تاریخ فلسفه اسلامی 1

صفحه 1:
دکتر سید محمد کاظم علوی دانشگاه تربیت معلم نیمسال اول سال تحصیلی 1387- 1388 نیمسال دوم سال تحصیلی 1390- 1391 

صفحه 2:


صفحه 3:
خط سیر کلی فلسفه اسلامی ‎Timeline‏ 0 و فر ص | ص ‎Las | nd [ns‏ تعاس ويا 7 3 با 1 1 مه مسا یرل لق اضنا ‎elle} (ORE oo] a | a i‏ ۱ ‎eo | al al‏ ني ين هدن شا شا ری قوسي © || ست ایدم شرس ‎fond‏ مد 3 ‎a8‏ هه له هه مه هم 2 | ‎oman ots‏ هه ها دمم 5 ‎al‏ ۳ ۳۲ ‎٠ 1188 1125- 1 9‏ 1201-1 ۱ 3 ی ‎sot |e)‏ 

صفحه 4:
فلسنه اسلامی 

صفحه 5:
اصالت فلسفه اسلامی الیور لیمان مقدمه تاریخ فلسفه اسلامی *نظرات 1- تردید در اصالت فلسفه اسلامی ] فلسقه اسلامی اصالت ندارد و شرح و انتقال همان فلسفه یونانی است. 1 تقلیدی و وارداتن است 1 اسلامی نیست و بیگانه است (از طرف برخی متدینان) ۳ رد دینی بودن هر گونه فلسفه 2- پذیرش اصالت و نو آوری فلسفه اسلامی 7 فروکاهیدن فلسفه به کلام: | فلسفه اسلامی زاییده محیط اسلامی است و دانش یونانی نقش زیادی در شکل گیری ‎ol‏ نداشت 0 پذیرش استقلال فلسفی برای فلسفه اسلامی: ‎J‏ چریانات فکری اسلامی مراحل رشد خود را طی کرد و در مرحله ای که خود به رشد ‎os‏ و فلسفه آفرینی رسیدند فلسفه یونانی را دریافت کردند و حتی فلسفه 7 ‎ 

صفحه 6:
اسلامی بودن فلسنه اسلامی دکتر نصر مقدمه تاریخ فلسفه اسلامی *ريشه داشتن عمیق در جهان بینی قرآنی * تحول معنای عقل در اسلام از عقل جزئی و عقل کلی توماسی * فلاسفه اسلامی به واقع مسلمان متعهد بودند. * فلسفه اسلامی تاثیر شگرفی بر فلسفه های بهودی, مسیحی و هندی داشته است. * دیگر حوزه های تفکر اسلامی از آن بهره های فراوان گرفته اند. 

صفحه 7:
فلسفه عربی با اسلامی “ عربى بودن برخى خاورشناسان لا منىك 7 ودی ولف 7 اميل برییه تاريخ نكاران عربى 13 لطفى السيد “ نقد (دكتر نصر همان): اين نامكذارى فقط زبانى است و محتوايى نيست تاقبل از قرن جهاردهم سابقه اى تاريخى ندارد برحی آناز به زبان فازستن است بنتیازی از,فلاسفه:فارستی:زیان بوده :ند تسيازق از آتان فلسفه تهودى مه ران عررى الست افا آنرزا عرس بسن خوانندو یز فلسقه مسيجى: 

صفحه 8:
مخالفان فلسفه در فرهنگ اسلامی - 1 اهل حدیث و سنت: از موضع تعبد و اخلاص دینی * 2 متکلمان: افرادی همچون باقلانی, اشعری, یحیی نحوی اسکندرانی (که به نظر موثرترین فردبر غزالی بوده است) ابن حزم (که بیشتر منتقد آراء کندی است) و نهایتاً غزالی که کتاب تهافت الفلاسفه را نوشت. در نظر وی فلاسفه = | شارحان فلسقه افلاطون و ارسطو هستند. ‎oes 0‏ بر غزالی علاءالدین طوسی و قطب راوندی نیز تهاقت القلاسفه دارندکه به تبع غزالی بوده است. 7 شهرستانی: مصارعه الفلاسفه * 3 عرفا: ایشان عقل را حجاب می‌دانند و راه وصول به حقیقت را شهود می‌دانند نه دلیل و برهان. ‎ 

صفحه 9:
ماهیت خلسفه اسلامی * نظریه اهل تفکیک * نظریه علامه طباطبایی * نظریه شهید مطهری 

صفحه 10:
SSG ‏اهل‎ * چهار مرحله: 1- ظهور اسلام و معارف اصیل اسلامی 2تانجه ومبیین:معارف اصئل استلامی 3- شیوع مباحث کلامی و پیدایش معتزله 4 نهضت ترجمه و شیوع افکار خارج از جهان اسلام 1و2 اسلامی اصیل 3 همان کلام 4 فلسفه مشایی از کندی به بعد و مکاتب دیگر تس > 

صفحه 11:
علامه طباطبایی *المیزان ج 5 ص 283-254 كلام فى طريق الذى يهدى اليه القرآن * مخالفت مستدل با بی نیازی از فلسفه در اسلام * رد بیگانه بودن فلسفه اسلامی تس 

صفحه 12:
شهید مطهری مقالات فلسفی ۳۲-۲۱/۳ *مسائل فلسفی 1- مسائل صرف ترجمه: 7 اکثر مسائل منطق, مقولات, علل اربعه, تقسیمات علوم 2- مسائل تکمیل شده 7 امتناع تسلسل, تجرد نفس, اثبات واجب, امتناع صدور کثیر از واحد. اتحاد عاقل و معقول و 3- مسائل با تغيير محتواين بدون تغيير عنوانى ۲ نظریه مثل 4- مسائل نوین و ابتکاری ۲ مسائل عمده " اصالت وجود, وجود ذهنی, وحدت وجود. حرکت جوهریه. جسمانیه الحدوث 228 البقاء. بعد چهارم بودن زمان و . نتيجه: فلسفه اسلامى تقليدى نيست و استقلال دارد. , 

صفحه 13:


صفحه 14:
منابع ۱ * الف: تواریخ حکماء و فلاسفه 1- تاریخ الحکماء, حنین بن اسحاق و اسحاق بن حنین * 2. صوان الحکمه؛ سجستاني. * 3- تتمه صوان الحکمه, بیهقی 4- طبقات الاطباء, ابن جلجل 5- الفهرست؛ ابن ندیم. 6- الامد الی الابد, ابو الحسن عامری 7- طبقات الامم, قاضی صاعد اندلسی 8- نزهة الارواح؛ شهرزوري. 9-اخبار العلماء باخبار الحکماء؛ قفطي. 0- عيون الانباء. ابن ابى اصيبعه 1- محبوب القلوب. قطب الدين اشكورى 2- روضات الجنات, میرزا محمد خوانساری 3- مجالس المومنین, قاضی نورالله شوشتری 4- نامه دانشوران, محمد على تبریزی 5- ریحانه الادب, محمد علی تبریزی 

