تاریخ فلسفه

صفحه 1:


صفحه 2:
اصفهانی. سال 1197 و هفتم * 2.ملا مهدی نراقی کاشانی. " 3.ميرزا ابو القاسم حسينى خاتون ابادى معروف به«مدرس». 1203 * ملا محراب گیلانی 1197 

صفحه 3:
۱979۳9۳ 1 ‎RE SUS‏ یکتم ‎idles oa bale occas:‏ مان ال ۶ نی وه عله داد امه حصوض در ها هار درکن و سس ما ری 2 جک سمخ میرک سکیا سب مان وضو وت عا ‎ee Se ate‏ بر را رمات عر سس لسر ايا ا مق ‎ie sau‏ تاره عي اس اس 9 ‎ot eb‏ أمدطاهرا أن ‎Se Ct es i‏ زم رسف أ أن امل طهر دو هی کشت ربوم ات و وق طاول كل ريسا سر کوق آمده اكد يدون كسم امايو سود اسع اق كا شع أن درك وراب در كنب فود الو ان علق سالك ‎Ba Sa Se ae‏ لك و ل سال 1382 ‎La) ps oad‏ كوك أر ‎sath 0 ata y otto‏ وسيل أقاى مدرسى طباطابى ار افاضل قم ضميمه مجه دود 2 آخلاقی و عرفانی بدآادی موجت اعراض او از توجه به صاحتان زر و زور بو به او رو صاوردند و او اعراض صكرد. بید آبادی شاگردان بسیاری پرورش داده است که یب از آنها باد خوا ‎Re Eee BRE ye ae‏ ‎see pags sole 3d pt gas oly aie a2‏ ‎A SU A ac tot a as‏ مه i GU AT ea id ae ae ‏م‎ 2 ‏ب ا اسمس لي‎ as MO Cae ag ‏حستی خاتون آبدی معروف به«مدر».از ماهر مد‎ quill al ‏3میرزا‎ هان و از خنوده مير محمد حسين خانون أباذى سبط مجلسي بودة ‎Lea sts cel‏ خواجويس بوده ۳و در سا 1253 درکدشته مت ‎ ‎pales so oe lett‏ ور ريحانة الب اور ار شاكردان ‎ag ld ap ors‏ ست روضات از أو فقط به عنوان ‏ينابر نقل أقاى أقا شيع آقا بزرك نهرانی در نقبءالیشر(صفحه 1114)مرجوم ميررا عبد الرزاق خان بغابري صاحب كثاب معرفة القبله كه در سال 1572 محري قمرى وقات كردراز دخثر زأدكان ملا محراب بوده است ملا مخراب در سال 1589 

صفحه 4:
)1197( 

صفحه 5:
Se .قا محمد بيد ‎Ul‏ كبلاني اصفهانى .از اعاظم حكماى قرون اخبره و احيا كننده فلسفه ملز ست. از مان چد به بعد هر جدك انديشههاى أنآن كه سلس شا نشان به خود وى مترسيذه مطرح بوده أست .وليك شا شور مت از شيخ اشراق غليه داشته است,خصوصا در تحلهاى كه از میرفندرسکی اب جبعلی تبریزی انشعا جا ‎wigs eae Mena ape ei‏ نداشته است." یکی از طلاب عادی زند صورتی که اقا اه ریسا معاضر آوست: و و یه دیدارش أى صد اخنه شد و رو آمد. جارى زير زمينى از ا كام مر د وبر همد بر ۳ محم بید آبادی 1 د العاده زاه د.متقی,با گذشت,ایثارگ ر,ساده زیستبوده ‎ek, eaters‏ مک هراس در کلب جوز 0 و رز ردی لاقي ب ردم 3 شمسى د ‎cn or‏ اف ‎a‏ ی را فاص کم شمه «وحیده چاب شد أنى بيد أبادى موجب اعراض آو از توجه به صاحبان ‎ee cas es‏ ; ? بيد اياد. إشاكردان بسيا که یب از آنهایاد خوا ,909 2 بيج ‎cit Ob flay aud‏ بارى پرورش عن قريب از آنها ياد خواهيم كردءو در 

صفحه 6:
‎SS ۲ ۲ ۲ 3 ۰‏ احیاکننده و نشردهنده فلسفه ملاصدرا ‏* 1.آقا محمد بید آبادی گیلانی اصفهانی.از اعاظم حکمای قرون اخیره و احیا کننه قلسقه ملا صدراست .از زمان صدر المتالهين به بعد هر جند افكار و اندیشههای او در میان فضلا خصوصا آنان که سلسله شاگردشان به خود وق قر یدهمطرم نوره اشحت :وق طاهزا تون توح افکان پیشیتیان آز قبيل بو على و شيخ أشراق غلبه داشته است,خصوصا در تحلهای که از میرقتدرسکی و سپس ملا رجبعلی غیریز انشعاب یاقته ‎a‏ ‏* چنانکه مىدانیم‌جو خود ملا صدرا نیز بازگو مکند-ملا صدرا در زمان خودش شهرت و احترامی نداشته است,مانند يکي از طلاب عادی دنق شکرده ‎٩‏ در ‎vee‏ که ملا رجبعلی تبریزی(مثلا)اکه تقریبا معاصر اوست در مرحلهای از احترام بود که شاه و وزرا به دیدارش مىشتافتهاند.اندیشههای ضدرا تدریجا شتاخته شد و رو آمد.ظاهرا آن دهاته فرهنگ که اين آب جاری ریز رمینی از آنجا کافلا ظاهر نتد وير همه يديدان كشب هترجوم آقا محمد ‎ow‏ آبادی است. 

صفحه 7:
SS ‏با‎ * رساله در سیر و سلوک * رساله «مبداً و معاد» 

صفحه 8:
ملامحمد مهدی نراقی (1209) 

صفحه 9:
* .ملا مهدی نراقی کاشانی.از اعاظم فقها و سکماست. او و پسربن علا اجه تراقی, از بزرگان علمای اسلام به شمار میروند و هر دو به جامعيت معروفند.مرحوم سيد محمد باقر شفتى اصفهانى و حاج محمد ابراهيم كلباسى نزد او تحصيل حكمت كردهاند 49 و خود وى شاگرد ملا اسماعیل خواجویی بوده است ۶. 

صفحه 10:
" محمد مهدى بن ابى ذر بن حاج محمد نراقى * احتمالا متولد 1128 شاید1146 و شاید 1149 * نراق: قریه ای از توابع کاشان " تحصيلات در اصفهان و کربلا ونجف * متوفی 1209 در نجف اشرف ۲ بنا به محاسبه مرحوم مظفر در 81 سالگی بنا به زنوزی در ریاض الجنه در 63 سالگی و بنا به نقل کوهساری 60 سالگی 

صفحه 11:
احتمالا متولد 1128 ا يذكر التأ سنة ولادته , التقریب ات 5 ‎als‏ ا 1 7 ‏فإنه‎ » ass wii ‏المحقق لحکیم المولی" انیماعل الخا‎ ‏عام م1143 على أقل‎ al ‏توقی عام 173 فتکون‎ eae ‏تقدير , إذا فرضتا أنه لازمه | | ام أقرب تقدين أنه‎ 3 بيه ‎oT‏ اع . ولنفرض وي ل ان " أما وفاته فقد كا 9 في النجف الأشرف » ‎Sarre‏ كانت عام 1209 في التجف شرف : ودفن قبوا ‏ فيكون * وفي ( ریاض الجنة ) المخطوط , تألیف السید حسن | المع ‎a 92 a‏ حسب نقل الأستاذ به ۳9 ‎at:‏ حسن النوزی له کاس ‎tia :‏ ‎ae oe pase‏ لى إشماعيل عل الخا جوتي تسس له کون له ‎a‏ ‏حسب هذا التاريخ حين وفأة أستاً ‎ ‎ ‏بن عمره 

صفحه 12:
ز نوابغ دهر, جا ‎a‏ ‎oe aa‏ جامع معقول و منقول, داء الما ف ناطق ‎«SUP aio: aaginen‏ و ریاس " در اصفهان زبان و < 98 زبان و خط عبری را هم فراگرفته 

صفحه 13:
a ‏شخصیت نراقی‎ * وتلاحظ قوة شخصية شیخنا المترجم له في صبره وقوة ارادته وتفانیه في طلب العلم , ثم عزة نفسه 

صفحه 14:
a ‏استادان‎ ‏در اصفهان:‎ * ‎sil ok 0‏ آساتذته وأکثرهم حضورا عنده هو المولی |سماعیل الخاجوثي المتقدم ‎ ‏الشيخ محمد بن | والشيخ محمد مهدي الهرندي . وهما من أساتذة الفلسفة على ما يظهر . محمد مهدی بن شیخ بهاء الدین عاملی ‏" ولا شك أنه انتقل إلى كربلا والنجف . فدرس على الاعلام ‏الثلاثة : الوحيد البهبهاني الآتي ذكره - وهو آخر أساتذته وأعظمهم . وتخريجه كان على يديه - والفقيه العالم صاحب الحداثق الشیخ یوسف البحراني المتوفی 1186 , 7" والمحقق الجلیل الشیخ مهدي الفتوني المتوفی 1183 . 

صفحه 15:
* دو ویژگی: قوت گرفتن تصوف اخباری گری به زعامت * محمد امین استرآبادی (1033). صاحب کتاب «الفوائد المدنیه» " شيخ يوسف بحرانى " مخالفان اخبارى گری: وحید بهبهانی (استاد نراقی), سید بحرالعلوم. شيخ جعفر کاشف الغطاء 

صفحه 16:
EE ‏طرفداری از مخالفان اخباری گری‎ * ‏در «جامع السعادات» جانب فلاسفه را مى‎ * ‏كيرد‎ ‏لأدر فصل«مجارى التفكير فى المخلوقات»‎ 

صفحه 17:
a * جامع السعادات - محمد مهدي النراقي - ج 1 - ص 15 - 20 * مقدمه مظفر 

صفحه 18:
2 ( في الفقه ) - ( لوامع الأحکام قي فقه شريعة الاسلام ) : وهو کتاب استدلا وط , وقد خرج منه کتاب ای مت ‎Pe ۳ wel‏ 1 الي مبسوط , وقد خرج - ( معتمد ام الشريعة ) : هو أتم استدلالا وأخصر تعبيرا اب اللوامع السالف الذکر , خرج منه نی 5 ة والقضاء. ‎Oe eh‏ د تن لبد ماوت وتو وش فلگ ‏3 - النحفة الرضوية في المسائل الدينية) هه اس أرسي .یقرب من ( 10 ) آلاف پیت . 4 - ( أتيس التجار ) : في المعاملات . فارسي , يقرب من ( 8 ) آلاف بيت . ‏- ( أنيس الحجاج ) : قي مسائل الحح والزيارات . فارسيع .یقرب « صفحه 14 > من ( 4 ) آلاف بيت . المناسك المكية ) : في مسائل الحج أيضا . يقرب من ألف بيت ‏رسالة صلاة الجمعة ) : ذكرها وما قبلها حفيده ( الأستاد حسن التزاقن )'فن زتسالتة لاف ‎ ‏5 ‏۱-6 ‏1-7 ‏أصول الفقه 8( تجرید الاصول) چشتمل علي ‎gar‏ مسائل الاصول مع اختصاره , یقرب من ( 3 ) آلاف ببت : ‏ار الها 1 وس سم لوط سک الإمام | المؤمنين ( ع ) العا ‏- ( أنيس في مكتبة الإمام أمير المؤمنين (( ع 3 ‏بالنجف الاشرف ( 208 - سجل المخطوطات ) , تقع في 411 صفحة , بخط محمد لقي البزاز کر لها ‎ye pe Seg‏ سا ۵زا زفي اق 2 ار 100 محمد ويه يي علي ‏70 - ( جامعة الاصول ) : يقرب من ( 5 ) آلاف بيت - ) رسالة في الاجماع ( : يقرب من 3 ) آلاف بیت 

