بیولوژی و اکولوژی کژدم ها و پیشگیری از گزش آنها

بیولوژی و اکولوژی کژدم ها و پیشگیری از گزش آنها

اسلاید 1: بنام خداوند جان و خرد بيولوژي ،اكولوژي كژدم ها وپيشگيري از گزش آنها توسط دكتر روح اله دهقاني عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشكي كاشانdehghani37@yahoo.comdehghani_r@kaums.ac.irhttp://healthf.kaums.ac.ir/

اسلاید 2: D.R.D

اسلاید 3: Scorpions, which are grouped in the phylum Arthropoda .scorpion has a flattened elongated body and can easily hide in cracks. scorpion has a segmented tail that has a poisonous spike at the end.

اسلاید 4: Scorpion stings are a major public health problem in many underdeveloped tropical countries, especially Africa, South India, the Middle East, Mexico, and South Latin America. The estimated annual number of scorpion stings is 1.2 million.An estimated 5000 deaths occur annually from scorpion stings worldwide

اسلاید 5: DistributionScorpions have a world-wide distribution, being found in deserts, grasslands, forests, intertidal zones (coast) and mountains. 

اسلاید 6: World distribution of scorpions

اسلاید 7: Size of scorpionsThe average size of a scorpionid is 3 to 9 cm.  The largest forms are the African genus Pandinus which reaches 18 cm, and Hadogenes spp which measures 21 cm long and weighs 32 grams. Some Carboniferous scorpions are known to have attained lengths of 44 to 86 cm or even a meter.

اسلاید 8: Pandinus imperator King of the Scorpions

اسلاید 9: Probable reasons for development of venom in scorpions Food acquisitionA-Venom can be an effective tool for predators. B-A second advantage of venom is that in many venom, enzymes are a major constituent. 2) DefenseThis is in fact is one of the most important property of venom, pain. It is more immediate and the offending animal immediately gets the message and may live to communicate it to others.

اسلاید 10: دوره زندگیجفت گیریبارداریزایمانپوست اندازیتغذیه و شکارلانه گزینی دوره های فعالیت زیستیشکارچی های کژدم

اسلاید 11: وضعيت جفت گيري در كژدم ادنتوبوتوس دوريه D.R.D

اسلاید 12: D.R.DHemiscorpius lepturus Male Female

اسلاید 13: جفت گيريجفت گيري معمولا در طول شب و در محيط باز شروع مي گردد.نرها پنيس ندارند و اسپرم به كمك اسپرماتوفور منتقل مي شود

اسلاید 14: مراحل جفت گیریجفت گیری دارای مراحلی است که از طرف نر شروع و با همراهی کامل ماده به پایان می رسد از ابتداتا پایان جفت گیری متغییر بوده و از حدود نیم تا یک و نیم ساعت طول مي كشد

اسلاید 15: كژدم ادنتوبوتوس دوريه اسپرماتوفورهايD.R.D

اسلاید 16: دوره بار داريدر مناطق گرم تر ممكن است كژدم ها يك يا چند زايمان در سال داشته باشند دوره بار داري در بیشتر گونه ها مختلف 4-2 ماه طول مي كشد در بعضی دوره بار داري از 16-4 ماه و در مواردی 18-3 ماه گزارش شده است.

اسلاید 17: D.R.DGestated Hemiscorpius lepturus

اسلاید 18: كژدم ارتوكيروس اسكروبيكولوزوس باردار D.R.D

اسلاید 19: دوره زندگیپس از جفت گيري جنين نوزادان در لوله تخمدان رشد مي كنند. نوزادان پس از تولد لارو ناميده مي شوند اولين سن لاروي نوزادان به علت نداشتن ناخن و نداشتن نيش از بقيه مراحل نوزادي متفاوت هستند.تغذيه نمي كنند، و توانائي انجام حركت مهمي بدون وابستگي به مادر ندارند، نمي توانند نيش بزنند، به طور طبيعي نوزادان روي پشت مادر قرار مي گيرند . اولين پوست اندازي 2-1 هفته پس از تولد و در پشت مادر انجام مي شود

اسلاید 20: زايمانطول مدت زايمان در ميان افراد يك گونه يكسان و در ميان گونه ها متفاوت است. كژدم ها در هر زايمان از 105-6 نوزاد به دنيا مي آورند . تعداد نوزادان متولد شده در هر ماده بستگي به گونه ، تراكم جمعيت و در دسترس بودن غذا بستگي دارد.