صفحه 15:
منابع ۲ ب: کلمات قصار حکماء « و: کتب عرفانی مختار الحکم» ابن فاتک آمری شرح های بر فصوص سمر الفلاسفه» عبدالستار لاهوری « ز: کتب فلسفی ج: فهرست مآخذ اسفار کشف الظنون؛ حاجی خلیقه « ح: آثار درباره فلاسفه اسلامی اعیان الشيعه؛ جبل عاملی ۰ 1) سه حکیم مسلمان نوشته دکتر نصر الذریعه» آقا بزرگ تهرانی ۰ 2)الكندي فیلسوف العرب نوشته احمد د: کتب تاریخی فاد الاهواني. - التنبيه و الاشراف » مسعودی تاريخ بيهقى ه: كتب كلامى و ملل و نحل جاحظ بغدادى ۰ الملل و التحل ۰ فخر رازی ۰ المباحث المشرقیه 

صفحه 16:
منابع ۳ 1- تاریخ فلسقه اسلامي؛ هانري کرین؛ با دو ترجمه اسدالله مبشري و جواد ‎wil‏ : كتب تاريخ فلسفه * 2- تاريخ فلسفه در جهان اسلامي؛ حنا الفاخوري و خلیل الجر؛ ترجمه لمحمدآيني. ase ‏تاريخ فلسفه در اسلام؛ زیر نظر م.م. شریف‎ -3 * 13- تاريخ فلسفه اسلامي؛ سید اسحاق حسيني كوهساري. 6- تاريخ فلسفه اسلامی , دکتر الیور لیمان و دکترنصر * 4 سیر فلسفه در اسلام؛ ماجد فخري. " 5- تاریخ فلسفه دراسلام؛ تي. جي. دبور؛ ترجمه عباس شوقي. 6- متفکران اسلام. بارون کارادو وو, ترجمه احمد آرام © 7- تاريخ فلاسفه ايراني از آغاز تا امروز؛ علي اصغر حلبی. 8- تاريخ علوم عقلي درتمدن اسلامي؛ ذبیح الله صفا. 9- منتخبانی از آثار حکمای الهی ایران, آشتیانی * 10- مقدمه آشتیانی بر شواهدالبویبه. 1- "طبقات الفلاسفه", خدمات متقابل اسلام وایران, مرتضی مطهری 2- تاريخ حکما و عرفا؛ صدوقي سها. 14- تاريخ فلسفه اسلامی, خسرویناه 5- سه حکیم مسلمان, دکتر سید حسین نصر 

صفحه 17:
۴ ريخ فلسفقه: اسلامي؟ هاري کری نبا دو عزجته:اسدالله متتلتري و جواد: طياظباني. * 2- تاريخ فلسفه در جهان اسلامي؛ حنا الفاخوري و خلیل الجر؛ ترجمه عبدالمحمدايتي. 7 3- تاريخ فلسفه در اسلام؛ زیر نظر م.م. شریف * 3- تاریخ فلسفه اسلامي؛ سید اسحاق حسيتي كوهساري. * 6- تاریخ فلسفه اسلامی , دکتر الیور لیمان و دکترنصر 5 سیر فلسفه در اسلام؛ ماجد فخري. 7 5- تاريخ فلسفه دراسلام؛ تي. جي. دبور؛ ترجمه عباس شوقي. تس 

صفحه 18:
* دراسات فی الفکر الفلسفی, حسام الدین آلوسی * نگرشی بر تاریخ فلسفه اسلامی, محمود زارعی بلشتی, مقالات روتلج * تاریخ فلسفه اسلامی. حسن معلمی تس 

صفحه 19:
روش تاریخ نگاری فلسفه 

صفحه 20:
۲. روش‌های مختلف تاريخ نكارى در فلسفه دكتر خسرويناه “ مدل فیلسوف‌محور ۴ مدل مکتب‌محور ۴ مدل روش ورویکرد محور ۴ مدل مساله وموضوع محور *) مدل دوره محور د ع2 

صفحه 21:
دوره ها از نظر هانری کربن * هانري کربن آن را به سه دوره تقسیم مي‌کند: * 1) كندي ‏ ابن رشد * اين دوره از جهاتي براي فلاسفه غرب شناخته شدوتر است. * 2) سه سده ييش از دوره صفوي (دوره الهيات صوفيانه) " از ويژگي‌هاي اين دوره, بسط مكتب ابن عربي و مكتب نجم الدین كبري و پیوند تصوف ازسويي با تشبع اثني عشري و از سوي دیگر با آیین اسماعیلیه است. * 3) پس از دوره صفوي 

صفحه 22:
دوره ها از نظر شهید مطهری * شهید مطهري فلاسفه اسلامي را بر حسب رابطه استاد و شاگردي در سي وسه طبقه ذکر مي‌کنند. * بر این اساس, قلاسفه‌اي که از اساتید طبقه بعدي و شاگردان طبقه قبل هستند و یا معاصر و هم‌زمان آن‌ها مي‌باشند در يك طبقه قرار مي‌گيرند. > این طبقه بندی در کتاب "خدمات متقابل اسلام و ایران" بیان شده است. 

صفحه 23:
طبقات فلاسفه 1) كندي. 2) اجمد این طیب سرخسي, احمد ابن سهل بلخي, جعفر ابن مخمة بلخي, ابراهیم قويري, ابراهیم مرزويء يوحنا ابن حيلان. محمد ابن محمد ايرانشهري نيشابوري. * 3) زكرياي رازي, شهید بلخي, ابن کرنیب, متي ابن یونس نصراني, فارابي (معلم اني). ' 4) يحيي این عدي منطقي, گروه اخوان الصفا. 5) سجستاني, عامري نيشابوري, ابن الخمار, ابو عبد الله ناتلي. 6) ابن مسکویه رازي, ابو ریحان بيروني, آبن سینا, ابوالفرج اين طیب. ابو الفرج ابن هندو, این هیثم بصري (طبقه نوایغ). * 7) فقیه معصومي, بهمنیار مرزبان, عبد الواحد جوزجاني, حسین ابن زیله اصفهاني, علي ابن رضوان, این بطلان, انواري. ‎pol sins 6۰‏ مجمد لوگري: سعیجراین بضماللبطرال تا بوری: ججیو اين احمد غزا ۰ 9) محمد ايلاقي, ابوالبرکات بغدادي, اين ابي طاهر طبسي, ابن غيلان, ابن باجه, ابوالحکم مغربي. ۶ 10) ضدز الجیق سرحسىي: أبن طغيل: أبن :رشو ابن سهلان, ابي الصلاح. 

صفحه 24:
1) فخرالدین رازي, شیخ اشراق, بابا افضل كاشاني. 2) فرید الدین داماد نيشابوري, شمس الدین خسرو شاهي, قطب الدین مصري: اپنملعه: 3) خواجه طوسي, دبیران. 4) علامه حلي, اين میثم بحراني, قطب الدین شيوازي, ابن شرف شاه. 5) قطب الدین رازي, عضد الدین ايجي. 6) سعد تفتازاني, شریف جرجاني. 7) محيي الدین گوشکناري: اسعد دواني, كرپاسي. 8) صدر الدین دشتكي: محقق دواني, ملا علي قوشجي. 9) منصور دشتكي, محمود نيريزي, قاضي ميبدي, ملا حسین الهي اردبيلي. ‎٠‏ 20) ملا عبد الله يزدي, فاضل باغنوي, خضري شيرازي, ترکه, داوود ‎orl‏ ‏عمر انطاکي. 