صفحه 19:
۹۹۰۰۰۰ ( في الحکمة والکلام ) 2 - ( جامع الأفکار ) : في الالهیات , یقرب من ( 30 ) ‎ll‏ بیت , تألیفه سنة 1193 : وعليه قلي هو من أوائل ‎Se‏ کب ‎Ps‏ ساحب ‎oe sl SU‏ موز الأولى والأخيرة منه بخط المقا النسخة التي ة أحد أحفاده ( الاستاد خسن التراقي ) والذو" ‎ae‏ ا لافیره ها دکره من العمادت المروعا في الوباء وغيره التي وقعت في تلك الفترة 3 - ( قرة العيون ) : في أحكام الوجود والماهية . يقرب من ( 5 ) آلاف بيت . 4 - ( اللمعات العرشية ) : في حکمة الاشراق , یقرب من ( 25 ) آلف بیت . 5 - ( اللمعة ) : وهو مختصر اللمعات , تقرب من ألفي بیت . 6 - ( الکلمات الوجیزة ) : وهو مختصر اللمعة , بقرب من ثمانمائة بیت . « صفحه 15 7 - ( أنيس الحكماء ) : في المعقول , وهو من ‎lol‏ تأليفاته , لم يتم . احتوی علی نبذ من الأمور العامة والطبيعيات , یقرب من ( 4) 1 8 - ( نیس الموحدین ) : في آصول الدین , فارسي , یقرب من ( 4 ) آلاف بیت . 19 - ( شرح الشفا ) ‎us‏ للهات ,السخه الأصلية بخط المقلف موجودة عند أحد أحقادة ( الأستاد حسن النراقي ) ۰ 0 - ( الشهاب الثاقب ) ‎dull‏ في رد رسالة الفاضل البخاري : يقرب من (5 ) آلاف پیت 

صفحه 20:
( في الریاضیات ) رس هي من زر بو ‎eile‏ في رياض الجنة : " لم يعمل أبسط وأدق منه في علم الهيئة, وك ‎opt! aia‏ و بو بر ‎ately‏ اقلیدس الصوري في ی وقد شروو إلى المقالة السابعة , فارسي , یقرب من ) ألف بيت . 24 - ( شرح تحریر أكر ذه تسر | شرب من ‎3١‏ )لاف بست . 25 - ( رسالة في علم عقود الأثامل ) : فارسية , تقرب من ألف بيت . 26 - ( رسالة في الحساب ) : ذكرها في روضات الجنات . 

صفحه 21:
0 ۳۳۲۲۲۲۲۲ ۲ ( في الأخلاق والمواعظ ) : * 27 - ( جامع السعادات ) : هذا المطبوع بثلائة آجزاء - حسب تقسیمنا له - قال عنه في ریاض الجنة : " یقرب من ( 25 ) ألف بيت " . وقد طبع في في إيران علی الحجر سنة 1312 بجزءین , وسيأتي وصفه , وقد نقدم شی من وصفه . وهذه الطبعة الثالثة له علی الحروف بالنجف الأشرف . ۴ 28 - ( جامع المواعظ ) : في الوعظ , یقرب من ( 40 ) آلف بیت , لم یتم > ‎arto‏ 16 » في المتفرقات : 29 * -( محرق القلوب ) : في مصائب آل البیت , فارسي , یقرب من ( 18 ) آلف بیت , قال عنه في روضات الجنات : " طریف الأسلوب ". 

صفحه 22:
* - ( مشکلات العلوم ) : في المسائل المشکلة من علوم شتی , مطبوع علی الججر بایران , یشبه بعض الشی کشکول البهائي . وقد نسچ علی منواله ولده اله جقو في کتابه ( الخزائن ) المطبوع علی الحجر بایران . * - ( رسالة نخبة البیان ) : ذکرها حفیده الأْستاذ حسن النراقي . * 32 - ( معراج السماء ) : ذکره أیضا حفیده المذکور . 

صفحه 23:
SS ‏با‎ * دیوان اشعار (طاثر قدسی) 

صفحه 24:
0 ۳۲۲۲۲۲۲۲ ۲ جامع السعادات * هم پایه آثار مهم اخلاقی: این مسکویه (421) * ترتیب السعاده» تهذیب الاخلاق غزالی (505) * احیاء علوم الدین خواجه نصیر الدين طوسی (673) ۰ انلام ناصری, اوصاف الاشراف ‎gle ۰‏ کتاب با روح ‎walt‏ و فلسفی آیات روایات استشهاد شده, و إينكه روح أشرأة قی بر بیشتر مباحث آن ه دارد, < يخته بر صوفيه خمله فى كلذ و ا قشرب غزالن فاضلة مت گنرد. = اقی در اخلا اسلاف اوء «وسط رف» ‎Fem pm‏ حد وسط آقراط و تفن کر سور ورف نيز بدان ‎Se‏ شده است. 

صفحه 25:
1 در ساقی نامه FP bee ‏فنا ىو و سبد ويا نأو‎ ‏ار‎ Oe ‏کل مان‎ papi tous ‏روعانان‎ hf bad Cyne ‏هر‎ ee ‌ oe sige Polat yee Se at ۳ Swinging S Subs . ate 9 x ‏رو رت و موه ترا زان یک شرع رسول ام‎ oe a a: 5 ۳ ‏ارآ کرو رگا ور‎ wo flow 4 igs ۳ ‏رات‎ ‏ماسای ای عاره‌ساژ‎ ME SN oes . 7 24 

صفحه 26:
* نظر به آیه کریمه: * وسَقاهم ‎Lips Bes‏ طَهّورآ«دهر, 21« " اين شراب ابرار را از هر چه غیر 

صفحه 27:
a ‏افادات نراقی‎ 2 ‏تجرد نفس ناطقه:‎ * ‏در ابتدای «جامع السعادات» دلایلی آورده‎ ۴ ۴ اخلاق بر فنا ناپذیری نفس مبتنی است و الا سعادت ابدی بی معناست 

صفحه 28:
0 ۳۲۲۲۲۲۲۲ ۲ افادات نراقی 3 " ان العمل نفس الجزاء * تجسم یا تجسد اعمال * هر عمل صورتی دارد که در برزخ, آن عمل بر آن صورت بر عاملش ظاهر می شود و صورت انسان در آخرت, نتیجه و غایت فعل او در 

صفحه 29:
حسینی خاتون ابادی )1203( 

صفحه 30:
* میرزا ابو القاسم حسینی خاتون آبادی معروف به«مدرس».از مشاهیر مدرسین فلسفه در اصفهان و از خانواده میر محمد حسین خاتون ‎soll‏ سبط مجلسی بوده است )50( .شاگرد ملا اسماعيل خواجويى بوده 52 و در سال1203 درگذشته است. 

صفحه 31:
)1197( 

صفحه 32:
* .لا محراب گیلانی,.حکیم و عارف مشهور.ريحانة الادب او را از شاگردان خواجویی و بید آبادی شمرده است 2 ولی روضات از اي فقط به عنوان شاگرد خواجویی اد کرده است 3 * بابر نقل آقاى أقا شيخ آقا يزرك تهرانى در نقباء البشر(صفحه 1114)مرحوم ميرزا عبد الرزاق خان بغايرى صاحب كتاب معرفة القبله كه در سال 1372 هجرى قمرى وفات كردءاز دختر زادكان ملا محراب بوده است.ملا محراب در سال 1197 درگذشته است _ (54) 

صفحه 33:
‎eT Sys! ule Vo. ®‏ اصفهانی. 1246 و هشتم * 2.حاج ملا احمد نراقی فرزند حاج ملا مهدی نراقی سابق الذکر 1244 یا 1245 " 3.ميرزا مهدى بن ميرزا هدايت الله شهيد مشهدى. 2 1218 

صفحه 34:
0 یریما الم الب و ادا رب جمدب : ان 2 ‏هشه‎ ene oo مکمک یه ند سا وه ده موز رز ان از از مت 9 در زارت و۹ یی رفن مر این شاگردان از حومع اصفهان نبودهاند.از اطراف و اکناف در جوزه درس این عرد بزرگ-که بت رت مرا لها ود ارت بات مه و ۱ Sees ee es ‏ود زمانس شاگرد او بوده و مرخوم حاجی کماننی-گه مرجعبت و ریاست اصفهان‎ pla el sae pi os ‏مجالس بر‎ 9 Yi! ale aa ‏ا‎ Segal ‎Sane ge‏ ا لق ب ل نمه ‎ ‎ ‎ ‏بزرگی بر سورة توضد نوشن ست .وق در سال1246 مرء ‎ns det‏ مر سیر رد رو پوس ‎LCR OA a Se eee eh 0 acces asta ‏را بات‎ as ‏تمان ويك‎ a le ale ‎ ‎os‏ ان شا لت اس مین ری ترون سس نت تاه ان ‎wie serena sah aa ae‏ ‎es og‏ قرش وت ‎he Ss‏ ی نت سس بد تفا از شرا ‎ati‏ ‏تس سره از شب ال رد اند.دو فرزية أخير در رياضيات سرامد ‎whee‏ شمار منرقتهاد علم و حكمت در ‎cana‏ ی ‎ata ee aaa ein a By‏ ی رت مس مزلم کرد ی سود وی ات نا یی وم اد ‎ing‏ دی او رای اک یام دوس مه در سا 335 مود و رال ا 2 امك وا و ل اي ا و مدای ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 35:
آخوندملا علي نوري (1246) 

صفحه 36:
Se 1.ملا علی نوری مازندراني اصفهانی.از بزرگترین حکمای الهی اسلامی و از اقراد معدود انگشتشما تور راني اصفهانی.از بزرگترین امی و از و 2 اسه جهار قرن اخير ست ذه ل عمق فلسقه صذراين نفوذ كردهاند.إبتداى تخصيلش در مازندران و ‎pind‏ بوده سيس به اصفوان آمده و از محضر درس أقأ محمد ببد آبادى و سيد ابو القاسم مدرس اصفهانی استفاده کرده و خود بزرگترین حوزه حکمت را در اصفهان دایر کرده است. ملا على نورى از ظر تدریس و تشکیل حوزه درسى و تريتشاكردان و طولاتی بودن مدت كار تدريس و پیتشاگرد(گفته شده قریب هفتاد سال)و ترویج علوم عقلی,کم نظیر و شاید بی نظیر است. کاس كه مرحوم محمد حسين ان مروى مدرسة مروق را در تورات ساخت از فتحعليشا باس ود تورى را از اصفهان براى تدريس معقول در اين مدرسه دعوت كتد.شاه أز أو دعوت در جواب توت در اصفهان و خزار محصل مشفول تتسوائد كه جار صد نفر اک 3 شایسته حضور درس این > هدر جوز درس دعاكو اضر مشوند, جنآئجه به تهران بايد اين 7 از هم مبباشد.شاه مجددا از أو خواستيكى أن بهثر, ‎aoe‏ ای خود را برای تدریس در این مدرسه انتخاب کند و او ملا عبد | ‎ess‏ اب كرد و فرستاد 59 همه این شاگردان از حومه اصفهان نبودهاند.از اطراف و اکناق در حوزه درس اين مرد يزرك-كه میگویند در حدود هفتاد سال تدریس کرده-شرگت کردهاند و به اطراف پراکنده شده و علم و حکمت را با خود پراگندهاند. صاحب روضات مىگوید:در کودکی او را در حالی که پیز مردی سپید مو بود دیدهام.در مسجد سید به ‎a‏ مد مد بر حور الم ماب وب ‎a ss ia ele oa‏ مانى شاكرد او بوده است.او و مرخوم حاجی کلیاسی-گه مرجعیت و رياست اصفهان را داشتد و | مجالس بر خود مقدم منداشتتد ۰ ۴ جود حکمای بزرگ دیگر در آن زمان,آنچه بعدها ادامه یاقت از طریق این مرد بزرگ بود.بعضی نو ای یرجه مه وم وت متانت و دقت است.گویند تفسیر بزرگی پر سوره توحید نوشته است.وی در سأل1246 درگذشته است 57) 

صفحه 37:
علی بن جمشید نوری بزرگترین استاد فلسفه ملاصدرا و احباکننده فلسفه صدرا از بزرگترین حکمای الهی اسلامی و از افراد معدود انگشتشمار سه چهار قرن اخبر است که تا عمق فلسفه صدرایی نفوذ کردهاند.ابندای تحصیلش در مازندران و فزوین بوده.سپس به اصفهان آمده و از محضر درس آفا ‎soll wae‏ و سید ابو القاسم مدرس اصفهانی استفاده کرده و خود بزرگترین حوزه حکمت را در اصفهان داير كرده است. لا علی نوری از نظر تدریس و تشکیل حوزه درسی و تربیتشاگردان و طولانی بودن مدت کار تدریس و رییتشاگرد(گفته شده قریب هفتاد سال)و ترویج علوم عقلی,کم نظیر و شاید بی نظیر است. هنگامی که مرحوم محمد حسین خان مروی مدرسه مروی را در تهران ساخت.از فتحعلیشاه تقاضا کرد ‎Me‏ ‏على نورى را از اصفهان برای تدریس معقول در اين مدرسه دعوت کند.شاه از او دعوت کرد و او در جواب نوشت در اصفهان دو هزار محصل مشغول تحصیلاند که چهار صد نفر آنها-بلکه متجاو .که شایسنه حضور درس این دعاگو هستند در حوزه درس دعاگو حاضر میشوند,چنانچه به تهران بياید اين حوزه از هم مىباشد.شاه مجددا از او خواستیکی از بهترین شاگردهای خود را برای ندریس در اين مدرسه انتخاب کند و او ملا عبد الله زنوزی را نتخاب کرد و فرستاد ۱55۱ . همه این شاگردان از حومه اصفهان نبودهاند.از اطراف و اکناف در حوزه درس این مرد بزرگ-که مىگویند در حدود هفتاد سال تدریس کرده-شرکت کردهاند و به اطراف پراکنده شده و علم و حکمت را با خود پراکندهاند. 

