تاریخ تحول دولت در اسلام

صفحه 1:
بسمه تعالی ۷ درس تاريخ تحول دولت در اسلام به ارزش دو واحد ‎Ss Tere eS BOSD Ee)‏ ا ا 200 ۳۹ منبع درس: " كتاب تاريخ تحول دولت در اسلام ‎Boys een‏ انتشارات سمت 

صفحه 2:
تهیه کننده پاور پوینت * حسن رحیمی رئیس دانشگاه پیام نور اسدآباد و دانشجوی ۷ ۳ اهداف ۰ لا آشنایی دانشجویان علوم سیاسی با نحوه گردش قدرت در مناطق جغرافیایی جهان اسلام از بعثت پیامبر(ص) تا آخر دولت عباسی 

صفحه 3:
درس اول : ‎ares‏ و باس( ‏با نگاهی ترکیبی از افراد ونهادها دولت را چنین 0-7 0 

صفحه 4:
500 PI BCP Seen eee cei ‏كت‎ ‏بشتولنه قدرتمورترىوكه در لختيار دارد لنرا‎ ‏تت‎ 

صفحه 5:
معانی مختلف واژه دولت ©5121 دولت به معنى عام: مجموعه اى از افراد ساكن دائم يى سرزمين كه به صورت عادت يا اجبار از يك نظام سياسى اطاعت ميكنند وداراى جهار ‎en‏ ا ‎eee oe‏ است. 

صفحه 6:
دولت به معنى محدود : به معنى حاكمان در برابر حكومت شوندكان است .دولت در اين معنى مساوى حكومت است. دولت به معنی اخص: مساوی قوه مجریه ‎ew)‏ ا 0 

صفحه 7:
‎ieee)‏ ا ا ل ‎CY yack ucla (43 ya)p gus opine | yj Coa‏ که در اين درس نمیگنجد. - در این درس دولت به معنی حکومت وسلسله ‎cE SI TPE Oe‏ 

صفحه 8:
كه ‎Orig) We apy esp‏ 1 01 لسلام, اولی: هر دولتی‌در پهنه جهان‌اسام. به هو شکل و عقيدم به ظهور رسيد دومئ دولتبرخاسته از لسلام لستو بينولقعيت .خارجىلزونوع آرمانىآنفاصله نيست 

صفحه 9:
اكر دولت را به معناى اسلامى در نظر بكيريم به جز دولت بيامبر (ص) وامام على (ع) نميتواند در ا 

صفحه 10:
دولت حق و دولت محق: - دولت حق » دولت آرمانى اسلام است و حقيقت ۳ ‎OCD eee Sane eee te‏ دارد وواقعيت است 

صفحه 11:
گاهی اين دو منطبق بر هم میشوند مثل دولت پیامبر دولت خلافت: ‎se ee‏ ل ل لك راشدين دولت حق و دولت محق يكى بود . -اهل سنت دولت ناب خود را از امر واقع كرفته 1 

صفحه 12:
دولت امامت - شيعيان دولت آرمانى خود را از متون اسلامى ۳ 0 NB Sek) ee ae ern ker Se ‏آل برای حکومت قائلند و به جز حکومت امام‎ ‏ان‎ Terr ceo (a Fen 

صفحه 13:
-در شيعه شكاف دولت حق ودولت محق كاهى كم شده است . - اجزاءسه كانه دولت : ملت وجمعیت وهمبستگی بین آنها عنصر اول تشکیل دهنده دولت است . 

صفحه 14:
در ذيل جمعيت- ككروه اهل شمشير واهل قلم در ا ‎Bren re ee eae‏ تحول بوده اند . ‎Tense Tews care‏ ۳ ب: اهل قلم شامل ديوانسالاران كه موجبات نوعى تداوم را فراهم ميكردند . 

صفحه 15:
ج :علما و طبقات مذهبی در سطح دیگری اهل قلم ۰ ا ا ا 0 تغيير نميكردند .به دليل دانش آنها و اداره امور . قضایی حاکمان به آنها نیاز داشتند 

صفحه 16:
د: اهل معامله تجارت وصناعت که شامل پيشه وران ثروتمند ميشدند. اين طبقه در کنار اهل مزرعه به عنوان طبقه جهارم رابطه نزديك با . وقايع سياسى داشتند 

صفحه 17:
سرزمين -2 فضاوجغرالفيائىدارند كه حدود و ثغورومعين دارد . ee ED ‏م ل ا‎ reaver er ee 

صفحه 18:
قلمرو قبیله لی - 1 اه طبيعىخانوادم ا مىوياشند لعضاوقبيله يكجا نشينيا كوج رو دارلىق لمرو مشتركهستند و ‎Bete PRES per ar ier gre RY‏ اشند - تشابهاتدينىو زبانىودر قلمرو قبيله لى 

صفحه 19:
قلمرو دولتهاىمستقل: -2 - مرزهای‌قبیله لیدقت‌زیادیندارد » لما دولتمستقل دارلی‌قلمرو با مرز معلوم لستٍ Pay AB ee Sher eis rs . کوچکتر لست 

صفحه 20:
قلمروهایلمپرلطوری - 3 كستردكىقامرو در لميراطوروعاملة فاوتها . دولت‌های‌مستقل‌لست 

صفحه 21:
قلمروهای‌ستعمرلتیپیدایش‌لینقلمرو ه پس‌از -4 -رقابتبر سر مستعمرلت1800- 0990 علتف رو پاشیق لمروهایمستعمرلتن 0 Fo PP A he 990 

صفحه 22:
حكومت كنندكان و الكوى سكه نصب و خطبه: -از راه شناسائی سکه ها می توان به گروه حکومت گر پی برد . از نوشتار سكه مى توان به ابعاد مذهبى » سیاسی » و اقتصادی حکومت های گذشته پی . برد 

صفحه 23:
ارتباط دارد . - لنواع بوششء آرليشمو و ‎Bp‏ ‏. زوليائت مدنهاوك نشته لست 

صفحه 24:
رلبطه مستقيمىينتغييرلتسكه ها و عقايد - مذهبی‌وجود دارد . (Pav ‏را انر يرز‎ p ‏باطل‌کند.‎ - حتی‌روحیانو لخلاق‌ساطین‌از نوشته هاوسکه . معلوم لست 

صفحه 25:
7 “BS TOES EP wT ena «یاکریم» معلوم است . ا 000 عدم اطاعت از دولت مركزى -جنس سكه ها نشان دهنده ميزان قدرت 5 اقتصادى 

صفحه 26:
سکه ه نشان‌گر ععقاید و ارز شهایحاکم بر- -یکیاز حقوق‌خلیفه ضربسکه بود 

صفحه 27:
لقبشناسیو حق! قبیکودیگر از رلههای ‎Pee an PO Pe‏ خلفاء راشدین‌به عنوان‌خلیفه رسول‌اللب شناخته موتندند 

صفحه 28:
Le ete mee ee, ‏خلافت عباسیان به دیگران نیز لقب می دادند‎ ‏حق خطبه » دعا براى خليفه يس از نمار توسط‎ ‏واليان ولايات‎ 

صفحه 29:
ترس لدوم - رهيافت ها و نظريه ها محور مباحث :واقعيات جهان اسلام است و رهيافت مناسب با آن رهيافت جامعه شناختى . سياسى است 

صفحه 30:
ا ا ا ۱ هاى اسلامى نظريه هاى ابن خلدون » باره تو » ماکس ویر » مونتسکیو » مارکس و ... نظرات ‎eee ros‏ رن وت 

صفحه 31:
نظریه شیوم تولید لسیائی- - بسیاریاز اندیشمندان‌مانند هرودت ارسطو ۰ ماكياول» بيكن» مونتسكيو » هيوم » آدلم لسميت هگل» مارکس» ویر » بر ویژگی‌خاص‌نظام. های ‎eos‏ 0 

صفحه 32:
+ 000000 نظام هاىث قورا - لستبداد ذلتوو لستبداد مطلقكه مىدلند . 000 ey eI CN Be erin rm Peas) ‏صنفی‌در برلبر دولت‌می‌دلند‎ . 