اسلاید 21: نوزادان در ابتدا به صورت توده‌اي روي هم و در كنار كليسر و مابين پاها قرار مي‌گيرند.سپس مادر به وسيله گيره‌هاي خود، نوزادان را تحريك نموده و آنها را از قسمت‌هاي مختلف بدن خود (گيره‌ها، پاها، شكم و دم) به طرف پشت هدايت مي‌نمايد. اين عمل تا زماني ادامه مي‌يابد كه آخرين نوزاد نيز روي پشت مادر قرار گيرد.

اسلاید 22: مراقبت هاي مادرانه كژدم ها ي تازه متولد شده از مادر به دليل نداشتن نيش و جوانه نزدن ناخن ها لارو ناميده مي شود. لاروهاي سن اول در پشت مادر خود وضع خاصي به صورت لايه لايه انباشته مي شوند و به همين وضعيت تا پايان اولين مرحله پوست اندازي در پشت مادر قرار مي گيرند. پس از اين مرحله و حدود 2 هفته پس از تولد، اولين پوست اندازي اتفاق مي افتد. و بعد از آن پراكندگي نوزادان صورت مي گيرد در بعضي مواقع در بعضي از گونه ها تعدادي از نوزادان توسط مادر خورده مي شود.

اسلاید 23: دليل اين رفتار مادرانه ممكن است: به خاطر تامين نياز آبي و غذائي نوزاد دفاع در برابر شكارچي ها همكاري مادر در انتخاب جاي مناسب براي نوزاد باشد

اسلاید 24: Emergence of a Hemiscorpius lepturus young D.R.D

اسلاید 25: كژدم مزوبوتوس اپئوس با نوزادان خود در پشت D.R.D

اسلاید 26: D.R.DHemiscorpius lepturus with young on her back

اسلاید 27: كژدم ارتوكيروس اسكروبيكولوزوس با نوزادان خود در پشت D.R.D

اسلاید 28: پوست اندازيتعداد مراحل پوست اندازي در گونه هاي مختلف 7-5 بار گزارش شده است. در بعضي از گونه ها نر ها در پنجمين و در بعضي در ششمين پوست اندازي بالغ مي گردند.تمام ماده ها پس از ششمين پوست اندازي بالغ مي گردند. كژدم ها در حالت بلوغ چندين سال زندگي مي كنند. تعداد زيادي از گونه ها در اولين سال زندگي خود بالغ مي شوند در بعضي در 24-19 ماهگي و تعدادي در 3 سالگي بالغ مي شوند

اسلاید 29: ابتدا حد فاصل كاراپاس و پهلوها شكاف برداشته و كليسرها از پوسته قديمي خارج مي‌گردد. با بيرون زدن كليسرها از درون پوسته قديمي، با انقباضاتي كه در بدن كژدم صورت مي گيرد كاراپاس به طرف بالا كشيده مي‌شود. با ادامه انقباضات بدن، گيره‌ها، پاها و دم به آرامي از درون پوسته خارج مي‌گردد.

اسلاید 30: پوست اندازي كژدم سياه، آندركتونوس كراسيكودا D.R.D

اسلاید 31: Hemiscorpius lepturus coming out of the old cuticule D.R.D

اسلاید 32: D.R.D5 Old-shed Hemiscorpius lepturus

اسلاید 33: ملانيزاسيون كامل در كژدم نيز نسبتا كند است و 30-10 روز طول مي‌كشد كه رنگ كژدم تازه بيرون آمده از پوسته تا حدودي مشابه كژدم‌هاي ديگر شود.

اسلاید 34: بيولژي تغذيه كژدم ها به هنگام تغذيه سه روش اوليه براي صيد شكار بكار ميبرند. اول اينكه ممكن است كه در جائي يا محلي كه در معرض رفت و آمد طعمه باشد، منتظر شوند دوم اينكه بصورت فعال به جستجوي شكار بروند سوم اينكه در ورودي سوراخ ها و پناهگاه هاي خود منتظر شكار بمانند. متداولترين روش ترك پناهگاه روزانه در اويل شب است كه در محلي سرباز قرار مي گيرد و منتظر شكار مي ماند و پس از صيد و شكار در پناهگاه يا بيرون از آن به تغذيه از آن مي پردازد .