صفحه 38:
تال * شاگردان * سید رضی لاریجانی * میرزا حسن نوری فرزند ملا " اخوند ملاعلى قزوينى على نورى " آخوند ملا عبدالله زنوزى " ملارضاى تبريزى " محمد جعفر لنكرورى ‏ " ميرزا حسن جينى لاهيجى " ملا مصطفى قمشه اى " آخوند ملا اسماعيل 2 " ميرزا ابوالقاسم راز (ركن وقت دركوشكى سلسله ذهبيه) ® حكيم حاج ملا هادى " ملا محمد اسماعيل واحدالعين سبزواری اصفهانی, شارح عرشيه * ملا زین العابدین نوری ‏ * ملا عبدالجواد مدرس خراسانی 

صفحه 39:
Se * تفسیر سوره حمدیه شعر که مشتمل بر 3000 بیت * الرد علی القادری النصرانی پاسخ پادری نصرانی که بر اسلام ردیه ای نوشت بر شواهد بر مشاعر * حاشیه بر شوارق حانفنيه بز اسزارالایات * حاشیه بر شرح اصول کافی ملاصدراممجموعه اجوبه رسى 

صفحه 40:
حاج ملا احمد نراقی (1185- 1245) 

صفحه 41:
‎cle *‏ ملا احمد نراقي فر ند حاج ملا مهدی نراقی سایق الذكر.ما نند يدر خود جا و مفتى و محنهد و مرجع ‏از ‎i‏ ‏سال 1201 1205 : اش دا گر است بر تهرانی در الکرام | تقباء | ‎Coe"‏ مه تهرانى در اس تقباع البشر نقل كروهي ار كل أكل معفول راد ۳1 قرن13 و 14 در کاشان ‏نشان ‎TS Sse‏ رورت به زمان ما ‎ie‏ که بوده ند كاش 3 2 * ظاهرا علوم معقول در کاشان وسیله نراقیها رواج یافت. 

صفحه 42:
* فرزند ملا مهدی " ذوفنون * تحصیلات نزد پدر در کاشان " تحصيلات در عتبات عاليات " مهاجرت به نراق " صاحب مرجعيت عامه يس از يدر 

صفحه 43:
* وحید بهبهانی * شیخ جعفر کاشف الغطا * میرزا محمد مهدی شهرستانی * آقا سید على طباطبایی صاحب «ریاض» 

صفحه 44:
شاگردان " آقا محمد باقر هزار جريبى * محمد علی ارانی کاشانی 

صفحه 45:
2S ‏نقش تاریخی نراقی‎ * در دوره فتحعلی شاه پس از شکست ایران در جنگ با روسها (1230 ه.ق./ 1815 م) روسها قسمتی از نواحی ایران را اشغال نموده و بد رفتاری آغاز نمودند و در تاریخ پنجم ذیحجه سال 1241 هجری آقا سید محمد مجتهد به همراه یمصد تن از روحانیون وارد سلطانیه شدند. و دسته ای دیگر به سرپرستی نراقی نزد فتحعلی شاه رفتند و حمله ایرانیها از ذیحجه 1241 هجری آغاز شد و تا آخر محرم سال 1242 ادامه داشت و موجب شد تمام نواحی که مطابق «معاهده گلستان» تسلیم روسها شده بود از جانب قوای ایران پس 

صفحه 46:
ملا احمد ملا مهدی ‎eee‏ ‏= 2 * شرح تجرید الاصول 7ج ‎cee 5 ae‏ ال ار * جامع ت * طاقدیس ۱ 1 ۴ خزائن در علوم * مشکلات العلوم 

صفحه 47:
با ‎SS‏ ‏وفات * یکشنبه 23 ربیع الثانی 1245 در نراق * مدفن: نجف 

صفحه 48:
3.ميرزا مهدى بن ميرزا هدايت الله مشهدى. (1152- 1218) 

صفحه 49:
شهید مشهدی. (1152- 1218) این مرد از مشاهیر فقها و معاریف علمای آن عصر است.در فقه و اضول ازتلامید وجید بهبهاتن است:معاضر سيد مهدى بحز العلوم و شيخ جعفر کاشف الغطاء است. * ظاهرا اصفهانی الاصل است. * در اصفهان در حوزه درس آقا محمد بید آبادی حکمت آموخته و در مشهد اقامت کرده و فقه و اصول و معقول تذریس منکرده انست. ملا علی نوری که همدوره و همدرس او در حوزه بید آبادی است:ضمن یلك استفتاء از میرزا ابو القاسسم قمی-که:دز توضات مت ون اسبتتبهرهتامتبتن, از آونبه‌عتوان تمیوزا مودی دی یاو منکند. 

صفحه 50:
ن مرد ریاضیات نیز مىدانسته و آن را نزد پدر زن خود شیخ حسین مشهدی آموخته است. * فرزتدانيش ميرزا هدايت الله و ميرزا عبد الجواد و میرزا باود همه در 5 د بودهند.دو فرزنداخیر در ریاضیات سرامد عصر در خراسان به شمار ميرة ت در خاندان سيد مهدى شهيد در حدود 20 وبجاه نبال إداقه ياقيت مر حيرب رضوق مهد خکم خرف ما مشهدق معزو موقت درد 3 نبیر ‎cee‏ مرحوم آقا بزرگ حکیم شهیدی مشهدی ۱ حدود نيمه فرن م مويدف ‎Sen saa‏ ميل 1355 نبیره ده آوست و كرش ‎EV alse‏ چرزا:مهدی اشارات شیخ.وبارهای از کتب:رباضن تدزسن:منگردهدد سال 2 1 متولد و در سا 1236 ‎Sasa‏ خيانان مشهد در ‎She‏ ‎ol Fs‏ حقوق مردم و مارزه با دستبرد تدر میرزا نوه نادرت أنتتانه تقذسه رضهی ید دست تاد ‎Seal ia‏ نتت7۳9۳۵ 

صفحه 51:
® .میرزا حسن نوری فرز: تک ملا على نورى. نهم * 2.ملا اسماعیل بن ملا محمد سمیع در بکوشکی اصفهانی, معروف به واحد العین. 1277 * 3.ملا عبد الله زنوزی. 1257 6 .لا محمد جعفر لنگرودی لاهیجی. پیش از 1294 "لا آقای قزوینی. 1282 

صفحه 52:
pele Ma ol pe Lined gop aan a meal ay. mest ooh 2 ‏وف‎ ‎Moen ge ow Jul ‏اا‎ ‎sett‏ د ای ره ‎as‏ ‎cress ‏5و سمل نم مجمد سم در بکنکی ایا معروف ه واحد از جلا‎ ‏شب لت هت سای مت مت رد ری ی‎ ‏رأ له کرد وظره کدرا راشقا‎ aa ‏لس لاا‎ ‎hone‏ نري ان عرد هقان أسث كه به تفاضا محمد حستخان وه رم ی ارات شرس مس أ يتقان ‎CEE She‏ تيان له ريح سهان رهق أ ‎DE get LPL‏ ‎petty‏ ‎Seen ie Gr hel Smit‏ که ری شنت او در ‎inti‏ ‎at, Cotes secede‏ 7 ‎Se‏ عد ال تدریس و 3 ‎resid‏ بر اسب تشر شورس أو شرح ما 2001000 چهارصدمین سال ولادت" ‎“Genta oan ol fs‏ "سمرت ألم اس سد ‎ese ae‏ ‎Je tubs SEOUL Gas‏ ‎BAS SESE Oo STR es‏ يطبم ‎ ‎oe. ‏که شود ترا ‎oe)‏ ل دن ار نجسل :د نسل د توش سا ‎ ‎pony pope a hae) 1294 ‏او را تصدانيم.اقاى همابى همين قدر صتويستد:«على التحقيق بيش از‎ sare ‎uty eee es ۱۳ ‏اس ایا‎ GEESE Ne eee a crenata ‏مقس‎ ‎sn ot te a er a Coa Ne ioe Sg seas ‏عضر اهل بك منطفه وجود داشتة‎ hel a pg ae al a a Sas Seite ‏فمل شاگردان ما غلی تور ات یس از‎ ee ala ‏دملا‎ ‏ا‎ 0 orate BS este ۱ ‏اد‎ ‏رده آمت ی‎ eae Be ee ent 121111111101 1 1199 0 ‎ ‎ 

صفحه 53:
1.میرزا حسن نوری فرزند ملا علی نوری 

صفحه 54:
1 | حسن فرزند ملا نوری.بعد از - د بل ‎ats‏ تشكيل أن رجهم فا ‎ae eee‏ ذکرش درس ین استا 2 ‎Stet‏ کردو ‎gal ee sa‏ جلال ‎SN‏ ‏در مقدمه برگزیدهای | ‎rece iy aw ) rr‏ إصفهان برخي ورا بر در ترجیح مداد از اون ‎say‏ | شاگروی :3 آفرادی نظير آفا مدرس ‎tas > li le‏ 8 که در انتقال ‎ot eas‏ 325 از خودش ‎a‏ ‏سل بعد آز خودش عامل مؤثرى بوده 

صفحه 55:
2.ملا اسماعیل ‎Mo wm‏ محمد سمیع در بکوشکی اصفهانی, معروف به واحد العین )1277( 

صفحه 56:
6 2.ملا اسماعیل بن ملا محمد سمیع در بکوشکی اصفهانی, معروف به واحد العین. * از اجلای شاگردان ملا علی نوری و استاد حاج ملا هادی سبزواری است. " حوزه درس قابل توجهی داشته.اسفار و مشاعر صدرا و شوارق لاهیجی را حاشیه کرده و عرشیه صدرا را شرح کرده است.در سال 1277 در گذشته است 60 , 

صفحه 57:
# شرح بر عرشیه ملاصدرا * حاشیه بر اسفار ملاصدرا * حاشیه بر شوارق لاهیجی " حاشیه بر مشاعر ملاصدرا " حاشيه بر فن اول از مبداً و معاد ملاصدرا 

صفحه 58:
a اختلاف در سال وفات "" به نقل آشتیانی 1271 * سبزواری 1237 * مطهری 1277 

صفحه 59:
3.ملا عبد الله زنوزى (1257) 

صفحه 60:
* 3ملا عید اله زنوزی این مرد همان است که به تقاضاي محمد حسینخان مرویء وت و را براق دیس اصفهان به تهران فرستاد مركزيت تهران در مقا و قايل أصفيان كه تدريجا | ن از رونق افتاد» اذ اين زمان شروع شد. " ملا عبد الله مطابق كزارشى كه فرزند برومند عاليقد مد دام ست,مقومات ب در آذربا شوک و سپس یه رفته و أ ‎ser poly wits’ aad ogo‏ شده و ‎Chore‏ شر درس مير زاى قمى مجتهد معروف بهرهمند شده,بعد به | ن رفته نوی جکمت. آموخته و دی سال 7 2 به تهران منتقل ‎Sai‏ ‏ست‌ریس از بیستسال ‎geste vasa‏ در مورسه مروی,در إسحريس از ‎gees ee‏ 

صفحه 61:
مرکزیت یافتن تهران " اين مرد همان است كه به تقاضاى محمد حسینخان مروی,حکیم نوری او را برای تدریس فلسفه از اصفهان به تهران فرستاد.مرکزیت تهران در مقابل اصفهان که تدریجا اصفهان از رونق افتادءاز اين زمان شروع شد. * البته مهاجرت استاد محمد رضا قمشه ای و آقامیرزا حسن حکیم و آقا میرزا ابوالحسن جلوه به تهران هم موّثر بوده است. 