صفحه 33:
پ ل ل ا 0ك ‎Wor)‏ ا ‎RP SBE Bears re aye‏ آب ضرورت نظارت مرکزی بر آبرسانی و تکوین بورکراسی دولتی گسترده شالوده نظام . آسیاتی و دولت دیوانسالار آن است 

صفحه 34:
قاخصن های این نظر ید : 6 شیوه تولید خاص (آسیامی) مارکس مراحل چند گانه و جبری را برای جوامع در نظر می گرفت 

صفحه 35:
0-0 057700 ee ۱۳ 0 ©6 - فئو دالسم ‎meno)‏ ۱ ی . فاقد وجاهتلست 

صفحه 36:
۱ BES <r) . ‏اروپا و ژاپن است‎ ‏تاثير آب و هوا بر شيوه توليد و در نتيجه‎ - © ‏بر نوع نظام سیاسی‎ 

صفحه 37:
۳ ‏ل‎ CEB ee] 0 pp eerie 0 ‏لل ل‎ eee erie 0 ‏ا‎ 

صفحه 38:
0 REY ner en Erte] ‏سازمان‌یافته دارد که از عهدم یکخانوادم و‎ oO ee ee eee rae ‏کز و قوودارد‎ 

صفحه 39:
دیوان‌سا-لایگ سترده و دولتفیرومند -3 ‎eae Sep err ee‏ كك در لينسيستم كار مىكردند . - جين» ليرانقبلو بعد از لسلام. دولتهاى استبدادوشرقويا ديوانسالاىغولآساىخود . همه جيز را زير نظر دلشت 

صفحه 40:
4 - ‏صى‎ Peet ave wes برلیادرام سرزمین‌هاووسیع. و آبرسانینگه داری‌سد ها و کانالها دولتمیی ایستما اکیتکلی . را در لختیار داشته ب‌اشد 

صفحه 41:
در اروپا زمین‌هاوک شاورزویه صورنیکجا - بهديسر بزركتر به ارشمىرسيد و ارلضى خرد نمی‌شد لما 5 0 ,برلبر قدرتدولتوشد نمی‌کرد 

صفحه 42:
دولت زمين ها را به نظاميان و درباريان مى داد | ‏اك‎ 0 1 ae 6 - جوامع شرقى فاقد مبارزات طبقاتى است . . - تكامل جامعه محصول مبارزات طبقاتى است 

صفحه 43:
تکامل‌جامعه محصول‌مبارزلت‌طبقاتی‌لست, در - ‎EE Sabu errr oer teen)‏ لس ليستا لستو تحولىجدويساز قرنه ليجاد نمى شود مگر ورود متغیریاز بیرون‌که باعث ا 1[ 

صفحه 44:
ارزیابی اين نظریه :- - برخی مانند «آرون» معتقدند تاکید بیش از حد منتسکیو بر استبداد شرقی برای هشدار به . دولت های غربی بوده است 

صفحه 45:
برخیمعتقدند پا فشارویر لیننظریه - زا ‎Ce‏ ‏. شرقی‌میی‌اشد 

صفحه 46:
ی نظریه سیستم ‎pene‏ ‎FI ۱‏ 

صفحه 47:
طرح این نظریه در زیست شناسی : ‎Bene ever whee we Ae ae Be)‏ . آثرا در سياست مطرح كردند 

صفحه 48:
شاكله ليننظريه ليزاستكه لمكازي زوهش- در پدیده لوشکلگرفته از عناصر مختلفبه . عنوانیکک لولحد ممکن‌لست 

صفحه 49:
ERSTE Res BIC Ve ee ‏است . سیستم سیاسی هم ارزش ها ء نهاد ها و‎ ۳ ۳9۹ ‏ساختار هاى‎ 5 

صفحه 50:
سيستم سياسودارلىئهمانويزكيهائىاست- ‎ay‏ 0 ‎cer eter)‏ 0 تم رد ‏دارلعارتباط لستو از لنها تاثير مىيذيرد و . بر لنها تاثير ممكذارد 

صفحه 51:
) ۹ ( زر -سیستم سیاسی‌در محیط دلخلی< بوم شناختی 000 eno eee ee 

صفحه 52:


صفحه 53:
دین‌و دولت: - 0 cd Bre ep eC wp ecu ieee Pe Eee nore he were ion ‏هميشه وجود دلشته لست‎ . 

صفحه 54:
awe ES ne ern ie re Dee) ‏گاهی دین زیر سیستم است «عثمانی»‎ - گاهی دین یک سیستم فرهنگی است و دولت . زیر مجموعه آن است 

صفحه 55:


صفحه 56:
۱ - مطا لاد رخولست‌ه و فشارهایی‌که محیط مطرح می‌کند «ورودی» و پاسخ هنی‌که . نظام به آنها می‌دهد «خروجی» نام دارد 

صفحه 57:
ورودیظ دارودو بخش‌در تقاضاها مطالات - ‎BR Tiere cate)‏ ۳ خار جي‌داشته بساشند 

صفحه 58:
خروجی نظام با برخورد مثبت یا منفی مردم مواجه مى شود كه فيدبك نام دارد و سيستم سياسى را از نتايج تصميماتش مطلع مى كند و بر . اساس آن تصمیم می گیرد 

صفحه 59:
ساختار ها و كاردكردهائهر سيستم با- ا ا 00 . لستلما همه سيستمها كاركرد مشابهىدارند 

صفحه 60:
الف - اخذ تصمیم . ۳۹ 07 اجرای آن سیستم سیاسی متناسب با اين کارکردهای سه كانه » نهادها و سازمانهائى را شكل مى دهد : نهادهای تصمیم گیری : پارلمان » رئیس دولت رد یرت نهادهاى اجرائى : ‎ET‏ ها ‎ae‏ نهادهاى نظارتى ‎iry‏ ۱0 

صفحه 61:
توان نظریه سیستمی در بررسی تحول دولت در اسلام بسیار بالاست . چون همه ساختارهای حکومتی را می تواند بررسی کند . BP ue er were nee Were’ is Wale ye ‏سازماندهی اطلاعات بهره گرفت‎ . 