اسلاید 35: كژدم ها توانائي شناخت و آگاه شدن از محل شكار را دارا مي باشند وگيرنده هاي آنان حركات و جنبش شكار و بستر هاي شني يا خاكي آن را درك مي كنند. براي شناخت حركات و نوسانها از موهای حساس استفاده مي كنند. كژدم ها مي توانند از فاصله 50 سانتي متري با استفاده از اين اندام هاي گيرنده محل شكار و يا ساير مشخصات آن را درك نمايد

اسلاید 36: نحوه گرفتن شكاركژدمها شكار هاي خود را با دست ها يا گيره ها مي گيرند تعدادي زيادي از آنها قبل از بلع شكار خود را نيش مي زنند ولي شكار هاي كوچك ممكن است بدون نيش زدن مورد تغذيه قرار گيرند. ميزان و شدت فعاليت شكار شدت و ميزان زهر تزريقي كژدم به بدن طعمه را تعيين مي كند اين جانوران مردار خوار نيستند

اسلاید 37:

اسلاید 38: شكاركژدم ها كژدم ها تقريبا هر شكاري را كه بتوانند نگاهداري و تغذيه نمايند صيد مي كنند. تغذيه اوليه آنها از حشرات و عنكبوتيان و ساير بندپايان و حلزون ها است. كژدم هاي بزرگ از مهره داران كوچك تغذيه مي كنند كرم پروانه ها، دم موئي نقره اي ، پشه هاي پادراز ،موريانه ها،عنكبوت هاي زمين زي، سيرسيرك ها ، ملخ ها ،سوسري ها، سن ها،ولارو سوسك ها و هزارپايان به عنوان شكار پذيرفته مي شوند.

اسلاید 39: كاني باليسمرفتار همنوع خواري در تعداد زيادي از كژدم ها مشاهده شده است.كژدم ها به هنگام گرسنگي ونبود شكار كژدم هاي ديگر بويژه افراد كوچكتر از نظر اندازه را بوسيله گيره هاي خود محكم تحت كنترل در مي آورند و مورد تغذيه قرار مي دهند

اسلاید 40: نياز به آبدر شرايط آزمايشگاهي در جائي كه كژدم در بستر طبيعي خود قرار ندارد نياز مستقيم به آب پيدا مي كنند. در اين شرايط كژدم ها به سمت پنبه هاي خيس شده از آب و يا حتي قطعات ميوه هاي آب دار حركت كرده و كليسر هاي خود را روي پنبه خيس شده و يا قطعات ميوه هاي آبدار قرار مي دهند.

اسلاید 41: پناهگاه ها يا زيستگاه هاي كژدم ها شامل: شكاف‌ها و سوراخ‌هاي موجود در زير سنگ‌ها زير پوسته درختان در داخل شكاف‌هاي جداول باغچه‌ها زير مصالح ساختماني زير لشمه‌ها و داخل سله‌ها و سوراخ‌هاي ديوارهاي قديمي و گلي مي باشد. از ديگر زيستگاههاي كژدم ها سنگ چين‌هاي اطراف كشتزارها است لانه گزینی

اسلاید 42: لانه سازي كژدم ها بطور وسيع و گسترده اي در محيط هاي مختلف با استفاده از لانه يا پناهگاه سازش نموده اند. لانه يك كژدم ممكن است به سادگي يك حفره در زير صخره ها، كنده درخت ها، ويا در سطوح پوشيده ديگر بطور استادانه و عميق حفر شده ياشد تعدادي از كژدم ها سوراخ هاي موقتي حفر مي كنند ، درصورتيكه كژدم هاي ديگر لانه هاي دائمي مي سازند كه گاهگاهي تا عمق 42 سانتي متر مي رسد.انتخاب محل براي لانه سازي ، پراكندگي و ميزان هر كدام از اين گونه ها مربوط به انواع خاكها اختصاصي است