صفحه 25:
۰ .21)میر داماه. شیخ بهاني. ۰ 22) میرزا رفيعاءملاصدراي شيرازي»ملا شمسا,خلیفه السلطان:سید احمدعاملي, قطب الدین اشكوري,فضل الله استر آبادي. ۰ 23) ملا محسن فیض كاشاني,عبد الرزاق لاهيجي, رجب علي تبريزي محقق سبزواري محقق خوانساري. ‎٠‏ 24) قاضي سعید.,محمد تنكابني, آقا جمال خوانساري,قوام الدین حکیم,پیر زاده,علي قلي خان. ‏* 25) محمد صادق اردستاني,عنایت الله گيلاني,سید حسن طالقاني. ‏۰ 26) خواجوئي,الماسي,حمزه گيلاني,عبد الله حکیم. ‏8 '27) محمد بید آبلاي‌ملارمهدي:تراقی:مدرسن:مجزاب گیلاني: ‏۰ 28) ملا علي نوري,ملا احمد نراقي,شهید مشهدي. ‏" 29) میرزا حسن نوري,واحد العين,زنوزي,ملا محمد لنگرودي لاهيجي,ملا آقاي قزويني. ‎ 

صفحه 26:
‎sole Meo (30 *‏ سبزواري, اقا علي زنوزي محمد رضا قمشه أي ابق الختنین جلوه. ‏۰ 31) میرزا هاشم اشكوري,حسن كرمانشاهي,شهاب الدین نيريزي,حکیم عباس, جهان گیر خان قشقائي,آخوند کاشي,میرزا محمد باقر اصطهباناتي, علي اکبر حكمي, عبدالنبي نوري,حسین علوي سبزواري,شیخ الاسلام خراساني, محمدسروقدي مشهدي, هيدجي زنجاني. ‏2) فاضل خراساني, آقا بزرگ حکیم, بادکوبه‌اي, مجتهد كازروني شيخ محمد خراساني, كمياني. محمد تقي امليء میرزا مهدي آشتياني,میرزا احمد آشتياني,طاهر تنكابني,رفيعي قزويني, فاضل توبي, عصار. ‏۰ 33) طبقه مذکوربه ملاحظاتي ذکر نشده است. ۱ 

صفحه 27:
دوره ها از نظر دکتر خسرو پناه دوه فلسفه تعقلي (كندي م 252 ابن یشد م 595) 8 ويك اين دوره آن است که قلاسفه از روش عقلي محض براي حل مسار بهره مي‌خستند: * فلاسفه اين دوره عبارتند از: كندي, زكرياي رازيء ‎gil‏ كروه فلاسفم مشهور ابن دوره عبارتنم از: كني زكرياي رازی فارايی دوره فلسفه شهودي (غزالي 505 دواني 9030( ‎re‏ شامل فلاسفه! | لين دور ‎te‏ شاو سفهاي جون عزالوو؛ سورور 482 دوره ‎ao‏ ديني © اين دوره با ‎١‏ دا (م1041 )یی ميشود. وي فلسفه «يماني» را ا اي دی براي فلتفي استفادوت ‎dae‏ ‏ی وايعي, املي اشتياني و أن أبن قبیل ‎et era Cine‏ تد بر ين نراقي دوره و © اين د ‎re le‏ 1 علامه طباطبایی آ د اکنون ‎ln areas Seat npg ۳3‏ مكانب عرب 25 است تا با نیازها وتظام‌هاي اج (نظام حقوقي, نظام ی و...) بيوند خورده است. 

صفحه 28:
حکمت و حکیم 

صفحه 29:
معنا و مفهوم فلسفه در اسلام دکتر نصره تاریخ فلسفه اسلامی < فلسفه در اسلام به معنای حکمت است. * البته حکمت در اسلام معنای عام‌تری را دارد. * در اسلام قطعا آیات و روایات زیادی در خیر بودن و ستایش و تمجید "علم" آمده است. * اساسا در اسلام آنچه خیر است و خوب است "حکمت" است. - حكمت را جریان های مختلف فکری (کلام, فلسفه, عرفان) به خود نسبت داده‌اند. * با توجه به در نظر گرفتن این ريشه معنای فلسفه با معنایی که در غرب با توجه به معنای نظری آن بوده است متفاوت است و هم جنبةٌ نظری و هم جنبهٌ عملی را در بر می‌گیرد. * فلسفه: استکمال عقل نظری + تهذیب نفس تس 

صفحه 30:
قرآن و حدیث به عنوان سرچشمه و منبع الهام فلسفه اسلامی دکتر نصر 

صفحه 31:
* واقعا فلسفه اسلامی است نه صرفا فلسفه مسلمانان > فلسفه اسلامی عمیقا ريشه در قرآن و حدیث دارد. * فلسفه نبوی * قرآن نه تنها به عنوان منبع برتر قانون دینی بلکه به عنوان منبع ماهیت واقعی وجود و فراتر از وجود یعنی روا جاى دارد. * حکمت از مشکات نبوت سرچشمه می گیرد 2| 

صفحه 32:
جریان های فکری در اسلام 

صفحه 33:
* فلسفه و دیگر جریان های فکری در اسلام تاثیر و تاثر بر نگدیگر دانفته اند. بسیاری از مسایل از دیگر جریان های فکری آمده است. برخی از مسایل در چالش با جریان های دیگر فکری به وجود آمده است. تس 

صفحه 34:


صفحه 35:
* آغاز: قرن اول و سال های نخستین قرن دوم * تدوین و ظهور مذاهب و فرق اسلامی: قرن دوم تا پایان قرن پنجم *تکامل و آمیختن با فلسفه: ششم تا نهم *رکود و تقلید: دهم تا دوازدهم * جدید تس 

صفحه 36:
معتز له * اصل توحید, اصل عدل *عدل اختیار عبد حسن و قبح عقلی * توحید (تنزیه) انکار ریت الهی حدوث قرآن حالت دانستن رضا و غضب الهی نه صفت د ع2 

صفحه 37:
* واصل بن عطا 131 * ابوالهذیل علاف 226 * ابو اسحاق ابراهیم بن سیار(نظام) 231 * بشر بن معتمر 210 * معمر بن عباد السلمی 228 * ثمامه بن اشرس 213 *جاحظ 255 * ابو علی جبائی * ابو هاشم جبائی 321 تس 

صفحه 38:
اشاعره ۴ زیادت صفات بر ذات * نظریه کسب * خداوند خالق افعال انسان است و انسان کسب کننده آنها ‎٠“‏ حسن و قبح شرعی ‏* قدم قران * رویت خداوند ‏تس 

صفحه 39:
* اشعری ابوالحسن علی بن اسماعیل 330 یا 334 در سال 459/ 1066 خواجه نظام الملک به منظور دفاع از آرای اشاعره مدرسه نظامیه بغداد را تاسیس کرد * امام الحرمین جوینی 478 +غزالی 505 + فخر رازی 606 تس 

صفحه 40:
پیشینه در یونان و ... 