صفحه 62:
با استفاده از اين تئوری مى توان بين اطلاعات غير مرتبط ارتباط برقرار كرد و به . مقايسه دولت هاى اسلامى يرداخت 

صفحه 63:
مطالعه موردی : امپراطوری عتمانی در چهار- جوب نظريه سيستم ها Re tose eee TOE BYS) ‏فرض كرده و سعى مى كند روابط آن را به مشابه‎ ۱ ‏ا ا‎ 

صفحه 64:
بررسی سیستم ها تتوکراسی و نیمه تئوکراسی و لائیک دی اس و اسر و ها نیمه تتوکراسی . دولت خلفای عباسی و عثمانی دين بر . دولت تاثیر دارد 

صفحه 65:
منظور از سازمان های دینی نهاد هائی است که اجرای فعالیت های دینی را سامان می دادند . با ورود نهادهائی به سبک غربی دین عقب نشینی می کند و دوره سوم یعنی نظام لائیک . چهره نمایان می کند 

صفحه 66:
رم سمل تن رم سل ات سیستم در دریافت فیدیک ها محیط بیرونی کم ‎OCS ESC We ERT ET WET:‏ 0 | . موجب عدم تعادل سیستم می شد 

صفحه 67:
eee cis ee eon ea ‏ماكس وبر متفكر آلمانى است بر خلاف‎ - ‏ا ل لل ةق‎ pert eS SVE TEC Perens) ‏تاکید می کند‎ . 

صفحه 68:
سه نوع نظام سیاسی «انتزاعی» 0- اقتدار سنتى : در اين نوع اقتدار رهبران بر اساس قواعد سنتی منصوب می شوند . اين نوع اصلى جهار نوع فرعى دارد 

صفحه 69:
بير سا لاويا شيخوخيت - 1 8- يدر سالاى - پاتریمونيالیم ۳ co 

صفحه 70:
‎es “3 ۳" 5‏ ار نوع اولو دوم قدرتبه مسنترينفر ار( و ‏۳۳ د 

صفحه 71:
دوع سوم پاتریمونیا سیم دارایستاد اداری- . ماموران‌اداریمنتقل‌می‌شود 

صفحه 72:
5 eye lp ‏سم و پساتریمونیا یسم در نحوم-‎ ons, 

صفحه 73:
در نظام های موروثی و پاتریمونیال » قدرت- كر إن -در فتوداليسم سلطه از طريق اشراف زمين دار و از طريق سرباز كيرى از بين رعايا اعمال مى » شود 

صفحه 74:
در باتريمونيال سازمان ادارى براى حوائج شخصى- است - کسانیکه به پادشاه نزدیک ترند موقیعت و مناصب . سیاسی مهمتری دارند 

صفحه 75:
تفرقه لندازیتسوسط شام برلیلستمرار- حکومت‌خود , 9 ee ioe ‏يمونيا-لاست و نيروهائنظامىلبزار شخصى‎ ‏حاكس ىما‎ 

صفحه 76:
این نظام ها علاوه بر زور و و غلبه از مشروعیت مذهبی هم استفاده می کنند ا ل ل 7 سيادت سنتى به ياتريمونياليسم و در صورت . قدرت فوق العاده به سلطانيسم تبديل مى شود 

صفحه 77:
لقتدار کاریزماتیک - 2 9 nS Tee . ‏از ديكرازمتمايز شود‎ پیامبران» و منجیان‌و .... از لین‌دسته لند 

صفحه 78:
و یژگیهای نظام کاریز ماتیک 01- عقيده و به قداست فردی که دارای موقعیت دینی یا برجستگی های نظامی یا خصلت های ‎rea pert EE WET.‏ 

صفحه 79:
ee ere he ree ero ale ‏دلیلو یژگیهاوف ردیاست‎ 0. نظام هیسنتیو قانونیشباتبیشتری دارند » لما نظام كاريز ماتيكقائم به شخص لست 

صفحه 80:
۱ te . ‏مىّ برد‎ توان اين نظريه در تحليل تحول دولت دراسلام بسيار بالا است 

صفحه 81:
در دورم قبل‌از لسلام. نوعی‌مشروعنسنتی وجود دلشت . ساختقدرت در لین‌دورم شیخوخیت است 

صفحه 82:
تشكيلدولتهيامبر (ص) كذار از مشروعيت سنتویه دینیو ظهور کاریز مایاهی -رحلتهيامبر و بحرازجانشينىكاريز مائىو ‎eran)‏ ل ‎Peery‏ 

صفحه 83:
ليجاد مث 0 او 6 ‎sh‏ مق لطبو كر 0 ه قتاما باز ‎one‏ شهادت‌اما ‎One‏ 1 ‎ies J 94‏ ‎eee‏ ‏1 ‎Y ۳۳‏ = حكومت 

صفحه 84:
نظام خلافتلموويا ديد كام مشروعيتسنتىوير- 5 لبق! 5 -نظام. ل 000 تغییر 0 

صفحه 85:
۱ cg pV Les exh 99 Cay ‏در پاتریمونیالیسم وجود دارد اما با خصلت قبیله ای‎ 9 ‏ا‎ ‏به افراد قبيله هم نيست‎ 

صفحه 86:
ازظهور اسلام تا حكومت عباسيان دو جريان - در حال مبارزه اند سجریانی که مشروعیت را از سنت می كيرد قائل به عصمت امت به جاى امام است., (منظور از عصمت اين است كه سنى ها معتقدند اجتماع امت كم 

صفحه 87:
جریانی که مشروعیتوا از دین‌می‌گیردو قائل2 «نظریه ویلفردو پارتو» جامعهه شناسی‌لیتا یائیو مبدع نظریه نخبگان رت 

صفحه 88:
تعریف نخبگان: 0-کسیکه در مسائل زندگی در هر حوزه فعالیت موفق است و نمره عالى دارد 

صفحه 89:
بهترین‌هی قشر بدون‌در نظر گرفتن2 معيارهاوفلسفىو لخلاقى ©-نخبكاننه بر مبنائهنجار دينىو لخلاقويا لا 2 000005200202 ‎luli |‏ هك 

صفحه 90:
۹ ‏کح‎ A ip a . ‏لقليتو غير نخبكانلكثريتمىي اشند‎ ۱ ۳-۳0 ۱ ae eek ele ea ‏تقسيم نخبگان‌بر لساس‌وجه تمایزیک ه‎ -) ees ee eal ‏ا‎ ‏بیند‎ ro 

صفحه 91:
‎ty ry ee =)‏ ۱[ در علم سیاست ءبیشتر» نخبگان سیاسی و حکومتی مطرح می باشند . 

صفحه 92:
با این دیدگاه: [۱ nt eer ب : قشر بالای جامعه » طبقه حاکم که خود به دو دسته نخبگان حکومتی و نخبگان غیر . حکومتی تقسیم می شوند 

صفحه 93:
4 - ‏نخبگان‌حکومتینیز دو دسته لذد‎ psig ~d ۳ OE ONG eee) 

صفحه 94:
غیر نخبگان‌و تودم مردم. - | PaCS ast Re iS OOS) ‏ا ل ا"‎ pre ‏و نشان‌در لختیار آنان‌میب‌اشند‎ . 