اسلاید 43: دوره هاي فعاليت كژدم ها كژدم ها در شرايط اسارت و گرفتاري بيشتر اوقات را بي حركت باقي مي مانند ، در خلال اسارت فعاليت آنها متوقف مي شود، قدرت اعضاي حسي سست مي شود. در شرايط طبيعي در فواصل زماني معين كژدم ها بطور فيزيكي درارتباط وبرخورد با شكار ، لانه سازي ،جفت يابي فعال مي شونددر طول دوره هاي آرامش ميزان تنفس و مصرف اكسيژن كاهش مي يابد در يك شب درفصل فعاليت درصد كمي از كژدم هاي يك گونه در بيرون بسر مي برند و بقيه افراد در شبهاي بعدي از لانه بيرون مي آيند. خروج دسته كوچكي از جمعيت يك گونه به عوامل محيطي، بستگي دارد

اسلاید 44: از نظر ساعات فعاليت شبانه كژدم هاي گونه هاي مختلف ، در ساعات متفاوت شب فعاليتشان بروز مي كند. تعداي در اوايل و تعدادي ديگر در نيمه وبقيه در پايان شب ازلانه بيرون مي روند فعاليت دوره اي اين كژدم هماهنگي داخلي دارد. بالاترين وفور كژدمها در ساعات اوليه بعد از غروب آفتاب است كه تا نيمه شب نسبت بيشتري از آنان به لانه هاي خود برميگردند. تا طلوع آفتاب تعداد كمي از كژدم ها دربيرون از لانه خود فعال هستند.

اسلاید 45: شكارچي هاي كژدم كژدم ها طعمه هاي جذابي هستند عوامل موثر در شكار شدن كژدم ها ، اندازه بزرگ بدن آنها، سرشار بودن از مواد غذائي، فراواني جمعيت، نداشتن دفاع مناسب، قابل پيش بيني بودن دفاع آنها مي باشد. حداقل 142 مهره دار و 26 بي مهره از كژدم ها تغذيه مي كنند. بخش اعظم رژيم غذائي بعضي از شكارچي ها از كژدم تامين مي شود. از بند پايان ، صدپايان ، سوسك هاي شكارچي و رطيل ها ، مورچه هاي دروگر و از مهره داران ، پرندگان مانند جغد شاخ بزرگ، پرنده هاي حشره خوار، روباه، موش هاي ملخ خوار، جوجه تيغي و تعداد زيادي از مهره داران ديگر از كژدم ها تغذيه مي كنند

اسلاید 46: پيشگيري و كنترل كژدم زدگي

اسلاید 47: روش های مبارزه -روش محیطی یا بهسازی و نوسازی اماکن مسکونی-حفاظت فردی-مبارزه بيولوژيك -مبارزه شيميائي و كاربرد سموم

اسلاید 48: بهسازي و نوسازي منازل و حفاظت منازل در برابر ورود و جايگزيني كژدم-كليه درزها و شكاف هاي ديوار با ماسه وسيمان و يا گل آهك(مخلوط گل و آهك) اندود شود-كف ساختمان بايستي 40-30 سانتي متر بالاتر از سطح طبيعي زمين قرار گيرد يعني براي ورود به ساختمان از 1 تا 2 پله با سطح صيقلي(مانند سنگ مر مر) استفاده شود. -اگر ساختمان در يك محل باز يا زمين باير احداث شده كه اطراف آن ساختمان ديگري وجود ندارد بايستي تا ارتفاع 70-60 سانتي متري از سطح زمين، ديوار با سيمان و ماسه خيلي نرم روكش گردد.

اسلاید 49: در اماكن قديم يا خانه هاي روستائي نكات زير بايستي مورد توجه قرار گيرد:-از انباشتن و توده كردن ، هيزم ،الوار،مصالح ساختماني در خانه ها پرهيز كرد. -در صورتي كه كف حياط خاكي است بايستي اين قسمت ها را آب پاشي و سپس با غلطك هاي سنگي موجود در روستاها كوبيد و يا در صورت امكان آن را به باغچه سبزي و گل تبديل كرد

اسلاید 50: -كليه شكاف ها و سوراخ هاي ديوار بايستي با مخلوط گل رس و آهك مسدود شود تا حد امكان سطح ديوار صاف گردد-خاك انباشته شده در منازل بايستي هر سال يكبار زير و رو گردد يا اينكه در حياط پخش وسپس كوبيده شود- خاكي كه از بيرون جهت استفاده در ساخت منازل و يا استفاده در باغچه آورده شده است بايستي مورد بازرسي قرار گيرد.