صفحه 41:
سقراط (۴۶۰ با ۳۹۹-۴۶۹ق م) * سقراط کتابی ندارد چون به شیوه دیالکتیک و حضوری معتقد بوده است و آموزش از طریق کتاب را با واسطه و بدون درک درست می‌داند. *راه های شناخت انديشه های سقراط: 1 کتب افلاطون 2 کتاب‌های گرنفون شاگرد سفراط (یادنامه‌ها یا خاطرات - بزم مهمانی یا ضیافت) 3 بمایشنامه انزها_نوقعه آریسیوقانین ان سقراظ 4 اشارات پراکنده - خودت باش - خود را باش - خودت را بشناس - خود را بهتر کن ۲ - زندگی ناآزموده ارزش زیستن ندارد - فضیلت و معرفت ۱ 

صفحه 42:
افلاطون (۳۴۷-۴۲۷ ق.) - دوجهان: الف: الا معقول/ بك نمونه / كامل/ ثبات/ مطلق / صرف / ابدی وازلی/غیرمکانمند / قائم به ذات سس ب:يايين/ محسوس/ جند نمونه/ ناقص/ تغیبر/ 5 مخالط/ غيرابدى و ازلى/ مكانمند/ غيرقائم به ذات. 2۰ خلود روح * نظریه استذکار 

صفحه 43:
ارسطو (۳۲۲-۳۸۴ق.م) 

صفحه 44:


صفحه 45:
> تقسیم علم: تلری::قلستفه طبیعی؛ زیاسن: ان عملی: سیاست. لشکرکشی, خطابه, اقتصاد شعری: هنرهای کلامی, غیرکلامی * خداح محرک نامتحرک *رابطه نفس وبدن: رنه تاه وتضورزت تس 

صفحه 46:
چرخش فلسفه از یونان به حوزه اسکندرانی و سریانی * مکاتب نوفیثاغوریان يهودى --اسكتدزاتن مسيجيت: أوليه. (غنوسيه) نو افلاطونيان (افلوطين) * وجوه مشترک : بعد از مسیحیت أعتقاد به مسائل الهی داشتن مفهوم انتزاعى از خدا يست دانستن عالم ماده هبوط نفس ادمى از عالم برتر به دنيا عتقاد به عوالم واسطه ریاضت کشف و شهود سعادت آن دنیایی 

صفحه 47:
ores) 

صفحه 48:
اقانيم ثلاثه * اقنوم اول: احد: غیرقابل وصف و تعقل - وحدت صرف. * اقنوم دوم: نوس, عقل کلی, صادر اول © اقنوم سوم: نفس كلى اصل حيات و حركت د ع2 

صفحه 49:
نظریه صدور (فیض) ‎Jac”‏ کلی و نفس کلی هر دو در اثر صدور ذاتی و ضروری به وجود آمده‌اند که نقصانی در احد ایجاد نمی‌کند (مانند خورشید و پرتوهایش) ‎ow”‏ از عقل کلی و نفس کلی خود را سرایت می‌دهد وبسط می‌یابد. ‏تس 

صفحه 50:
ائو لوجیا فلوطین توسط شاگردش فورفوریوس (تولد 232م) تدوین شده است. انتساب به شیخ یونانی (ارسطو) در ترجمه به عربی تشخیص این اشتباه در قرن 19 نتادها (انثادها) يا نه كانه ها آتوا آثولوجيا (ابن نديم) الثالوجيات (اخوانالصفا) ترجمه ای آزاد از انثادهای 6-5-4- * کتاب صبغه دینی دارد + تلاش برای سازگاری بیان آرای افلاطون و ارسطو نموده است. 2| 

صفحه 51:
ردپاهای عرفانی در فلسفه افلوطین * ردپاهای عرفانی در فلسفه افلوطین صوق الوجؤة بودن أعتد غير قائل شناقت بوون:احد رياضت علمى و عملى در وصول به سعادت (در حكمت نظرى و عملى) اتحاد و اتصال و فنا (سيرنزولى و صعودى) ص2 

صفحه 52:
تاريخ فلسفه اسلامی نهضت ترجمه دکترسیدمحمدکاظم علوی 

صفحه 53:
نهضت ترجمه: * شروع قرن1ه/ 7م رونق در قرن 8/۵2م * ترجمه‌های نخستین: طب و كيميا ‎ *‏ ابومنصور دوانیقی و ساخت شهر بغداد علمی *-مأمون و تأسیس بیت الحکمه در 217 ه / 832م یوحنا بن ماسویه طبیب نصرانی رئيس اول ‎oil our‏ اتتحاق (877م) رئیش دوم تس 

صفحه 54:
مرحله اول از بونانی به سریانی ترجمه به سریانی در مدرسه شهر ادسا در بين النهرین که در 3 که توسط قدیس افرائیم نصیبینی تاسیس شد برخی آثار ارسطو به ویژه منطقی و نیز ایساغوجر فرفوریوس در 489 به علت غلبه نسطوری گرایی به دستور امپراتور زنون مهاجرت علما به نصیبین و جندی شاپور ترجمه به فارسی ترجمه آثار ارسطو و فرفوربوس و ... به سریانی در قرن ششم انتقال از یونان به سوریه توسط مسیحیان سوریه 

صفحه 55:
مرحله دوم از سریانی به عربی * مسیحیان نسطوری *دعوت به دارالخلافه بغداد در 750 ‎e‏ ‏* ترجمه آثار پزشکی * ترجمه آثار فلسفی د ع2 

صفحه 56:
تاثير فلسفه ونان در دوره اول کلام معتزلی کندی مقاله تاریخ فلسفه نصر د ع2 

صفحه 57:
تاثیر فلسفه بونان در دوره اول کلام معتز لی كندى» مقاله تاريخ فلسفه نصر * مسلمانان (برخى متكلمان معتزلى) قبل از كندى با فلسفه اشناشده بودند ابوالهذيل علاف نظام “ اما اين تاثير همواره در حاشيه بوده است هيجكدام رغبتی به تدوین مجموعه ای منظم كامل از مبانى تفکر فلسفی یونان نشان ندادند. * اینها بیشتر متکلم بودند تا فیلسوف و از فلسفه استفاده کلامی می کردند. 

صفحه 58:
*تا زمان کندی متکلمان از منطق برای دفاع از دین استفاده می کردند * اما کندی خواست تا فلسفه را با دین جمع کند *داوری, ص169 تس 

صفحه 59:
۳۳ *طبقة اول: *کندی (252-185) * طبقة دوم: 5 شاگردان کندی + حرانی‌ها 

صفحه 60:
کندی (۲۵۲-۱۸۵) ابویوسف یعقوب بن اسحق 

صفحه 61:
کندی (۲۵۲-۱۸۵) ابو یوسف یعقوب بن اسحق .گندی تجنسنین:فیلتتوگ ‎lel aan. cabal‏ وشن فلسفة اسلامی نیست. < فلسفه از گذر کندی به فرهنگ اسلامی راه یافت. * واضع برخی اصطلاحات است ‎wry”‏ اصطلاحات مانند مراتب عقل, عقل بالقوه (هیولانی), عقل بالفعل یا عقل ظاهر, عقل مکتسب (مستفاد), عقل فعال. ‏* اما برخی اصطلاحاتش ‎Le‏ نیفتاد. ‏* روش وی در منطق دنبال نشد لذا معلم ثانی بعد از ‏ازسطو فارایی است: نه کتدی. 