صفحه 95:
گردشنخبگان - 5 اس دستیدستشدن‌حکرمتبینن خبگان‌حکومتی حاكم و نخبكانسياسىمنتظر ب : كردشقدرتبيننخبكانسياسىو غير ‎ote‏ ا 000 

صفحه 96:
‎is By‏ تحليلةتحولدولتدر لسلام- ‎ee ewe)‏ رل 0 نبودم بلكاد لفرادئن خبه رهبرعرا + ‎Pye pec‏ عليه حكومتستقر ‎ig‏ ا 9 5300 ‏خود نموده لند 

صفحه 97:
از اين زاویه نظر پاره تو با تحول دولت در ایران ‎EB) tao]‏ ا ‎a pve‏ 7 بین طبقات نمی داند بلکه میگوید منازعه بین . صاحبان قدرت است 

صفحه 98:
درس چهارم نظرات ابن خلدون نظرات ابن خلدون دولت را به انسان تشبيه مى كند كه سيرى را ازكودكى تا مرك طى مى كند 

صفحه 99:
TT Bye ewer) 0 هر دولت بت 9 مق نت ره ور ‎as‏ واغلب 5 2 سح سن - او فص و فته با دا ای یک توت را بل یز ‎os‏ نسل مقلد و نسل بنیان گذار ‎pope 

صفحه 100:
نسل‌اول» بنیانگار: 3-5 از يتستويه رياستممرسند . به كار خود لكام اند و عصبيتدر بينآنها بايدار لست 

صفحه 101:
7 er 11 Ere ماندكارى رزيم رااز يدران مى شذوند و ادامه مى ‎mare‏ eave Pa eg Ey Curent rae re cee BC RSE le ‏بزرك شده اند‎ - جنگ قدرت بین خاندان حاکم و نهایتا حاکمیت یک ۳ 

صفحه 102:
نسل سوم : تقليد و ييروى از نسل هاى بيشين »- بنابراین کوتاهی بیشتری نسبت به نسل دوم دارد . كسترش ناز و نعمت به نسبت زياد باعث فراموشی منشاء خانوادگی می شود . . - ضعف عصبیت شاخص مهم اين دوره است 

صفحه 103:
حاکمان‌در لین‌دورم خود را از لیلو تبار و - قبیله خود بر تر می‌دلنند و مردمان‌را تحقیر ‎ee ere te CP ey ie tape)‏ 0 ۰ ree cairo ag 

صفحه 104:
به نظر لبن‌خلاون‌اینن ظریه بر سیر تحول- ‎ever) Wr Cima Stee ED aU‏ 0 

صفحه 105:
خلقیات‌حکو مک نندگان‌در مر لحل‌مختلف- مرحله اول: دوران‌پیروزیکه عصبیتعامل ‎Dmg TG AS g SUL a gual s jy‏ &) ۳۳ 

صفحه 106:
مرحله دوم : دوران خود کامگی و تضعیف عصبیت عشیره خود که آنها را رقیب می داند زيرا آنها در بدست آوردن قدرت خود را سهيم مى دانند در واقع دشمنان حاكم رفيقان ديروز اند « « انقلاب فرزندان خود را مى خورد 

صفحه 107:
مرحله سوم : دوران آسايش و آرامش زمامدار است فراغت از كسب قدرت و سركوب رقباى 0 تقویت نیروهای نظامی 

صفحه 108:
eS ‏ل‎ Te eS ee Sr eee! ‏تلاش براى حفظ وضع موجود و تقليد از آداب‎ . 20 

صفحه 109:
مرحله ينجم : دوران اسراف و تبذير » بذل و بخشش های نابجا به خواص واگذاری امور به لک 0 0 مرحله دوران فرسودگی و پیری دولت . تحقق جنين روندى مشروط به از بين رفتن . عصبيت است 

صفحه 110:
PAS RY Sonne eY Ws ES Ess) Se WEB'S OnE e WEs ET Eee Tce ‏مفهوم عصبيت‎ 0 0552 ae") ‏خلافت عباسى و حمله مغول مى زيست.‎ 00 ‏ا ا ا ل‎ rene Ov | گذشته داشت 

صفحه 111:
ويزكيهاى قبيله مانند همبستكى و نقش آن در كسب قدرت فداكارى در راه ارزشهاى قبيله ‎ee ee)‏ كت ل كه او از معدودكسانى است كه شيوه استقرائى . تجربى را در جهان اسلام بكار كرفت 

صفحه 112:
ویژگیها + فبه عصبییت. ‎ne‏ ۱ 5 ۲ يها 35 | ی ‎Rp ber‏ 3 وب نظريه تک رت ‎K ۱ ۱‏ : :۹ 5 ۳ مود هد ر ۹ ‎ener‏ .شود 

صفحه 113:
الف : خویشاوندی مبنای عصبیت است که انسانها ‎BERR Wp Wer rene eee CN Ir eB)‏ . لازم است و شرط کافی نیست 

صفحه 114:
ب: غیر خویشاوندی که از دو طریق هم یپمانی و هم سوگندی رخ می دهد . حس غرور مشترك در بيروزى و حس دفاع مشترک هنگام خطرات بین افراد همپیمان مشاهده مى شود. (برمكيان ) 

صفحه 115:
‎EE KY‏ ا صاحب عصبیت است . (غلامان ترک) ‏- گاهی نیز عصبیت از راه تربیت در یک خاندان صاحب عصبيت است . (غلامان ترك) 

صفحه 116:
او ل ۱ -عصبیت عامل‌ماندگار: ‎rr‏ لتلست ۳ ۱ ‎pS‏ زمان ‎CNG UBE MR TCNT, VOnm gtr‏ ۱0 ( با كذثت زمانعصبيتضعيفميشود) 

صفحه 117:
‎Oromo‏ ۱ لست 9 ولقم جنك | تداو 00 دار د 9 ا ۳ | ‎fac‏ ‏= 7 لدوا 

صفحه 118:
درس پنجم ‎ee‏ ‎eae . ee‏ ذا ‎a oe‏ 22 0 ر کرد . = 3 ان دوام بيدا كرد نی در شبا ‎Cal gag‏ 3 شکل 

صفحه 119:
عوامل دخیل در بی دولتی- 0 - مانع جغرافیاتی : بیابانهای خشک و کمبود راههای ارتباطی عامل مهمی در عدم ایجاد یک دولت متمر کز بوده است . 6 - مانع عقیدتی : وجود یک بت در خانه کعبه برای هر قبیله 

صفحه 120:
3- ‏پیوند هاونسبی‌که باعلمی‌شد از درون‌هر‎ BED ep testy) Wurve Ge yuna m Seep] ie ص - عصبييتقبيله لوكه مانع بوجود لمدن ‎OP .‏ می‌شود 