صفحه 62:
حاشیه بر اسفار ملاصدرا حاشیه بر شوارق لاهیجی حاشیه بر شواهدملاصدرا حاشیه بر المبداً و المعاد 

صفحه 63:
4.ملا محمد جعفر لنگرودی لاهيجى 

صفحه 64:
لاهیجی ویرمعاصر ملا الله شا ۱ ۱ 1 شا وهل محرت نت مخصوصا م ان 2 مر ولق 0 ‎sedge Foy oe leet et Coal aes‏ من ‎once‏ ‎eats apie Heme Me ate Joe‏ مار دای قاس ‎es‏ ‏3 آلدین آث جاب شد. 9 ‎Saul‏ 0 راخاشت کر موه ‎ASABE. ae ee‏ لیف شده است. تاريةروفات ‎aa ۳ ae‏ همایی همین قدر منویسند:«علی التحقیق پیش از لوده الك ی اند نک وت شرا ی ‎ue oie‏ ود ‎a‏ ی | ‎Se‏ تحت ‎See le‏ ژد میم وم 8 شیه را را ‎SO Ce ie pests Se‏ 3 بسيار مستيعد است که سه نفر حكيم به ابن نام در يك عصرءاهل يك منطقه وجود داشته باشند, لهذا نيأزمند به تحقيق بيشثر 

صفحه 65:
" .لا محمد جعفر لنگرودی لاهیجی.وی معاصر ملا عبد الله زنوزی و شاگرد سید ابو القاسم مدرس اصفهانی و ملا محراب گیلانی و مخصوصا ملا علی نوری است. * تاريخ وفات او را نصدانیم,آقای همایی همین قدر مننویسند:«علی التحقیق پیش از 1294 بوده است». 

صفحه 66:
ع است كه علامه تهرانى مرحوم | قا شيخ آقا ۱ | ‏ام‎ ais ‏اش 2 میم‎ ا هاند ‎OU‏ تحت ‎ee re‏ محمد جعفر الكرودت كه عرشيم هلا صر را مرح کرده)و سوم محمد جعفر لاهیجی رادا سا شرح کرده و بر آلهیات شرح تجرید حاشیه زده است. * بسیار مستبعد است که سه نفر حکیم به اين نام در يك عضراهل يك فتطقه وجود داشفه باشندرلمدا تیا متذنه تحقیق بیشتر است. 

صفحه 67:
تا ۳۲۲۲۲ ۲ آثار * اثر معروف او شرح مشاعر ملا صدراست.اين شرح اخيرا به مناسبت جهارصدمين سال ولادت ملا صدرا با مقدمهاى انكليسى به قلم آقاى دكتر سيد حسين نصر و مقدمهاى فارسى به قلم استاد جلال الدين همايي و مقدمهاى قازسی به قلق استاد سید جلال الدیق آشتیانی چاپشند. * وی علاوه بر شرح مشاعر, شرح تجرید قوشجی و حاشیه خفری بر شرح تجرید قوشجی را حاشیه کرده است.حاشیه شرح تجرید وی در سال 1255 مقارن ایام سلطنت محمد شاه تالیف شده است. 

صفحه 68:
5.ملا آقای قزوینی (1282) 

صفحه 69:
* .این مرد نیز از افاضل شاگردان ملا علی نوری است 6 ,پس از مراجعت از اصفهان به قزوین,حوزه گرمی دایر کرده و فضلا به حوزهاش مىشتافتهاند. مرحوم آقا علی مدرس زنوزی در گزارش زندگانی خود نوشته که مدتی برای کسب فیض از محضر این مرد بزرگ به قزوین رفته است.وی از کسانی است که نزد ملا اسماعیل اصفهانی-که شاگرد بزرگ ملا علی نوری است-نیز تحصیل کرده است ۲3 .لهذا به اعتباری متوان او را از ‎ads pl ai‏ طبقه حاجی سبزواری شمرد.وی در سال 1282 درگذشته است 164 . 

صفحه 70:
‎we cb."‏ سس 2 -1289 طیفه سام " 2.آقا على زنوزی,معروف به آقا على حكيم و آقا على مدرس. 1234 -1307 ‏" 3.آقا محمد رضا حكيم قمشهاى. 1306 ‏" 4.ميرزا ابو الحسن جلوه 8 - 1314 

صفحه 71:


صفحه 72:
حاج ملا هادي سبزواري 

صفحه 73:
۳ ج ملا هادی سبزواری.بعد از ملا صدرا حکمای الهی ‎aw‏ ‏رفرن اخیر است حاجی سبزواری د 1216 در ارو له ود که ‎Ba‏ مرددر ده سالک ‎tise a‏ فت وده سأل | شهرت ‎tai‏ شنت در حدود هفتسال از مخشر ملسم ‎Se‏ تب اصنهانی استفاده كرد و ضمنا در همان وقت دو سه سا دوره حكيم نوري رأ درك 3 .دو يه سای اف در دريس يردا ‎Ye‏ له در مراجعت اچبازا زو ‎aS slabs obs alll Gos aS eal ales pf clu as‏ ‎ae‏ کي ‎SCA os bs ace,‏ همه مدت به كمك خادم مدرسه به خدمت طلاب قیام مسکرد.بعد دختر همان خادم را به زنی فت و رهسپار سبزوار شد,قریب ‎Je?‏ ‏ار حتى يك نوبت از أن شهر خارج شود در آن شهر توقف کرد و ‎gears a‏ و تریس وتالنف و عبادت ورباصت نفس و تربیتشا ‎Sa 9 Aa‏ ع م 

صفحه 74:
شرح حال متولد 1212 ه.ق سبزوار سفر به اصفهان " سفر مشهد و حج * یک سال درکرمان وبازگشت به مشهد ۴ اقامت در وطن وتشکیل حوزه درس سبزوار(27سال) ۴ وفات :در 28 جمادى الأولى سال 1289 ه ق سبزوار 

صفحه 75:
اساتید * 1 - حاج ملا حسین ‎«sul.‏ ‏مدت تلمذ 10 سل » موضوع : اصول فقه و ادبیات عرب و علوم نقلی. * 2 - محمد ابراهیم کلباسی. مدت تلمذ يك ماه , موضوع : فقه و اصول. * 3 - شیخ محمد تقی اصفهانی. مدت تلمذ يك ماه ؛ موضوع : فقه و اصول. * 4 - محمد علی نجفی , معروف به آقا نجفی. مدت تلمذ 2 سال , موضوع : فقه و اصول. . 5 - ملا اسماعیل درب کوشکی اصقهانی. رف به واحد العین , مدت تلمذ 6 » موضوع : حکمت. 6۰ - ملاً علی نوری ؛ استاد ملا اسماعیل درب کوسشکی. مدت تلمذ 2 سال , موضوع : حکمت. ۶ 7 احمد احسائی. مد نله دو ماه : موضوع : حکمت. 

صفحه 76:
‎tw‏ يا شاگردان ۴ ‏۰ ردهاند بسیاری از آ ‎peal‏ نبامده است ولی تعداد افرادی,ٍ ‎See ear rc elec lel pote sain eee soles ey Sts‏ “8 3 - شين ‎sel‏ انارت : دو صال ذر مدرسه أت حسن متهت 2 - سب اس ات كرا ان : معريف به ‎Gules igs‏ 11 سا در تتزوازد 3 حلا مسييعلن سداس 4 - آقا میرزا حسین ؛ امام جمعه کرمانی, 5 هلا لكريم تفال لجال 6 - آقا شيخ على فاضل تربتى. 7-آفا میرزا عباس حکیم دارایی شبرازی. 8 - سید عید الففور دارابی شیرازی" 9- میررا آفا ‎hes‏ ‏0 - آفا مبرزا محمد یزدی ؛ معروف به فاضل یزدی. ‎piggies ea ecw 12‏ 12 - حاج شيع ملا اسماعيل غارف بجتوردى. 3 - آفا ميرزا حسين سبزوارى. 14 - آخوند ملا اسماعيل سبزوارى. 15 - آخوند ملا غلامحسين شيخ الإسلام. 6 - آقا ميرزا محمد سروقدى. 27 - سيد ‎ach‏ ببشاوری * معروف بت قي 8 - آفا میرزا محمد حکیم الهی. 9 - فاضل مغیثهای سبزواری. 20 حکیم آخوند ملا عبد الوهاب مایوانی فوچانی. 21 - حاج ملا عباسعلی فاضل خراسانی" 2 - آخوند ملا ابراهیم سبزواری: ‎Salt aks es 23‏ واعطة مرفي 24 اغوي ملا محمد ,قرز يد سكين 5 - حاجى ميرزا حسين سبزوارى. ‎ 

صفحه 77:
شهرت حکیم سبزواری در زمینه شرح و بسط و تنظیم اقکار صدر المتألهین است و مکتب فلسفی او همان مکتب صدر المتألهین که بین چهار مشرب دینی , اشراقی , عرفانی و مشاء در تفکر اسلامی را جمع نموده است . 

صفحه 78:
* الف : کتاب ها "ب : رسائل و مکاتبات " رسايل فارسى " رسايل عربى 

صفحه 79:
" eee ‏کتابها‎ *1 - آسرار الحکم , فارسی. 2 - آسرار العبادة , فقه. * - حاشیه بر اسفار. 4 - حاشیه بر الشواهد الربوبية. 5 - حاشیه بر المبداً و المعاد ملا صدرا. 6 - حاشیه مثنوی » معروف به شرح مثنوی. 7 - شرح الأسماء الحسنى ؛ شرح دعای جوشن کبیر. 8 - شرح دعاى صباح حضرت على عليه السلام. 9 - غرر الفرائد , در حکمت. * - شرح غرر الفرائد , معروف به شرح المنظومة. 1 - اللالي المنتظمة , در منطق. *12 - شرح اللآلي المنتظمة » معروف به المنظومة. 3 - دیوان شعر فارسی ؛ معروف به دیوان آسرار. 4 - المحاکمات في الرد علی الشيخية. 5 - المقیاس في المسائل الفقهية , منظوم. 6 - نبراس ؛ در فقه. 7 - الرحیق في علم البدیع. 8 - راح الأفراح في علم البدیع. 9 - مطلع الشمس في معرفة الحق و شرح العينية ابن سینا. 0 - کتاب في الحکمة. 

صفحه 80:
رسائل فارسی * - رساله هداية الطالبین. * - جواب مسائل میرزا ابو الحسن رضوی. * 3 - جواب مسائل شیخ محمد ابراهیم واعظ تهرانی. " 4 - جواب مسائل سید صادق سمنانی. * 5 - جواب مسائل یکی از فضلای ساکن قم. * 6 - جواب سذالات میرزا بابای گرگانی. ‎ *‏ - جواب مسأله آخوند ملا احمد دامغانی. 