اسلاید 51: - قبل از هرگونه ساخت و ساز بايستي آلودگي احتمالي زمين هاي باير به افراد محلي اطلاع داده شود و را ه هاي پاكسازي نيز به آن ها آموزش داده شود.- لشمه هاي حاصل از لايروبي جوي ها و نهرها كه آب مورد مصرف در كشاورزي را به مزارع هدايت مي نمايد حاوي ريشه ها و ساقه گيا هاني است كه پس از خشك شدن و پوسيدن در ديواره هاي نهر ها فضاي متخلخلي را بوجودمي آورد - سنگ چين هاي اطراف مزارع محل مناسبي براي پنهان شدن و يا توليد مثل شده است استراحت در كنار اين سنگ چين ها بويژه در شب ممكن است موجب گزش افراد شود

اسلاید 52: چگونگي حفاظت ا فرد در جلوگيري از بر خورد با كژدم-جلوگيري در مورد از بازي كودكان با پاي برهنه يا دم پائي بويژه در اوايل شب هشدار داده شود. -گارگران و كشاورزان در هنگام كار در شب از كفش هاي ساقدار يا چكمه استفاده كنند-هنگام كار و جابجا كردن مصالح ساختماني ، الوار وچوب ازدستكش استفاده شود. -هنگام خواب از تخت هاي پايه بلند فلزي (لوله اي گالوانيزه) استفاده شود-از هر گونه تماس تخت و وسايل خواب مانند بالش ، تشك و پشه بند با ديوار وتنه يا شاخ و برگ درختان جلوگيري شود. رعايت حداقل 50 سانتي متر فاصله تخت با ديوار ضروري است

اسلاید 53: - هنگام رفتن به گردش يا تفريح از نشستن يا خوابيدن به روي زمين به خصوص در اوايل شب خوداري شود - از توقف كردن در جاده هاي بياباني و نشستن روي خاك هاي انباشته شده كه به منظور هدايت آب هاي ناشي از بارندگي و همچنين خاكريز هاي راه آهن ممانعت به عمل آيد. - منازل از نور كافي برخوردار باشند وچراغ هاي حياط ، مستراح و يا آشپزخانه در طول شب بويژه در مناطق روستائي روشن باشند.

اسلاید 54: مبارزه بيولوژيك كژدم ها طعمه هاي جذابي هستند عوامل موثر در شكار شدن كژدم ها ، اندازه بزرگ بدن آنها، سرشار بودن از مواد غذائي، فراواني جمعيت، نداشتن دفاع مناسب، قابل پيش بيني بودن دفاع آنها مي باشد. حداقل 142 مهره دار و 26 بي مهره از كژدم ها تغذيه مي كنند. بخش اعظم رژيم غذائي بعضي از شكارچي ها از كژدم تامين مي شود.

اسلاید 55: مهره داران شكارچي مرغ ها يكي از بهترين شكارچي هاي كژدم مي باشد . نگهداری آنها در منازل روستائی توصیه می شودجوجه تيغي ها كه در ايران وجود دارند ازتواناترين شكارچيان بندپايان منجمله كژدم ها محسوب مي گردند

اسلاید 56: حشره خور هاي موش مانند و داراي پوزه هاي باريك و دراز با حس بويائي خيلي قوي هستند. این جانوران با اشتهای زیادی از کژدم ها تغذیه می کنند مارمولك ها(گكو ها) جانوران كم خطر و مفيدي هستند.

اسلاید 57: بي مهرگان شكارچي رطيل ها از بي مهره گان، شكارچي هاي توانائي هستند كه در زيستگاه هاي كژدم ها هم مشاهده شده انداين بندپايان شكارچي هاي مهاجمي هستند كه براحتي كژدم ها را با كليسر هاي خود مي درند و مورد تغذيه قرار مي دهد

اسلاید 58: عنكبوت ها همگي شكارچي هستند به جز خانواده بد نام نركشان بقيه مفيد هستند و از ساير بند پايان تغذيه مي كنند .

اسلاید 59: سوسك هاي شكارچي :در زيستگاه كژدم ها در استان خوزستان و اصفهان سوسكي از راسته قاب بالان، خانواده Carabidae و با نام Scarites sp مشاهده شد. اين سوسك به راحتي از كژدم ها تغذيه مي نمايد ، بدون اينكه نيش كژدم بتواند به او آسيبي برساند

اسلاید 60: D.R.D

اسلاید 61: با سپاس از نگاه و توجه شما