صفحه 121:
نبود دشمن‌خارجی, - 5 - موقعیتجغر افیائی‌عربستان‌ب اعنشده بود که جذلبيتويرادديكر قدرتهاوآنئروز ندالشته باشد - بنایر لین‌نبود تهدید باعثمی‌شد که لعرلب 

صفحه 122:
۱۳ ‎oe‏ ا ۳ ‎nee‏ ل ‎rer‏ 9 . جامعه اعرلب‌جاهلی‌لست 

صفحه 123:
رلبطه قبيله با سرزمين - 2 دو نوع قبیله کوچ رو و یکجا نشین‌در لعرلب جاهلی‌وجود داشتم قبایلیکجا نشین‌دارلءقلمرو مشخصو دارلی 0 

صفحه 124:
قبایل شمالی شبه جزیره عربستان یکجا نشین و جنوبی ها کوچ رو بودند در نتیجه دارای دو نوع . عصبیت متفاوت بودند 

صفحه 125:
3- ‏قبیله و سنتفیاکان‎ 5 ee ee eee) BLS, 

صفحه 126:
00 cee eee eee eee Tea) ‏قابليررسىلست‎ به حدىكه فرد كاهىسئوليتاشتبام لفراد هم . قبیله لورا مجبور بود به عهدم بگیرد 

صفحه 127:
قبيله ويتساز : -5 مبناوخودوو غير خودوولبستكويه قبيله لولست كه شخص ولبسته به لنلست طبقؤسنتقبيله لى - کشتار » غارت دزدى هتكحرمت و ... نسبت به لفراد قبايلديكر مجازبود 

صفحه 128:
جایگام شیخ قبیله : -6 Bey Cea rere ‏ا‎ UYU Jp TP ‏شیخ در رلس‌هرم سیاسیلجتماعیق بیله دلنسته می‎ ‏شد‎ . 

صفحه 129:
شيخ قبيله باید شروتمند ترین» شریفه ترين» متعصبقرين» مسنترينء و بانفوذ م ۰۳ 00 ۳70۳ ee Ee ke ee 

صفحه 130:
زوم قدرتو توانء‌ندی رئیس‌قبیله باعلمی شد كهاؤلمافرزند ارشد به رياستفرسد . زیرا در صورتض‌فشیخ کل‌قبیله بسه . خطر مولفتاد 

صفحه 131:
حاكميتزور بر حق: (الدْوَيلمَنةلب) حق- 7 ا ۳ 

صفحه 132:
8 = 7 we ۲ 1 BS een ‏(رقابتاوسو‎ . 220 oe 

صفحه 133:
قبيله قريشو ساختجاهلئ- cee ‏ا ا‎ ero خزرج بودند. مقتدر ترین‌قبیله قریش‌بود . برلوی ررسیتحول‌دولتدر لسلام ببررسی‌دلایل ۱ ۱0 

صفحه 134:
J Cad Ay ۹ 99 lad AILS ogy ‏لينقبيله‎ ee ‏ا ل ل‎ 0 tS jy 

صفحه 135:
شكسته شدزسدماربكه باعثمهاجرت- 3 ل ل ‎Pe eb te PBT en TSE TB)‏ فرلهم شد . ©© - سطح سواد و تولنخولندنو نوشتنلين قبيله كه سابقه آناز سا[(00© م لثباتشدم كت 

صفحه 136:
درس ششم- ساخت دولت نبوى ‎eae‏ ال ‎ye News Bren‏ ‎one" were B)‏ 300 

صفحه 137:
مرز بندىوجديدىكه لسلام ليجاد نمود و با ارزثح م ا -ولحد سياس ىلجتماع لسلام لستبود نه قبيله ‎Boe eS ed ere et Seon‏ . لسلام. از بین‌رفت 

صفحه 138:
ال ل ره ) - مانع گسترش اسلام ‎by ie SETS io)‏ ا 0 م آسان می کرد . 

صفحه 139:
4 7 0 ‎oe 3‏ تنوع خدلیان‌مورد پبرستش ‎Nc‏ ار 1 هیر باه ‏تم پیامبر از لین‌ظرة بر فیستیسهرم 

صفحه 140:
re CES se ‏ا‎ ‏لات‎ , (yy WalSG yu Ail 5) pute, i ee Se eee Sea ae eT . ‏بیشتر از شخص‌بود و نه محتوا‎ 2 2 1 

صفحه 141:
اگر از تبار و قبیله ای معروف بودند کمتر مورد آزار قرار می گرفتند و بالعکس ال ا ل ‎ee‏ ‏. شد 

صفحه 142:
‎pe pre Wer pCi yy eure By)‏ 0 نز ‎ree vcore‏ ۱0 19 . لساسی‌در جذب‌دیگولن‌داشت 

صفحه 143:
اولين قانون اساسى در اسلام: بيمان بيامبر با قبايل مدينه (مهاجران » يهوديان » اوس 0 كه خطوط اصلى سياست داخلى و خارجى دولت نبوى را تر سيم مى كند 

صفحه 144:
ویژگیهای قانون اساسی مدینه: - حفظ ساختار قبیله ای ا ل ‎PR‏ ‏آن نيز در شهر اسكان داشتند وظيفه دفاع از هر . قسمت را به آن قبیله می سپارد 

صفحه 145:
ادغام. قبايلدر لمتولحدم -2 eater See ee rae.) ‏شود . که از تاش‌پیامبر(ص) برلعپی‎ ‏ریزءی نیانی‌جدید حکایندارد‎ 

صفحه 146:
به نظر می‌رسد پیامبر ضمنت شکیل‌لمت بزركاسلامىةبايلرا به عنوانساختهاى . كوجكتر دروناسستمىيذيرد 

صفحه 147:
۵ rn tr rece wes] . ‏در پیمان آمده است‎ ‎SCOT as oe)‏ رت ‏زا ۱ 

صفحه 148:
3 - ‏برخورد گزینشییا ارزش‌هاوقبیله لی‎ By RS) oe en vive oe ۷۸۳ 7) 80S rere wre Papee) 

صفحه 149:
برخی ارزش های قبیله ای مانند فدیه اسرا » حق پناهندگی » سنت همپیمانی » سنت خونخواهی که به دیات و قصاص تعدیل شد . - همگی در قانون . اساسی مدینه پذیرفته شد 

صفحه 150:
- ‏اقدلم دسته جمعی‌مومنان‌از هر قبیله یه فرد‎ Se See eS ere ep ae are SCG Ey - مومنان‌اولیاء دم یکیگوند . هیچ مومنین باید ‎eo eee‏ لد 

صفحه 151:
با ‎Bete‏ 0 . می‌رود و مرجع. داوریپٍیامبر(ص) لست 

صفحه 152:
خصوصياتجمعىغير قبيله لى - 4 ال ا ا 0 ا ا ا لك مم نمی‌تولند صلح کند . در باب‌اقدلم به جنگ . نیز همینطور لست 

صفحه 153:
لین‌مسئله شاملی هودیان‌ک 4 پیمان را لمضاء - كردم لند می‌شود . - دفاع در مقابل‌حمله به مدینه 