صفحه 81:
SS ۵ ۵ رسائل عربی اب مسائل ملا اسماعیل عارف بجنوردی ( الأجوبة ‎vi‏ ارية ). 2 - جواب مسائل ملا اسماعیل عارف بجنوردی. ( این رساله غیر از قبلی است ). 3 - جواب مسائل ملا احمد یزدی. 4 - جواب مسائل فاضل تبتی. 5 - جواب سوالات ملا اسماعیل عارف بچنوردی. ( اين نيز غير از دوتای قبلی است ). 6 - المحاکمات و المقاومات. رد و نقد شرح رساله علم شیخ احمد بحرینی بر رساله 7 - رسالهای در اشتراك معنوی صفات کمالیه وجود بین حق و خلق. 8 - رساله مشارکت حد و برهان. 9 - جواب مسائل سید سمیع خلخالی. 0 - جواب مسائل ملا اسماعیل میانآبادی. 1 - شرح حدیث علوی ( حدیث النورانية ). 

صفحه 82:
#دسته بندی ‎Ie‏ : کتاب ها عرفانى ‏ادبات فارسی ادبيات عرب #ب : رسائل و مكاتبات * رسایل فارسی * رسایل عربی 

صفحه 83:
0 ۳۲۲۲۲۲۲۲ ۲ مهمترین اثار فلسفی و عرفانی * غرر الفرائد . در حکمت. * شرح غرر الفرائد . معروف به شرح المنظومة. "" اللآلى المنتظمة . در منطق. "" شرح اللآلى المنتظمة . معروف به شرح المنظومة. * حاشیه بر اسفار. * آسرار الحکم . فارسی * حاشیه بر الشواهد الربوبية. حاشيه بر المبدأ و المعاد ملا صدرا. + حاشیه مثنوی : . معروف به شرح مثنوى. * شرح الأْسماء الحسنی . شرح دعای جوشن کبیر. ا شرح دعاى صباح حضرت على عليه السلام. *, ديوان شعر فارسی . معروف به ديوان أسرار. 

صفحه 84:
\ 5 ‏منظومه‎ 7 ‏سروده ست‎ ib hehe ‏وحتكمت الهى كد‎ wb Oreste ttm Gg * ® حاجی شرح منظومه را بین سنین ۲۸ تا 4۸ سالگی و حواشی آن را بین ۶۸ نا 18 سالگی تلیف کرده است. ‎٩‏ بت ین منظومه در دوقسمت منطق و حکمت است. قسمت منطق آن "لثالی المتظمه" و قسمت حکمت آن "غرر الفراند نام دارد غرر الفراند تمام مباحث فلسفه اسلامی را شامل می شود حاج ملا هادی خود نیز پرای آن شرح می نویسد تا بهتر فهمیده شود. علاوه بر شرح خود بر آن نیز حاشیه دارد.بر ‎ks‏ تا کنون نتواننته است این كناب از حیشا زوش و مبائی و ‎OT ccna‏ گردد. ‎ ‎ ‎ ‎ ‏این کتاب تا کنون مهمترین کتاب آموزشی قلسفه اسلامی شناخته شده است. بسیاری از علمای پس از حاجى ننها به شرح و تعليقه براين كتاب اكتفا نمودند و ديكر کتبی در فلسفه ننوشته ند جهل واندى شرح و تعليقه ویژگی ماد ‏جامع (دائره المعارقى در فلسفه): فشرده. دقيق. عميق و منسجم «سته بتدی و تنظیم مطالب نسبته اسف ‎GM gael yo apg accu bday ga‏ ‎ ‎ 

صفحه 85:
— شروح و تعلیقه های شرح منظومه چهل و اندی os ‏تعلیقه سید بو الحسن رقیعی قروینی‎ ‏تعليقه امام خمینی‎ ‏شروح استاد مطهری (شرح مختصره شرح مبسوط, شرح مبسوط عربی)‎ ‏ترجمه انگلیسی بخش جواهر و اعراض و الاهیات بالمعنی الاخص‎ * ‏توشی هیکو ایزوتسو و مهدی محقق‎ 

صفحه 86:
SS * مکتب فلسفی او همان مکتب صدر المتأ ن یعنی حکمت متعالیه است که جامم بین جریان های مختلف فکری اسلامی (وحی (دین)؛ عقل (فلسفه» کشف و شهود (عرفان)) است. 1° همیت حاج ملا هادی در بسط و گسترش حکمت متعالیه است. وى منظم ترين و بهترين شرح ها و تعليقه ها را بر بیان تام ضند مسائل حكمت متعلیه و تین آنها # نسبت به ملاصدرا گرایش بیشتری به اشراق و عرفان دارد * در شرح منظومه نقدهایی بر ملاصدرا دارد برهان تضایف ترکیب اتحادی مادهنو صضنوزت: ناتمام دانستن ادله اتحاد عاقل و معقول مبحث علم * ابتکاراتی در فلسفه اسلامی دارد مانند "حدوث اسمی* اسفار و شواهد الربویه داشته است. 

صفحه 87:
با ‎SS‏ ‏ابتکارات حاج ملا هادی: حدوث اسمی ‎a‏ اقسام حدوث: لآ «حدوث زمانی» «حدوث ذاتی»«حدوثبالحق: لآ »حدوث دهری» -- میرداماد ‏لآ «حدوطبیعی»- کهازمصطلحات صدرالمتألهین(ره) است و در مورد جواهر عالم ماده و اجسام بکار میرود - ‏وَالحادئلاسمن الديُصطلجى ‎gsm‏ ال[صفئ لا العزلى ار # فالعن قد كان و لاكُون لشىء قذى الححدوثات التى مرت جْمَع الماسوى ذيالامر والتحلق تفع ‎ ‎oe 

صفحه 88:
meg ‏يعنى همه آسماء و صفات وبا بتییر ذیگر همه مفاهیم و مهاتی کد از حدود وجود حقیقی و مشبط‎ 2 ‏انتراع ميشوند. مسبوق به عدم در مرتبه احدیّت و هویت مطلقه هستند. پس همه عالم اعم از عقول.‎ نفوس, صور و اجسام آسمائی هستند که با اسم «مبدع» يس از از تجلی .فا عق نسب به موالع ممکنات حادث شدهاند. مرتبه اول: هويت مطلقه مرتبه دوم: تعين اول (ظهور ذات براى ذات) (مرتبه احدیت) مرتبه سوم: ظهور حق به اسماء و صفات و صور ومظاهر اسماء وصفات يا اعيا *نكته: اين حدوث مبناى عرفانى دارد. © حكيم سبزوارى(ره) خود درمأخذ اصطلاح «حدوث اسمى» ميفرمايد كه آن را از كتاب و سنت كرفته اس 

صفحه 89:
منايم خارحم درباره حاح ملا هادى كع در + ‎eae‏ نظرات غير تحقيقى برخى مستشرقان درباره حاج ملا هلای كنت دو كوبينو (مذاهب و فلسقه در أسياى وسطى؛ ترجمه همايون قره وشىء ص 00( أورا نسب به ملا صدرا داراى كرايش بوشترى به ابن سينا ميدائة اقبال لاهورى (سير فلسفه در ايران» ترجمه امير حسين أريائيورء امير كييرء ص ©0). داراى كرايش افلاطونى * هانری ‎OVS‏ ‏تاریخ فلسفه اسلامی * دکتر سید حسین نصر رنسانس در ایران در تاریخ لسفه در اسلام دانره المعارف ایرانیکا تاریخ فلسفه اسلامی 

صفحه 90:
حاج ملا هادی سبزواری* بای ‎ta‏ سید جلال لدین مجکبوی؛ مقدمة فارسی: مهدی محقق ‎ ‏تصحیح شرح منظومه انتشارات دانشگاه تهران 200 ی ما 1388 ترجمه شرح منظومه + شرح حل ایزوتدو ‎Dke Oowept ood Realty of Bxisteuse ©‏ + شرح حال سبزوارى يه قلم خود ايشان ‏ ‎٠‏ :شرح ها سبزواری به تق از داماد یشان ® نمی ‎of‏ ابو ‎he‏ + وضع زتدكاني سيزوارى به نفل از دو فرزئد ايان + نظر کنت دو گوبینو دریاره سبزواری ‎Dera ©‏ ] ۶ "تظر ولد باون در ‎Pada‏ ‏+ نظر مد اقبال پاکستاتی دربار؛ سبزواری آثار سبزواری اسل کیب 

صفحه 91:
a LEP in eter guide Bhp ways ‏اساسریگاست‎ Piet: موی ای نس تک وشن 0 رین تکنست لم اديه اث ودود ورا % نب دواد دك تک نت كوش سراد شت كرد اسار ‎AE bids‏ ea 

صفحه 92:
Eee ‏تفسیر قرآن‎ * مثنوی را تفسیر قرآن می داند * متاثر از شرح وقار شیرازی در تطبیق مثنوی با ‎wll‏ * تفسیر سوره حمد و توحید (نماز) در اسرارالحکم * تفسیر ایات در «شرح اسماءالحسنی» و حاشیه بر شواهد 

صفحه 93:
نظر علامه اقبال * ابتدا مسلمانان نوافلاطونی * اعراب: ارسطویی ابرائيان: افلاطونى يان انتقال از نظا افلا افلا با © عربان ابتاك ان ظام توافلاطونى به اقلاطوتي * مناقشه * این تقسیم بندی درست نیست و اکثر فلاسفه أ یرانی بودند. 

صفحه 94:
آقا علي مدرس زنوزي 1234- 1307 

صفحه 95:
* 2.آقا علی زنوزی,معروف به آقا علی حکیم و آقا علی مدرس.فرزند ملا عبد الله زنوزی سابق الذکر و از اساتید کم نظیر دو قرن اخیر است.در سال 1234 در اصفهان(سه سال قبل از حرکت پدرش از اصفهان به تهران)متولد شد.از پدر در معقولا و منقولا استفاده کرده است.برای تکمیل علوم منقول به عتبات رفت و پس از مراجعتبه تهران به اصفهان رفت و از محضر درس میرزا حسن نوری فرزند ملا على نورى بهرهمند شد.از آنجا به قزوین رفت و از درس ملا آقاى قزوينى استفاده كرد. بار ديكر به يه اضفهان رفت و مجددا در خدمت ميرزا حسن نورى به تكميل تحصيلات يرداخت آتكاة به تهران مراجعت کرد ورسالها دن مدریهسهسا لاه قدیم مدرس رسمی بود ۹7 و در سال1307 در تهران درگذشت. 

صفحه 96:
a * علی بن عبدالله بن بیرمقلی * تولد:ذی قعده 1234 (1197 ه ش/ 1818 م)در اصفهان القاب: " آقا علی مدرس ‎ule Io‏ مدرس طهرانی ‎guns ‏حکیم‎ "7 ‏7 آقا علی حکیم ‏* وفات: شب شنبه 17 ذی القعده 1307 (1268 ه ش/ 9م)در تهران ‏مدفن: شهر ری 

صفحه 97:
a ‏حکمای معاصر‎ ِ 1307 ‏حکیم اقاعلی مدرس‎ حاج ملاهادی سبزواری 1289 آقاعلی مد اشی حاجی بر اسفار تعلیقه زده و از ایشان با احترام‌یاد بز ال زاك وا حکهای اریعه تهران (آقا غلن مدرس و....): آقا مجمدرضاقمشه ای 1406 ترا ایوالحمن جلوه 1314 ِ چلوه در رساله حرکت خوهربه وبرنظ ثایت یه متفیر بة.آراء ]5 مدرس پرداخته است. میرزا حسین ریاضی میرزا حسین سبزواری شاگرد حاجی آخوند هیدجی 

صفحه 98:
استادان ملا عبدالله زنوزی اصفهان: میرزا حسن نوری ملاعلی نوری قزوین: ملا اقاى قزوينى اصفهان: ميرزا حسن نورى آخوند ملا ملا اسماعیل اصفهانی ‎Mo‏ جعفر لاهیجی جاج محمد ابراهیم نقشه فروش آقا سید رضی لاهیجی 

صفحه 99:
تدریس و شاگردان * تدریس در تهران " 7 سال در مدرسه قاسم خان " مدتى در منزل " 20 سال در مدرسه سيهسالار " علوم معقول و منقول 8 شاكردان: 

صفحه 100:
۴ بدایع الحکم "در جواب هفت پرسش اجمالی شاهزاده عمادالدوله بدیع الملک به فارسی "جستجوی راه حل های تازه برای مشکلات فلسفء * سبیل الرشاد الی اثبات المعاد * تعلیقات اسفار 