صفحه 62:
آثار کندی: * 60 اثر به.روایت ‎piss gil‏ < فی الفلسقه الاولی (دربارة فلسفه اولی) * فی حدود الاشیاء و رسومها (درباره تعریف و توصیف اشیاء) ۶ رسالة درباره وحدتت خذاوند و تناهی ابعاة عالم *رساله در ماهیت عقل "رسائل الکندی القلسفیه ", محمد عبدالهادی ابوریده تس 

صفحه 63:
جند نكته: لك سازگازی جیان فلسعه و‌دیی را جظرع گرد ما قلسعه را آسبلامی ‎si‏ ‎Ps eee‏ با یت هم ترا ‎ARES See ps ot ee ate‏ لهم ‎hie‏ ‏حقیقت: ‏حت‌تر و روان‌تر. فلسفت: صعب وبر ببح وهم 599-3 دلایل فرانی قاطعتر | أمتت :دين ير ملس رجطان .دازة. 4 دینی کردن تعریف قلسفه - شناخت حقیقت آشیا > شناخت خدا - اسلامی كردن فلسفه 5 گرایش ۵ فلشفی: نوافلاطونی ‎Syl ly‏ که‌بتواندجهان: فلسفه ورجین آنین دهد گزایش بواقلاطوین :زا age al ppl crepes cal Gi cll ‏در يرجى مسائل مأثنة بذيرش حدوث ايی کلامی دارد آنهم مبنای‎ 6 

صفحه 64:
طبقه دوم > اين طبقه از دو گروه مختلف تشکیل مىشود:گروه شاگردان کندی و گروهی که شاگرد کندی نبودهاند. د ع2 

صفحه 65:
طبقة سوم: “ 1 ابوبكر محمدبن زكرياى رازى (313-251) “ 2 ابوالحسن شهيدبن الحسين البلخى (325) 31# ابواحصد جسين بن انوالحسين استحاق بن :ابراهيم بن زيد بن كاتب (ابن كرنيب)؟ 2 ‎ *‏ ابوبشر متی بن یونس (یونان) نصرانی منطقی بغدادی (328) ‏* 5 ابونصر محمدبن محمدبن محمدبن طرخان ‎whl‏ ‎.)339-257( 

صفحه 66:
" طبقه سوم در ابن طبقه ينج نفر قابل ذکرند: د ع2 

صفحه 67:
ا.ابو بكر محمد بن زکریای رازی د ع2 

صفحه 68:
1.ابو بکر محمد بن زکریای رازی که به«جالینوس العرب»اشتهار یافته است.بیشتر شهرت و هم تخصص وی در طب است. در این فن از طراز اول تاريخ شمرده میشود.برخی او را در طب عملی و تجوبی بر بوعلی ترجیح دادهاند.در سال 251 متولد شده و در سال313 درگذشته است.قبلا گفتیم که این الندیم او را شاگرد پلخی شمرده است و احتمالا اين بلخی همان ابو زید بلخی شاگرد کندی است.علیهذا رازی شاگرد شاگرد کندی است.قرائن دیگری به دست آمده که تایید مىکند استاد رازی همان ابو زید بلخی است ۹ * ابوزید در سال243 یا 244 متولد شد و از شاگرد خود(رازی)که در 251 متولد شده است7 يا 8 سال بزرگتر بوده است و آلبته این بعید نیست,خصوصا با توجه به اينکه رازی در بزرگسالی به تحصیل اشتغال بيدا كرده است.ابو زید9 سال هم بعد از شاگرد خود زنده بوده است.استاد دیگر رازی ابو العباس آیرانشهری است که قبلا نام بردیم و اطلاع درستی از او در دست نیست. * رازی عقاید فلسفی خاص دارد.به فلسفه ارسطویی زمان خویش تسلیم نبوده است.در باب ترکیب جسم قائل به‌«اجزاء ذرهای»‌بوده است.عقیده خاصی در باب«قدمای خمسه»داشته است که معروف است و کم و بیش در کتب فلسفه مطرح است.عقاید فلسفی رازی را در باب«قدمای خمسه» فارابی.ابو الحسین شهید بلخی,علی بن رضوان مصری,این الهیثم بصری رد کردهاند. 

صفحه 69:
*در فهرست کتب رازی,کتاب فی النبوات آمده که دیگران به طعن و استهزا نام او را«نقض الادیان»نهادهاند و کتاب دیگری به نام فی حیل المتنبئین که دیگران به طعن نام او را«مخاریق الانبیاء» گذاشتهاند.این کتابها در دست نیست,ولی متکلمین اسماعیلی از قبیل ابو حاتم رازی و ناصر خسرو(و شاید منقول از ابو حاتم)در کتب خود به نقل قول از رازی مطالبی آورده مبنی بر اینکه او منكرانتوات توده اسك .هر ختددابو خاتم نام رازقير! نبرده است و از او با كلمه«ملحد»ياد كرده است ولى مسلم است كه منظور او محمد بن زكرياى رازى است. ص2 

صفحه 70:
* نظر به اينكه آن كتب در دست نیست,نصتوان اظهار نظر قطعی کرد ولی از مجموع قرائن متوان به دست آورد که رازی منکر نبوات نبوده و با«متنبئین»(مدعیان دروغین نبوت)در ستیزه بوده است.مباحثات رازی با ابو حاتم اسماعیلی در منزل یکی از بزرگان ری در حضور اکابر و بزرگان شهر و«علی رووس الاشهاد» محال است که در زمینه ابطال نبوات باشد و رازی صریحا و علنا همه نبوات را تکذیب کند و همه مذاهب را باطل بداند و در نهایت احترام هم زیست نماید.این که برخی ادعا مکنند که ابو ریحان بیرونی کتابی به نام«نقض الادیان» و کتابی به نام‌«مخاریق الانبیاءکبه رازى نسبت داده است 19 به هيج وچه صحیح نیست.ابو ريحان یکی از آن کتابها را«فى النبوات»و ديكرى را«فى حيل المتنبئین»‌مىخواند و به دنبال نام هر کدام کلمه«یدعیکرا اضاقه میکند و مرساند که اين نام را دیگران دادهاند.ابن ‎oul‏ اصیبعه ضمن اینکه نسبت چنین کتابی را به رازی انکار مسکند,احتمال مدهد که برخی«اشرار»اين کتاب را ساخته و از روی دشمنی به رازی نسبت داده باشند و تصریح مبکند که نام«مخاریق الانبیاء را دشمنان رازی نظیر علی بن رضوان مصری به این کتاب دادهاند نه خود رازی.از سخن ابن ابی اصیبعه پیداست که کتاب تبوات و کتاب حیل المتنبئین غیر این کتابی است که اين نام به او داده شده است,و آن دو کتاب وضع روشنی دارد. 

صفحه 71:
* بعلاوه,رازی سخت پابند به توحید و معاد و اصالت و بقاء روح است.کتابی دارد فی ان للانسان خالقا متقنا حکیما ‎٩‏ و کتابی دارد در رد سیسن ثنوی 70) رد بر مانويت)و رسالهاى الى على بن شهيد البلخى فى تثبيت المعاد :22 و نظرش در آن كتاب-همجنانكه ابن ابى اصیبعه میگوید-نقد نظریه منکران معاد است,و کتابی فی ان النفس لیس بچسم 22) ,چگونه ممکن است کسی همه اصول مبدا و معاد و روح و نفس را پذیرفته باشد و منکر نبوات و شرایع باشد؟!بعلاوه او کتابی دارد فی آثار الامام الفاضل المعصوم 3 که به احتمال قوی بر طبق مذاق شیعه در امامت نوشته است,و کتابی دارد به نام النقض على الكيال فى الامامة 20و کتابی به نام کتاب الامام و الماموم القحفین 6۶ بو همه هترهاند که اندیشه اماخت: فکر اور عشغول متداشتة أت بديهى انبتت: كسى كه مقكد شرايع:و نبوات باشد,درباره امامتحساسیتی ندارد. ۱ 

صفحه 72:
* بعید نیست همچنانکه بعضی گفتهاند 29 رازی تا حدودی طرز تفکر شیعی امامی داشته است و همه مفکرانی که این گونه طرز تفکر داشتهاند,از طرف دشمنان شیعه امامیه متهم به کفر و زندقه مىشدند. * گذشته از همه اینها استدلالی که از رازی در انکار نبوت نقل شده,آنقدر سست و ضعیف است که از مفکری مانند رازی بسیار بعید است,از قبیل اين كه اكر مبایست مردم هدایتشوند چرا همه مردم پیامبر نیستند؟! * آنچه متوان گفت این است که رازی اشتباهات و انحرافاتی داشته است,ولی نه در حد انکار نبوات و شرایع,دشمنان او که سخنان او را نقل کردهاند به او چنین چهرهای دادهاند و اصل سخن رازی هم كه در دست نیست.ما در عصر خود کتابهایی دیدهایم که خالی از اشتباهات و انحرافاتی نیستند,ولی مخالفان آن کتابها چنان چهرهای به آن کتایها دادهاند که اگر کسی اصل آن کتابها را ندیده باشد باور نسکند که اين رسالات و مقالات در رد چنان کتابی باشد. 