صفحه 154:
عناصر دولت ساز : ارزشهای اسلامی محور قرار گرفت و ارزش هاى قبيله اى به حاشيه رانده شد . اما بكلى از بين نرفت » نزاع اين ارزشهاى دوكانه تحولات . جامعه و دولت را براى جند قرن شكل مى دهد 

صفحه 155:
لت نبوى : 5 ‎iG 5‏ 1 7 مسج به عون 0 اس اجتماعی » و 31 ۹ 9 حك د 5 0 ت نبوی 2 لين ركن دولت نبو ۴ 

صفحه 156:
برادروو همرلهودر ليمان - 2 ‎SES‏ ا 000 ‎Ald‏ 

صفحه 157:
هجرت- 3 بيعتقبه اولو دوم در ساللهاىي©0 و 09 ‎ae ato ae‏ و ا 2 شبه جزیره عربستان‌از مکه به مدینه 

صفحه 158:
0 ‏ل‎ eee en) اك ليجاديست «نقیب» كه ولسطه لويود بين 9 ب ) تعیین‌حاکم برلومناطق‌فتح شدد 

صفحه 159:
ار ۱3 ۱ ‎eee herve 6‏ 3 قضائی » نهادهای مالی» الل كتابت 

صفحه 160:
لطاعتسیاسی - 5 با هجرتپیامبر(ص) رکن‌جمعیتو سرزمین دولتمحققشد . با لنجام بيعتوكزحاكميتفيز بدستآمد در كنار شخصيتكاريز ماتيك پیامبر(ص) 

صفحه 161:
‎ery ere‏ و ‎COMBS Oat cme enParnt er toMrgyy 1 ۱ Sree er mae er ren ‏لیجاد شد‎ . 

صفحه 162:
سیاست خارجی دولت مدینه الف ) جبهه داخلى : يهوديان و منافقان بيمان با يهوديان - عهد شكنى يهود و در كيرى حاف تناس 

صفحه 163:
ل و ب - جنكبينمكا و مدينه (سريه ها ) ‎Bye‏ ‏بيامبر(ص) 

صفحه 164:
در گیری‌هاونظامییا حضور و ( غزوه ها) فرماندهیپیامبر (ص) | en Or eS EBT Er ‏محسوی‌می‌شد‎ . 

صفحه 165:
‎aid‏ دعوت اسلامى در داخل و خارج شبه جزيره ‏اعزام رسولان بيامبر به ايران » روم » حبشه و .... عمان و 

صفحه 166:
درس هفتم ا 20 ۱ - دوره بين رحلت بيامبر (ص) تا روى كار آمدن . معاويه را دوران خلفاى راشدين مى نامند 

صفحه 167:
ویژگیهای اين دوره : ۷ pecby pinta Glas 1 ‏و‎ ‎. ‏بعدی بود‎ 0 eer eee eS) 

صفحه 168:
eee EST ee bee tee oe ‏شیوه انعقاد خاهت‎ - patron ‏و‎ ep engrerD Ee eGmC ES ce er er er ey ae eke one! ae eee ee ‏ا‎ 

صفحه 169:
نسبمتعدد خلفایر لشدین(ی عنی‌موروثینبودر) - 4 ا ا ل ا ا 0 00 در دورانهاويعد »دورم جهار خليفه اولدورانطلاثى . لسلام. دل لنسته شد و لقبوالشدينك رفتند 

صفحه 170:
حاکمیتف خیگان‌در دوران‌خلفاورلشدین, - 5 نقش‌شورلی‌حلو عقد در لنتخاب‌چهار خلیفه - زندم شدن‌ارزشهاوقبیله لو‌عد از رحلت پیامبر (ص) 

صفحه 171:
‎BO ee We RDS ken Wee yale H 9‏ استناد ابوبكر به حديثى از بيامبر(ص) «الائمه من قريش» و كنار زدن انصار . ‏( در اصالت اين روايت ترديد جدى وجود دارد) 

صفحه 172:
عصبيتقبيله لودر لفافه تمسكببه- بيامبر(ص) ری 1 

صفحه 173:
نظریه ابن خلدون و نقد آن 0- ابن خلدون خلافت را بر شرط قریشی بودن ,بررسی می کند 

صفحه 174:
‎ute erin ee" et Og ea‏ ا جامعه ایک ه قریش‌در آن‌برتروداشت‌هماهنگ شود ‏- لما به نظر می‌رسد مصدلقب ارز قریش‌می ‎We‏ »نه بنی‌لمیه که آخرین خاندان‌ق ریش بودند و از سر لجبار مسلمان‌شدند 

صفحه 175:
با توجه به نزديكوزمانويا عصر بيامبر - و از لنجا كه هنوز ارزشهاىقبيله لوزندم نشده بود ا . را به مرتبه باللی‌از ارزشهایآن‌ب رساند 

صفحه 176:
سنق قسیم. مناصبة بیله لوو عدم لجتماع -2 نبوتو لمامتدر قبیله بنی‌هشم 

صفحه 177:
خليفه دوم و جريانبيمارىآخرينروزهاوحياته ‎pS era 0‏ ليشان (pt Pa ‏ا‎ Ka lla 5a - سود 

صفحه 178:
لبوبکر و ساختار قبیله لی - 3 مس با ‎eee Tees‏ ۷ مترلكم نيروها به دشمنخارجى(ليرانو روم) . رقابت‌هایقبیله را تحتشعاع قرار داد 

صفحه 179:
در جنكبا روم لبوبكر قبايلجدلكانه در يبى- هم می‌فرستاد و هر قبیله در قالبیکگردان ‎ee‏ ۱ 9 

صفحه 180:
عمر و قبيله كرلئى- نوع دیگرواز قبیله گرلئی‌در خاهت‌عر مشاهده ‎Pree ye epan cr py arrie e‏ . برترودادن!عرلببر دیگران 

صفحه 181:
ابوبكر در تقسيم و توزيع ارزاق روش مساوات ‎ee aay eC ke Seb)‏ سبقت در اسلام و .... قرار داد و باعث بوجود . آمدن طبقه جدید اشراف در بین مسلمانان شد 

صفحه 182:
-نظام اداری و نظام سیاسی . تشكيلات ادارى خلفاى راشدين: در بى رسيدن اموال و غنايم فراوان به مدينه هُرمزان (ايرانى ) به عمر بيشنهاد داد تشكيلاتى براى ثبت و نوشتن مقررى افراد به نام« ديوان» ايجاد شود . 