صفحه 101:
‎ala‏ الحکم و فلسفه تطبیقی ‏«کتاب بدایع الحکم رامی توان به معنایی اولین در ایران دانست. شاید هم بتوان گفت که این ‎LS‏ ‏محل برخورد و تلاقی فلسفه ای از نوع کانتی اروپایی و سنت نو ملاصدرایی شرق است.» ‏* کریم مجتهدی, ذکر فلاسفه بزرگ غرب در کتاب بدایع الحکم» مجله راهنمای کتاب» اسفند 1354 

صفحه 102:
سبیل الرشاد الی اثبات المعاد شرح بر زاد المسافر آشتیانی ‏ 287 بیان معنی موت طبیعی بنا بر مشرب صدر المحققین سا ص : 247 آقا علی حکیم در مقدمه رساله گوید: هذه بنذة من تعليقاتي علی مبحث المعاد من الأسفار الأربعة لصدر الحکماء و المتألهین (قده) آفرزتها منهاء و جعلتها رسالة مختصرة «1» مخصوصة باثبات المعاد الجسماتي, بالبرهان العقلي حسب القواعد التي حققها الحکماء الالهتّون المحققون- قدس سرهم- ‎al‏ لالتماسم بعض إخوان الدين و سميّتها ب «سبيل الرشاد في إثبات المعاد» فأقول متوكلا على الله و متوشلا بأننيائه. و آوصیائه علیهم الشلام. اعلم أنْ المرگب .. این رساله, چون مختصر است و در عین اختصار مشتمل است پر تحقیقات ‎voll‏ ‏نگارنده, به شرح آن پرداخته است و قسمتی از آن را در اين جا نقل مکند. اما روایتی که آقا علی به شرح مضمون آن پرداخته است. یکی از عالنترین آثاری است که از اهل عصمت و مبادی علوم وهبیّه و معارف لدتیّه, به ما رسیدهاند. باید یکی از مزایای ‎ais plo‏ تشیع بر سایر مذاهب اسلامی راء وجود سلسله معارفی که از طریق ولایت به شیعه رسیده است, دانست. و مشایخ ما اين آثار را با تحمل مشکلات به ما رساندهاند. 

صفحه 103:
* حکیم دانا و فیلسوف محقق آقا علی مدرس معروف به آقا على حكيم, دارای طریقه خاصی در معاد است که با مختار برخی دیگر از محققان متأخران مثل ‎OLE‏ ‏الدین منصور و دوانی و میرداماد از اين جهت فرق دارد که آقا علی [1] عود روح به بدن و یا تعلق آن به جسم را مطابق آنچه در روایتی از حضرت صادق در تفسیر صافی نقل شده است. به حركت بدن به طرف روح و اتصال أن بعد از حرکات, به نفس ناطقه مىداند. 

صفحه 104:
! ۲۲۲" فیلسوف دانا آقا علی حکیم در صدد اثبات ترکیب اتحادى بين نفس و بدن متعلق آن مباشد و مخواهد از طریق اتحاد نفس و بدن مادی جسمانی و وحدت حاصل از ترکیب نفس با بدن, تلازم اين دو را در جمیع نشأت وجود و مراحل هستی, اعم از دنیا و آخرت اثبات نماید. و معتقد او اين است که از اضافه نفس به بدن مادی که اضافه ذاتی است و از حرکات جوهری و تحولات ذاتی بین نفس و بدن, ترکیب طبیعی و اتحاد حاصل شده است و هرگز منقطع نشود و بعد از عروض موت نیز اضافه به اعتباری باقی است و بدن به سوی نفس, متحرك و این ماده وجود دنیوی نفس, بعد از استکمالات ذاتی نفس و استغنای آن از ماده و بدن و بعد از تحصل ذاتی و استقلال طبيعي حاصل از ناحيه حركات جوهرى و رسيدن نفس به غايت وجودی و اتحاد آن با فاعل منشاً وجود نفس, باقی است, اين ارتباط, قطع نشود و بدن متعلق هر نقسی, حامل آثار ودایعی از نفس متعلق به آن به تعلق تدبیری مباشد که بعد از موت نيز باقی و ثابت است و همین ودایع حاصل از زمان تعلق طبیعی و اضافه تدبيرى تفوس است که هر بدنی بعد از موت نیز از سایر متمایز است. نفس, بعد از خلع بدن, به ملکوت اعلی پيوندد. ولی بدن, معطل نصماند و نفس ناطقه را دنبال میکند, از طریق حرکت جوهری و تحول ذاتی, بعد از طی منازل و قطع مراحل بالأخره به تقس منپیونده: 

صفحه 105:
شرح بر زاد المسافر: ص: 330 یکی نیست که بیرسد, بدن بعد از موت و بعد از آن كه جهت در نفس مطلقا ماده و استعداد قبول انقعالات حاصل از طريق ماده و استعداد و حركت, نماند و تبديل به فعليت صرف شد. منتظر جه جيز خواهد بودء از طرفى اين بدن متحرك كه بعد از نفس, فاسد منشود و اجزاى آن منفصل مبكرذة, ديكر بدن: أن نقس محسوب نمشود, هر ماده مستعدى لز آن. يه طرف فعلیت دیگر مرود. آیا اين اجزای منفصل, هر جزٍء, جزء به طف نفس, متحرك است؟ و آیا دوباره از ماده اصلی و حالت قبل از صورت معدنی حرکت را شروع مکند و دوباره بعد از طى درجات به مقام نفس مبيوندد و يا أن كه حركت طولی ندارد و در يك جا و در يك حالت, در جا میزند؟ مگر امكان دارد مادهای به طرف منازل آخرت متحك باشد و به صورت معین باقی بماند؟ اين نمشود؛ چون مستلزم اشکالات زیادی است که یکی از آنها را هم قائل به ‎gil‏ حرف, قبول نخواهد کرد, و یا آن که از باب اتفاق همان اجزای اصلی روزی یکدیگر را پیدا مسکنند و شروع به تکامل ذاتی و جوهری مىنمایند تا آن که بتوانند به نفس اولی مفارق, متصل شوند و يا آن که اجزای بالفعل و دست نخورده در گوشه و کنار, پراکنده منمانند و در مقام نفخ صور به امرٍ حق جمع شده متعلق نفس مىشوند. اين دیگر؛ ارتباط به حرکت جوهری و صعود و سیر از براى كسب صلاحيت جهت تعلق نفس را لازم ندارد, همان حرف متکلم است. 

صفحه 106:
آقا محمدرضا قمشه‌اي 

صفحه 107:
— 3آقا محمد رضا حكيم فمشهاى.او تيز از اعاظم حكما و اساطين عرفان قرون اخير است.آفا محمد رضاءكه شاگردان و دوستنش نام او ‎wage ae‏ مخقف«آمرضاءتلقط سکردند-امل قمشه(شهرضا)صفهان است در جوا ‎She‏ تحصيل به اصفهان مهاجرث كرد و از محضر مبزا صسن توری وم محمد جعفر لتكرودى ©" بهرهمند شدسالها در صفهان عهدهدار تدریس قنون جکمتبد حدود ده سال ‎sab GUL‏ 399 را در تهزان به سر برد و در حجره مدرسه صدر مسکن گزید و فطل مجضر پر فبضش استفادهکرددپرشورتریندورهزندگنی حکیم فمشهای ده سال خر است. وک مردی به تماممعنی وارسته و عارف مشرب بودبا خلوت و تتهایی مانوس بود و از جمع تا ححودی گریزن,درجوانیتروتمند بوددر حشکسالی 85 تعام ما بملك منفول وغير متقول خود را صرف تبازمندان كرد وتا بابان عمر درويشاته زيست. حكيم قحشهاى در اوج شهرت آفا على حكيم مدرس زتوزى و ميرزا ابو الحسن جلوه به تهران آمد و را آتكه مشرب اصلناش ضدیاییبودکتب و علی را ‎aust‏ كرد و بازار مرزای جلوه راكد تحصصش در فلسفد بو على بود شکست به طوری که معروف شد:«جلوه از جلوه فاد حكيم فمشهاى فركز جامه يوستابى را از تن دور تكرد و در زى وجامه علما در نبامد.مرحوم جهانكيرخان فشقابى که سالا شاگرد او بوده است ‎Je‏ ‏کرده كه به شوق أستفاده ا محضر حكيم قعشواى به تهزان رقتم همان شب أول. قود راك مر لو رسائدم وضع لماسهاق او علمای نویه کرباس فروشهای سده ونمانست.حاجتحود را بدو كقتمكفتاميعاد من و ثو قردا در خرانات. خرايات محلى يود در جارج خندق(قديماتهران و درأنجا فهوهجاتهاى بود كه درويشي أن را ادارة منكرد. روز بعد اسفار ملا ضدرا را با خود بردم‌او را در حلوتگاهیدیدم که بر حصیری نشسته بو اسفار را كشودم أو أن يا آز پر سیخوند سپس به تحقیق مطلب پرداحت مرا آنجنان به وجد آورد که آز خود بی خود شدم. مخواستم دونه شوم.حکیم حالت مزا دريافت. كفت أرى.«قوت صبشكند ابريق ‎Teal,‏ ‎J J leas‏ شعري غالب برجوبداز بود ون «صينا تخل مکرده اننت أو دز سال 1306 دز كتجججره مدر در تهاس و خلوت و سكوتل عارفاته از دتيا رقت قضا را أن رور مصادف بود يا فوت معتى يرق شهر مرحوم جاح ملا على كنى و در شهر غوعابن بر با بود دوستان و أرادتمتداس ساعتها بس ان فوت أو از دركذشتس أكاه شديد. أن كروه معدود.او را در سر قبر آقا به حاك سپردند 4 ‏حكيم فمشهاى آتجنان مرد كه زيست و أنجنان زيست كه خود در بيت اريك غزل سروده و آرز كردة بود ‏كاخ رين به شهان حوش كه من ديواته كوشهاى خواهم و ويرائه به عالم کم نیست ۱۳۱ ‏حكيم فمشهاى شاكردان بسيارى تربيت كرد أقا ميرزا هاشم اشكورى.آفا ميرزا حسن كرمانشاهى.آفا ميرزا شواب تيريزى.جهانكيرخان فشقاين آخوند ملا محمد كاشى أصفهانى. ميرزا على اكير يزدى مقيم قم.شيخ على تورى مدرس مدرسه مروى معروف به شيخ على شوارق-ميرزا محمد باقر حكيم و مجتهد اصطهاناتي مقيم تحف و مقتول در مشروطيت و مدفون در اصطييانات,حكيم صفاى اصفهانى شاعر عارف معروف.شيع عبد الله رشتى رياضن شيع ‎ously Oba‏ فاجار.ميرزا انو الفضل فلثشر تهرائ.ميرراً سيد حسين رضوى قمى.شيخ محمود بروجردى ميررا محمود قسن از أن جملهانة "9 ‎ ‎ 

صفحه 108:
‎2S 00‏ 3.آقا محمد رضا حکیم قمشهای. ‏* او نیز از اعاظم حکما و اساطین عرفان قرون اخیر است.آقا محمد رضا-که شاگردان و دوستانش نام او را به صورت مخفف«آمرضا» تلفظ مبکردند-اهل قمشه(شهرضا)اصفهان است. ‏* در جوانی برای تحصیل به اصفهان مهاجرت کرد و از محضر میرزا حسین تورى !48 وملا محمد جعدر لتكرودى ۷ بهرهفند شد. ‏# سالها در اصفهان عهدهدار تدریس فنون حکمتبود.حدود ده سال پایان عمن خود وا دز تهرآن به سر يرد ودر حجره مدرسه صدر مسكن رداص اي ری فان ان ی کید .برشورترين دوره زندگانی حکیم قمشهای ده سال آخر است. 

صفحه 109:
" وى مردی به تمام معنی وارسته و عارف مشرب بودءبا خلوت و تنهايى مانوس بود و از جمع تا حدودی گریزان.در جوانی ثروتمند بود.در خشکسالی 1288 تمام ما یملك منقول و غیر منقول خود را صرف نیازمندان کرد و تا پایان عمر درویشانه زیست. 