صفحه 73:
* رازی دو دسته مخالف داشته است:مخالفانی که بر آراء فلسفی او رد نوشتهاند مانند فارابى و شهيد بلخى و اين هیثم و بعضی دیگر,و مخالفانی که بر آراء مذهبی او رد نوشتهاند.تنها اين گروه که همان اسماعیلیاناند و تاریخ,خود آنها را«ملاحده»مسخواند.چهره«الحاد»به رازی در تاریخ دادهاند و دیگران را هم تا حدی تحت تاثير قرار دادهاند.اخیرا ملاحده عصر ما به نحوی دیگر در تاييد ملاحده اسماعیلی چهره الحادی به رازی صدهتد: ولىته يه متظور بلا توجيه ساختنزازی بلکه بی منظور توجيه كردن خودشان. ص2 

صفحه 74:
* مطلبی دیگر که باید ناگفته نماند این است که رازی علیرغم نبوغ و تخصص در طب,در اندیشههای فلسفی توانا نبوده است.ميتوان به ابن سينا حق داد که در پاسخ به پرسشهای ابو ریحان بیرونی.رازی را«المتکلف الفضولی المتکلم بما لا یعنیه»مىخواند. تس 

صفحه 75:
)۳۳۹-۲۵۸( ‏فارابی‎ ‎)٩۵۰-۸۷۰( 

صفحه 76:
* 5.ابو نصر محمد بن محمد بن محمد بن طرخان فارابی.بی نیاز از معرفی است.به حق او را«معلم ثانی»و«فیلسوف المسلمین من غیر مدافع» لقب دادهاند 3۵ .اهل ترکستان است.معلوم نیست که ایرانننژاد استیا ترکنژاد.هم زبان ترکی مىدانسته و هم زبان فارسی,ولی تا آخر در جامه و زی ترکان میزیسته است.مردی بوده فوق العاده قانع و آزادمنش,غالبا کنار نهرها و جویبارها و یا گلزارها و باغستانها سکنی مبگزید و شاگردان همان جا از محضرش استفاده مکردند.نواقص کار کندی را در منطق تکمیل کرد. * گویند فن تحلیل و انحاء تعلیمیه منطق را که تا آن وقت در اختیار کسی نبود و یا ترجمه نشده بود,فارابی به ابتکار خود افزود,و همچنین صناعات خمس و موارد استفاده از هر صنعت را او مشخص ساخت.فارابی از افرادی است که عظمتش از او شخصیتی افسانهای ساخته است تا آنجا که ادعا کردهاند او هقتاد زبان مىدانسته.او از افراد خود ساخته است. * استاد قابل توجهی ندیده است.استاد او یوحنا بن حیلان بوده.منطق را نزد او آموخته است.متاخرین عموما منویسند که او ابتدا در بغداد نزد ابو بشر متی تحصیل کرد و سپس به حران رفت و نزد یوحنا بن حیلان به تحصیل منطق پرداخت ت4. ظاهرا مدرك اين نسبت,سخن این خلکان است,اوست که چنین تصریحی کرده بدون اين که مدرکی نشان دهد.ولی از گفته ابن القفطی و این ابی اصیبعه معلوم مشود که قارابی معاصر ابو بشر بوده و شخصیتی مافوق او در زمان خود او داشته است. 

صفحه 77:
* ابن القفطی مىگوید:«و کان ابو نصر معاصرا لابی بشر متی بن يونس الا انه کان دونه قی السن و فوقه فی العلم»یعنی فارابی با ابو بشر هم عصر بود.از او به سال پایینتر و به علم بالاتر بود.قریب به همین استسخن ابن ابی اصیبعه.بعلاوه بسیار بعید است که فارابی پس از درك حوزه ابو بشر متی و استفاده از او در بغداد,به حران نزد یوحنا بن حیلان برای تحصیل منطق برود.خود قارابی فقط از يوحنا بن حيلان به »وان معلم یاد کرده است.ابن القفطى مدعى است كه قارابى د در بغداد نزد يوحنا تحصيل كرده است. فارابی در سال257(شش سال بعد از تولد رازی و يك سال قبل از درگذشت کندی)متولد شد و در سال339 درگذشت. هشتاد و دو سال عمر کرد. * فارابی فیلسوفی است مشائی و در عین حال خالی از مشرب اشراقی نیست,چنانکه کتاب فصوص الحکم او حکایت مبکند.او در عین حال يك نفر ریاضدان و موسیقندان درجه اول است.آراء سیاسی و نظریات خاص درباره مدینه فاضله دارد که معروف است.فارابی فلاسفه قبل از خود را تحت الشعاع قرار داد.تالتلو ارسطو شمرده شد و«معلم ثانی»لقب یافت. 

صفحه 78:


صفحه 79:
نطة * توجه زیاد فارابی به منطق ۱ * 1 منطق ارسطو را به صورت کاملا صحيح و درست به زبان عربی تدوین کرد و از کج فهمی جلوگیری کرد و اصلاح کرد. * لقب "معلم ثانی" را به خاطر همین انسجام بخشر منطق به او داده اند. * باب بندی منطق ارسطو در فلسفه اسلامی * شکل دادن صناعات خمسر 

صفحه 80:


صفحه 81:


صفحه 82:
*مبادی معرفتی فارابی: *- وحدت فلسفه: حقیقت فلسفی یکی است و تفاوت‌ها همه در تعابیر است ‎ell Obs 1‏ بين رايى الحكيمين < 2 وحدت علوم نظری و عملی (مابعدالطبیعه و علم التقس) *- وحدت حقیقت فلسفی و دینی * وحدت فلسفه و تفکر دینی با سیاست * نتیجه: اتحاد سه حقیقت فلسفی, نبوی و مدنی تس 

صفحه 83:
آنها او ۲ < - روش زندگی افلاطون: عرفانی وزاهدانه ارسطو: اجتماعی و اهل معاشرت و وزارت جمع فارابی: | اختلاف در شخصیت و مزاج بوده و اين اختلاف در عقیده و نظر نبوده است وارسطو همان روش اخلاقی افلاطون را دنبال می‌کند. | روش صوفیانه افلاطون مربوط به ایام پیری او بوده است (افلاطون ‎oan‏ *- روش نگارش افلاطون: رمز آلود و دشوار ارسطو: واضح و مرتب با تبویب و ترتیب جمع فارایی: هدف هرردو اين بوده است كه از فلسفع در براير دستيرد نا اهلان حفاظت کنند یکی با دشوار نویسی و دیگری با باب بندی و تفصیل 

صفحه 84:
اختلافات افلاطون ‎a‏ سطلو و جمع فارابی بین 3- نظريه مُثْل افلاطون: يذيرش عالم معقولات و مفارق از ماده ارسطو: انكار جمع فارابى: مثل را بايد عبارت از صور موجود در عقل الهى دانست كه هر دو 1 اولا مثل از نظر افلاطون قائم به ذات هستند 0 ثانیا آنچه به ارسطو نسبت داده از کتاب اثولوجیا بوده که از افلوطین است. 