صفحه 183:
مه لمع ‎as‏ ۱93۳ ‎Pree a‏ Enea ‏اسلام از بدر به بعدب‎ 000000 ينج فزار طبقه اول- بدریون‌مهاجرولنصار و ... ‎one‏ ‏درهم 

صفحه 184:
طبقه دوم -كسانيكه از بدر تا صلح حديبيه در ۱ طبقه سوم - از حدیبیه تا قادسیه این مسئله مقدمه تشکیل دیگر دیوان ها شد . 1 

صفحه 185:
با فتح ايران و روم ثروت زيادى به دست اعراب افتاد. د ‎pet eet seed tea‏ - افزايش ثروت تحول روحى مجاهدان به دنيا پرستی را در پی داشت 

صفحه 186:
ee ‏ار‎ ‎ee ee‏ ل ل » ۸ و ‎JS ho‏ 3 | ۳۹ كو 3 أت ‏- درپی‌جنگهایلمام علی(ع) و معاویه لندیشه سومی بنام خوارج از سپاه لمام بیرون‌لمد- توضیحات 

صفحه 187:
عثمان و عملكرد قبيله اى: - با فروکش کردن جنگ های خارجی زمینه برای گرایش های قبیله ای در زمان عثمان زیاد تر شد - ‎ie Cee rer Cer‏ ا ۳ زمان عثمان تشديد شد . REESE Re TP we Re ‏ا‎ Les ‏افزود‎ . 

صفحه 188:
SIs eC OS OPE OTe ern gem شورای‌شش نفره به نوعی‌چیش‌شده بود که نتیجه از قبل‌معلوم بود . - دادن‌حق‌وتو به عبدا لرحمن‌که دلماد خاندان . عنمان‌بود 

صفحه 189:
بنى اميه تيره اى از قريش داراى عصبيت قبيله- اى كه بيامبر به آنها مناصب مهم نداد . ۳ er we ۱-0 -شكل كيرى حكومت در هر يك از اين خاندان . مسير تا تاريخ را عوض كرد 

صفحه 190:
عثمان با عزل فرمانداران و كار كزاران عمربنى کر زک از بنى اميه به خلافت می رسید . - سیاست عربی گرائی عمر به سیاست بنی امیه . گرائی تغییر کرد 

صفحه 191:
۳ ‏ل‎ renee ees ‏به حكومت شام منصوب شد آغازه شده بود‎ ا ل ل - زنده شدن عرق جاهليت در حكومت عثمان ‎Uae OE‏ || 000 

صفحه 192:
الف-مخالفان دارای جهت گیری دینی (در قریش و غیر es: ‏ب- مخالفان درون قريش كه مخالف حاكميت تيره بنى اه‎ ‏بودند‎ .... ج-مخالفان بیرون از قریش از جمله انصار و 

صفحه 193:
در کل دو جبهه مخالف عثمان » جبهه دینی وجبهه قبیله گرائی قابل بررسی است . 0 PprrC ays) ROE TCOME Sees rR Tore ‏و سهم بیشتر قریش از غنایم‎ 

صفحه 194:
۱ CS BE Oe Te Toad 39 - کم شدن عرق دینی در جهاد و باعث زنده شدن . حسادت های قبیله ای شد 

صفحه 195:
ار و ۱ بازخورد های سیاست خود - بسیاری از صاحب نظران اين واقعه را شورش . قبایل دیگر علیه قريش می دانند 

صفحه 196:
دلایل شورش علیه عثمان 6 - عثمان خط عصبیت عربی عمر ‏ را به عصبیت قبیله ای (بنی امیه) تغییر داد . © - قريش رياست اعراب بس از اسلام را داشت » رياست فى نفسه دشمن ساز است . ا ل ‎REIS‏ 

صفحه 197:
نا رضايتىانصار از لنحرلفاز لسلام - 4 را کر ان ا ل ‎Stier he BB‏ 

صفحه 198:
امام على (ع) ارزشهاى قبيله اى و ارزشهاى- دحك - به قدرت رسيدن امام على (ع) بس از قتل عثمان نشانكر بيروزى كرايش دينى به كرايش OP IEE ae) ‏ا‎ Ur Sor we Ee oie) 

صفحه 199:
تغییر پایتختاز مدینه به کوفه - لمام عی- (ع) و مبارزه با قبيله كرائى ‎gion‏ سا ‎ee oes peer ee pare‏ 

صفحه 200:
امام على (ع) يس از روى كار آمدن با اين واقعيت روبرو شد و تلاش فراوانى براى . بازگشت ارزشهای اسلامی انجام داد 

صفحه 201:
درس هششم ساخت دولت امویان: ‎USK Fee cn MOONS CER CD Wary me WEED)‏ “6 خليفه تا سال ©09 هجرى اولين سلسله موروثى ذل العام الدع جرا بنى اميه روى كار آمدند ؟ در حاليكه تا قبل از فتح مكه مخالف اسلام بودند 

صفحه 202:
۱۱۹ re NSE) و تقويتاو © - خلافتعثمان Bere ‏ل ا‎ oa ‏مكه مسلمانشدوداماد ييامبر بودو تحتقاثير‎ ۳ ‏ا‎ 20 0 main 

صفحه 203:
cee Pode OP ee ‏ا‎ ‏لميد‎ ‎ee ae‏ ی ‎Pos SO Er te ro ete ie‏ 3 ۳ دم خاطر سود 

صفحه 204:
- ۹ ‏لزه او‎ oo Beer ere) ‏بسودند و از سوء پیشینه آنان‌خبروندلشتند و غیر از‎ ‏او کسیرا به عنوان‌خاندان‌پیابر (ص) نمی‌شناختند‎ - وفاداریشام به معاویه و بی‌وفائیعرلقیبه لمام علی(ع) 

صفحه 205:
CEES ee te) ee eee pe revue ten] - جمم بندویر لساس‌عصبیتتر لبن‌خلدون» - زنده شدنعصبيتقبيله لوبساز قطع وحى- عصبيت بیشتر بنی‌لمیه نسبتبه دیگر قبایل 0 rae er ers ‏ا‎ ‎Sh Ap iy tly 5 ely 52S, 

صفحه 206:
تحولات ساختاری دولت بنی امیه: 6 - تغییر خلافت به سلطنت زور نسل اول (معاویه) و توارث در نسل های بعدی . تغییر نخبگان در اين نوع حکومت بازور ‎ce lve KW EP Eyre‏ ۱۳۳ 

صفحه 207:
تغيير قانونانتخابخليفه »از نظر شورلى- ا ا 910 در لينتحو[عاملب يعتفقط يكالطاعتيىك ‎4a | pla‏ بود. 2۹ eC) ۳ Fm re 

صفحه 208:
‎(or)‏ ل ل اك ل كسى نمى توانست از خليفه حسابرسى كند . - پایان آزادی و آغاز خفقان و وحشت ‏- قتثل حجر بن عدى (0)© هجرى ) ‏“4 - نابودى استقلال قوه قضائيه 

صفحه 209:
0 0 0 ray ute Priore UB ETS eo) ل ‎Pe Ber ee‏ - دگر دیسی‌در غایت و هففولت 

صفحه 210:
دولت دینی که دارای غایت الهی است و هدایت مردم به سوی خدا » تبدیل شد به برقراری امنیت به جای عدالت و به طور خلاصه عرفی شدن حکومت به جای دینی بودن eee ee Te TS eS) 

صفحه 211:
ضعف های معاویه -تاخیر در اسلام آوردن . © ضعف به عنوان طلقاء(آزاد شده گان بيامبر(ص) © -اهل بدر واحد نبودن . بر عكس معاويه » امام على (ع) داراى فضايل منحصر به فردى بود 