صفحه 110:
۹۹۰۰۰۰ ۴ حکیم قمشهای در اوج شهرت آقا علی حکیم مدرس زنوزی و میرزا ابو الحسن جلوه به تهران آمد و با آنکه مشرب اصلناش صدرایی بود,کتب بو علی.را تدریس کرد و بازار میرزای چلوه را که تخصصش در فلسفه بو علی بود شکست,به طوری که معروف شد:«جلوه از جلوه افتاد». حکیم قمشهای هرگز جامه روستایی را از تن دور نکرد و در زی و جامه علما در نیامد.مرحوم جهانگیرخان قشقایی که سالها شاگرد او بوده است تقل کرده که به شوق استفاده از محضر حکیم قمشهای به تهران رفتم.همان شب اول,خود را به محضر او رساندم.وضع لباسهای او علمایی نبود.ه کرباس فروشهای سده میمانست.حاجتخود را بدو گفتم.گفت:میعاد من و تو فردا در خرابات.خرابات محلی بود در خارج خندق(قدیم)تهران و در آنجا قهوهخانهای بود که درویشی آن را اداره مبکرد.روز بعد اسفار ملا صدرا را با خود بردم.او را در خلوتگاهی دیدم که بر حصیری نشسته بود.اسفار را گشودم.او آن را از بر مبخواند..سپس به تحقیق مطلب پرداخت.مرا آنچنان به وجد آورد که از خود بی خود شدم,مبخواستم دیوانه شوم. حکیم حالت مرا دریافت گفت:آری,«قوت مبشکند ابریق را» ‎LO‏ 

صفحه 111:
* او در سال1306 در کنجحچره مدرسه, در تنهایی و خلوت و سکوتی عارفانه از دنیا رفت.قضا را آن روز مصادف بود با فوت مفتی بزرگ شهر مرحوم حاج ملا علی کنی و در شهر غوغایی بر پا بود.دوستان و ارادتمندانش ساعتها پس از فوت او از درگذشتش آگاه شدند.آن گروه معدود.او را در سر قبر آقا به خاك سپردند 9 . * حکیم قمشهای آنچنان مرد که زیست و انچنان زیست که خود در بیتی از يك غزل سروده و آرزو کرده بود: * کاخ زرین به شهان خوشم ‎a‏ من دیوانه گوشهای خواهم و ویرانه به نیست (2 

صفحه 112:
آقا میرزا هاشم اشکوری آقا میرزا حسن کرمانشاهی آقا میرزا شهاب نيريزى ناخریگناهج‎ ایی آخوند ملا محمد كاشى اصفهانی میرزا علی اکبر یزدی مقیم قم شيخ على نوری مدرس مدرسه مروی معروف به شيخ على شوارق ميرزا محمد باقر حكيم شاگردان مجتهد اصطهباناتی مقیم نجف و مقتول در مشروطیت و مدفون در اصطهبانات حکیم صفای اصفهانی شاعر عارف معروف شيخ عبد الله رشتى ریاضی شيخ حيدرخان نهاوندى قاجار ميرزا ابو الفضل كلانتر تهرانى ميرزا سيد حسين رضوى قمى شيخ محمود بروجردى ميرزا محمود قمى 

صفحه 113:
رساله موضوع خلافت کبری رساله فی وحدة‌الوجود بل الموجود میرزای جلوه بر اين تعلیقه نوشته شرح حديث زنديق رساله فی الفرق بین اسماء الذات و الصفات رساله فی تحقیق الاسفارالاربعه رساله فی موضوع العلم حواشی بر فصوص حواشی بر مفتاح قونوی 

صفحه 114:
a * حکیم قمشهای از ذوق شعری عالی برخوردار بود و به«صهبا»تخلص مبکرده است. 

صفحه 115:
آقا مِيرزا ابوالحسن جلوه 

صفحه 116:
= یروا آنو آلحنتن جلوورآن مساهیی آنتآندو هدرسین ان طجعه آست‌ساآلهای متمادی تدریس کرده و شاگردان بسیاری تربیت کرده است.مرحوم جلوه در ال 1238 مبوله فده ودن‌سال 1314 در گاشیه است,مرجوم: جلوم:پیایجن طرفدار بو علی بوده و به فلسفه ملا صدرا آعتقاد چندانی نداشته است.وی اهل اصقهان است و به تهران مهاجرت کرده است.جلوه شاگرد میرزا حسن نوری و میرزا حسن چینی از شاگردان ملا علی نوری است.گوبند جلوه ابتدا که به تهران آمد.به قضد زفتنبه سبروار و استفادة از معصنر:حاجیسیپرواری(که :تیم ظبعه بر او مقدم است)بود ولی متصرف شد و در تهران رحل افامت افکند.جلوه و حکیم قمشهای و آقاً علی مدرس سه مدرس نامداری بودند که حوزه تهران در اواخر قرن سیزدهم و اوایل قرن چهاردهم بر محور وجود آنها مگردید,ولی دو رقیب جلوه بر او از نظر علمی تقدم داشتهاند.غالبا شاگردان آنها مانند افرادی كه در ذيل نام حكيم قمشهای یاد کردیم مشترکند و شاگردان هر سه نفر بودهاند. 

صفحه 117:
* ((سید محمد مظهر)) پدر جلوه از شعرا و حکمای دوره قاجاریه است که برای تکمیل دانسته ‎sk‏ طبی و ادبى خويش راهی هندوستان كرديد و مدتها در اين سرزمين اقامت داشت و در سال 1238 ق . در احمد آباد گجرات هند صاحب فرزندی شد که او را ابوالحسن نامید, همان شخصی که بعدها به میرزا ابوالحسن جلوه مشهور گردید. 

صفحه 118:
اساتید * میرزا حسن بن ملا على نورى " ميرزا حسن جينى (1264)از شاكردان ملا على نورى " ملاعبدالجوادتونى 1281 * گویند جلوه ابتدا که به تهران آمد,به قصد رفتن به سبزوار و استفاده از محضر حاجی سبزواری(که نیم طبقه بر او مقدم است)بود ولی منصرف شد و در تهران رحل اقامت افکند. 

صفحه 119:
a دار ,شاگردان ی نیم قرن تدریس شاگردان زیادی را تربیت کرد که برجسته ترین آنان به شرح زیرند: 1. ميرزا محمد طاهر تنكابنى : 2. آیت الله العظمی میرزا محمد علی شاه آبادی : 3 آفاتفتیة خنتتتن تاد کون آق ۰ 4. ملا محمد ۳ 5 میرزا حسن كر, دیگر شاگردان جلوه عبارت اند از حکیم میرزا ابراهیم حکمی زنجانی . حکیم ملا محمد هیدجی زنجانی , عبدالرسول مازندرانی , ضیاء الحکمای زواره ای , میرزا مهدی آشتیانی , میرزا علی اکبر حکیم یزدی . میرزا محمود مدرس کهکی قمی , حاج شیخ عبدالنبی نوری , سید عباس شاهرودی , سید محمود حسينى مرعشى نجفى (بدر حضرت أيه الله مرعشى تجفى ) حاج ميرزا عبدالكريم سبزوارى فرزند حاج ملا هادى سبزوارى و.. 

صفحه 120:
حاشيه بر شفاء حواشى بر كتاب اسفار ملاصدرا إثبات الجركه الجوهرية ‎all,‏ ای ذر بیان ربط حادتبة قدیم ‏حواشی بر مشاعر ملاصدرا حوانن بز مبداء و مدای ملاصدرا ‏* رساله ای در ترکیب و احکام آن " رساله در وجود و اقسام آن ۴ حاشیه بر شرح هدایه الاثیریه ‏ابهری ‏۴ تعلیقه بر رساله دره الفاخر, ‏حاشیه بر شرح ملخص چغمینی ‏* تعلیقات بر مقدمه شرح ‏فصوص قیصری ‏حاشیه بر شرح منظومه حاج ملا هادی سبزواری ‏وجود الصور التوعیه ‏انتزاع مفهوم واحد ‏القضیه المهمله هی القضیه لطبیعیه ‏بيان استجايت :دعار ‏ديوان جلوه 

صفحه 121:
! ۲۲۲" اولین نفری که به نقد ملاصدرا پرداخت (آشتیانی, مقدمه شواهد. 57) اسه رسائل فلسفى ‏ 24 روش ملا صدرا در تحریر مباحث علمی ..... مرحوم جلوه در طبیعیات شفا به طور سطحی و به اصطلاح طلاب به نحو (کان, یکون) و در علوم ریاضی, آن هم ریاضیات معمول در مدارس قدیم در سالهای حدود نود یا هشتاد سال قبل, مدرس رسمی بود. الهیات شفا را هم ‎yaya!‏ میتمود و رشته تخصصی او همینها بود که دکر شد. حواشی که از او در اين قسمتها در دست است. بسیار سطحی و کم عمق است و اگر به همه شفا حاشیه مینوشت. حواشی او در ردیف سطحترین تعلیقات به شمار میرفت و فقط از تلع او مشد بهره برد. آن مرحوم به جای حل مشکلات کتب فلسفی, دنبال نسخ منگشت و اغلب اوقات (بنا به نقل اسانید بزرگ ما) مجلس درس را با تطبیق نسخ و (ان قلت و قلت) برگزار مننمود. در فهم مشکلات مباحث عرفانی و حکمت ذوقی و حکمت متعالیه سبك ملا صدرا بسیار عاجز بود. با اين که تدريس الهيات به روش اهل ذوق و تحقيق در كتب عرفانی مثل تمهید الفواعد و شرح فصوص و مصباح الانس فن او نبود. اين قبیل از کتب را هم تدریس مننمود. در مقام تدریس اسفار و کتب عرفانی, با اين که خود را خیلی به زحمت منانداخت و مدت طولانی به مطالعه اين کتب اشتغال داشت, کاری از پیش نبرد و حوزه او رونقی از این جهت پیدا نتمود و طلاب فاضل از حضور حوزه. تدریس او در عرفانیات و الهبات- به خصوص کتاب اسفار- خودداری منمودند و از خود رغبتی نشان نصدادند [1] پرخلاف او, معاصر او آقا محمد رضا قمشهای در عرفانیات و الهیات یکی از نوادر اعصار به شمار مرود و نظیر او شاید در دوران رواج عرفان و تصوف. ‎Gin‏ عصر قونبوی و فرغانی و کاشانی و قیصری نادر است. 