صفحه 85:
اختلافات افلاطون 7 سطو و جمع فارابی بین * نظریه معرفت یا تذکر افلاطون: معرفت = استذکار صور مثلی آرسطو: معرفت استدلالی از طریق تجرید صور محسوس جمع فارابی: * معرقت همان تجرید است و اين تقارب و همانند کردن صور است یکی با صور مثلی سایق یکی با صور حسی سابق جاى نقد دارد ص2 

صفحه 86:
اختلافات افلاطون ‎se mg‏ و جمع فارابی بین * حدوث و قدم عالم افلاطون: عالم صانعی دارد که آن را از عدم پدید آورده است ارسطو: قدیم است جمع فارابی: گرچه ارسطو در کتاب سماء عالم چنین گفته اما در اتولوجی یا الربوبیه معتقد به خلق از عدم شده است نفد اتولوجيا از افلوطين است ص2 

صفحه 87:
اختلافات افلاطون 0 سطو و جمع فارابی بین * نظریه اخلاقی (عادت) افلاطون: ذات و استعدادات ذاتی اخلاق را می سازد و با عادت و ممارست دشوار است که عوض شود ارسطو: اخلاق با تمرین و ممارست تغییر پذیر است جمع فارابی: | نه افلاطون منکر تغییر پذیری است نه ارسطو منکر اختلاف ذاتی اشخاص تس 

صفحه 88:
مبانی فلسفی فارابی: * مبانی فلسفی: 1۰ نظریه عقول دهگانه برای حل مسأله ربط کثیر به واحد براساس نظرية فیض ‎Emanation‏ - 2 نظریه عقل انسانی *- نظریه نبوت تس 

صفحه 89:
نظریه عقول دهگانه: * اين نظريه برای حل مسألة ربط کثیر به واحد است. *براساس نظریه فیض (۴۳۱۵۲۱۵۲۱0۳ ) ارائه شده * خداوند همانند یک عقل تام التجرد است که اصلی‌ترین فعالیتش خودآگاهی است و براساس همین خودآگاهی فیض و صدور صورت می‌پذیرد. * اماعقل اول علاوه بر خودآگاهی, خداآگاهی و تعالی آگاهی را نیز دارد لذا وجود از او صادر می‌شود. تس 

صفحه 90:


صفحه 91:
> نکته اول: تدير عالم بحت قمر يه دست عقل قغال آنببت: * نکته دوم: ِ هر فلک صورت خاصی دارد که نفس آن است و نفس نیروی خود را از عقل قبلی می‌گیرد که آن اشتیاق به عقل خود است. * نکته سوم: مراتب بیان شده با اصطلاحات دینی قابل تطبیق است. 7 واجب - خدا * عقول - مقربان و ملائکه | عقل فعال > روح الامين و روح القدس * نکته چهارم: مراتب شش‌گانه وجود (مبادی وجود): ] 1 واجب 2 عقول 3 عقل فعال 4 نفس 5 صورت 6 ماده. 

صفحه 92:
کیفیت خلقت: 7 1- ابداعی: خلق عقول (فقط حدوث ذاتی دارند) ‎ee 1‏ خلق عالم ماده از عقول (حدوث زمانی دارند) به اسكندرانى يا د اما ابدا ‎Sega Des pil‏ ل ‎pis aul‏ ات نکته هفتم: | 1 حقا > يايه مدینه مدل ‎obs ly ots vol‏ اب ‎SHAS SO oe‏ حقیقت فلسفی - حقیقت نبوی - حقیقت مدنی 0 نظم:عالم. کبیز - نظم:عالم: ضغیر: خلق «لامن شیء» را به جای «من لاشیء» مطرح کرد. خلق "من لاشیء" 2 خلق از عدم 

صفحه 93:
6 > استعداد درک و انتزاع ماهیت موجودات. > 4 در این حالت معقولات از سس وجود بالقوشان در امور موجود. انتزاع شده و وجود بالفعل می‌پابن | درک صور انتزاعی و مجرد درک مجردات و اتحاد با عالم عقول مفارق, 

صفحه 94:
نکات نکته 1: چند | ۲ م کتاب «دربارة نفس» ارسطو ارتباط دار ‎ee‏ بحن ‎Gl als: Silage‏ بوده است کامایآن زا از ‎So i Sas‏ ‎subs, wl‏ به ارتباط روان‌شناسی و جهان‌شناسی کمک می‌کند. ‏ون تددر هران ملانممه مسلفان وسح مسزآات عم امه یت ابن سينا ابن رشد ‏ ابن ميمون. ‎ae‏ ‏مستفاد كين عقوا ‎elite at 9 of ldo‏ پیوندی مران دانش بشری و وحی وت نت > فروديسى و كندى اين طور نيست. ‏كل مستقاد )ا ‎J Lib ib‏ قا اس خود و معقولاتی مراک از ‎elt gaps os‏ تقول مب کردد وی با قاون ا عا ‎ 

صفحه 95:
نظریه نبوت: * دفاع از نبوت و وحدت حقیقت فلسفی و نبوی در مقابل شبهات آين راوندی و زیر سوال رفتن آشتی ميان اندو * اتحاد با عقل فعال مشاهده صور معقول ---- حكماء و فلاسفه الهام درعيال و وحى حت ريا ضران الهام ضعیف: یز در ‎Jigar‏ سد بويكر اولیاء * اتحاد با عقل فعال در پیغمبر از راه الهام در خیال oan 

صفحه 96:
توضیح مهم: " خیال و اتصال از طربق خیال به عقل فعال در پیامبر علاوه بر تعقل و انصال عقلانب به عقل فعال سب قوه عقل و تعقل صور را به صورت كلى و معقول دريافت مىٍ إن ينود به هحين مور ‎Bor So‏ و غيرقابل درك است: ببامير از قدرت تكيل ويزة حود بازآفرينى از آن تعبير شده است می‌تواند این ادراکات معقول را 1 ادراكات محسوس, ملموس و سمبلیک دریافت کند و ابلاغ کند و اين وحى است. * باید به خاطر آورد که سفر چهارم بازگشت از حق است به سوی خلق ماموزیتن که فقط :رای پیامبران"تعزیف بزنده * تاثیر نظریه نبوت فارابی يذيرش. توسط ابن سينا عدم پذیرش توسط این رشد ۱ توجه متاخران مانند سید جمال و محمد عبده به آن 

صفحه 97:
موسی ملایری» تببین وحی از فارابی تا ملاصدرا» قم: کتاب طه» ‎yo”‏ 61 * بکار گرفتن قوه تخیل در تبیین امر وحی فقط برای [ اما در صور معقوله اتصال از طریق قوه عقل نبی ‎yo”‏ 62 * شرایط فیلسوف از شرایط عامه نبوت به حساب می آید. اما شرایط اختصاصی نبی كمال قوه متخيله است. تس 