صفحه 212:
ترور شسخصی‌اما لما 1 7« 8 مار ۳ علی(ع) زیرا ۳ 2 — ‎mere‏ انع حكو لق ‎if‏ ‎ure 9‏ ا ‎sea‏ ‏موب تلد ۳ ۱ ‎ye‏ 5 ‎١ ۳‏ نمودن 

صفحه 213:
تاكيد بر ضرورنانتقام خونعثمان - - قریشیبودن‌خلیفه Bray ere ‏ل‎ lo rope evs pr vera ‏دلشندارا بود‎ 2 

صفحه 214:
ا بهثدتي قريث ان ا ‎Bet See SE ree‏ بسيار بزركميكردند ©© - تغيير عنوانخليفه ا رسولبه خليفه ۳ 

صفحه 215:
ساختار حكومت در دوره مروانيان (CE Tere ee STs SB) الف- معرفى شدن دو وليعهد كه جالشهاى فراوانى را در يى داشت ب-جنبش عربى سازى ديوان ها » رسمى شدن زبان ‎Bed‏ ا و 

صفحه 216:
ج) دوره عمر ابن عبدالعزيز دورانى استثنائى و اصلاح انحرافات - ويزكيهاى اين دوره : 0 - روش ساده زيستى © - نقد خلفاى قبل از خود 

صفحه 217:
Ree Em ace he. S mnie eres enn pcr) pe thy POOL STS SOO Decry ‏برلی‌هه مسلمانان‎ 

صفحه 218:
تشکیلات اداری حکومت بنی امیه: 0 - دیوان جند © - دیوان رسائل » © - ديوان خاتم (ديوان مهر) براى جلوكيرى نهنا ا ‎POPE‏ ‏©- ديوان خراج » جمع آورى ماليات 

صفحه 219:
جريان هاى فكرى دوران امويان . ال ا ا 2 1 شخصیت امام علی (ع) د) تبلیغ تفکیک ایمان از عمل و تبلیغ جبریگری 2 - انديشه های تضعیف کننده دولت اموی 

صفحه 220:
دلایل اعتقادی و بروز بحران مالی باعث تقویت- ا 2 0 2 اهل بيت شد . 0 - جريان خوارج 

صفحه 221:
دقش‌قبیله گ راشیدر فسروپاشی‌لمویانو عدم - توانخلفاء در بهره كيرعاز نيروىقبايلبه 5 نشف 0-6 

صفحه 222:
- ‏بعد لقتصادى: كرفتنجزيه از نومسلمانان.‎ 9 ey ee ee Ter See Beene) Frese Wong ik Sp Ua - قیام شعوبیه 

صفحه 223:
بعد اجتماعی - ظهور طبقات ایرانیان دانشمند مسلمان - شکل گیری عصیبت بنی عباس 

صفحه 224:
درس نهم: دولت عباسی به عنوان شاخه ای از بنی هاشم در مقابل علویان ابتدا علویان شیعیان و ایرانیان را با خود همراه كردند و توانستند از سال ©09- 259 هجرى حكومت كنند 

صفحه 225:
- ‏دلایلق دررتگ_یریعباسیان‎ ‏ف.درگیری‌هایدرون‌خاندان‌لموی-‎ | Pe SE eh Pen ip Ete pages a 3 9 rer nr aig ‏دو پهلویعباسیانو لبهام در ذهن‌مردم. از معذ‎ wt 0 (va) sacl» 

صفحه 226:
تحولات ساختاری دولت عباسی - ادامه شيوه حكومت اموى در تعيين خليفه » توارث كنار زدن شيعيان و در برخى مقاطع ايرانيان بحران مشروعيت را در دولت عباسى در يى داشت 

صفحه 227:
خصوصیات دوره اول دولت عباسی - دوره اول که نفوذ ایرانیان است » عصر خلفای ‎Pee rome‏ ۷ مامون پایان می یابد . - اوج تمدن اسلامی مربوط به اين دوره است . . وحدت سر زمینی کامل است 

صفحه 228:
نقش مهم وزارت ایرانیان ريشه عربی خلفاء رقابت اعراب و ایرانیان نقش افر ارون ‎re‏ زر ۱۷۱۱۵ ۱۳ . بودند در پایان گرفتن نفوذ ایرانی نقش داشت 

صفحه 229:
0 Te ESE.) نفوذ تركان دو مرحله را در بى داشت . الف ) سيطره تركان با حفظ ساختار خلافت با حذف رقباى ايرانى و عرب ات 

صفحه 230:
دوره سوم : دوره نفوذ آل بویه ‎Cia Sin Sy tual ¢ GIS Sgt Cilla 9 -‏ ایرانی قوی در بسیاری از اقوام ایرانی رواج یافت 

صفحه 231:
براى اولين بار در اين دوره سنت «خليفه - ‎(ule‏ ل كه الامرايى با يادشاه آل بويه نفر دوم امپراطوری اسلامی بود . ۱ nee TOs ae ‏را ساقط نکردند ؟‎ 

صفحه 232:
9 ذهن مردم که با نیروی نظامی قابل تغییر نبود . دوم : احتمال واكنش اهل سنت 

صفحه 233:
۳ alipe wv ere KY Seah ‏ل‎ e eae ee Me ‏هجری‎ Bon ‏تب‎ © - برقراروذكر «لشهد لنعليا ولىائم» در اذلنو لقامه 

صفحه 234:
دوره چهارم : عصر تسلط سلجوقیان ساخت دولت عباسی در اين دوره -حضور مجدد ترکها در ساختار قدرت 7 ee eT Tose ea (a) ج ) سنى مذهب بودن سلجوقيان و حمايت از 

صفحه 235:
‎Wg emt ar erp ren Chee BES)‏ رات سال تا حمله مغلول به بغداد 

صفحه 236:
در عصر عباسی‌جریانهایف قهی‌در غالبمذلهب.- چهار گانه لهل‌سنتپابه عرصه وجود گذلشت 00 ne mi a> faves Pa ear ere rst) ۳ 0 ‏الفء‎ ل 0۰ :۱ 

صفحه 237:
ج ) نهاد قضاوت و زیر مجموعه ها - مجلس مظالم » مجلس الحسبه د) نهاد ارتش - ‎ats Sere‏ نیروهای هر منطقه بنام جند حکومت های محلی در شرق خلافت عباسی 

صفحه 238:
الف - طاهریان بین سالهای 469-0000 در ‎Tene‏ 9۳۰۳ ‎at rea even na ep Ce teen]‏ جر ‎0615 eee Soo ‏ج-علویان طبرستان بین سالهای 90 - 909 به ‎BASS 5-590)‏ ‏د- سامانیان بین سالهای 0729 - ‎٩09‏ خراسان به ‎yo )‏ بخارا 

صفحه 239:
حکومت‌هایمحلی‌در غرب خاهت‌عباسی - -طولو نیان» رخشدیان» فاطمیون‌لمویان‌در آندلسروٍ در لسيانياء مصر ء شما لآفريقا ‎eer) avy Serie el pope e eB)‏ . صورتلمارت استکفاو لمارناستیلابود