطهر امام وارد آمده است.به یقین می توان گفت که پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی و در بیست و چهار سال اخیر، این تشکیلات، به درخشان ترین و منسجم ترین شکل خویش رسید، و همچنان نیز مسیر تعالی و پایندگی خود را می پیماید

اسلاید 49: از ضریح چوبی، تا ضریح نگین نشان:اولین ضریح، ضریحی چوبی، و با تسمه‌های فلزی، پوششی از صفحات طلا و نقره بوده است، که در اواسط قرن دهم یعنی در دوران شاه طهماسب صفوی به سال 957 هجری قمری ساخته و بر روی صندوقچه چوبی نصب شده است.دومین ضریح، ضریح مرصع فولادی، معروف به ضریح نگین نشان بوده است، که در سال 1160 هجری قمری به آستان مقدس تقدیم و نصب شده است. براساس شواهد تاریخی، واقف ضریح، شاهرخ فرزند رضاقلی‌میرزا، فرزند نادرشاه افشار و نوه شاه سلطان حسین صفوی است.ضریح نگین نشان که اکنون در زیر ضریح فعلی جای دارد، از فولاد ساخته شده است. در عصر سلطنت فتحعلی‌شاه قاجار، سومین ضریح (فولادی) و ساده به ابعاد 3×4 و ارتفاع 2 متر ساخته و روی ضریح نگین نشان نصب می‌شود. سقف این ضریح با چوب‌هایی که با ورق زر، طلاکوب شده بود، پوشش یافت و در طرف پایین‌ پای مبارک در مرصع تقدیمی فتحعلی شاه قاجار نصب شده بود.در سال 1330 شمسی نایب تولیت وقت تصمیم می‌گیرد که این ضریح را برچیده و به جای آن ضریحی از طلا و نقره ساخته و نصب کند، اما به دلیل دگرگونی اوضاع عمومی و اجتماعی، کار معوق می‌ماند، تا این که ضریح چهارم، معروف به شیر و شکر، ساخته می‌شود ضریح 40 ساله چگونه نصب شدفکر تغییر ضریح مرقد مطهر ثامن‌الائمه حضرت علی‌بن‌موسی‌الرضا(ع) از سال 1311 هجری شمسی به وجود آمد و لزوم ساختن ضریح جدید از نقره و طلا مورد توجه قرار گرفت تا این که تصمیم ساخت آن در سال 1336 گرفته شد.قراردادی فیمابین نایب التولیه وقت آستان قدس رضوی از یک طرف و سیدابوالحسن حافظیان و محمدتقی ذوفن از طرف دیگر، منعقد و مبادله گردید، تا آنان طبق تعهدی در هفت ماه این کار را انجام دهند. آنان شروع به کار کردند و در مدت متجاوز از دو سال کار ساخت ضریح مطهر پایان یافت و در مورخه چهارشنبه 29 دی‌ماه 1338 هجری شمسی مطابق با 21 رجب 1379 هجری قمری، نصب گردید.چهارمین ضریح حرم، به «شیر و شکر» شهرت یافت و پس از برداشتن ضریح سوم و انتقال آن به موزه، روی ضریح نگین‌نشان نصب شد.