صفحه 98:
* تنها فیلسوف سیاسی *طرح تمدن اسلامی * پرداختن به سیاست و اجتماع * مدینه فاضله د ع2 

صفحه 99:
فلسيفة سياسى: ‎-١‏ مدينة فاضله < جامعه آرمانی, جامعه ایده ال, آرمان شهر, ناکجااباد, ‎utopia‏ ‏فارابی ‏آنن گوزره رازي خواجه نصیرالدین طوسي امام محمد غزالي آرمانشهر افلاطون آرمانشهر آگوستین آرمانشهر فارابی آرمانشهر مور آرمانشهر اتين کابه آرمانشهر ویل دورانت | 

صفحه 100:


صفحه 101:
نکات * نکته اول: مدیته فاصله فارانن: میتکن واحجی اسب گهدر آن گزوهی از ‎Jalil‏ ‏و اخیار و سعداء تحت ریاست رئیسی که بلافاصله و بی‌واسطه از افاضه «عقل فعال» بهره مند است و در ارشاد و تعلیم محتاج به هیچ انتتنانی تیشت: گرد آمدماند و بگدنگر رابر اشتتایی که به ونسیله آنها نیل به سعادت جقیقی ممکن می‌گردد معاونت می‌کنند. این مدینه ماهیتا با اجتماعات مدتی"دیگر از لحاظ ریاست: ‎allel‏ ‏قانون و غایت, متفاوت است * نکته دوم: تشبیه مدینه به ارگانیسم بدن رئیس مدینه +» قلب < نکته سوم: 1 طبقه روتا: ریاس می‌کنند و کسی بر رياست نمی‌کند (مخدوم مطلق هستند). لقم سمويسط :هم ‎anisrasadren) waste ans allay‏ ادم). 3 طبقه خدمت‌گزاران: فقط مرئوس و خادم هستند. 

صفحه 102:
< نكتة جهارم: حاكم مدينة فاضله به عقل فعال متصل است ييامبر و امام وینی همچون رئیس, امام, ملک, فیلسوف و حکیم دارد. پنجم: شرط تحقق ریاست حکمت و فلسفه است. ۲ نکته ششم: ‎gor‏ ميان فیلسوف, شارع و رهبر (امام) * نکته هفتم: ۲ انحراف از جامعه ایدهآل (گونه‌های مختلف جوامع) 7 مدینه های جاهله: | مدینه فاسقه ' مدینه ضاله ۲ 

صفحه 103:
طبقه‌بندی علوم: *علم زبان ‏ علم منطق - علم ریاضی ‎ele‏ طبیعی - علم الهی ‏ علم مدنی ‏ علم فقه ‏ علم کلام. * نکته: ملاک علم بودن در نظر فارابی, نیل به سعادت است و اين گرایشی کاربردی است: تس 

صفحه 104:
* 1 امور معجزی, نهایتاً با اصل علیت توجیه می‌شود. لوح و قلم و ... تأویل بردارند. ‏ ”3- امور اخروی جسمانی قابل تأویل به روحانی هستند. تس 

صفحه 105:
> نفس مختص انسان نيست جوهر بسيط مفارق رد وجود نفس بيش از بدن رد تناسخ تقسيم بندى نفوس در بقاء * تقسیم نفوس آدمی: به كمال رسیده > به صورت مجرد باقی می‌مانند. جاهله ‏ با بدن نابود می‌شوند. مریض - در حد نفس هیولانی باقی می‌مانند و نمی‌توانند مفارق از ماده باشند. فاسقان - خالد در شقاوت هستند. > 

صفحه 106:
لك = نزوعیه ‎lai iin‏ * قوای نفس وحدت دارند * هر یک برای مادون خود صورت و برای مافوق خود ماده است * برترین قوا, قوه ناطقه است که ماده برای قوه ای دیگر , we 

صفحه 107:
گرایش عرفانی *فارابی و عرفان گرایش عرفانی در فصوص الحکمه سیر نزولی و صعودی خلقت اتصال عارف به عقل فعال به واسطه تخیل عقل فعال | واسطه فيض ' در رابطه با اجسام < واهب الصور ' در رابطه با وحى و نبوت > روح الامين | در رابطه با اعطای روح و قبض ‎ol‏ = روح القدوس تس 

صفحه 108:
طبقة جهارم: * 1 يحيى بن عدى منطقى نصرانى (363 يا 364) *- اخوان الصفا و خلان الوفا (نيمة قرن چهارم) ابوسلیمان محمدین معشر بستی ابوالحسن علی بن هارون زنجانی ابواحمد مهرجانی معوفی زیدبن رفاعه تس 

صفحه 109:
اخوان الصفا و خلان الوفا: (ح ۳۷۲( 

صفحه 110:
* اخوان الصفا و خلان الوفا و اهل الحمد و ابناء المجد * در زمان حکومت آل بویه (334- 447 ه) < فعالیت پنهانی داشته‌اند تا اين که ابوحیان توحیدی (400 ه) نام پنج تن را می‌شناساند. ۶ ابو سلیمان محمد بن معشر بُستی معروف به مقدسی * ابوالحسن علی بن هارون زنجانی ۶ ابو احمد محمد بن نهرجوری (مهرجانی) + عوفی * زید بن رفاعه 

صفحه 111:
* «اين گروه معتقد بودند شریعت به نادانی ها و گمراهی ها آلوده شده است و برای پاک کردن آن راهی جز فلسفه نیست, و اگر فلسفه یونانی و شریعت اسلامی با یکدیگر در آمیزند, کمال حاصل خواهد شد ..» * حسینی کوهساری ص 65 تس 

صفحه 112:
۰ رسائل اخوان الصفا نویسندگان مختلفی و ناشناخته‌ای دارد و دائره‌المعارفی است. *- برداشت باطنی از دین و گرایش معنوی. تلفيق ميان علم و دين > لذا علم و فلسفه را بع شيو ‎٠١ eos ene‏ به طريق بيه و تمثيل تأويل نموده‌اند. 

صفحه 113:
* چهار مرتبه داشته‌اند: 1 پایین‌ترین مرتبه: الاخوان الابرار الرحما (مرتبه مبتدیان, ارباب ذوی الصنایع) کسانی که در پانزده سالگی رسیده بودند. 2 مرتبة بعدی: الاخوان الخیار الفضلا (مرتبه روسا) کسانی که سی تا چهل داشتند. 3 مرتبة بعدی: الاخوان الفضلا الکرام (مرتبه ملوک) کسانی که چهل و پنجاه داشتند. 4 آخرین و بالاترین مرتبه: مرتبه نبوی یا ملکی پنجاه و بالاتر داشتند. 

صفحه 114:
* در شناخت‌شناسی ‎wl‏ افلاطون و سقراط هستند: ثنویت روح و بدن + استذکار + تعلیم سقراطی. * در هستی‌شناسی نوافلاطونی هستند: احد و نظریه فیض و مراتب وجود است. * اخلاق: بالاترین فن تزکیه نفس است اصول فکری و فلسفی آنها _ یکسره و در اصول اخلاقی خلاصه می‌شود. همة فضایل از آن روح و همه رذایل از آن جسم است. تس 

صفحه 115:
* 1 ابوسلیمان محمدبن طاهر بن بهرام سجستانی )$370-$380-390( - 2 ابوالحسن عامرى (381) > 3 ابوالخير حسن بن سوار معروف به ابن الخمار )408( - 4 ابوعبدالله ناتلی تس