صفحه 122:
و سیب ۳ 1.میرزا هاشم اشکوری رشنی. 0 2.میرزا حسن کرمانشاهی.1336 ۰ سی و بسن وس يكم .مي شيرازى دارابى» رف ب ۷ کم یا ‎OIE‏ مفر وك يه 5.جهانگیرخان قشقایی. 1243 - 1328 6.آخوند ملا محمد کاشی. 1332 7.آقا میرزا محمد باقر اصطهباناتی. 1326 8میرزا علی اکبر حکمی یزدی قمی. 1345 9.حاج شيخ عبد النبى نورى. 0 ام میزرا حشین روا 140 جاع ميزنا حسین علوی سبزواری 1 .شيخ غلامحسين شيخ الاسلام خراسانى. دیدن ام کارا اج 2.ميرزا محمد سروقدی مشهدی. 3م محمد هيدجى زنجانى 1339 

صفحه 123:
pepe dea ‏ایا‎ ود ‎el‏ تن شم تیا ی تام ماس وه اس فا یر تاو گر سار رد لت وك سرا ان ی یرد شرس شم سوام شزا ی دورف ال رات اس اس وی رل مر کش شش وت ات رن مرت مار رن بو ‎Dd‏ ncaa i ‏سول مقس وق‎ ] atie aed i a a ae a se 7 ‏تس‎ 1 ‎etc prtend ea‏ 0 ی رد رد ور وه ‎a hae‏ بر ی رسای رت فص ی ی ‎pe ata a‏ ماف د لسر لاقن ‎SORT‏ ‎SPORE RACE ree ea ree‏ ‎aa nee‏ ار لك رمد مشر ا رت ‎aa‏ ای تک سر 0 م را لا له ل مماره ز ند لل ل انث تار ع سي ما ‎SS coum‏ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎part ideo alt ‎0 ‏ةل مر عله ادر سر‎ tat ‎| ee ‏ا‎ me ‎ ‏کج مخ خیش مد تم مش طرش رال 33 پا سار شرا مر در ره ‎abt coe fern oe‏ ی ترا ‎ ‎ae‏ تس اج ‎cates‏ 00 ‎ ‎Soa ۳ tp 1 Jo ow ‏ماسم خراسات معروف‎ a ‏ود 1 اما ‎ ‎ ‎ ‎۳0 ‏ال‎ ee ‏ا سمش‎ toes ‏اس‎ eb ete od ‎ ‎ ‎ ‏هت سا ا سر رو ونس تف تسارت :رتسل لق تاج وساب ] 

صفحه 124:
-1233\49-1339-1270 1314 

صفحه 125:
13148 * هیدج 14 کیلومتری ابهر * اتوبیوگرافی در آخر تعلیقه بر شرح منظومه حاجی * ملا محمد پسر حاجی معصوم على 

صفحه 126:
a * حاشیه بر شرح منظومه * تعلیقه بر اسفار "" دیوان هیدجی معروف ‎a,‏ «دانشنامه» 

صفحه 127:
3 لكب لع >" 2.مبرزا عسکری شهیدی مشهدی,معروف به آقا بزرگ حکیم. 354 3 سيو حسين ادکوهای. 3 1358 بقع :و دوم 4.آقاى آقا میرزا محمد علی شاه آبادی تهرا اصفهانی الاصل 1369 اک ‎ts‏ سید علی مجتهد کازرونی شیرازی؛ ‎ple ie‏ کازروی 1278 - 343 اج سید اس مجتهد نازرونی. 6.آقا شیغ محمد خراسانی گنابادی اصفهانی,آقا شيخ محمد حكيم و افا آقا شیم محمد خراسانی- 7.حاج شيخ محمد حسين غروى اصفهانى.1361 8.آقا شیخ محمد تقی آملی. 1304 -1391 9.آقای آقا میرزا مهدی آشتیانی. 1372 0.آقای آقا میرزا احمد آشتیانی. 1395 1.آقا میرزا طاهر تنکابنی. 1280- 1360 2.آقا سید ابو الحسن رقیعی قزوینی. 1394 ا شيخ محمد حسين فاضل تونی. 1309 - 14 .سيد محمد كاظم عصار. 1305 1394 

صفحه 128:
! ۲۲۲۲۲" et ah ope ARS oA A it at pl ays Jel ae pu ed ‏ا‎ hagas soe to Use wii tol tol ye Jal asa ‏نه تقر بر أن كسد لشي الل ال و عاو بل‎ a ea eae Se Ris eae oe, ‏هيد ولاك ب‎ Std Shea Pale yu Daten gs Sak ‏وشم 3 رشان سال كد‎ ‏لت نت زک‎ Ae ce gs ‏را لد در مراب‎ eas Ul pis Sark gees tues 0 ‏وم سيو بر تیش و رواد سل بت او تم ما ا ا‎ ety Beane ES ‏قرا مر مرا هت اه ولو دزن و قاقر وال افر رو مت‎ ‏رود در فد بو و‎ Sein ملس ‏مریم مین شخ‎ Ss i Lal fi ns el Sa ‏ا نت مرج آا‎ ce ‏ا ی اک دا شوه نات‎ ‏سای سید شود و سق وی هرق اه‎ aS ig SSA L332 lige ig ‏تسميل مسد‎ lal oa od eS RSD peed ese ects UI ‏ل ا واد مول‎ ee ‏سا ماه‎ ‏ل‎ ca ee eg Seah pee ‏ا‎ ‎Saugus ‏لمر ین‎ nes SO oe ‏الل‎ ‎Spee ‏چری دمگرفت یکی‎ en uly lap apes easly lly el colony aa Bn loess Erne ‏یر سس تک سای مرا ی هو و ام لسن سم‎ Pre ‏سل و بش ات نيع‎ ee ‏لوگ له میس رل رک سا اف سود برش ریز شب مت فرط‎ 1 ce ‏سل ی که‎ ‏ا ا ل ل‎ ‏نتنآ قطان‎ sty ligt, Wen ‏سوه منم ار ات‎ eats get gee auld ‏شا کرد اب تج وق وید کل عم مه در‎ PURE SPIO EE SSO ON PROT pCO eT ‏جر‎ acre eee syle lyin snag gle les cnt salt pyres ‏ملق بل له رف د تا‎ ادع ساس لم وخ ‎i en‏ سا ا لا ل ار أخر نزد ابن مرد يزرك در نجف تعصيل كردهائد. مطابق نقل علامه تهایءابنمرد و مرجوم جاج یج محمد حسین عروی دو چهرهای بودد که در آن زمان ا وو تج فد ‎eke‏ ان ۳ بت ار 

صفحه 129:
و سنوی را و المتقول بود.در ‎A Gee sel‏ ۳ شتا جاح میرزا نی در ‎ee‏ سول ‎iste‏ 3 Tu oL xa Sy, Lip fee ۳ ‏ون سار بزرگ‎ et ‏أ محطر بر فيض آین مرد بزرک | آستفاده برد‎ eats ole STRIFE? ‏م‎ ك.آقا كا ۱ 1278p east ae Ses le get ‏مرحو‎ ‏آز‌کازرون بع را وتا سال‎ (eet Sy 7 1 1 رازی تجقی-که ‎ieee he‏ 1 عناس ‎a gone ea elt‏ شانهساز تحصيل 009 ‎unis‏ ‎at a te‏ اباد ‏کاظم ‎sect? mocks ‏ال سا‎ Rte ‏عمرا1343)د رآ تیش خضوضا تدریسن:‎ ‏فان ‎els J‏ از مدرسين و ‎Shs seyret iad Sis‏ ‎ete ey ‏ى إز سلف‎ sale ae os ‏رد ات دان آو و ير عردم شتراز‎ “jb sf ‏از صفای نفس و تقوای‎ 

صفحه 130:
SS ‏با‎ یاس روف بآ یدرس یر تست یل ‎eet tas‏ پاسانی: سا زد اسشوان ما ‎mre‏ و حداف مرخوم 58 آقا صدر کویابی و مرحوم ام ‎Orcas ter‏ و 1288 ‎lg te a‏ وت ‎pene‏ رد ‎as‏ و مت ا لطبا هر لسن عرد ‎SNR Sas SNL co LTS i‏ امین حطر ست منط وهات در Toes ‏طاطب‎ SOT RT GS SIS Se ‏قيس‎ lig Sata selec peta Nan aged 2g 9 Tate Shae, is vad Sass dae Ne ‏سم نو‎ 3 ee one ag te ce oes Hse ee eee das Roly ceed ‏حاشیم اوستس تزرت موی وار ل مکی جایده است,ومهمترین اثر منقولاش شرحی است‎ lose 2! ‏مهمتوإن‎ ‎es‏ ی اس سل تخر ی سا مق روف ار ابا امد رها ‏متك رامیت سن شاه سس زج اسان در ان مدرب ودوج رفن یز ‎ee‏ کم توت ی ‎oil Lay a‏ روط مش کر ارت که وه ترس واه ‎a a a oe‏ سرد رب ‎antec‏ وروت یرم تس 

صفحه 131:
wre ea aly es Se srl ad Js oil Abe i res a goby ana ol ple dn ‏را‎ EUS able ip SEDER ‏ی‎ Fee Sek ae a a ‏بود احاطه وى به عثون و آراء فلاسقة‎ sult 2 yang ae el gin pail lag ul i pal ‏ظاهر‎ Doe fil af ‏سا و‎ oa al Soden Peet ree ‏داي سور‎ cota tpn ‏کاس او ی توس تکیت ان دروم رن‎ x atl Oe ig ee ca at 5 8 ‏ملا‎ Se Cot eee tae ge See at rae gees te ee : طلست ریاس زد تون در ای ار رم توا ای لش ‎ged 13١‏ نی ال از اه دسا من دصر راید ات داد دق آ ‎stay‏ ‏يس ان تاسيس دانشكاه سالوا در دانشيكيع ‎yest alae dine oS 9 olan‏ منکرد فاضل تونی بر ‎nee: am‏ ‎eae etl lay qi ng‏ سید شا روت در ال 1308 ‎sill spay ae len‏ نان ی ‎ies‏ وگ نان ‎Sls ciety ob Sats 0 alls oe ne‏ بع مواترياة ‎oe‏ ی ‎i‏ ‎pole SER Bar eats sr 0 ‎Daeg‏ تام اش ‎Ole‏ زر یل ا ‎i ‏عمرش یا‎ call ale ‏نیودت وود و با و‎ SAN HG NS phe Ed RA BBN Sree ‏وش کل ماه نش‎ 

صفحه 132:
7.حاج شيخ محمد حسين غروى اصفهانی. 

صفحه 133:
" ۲۲۲۲۲" در تقوا و علم,منقولا و معقولا یگانه بود در سال1296 در نجف متولد شد. پدرش بازرگانی بود متدین مقیم کاظمین.مرحوم اصقهانی تا نزديك به بیستسالگی در کاظمین مقیم بود و تحصیل مکرد.بعد به نجف مشیف شد و در درس مرحوم آخوند ملا محمد کاظم خراسانی حاضر شد و تا پایان عمر استاد(1329) ادامه داد. وى در علوم معقول,شاگرد مرحوم ميرزا محمد باقر حکیم اصطهباناتی است.مرحوم اصفهانی تالیفات زیادی در فقه و اصول دارد و اندیشهاش هم اکنون جزء اندیشههای زندهای است که در میان علما و فضلای حوزههای درس فقه و اصول مطرح است. منظومهای در فلسقه دارد بسیار عالی به نام«تحفة الحکیم».رسالهای هم در معاد نوشته است. حضرت استادنا العلامه آقای طباطبایی(مد ظله العالی)در سالهای میان 1354-1344 از محضر اين بزرگ بهرههای فراوان برده و افتخار شاگردباش را دارند. معظم له در سال 1361 با سکته مغزٍی در گذشت ۵۵ . 

صفحه 134:


صفحه 135:
‎iy lll pls annie ۰‏ 1304 بان متولد شد. ۰ زد پدرش آقا شيخ محمد ‎Ld‏ ا اه خود زر به شمان مسرفت,تحصیل کرد: سپس در درس مره ی کرمانشاهی شرکت تمود.بعد آز فوت كرماتشاهى قريب 4 ل از محضر خاح شيخ عبد النبى مجتهد تورى ‏يه رهمند شد. أز آن يس به نجف و اصول ‎jane‏ ‏اب حاج هيررًا حشين تائينى و أقا سيدا ‎an‏ انی و آقا ضیاء الدين عراة. کی پرداخت ارات ‎alle‏ 2 3 يي آقا حاج ميرزا ۰ معطم ‎Se ps Obes ot ood‏ کرت مت و هد سل . ين اثر معقولى او حاشيه أوستير شرع متظومة مه سبزواری که مکرر ‎“Sal‏ آپ شده است,و مهمترین اثر منقولا اش شرحى است استدلالى بر عروة معظملة در سال 1391 قمری در تهران درگذشت 0:0 . 

صفحه 136:
میرزا مهدي آشتياني 

صفحه 137:
۰ و.آقای آقا بززا ‎aplel sjuslaall sage‏ مسلم و متبحر ‎soe! V8‏ میرزا جعفر به ميرزا كوجك از شاكردا seach oats ee ‏میرزا حسن هی و میرزا هاشم‎ dno ‏اک زا مهدی‎ ری بوده أست .سالها در تهران مدر فلسفه و عرفان بود و عنوا ‎ce‏ سمتن»مدزسته قد ‎ze‏ انث و تاطر در شرعیات بالفند داشت در عدود ‎SR‏ 13661385 هجرى قمرى به استدعاى فضلا و قم جندى به قم مهاجرت كرد ويه تدريد وأقاضه برداخت اين بنده در آن مدت فيل توفيق استفاده از محضر او زا * معظم له آنا ارزتدهاى أز خود باقى كذا خاش رد و هر کوج ا وا شده است وه درب هه و وحدت وجود ذارد كه أن نيز جاب ‎gay‏ ‏شاید اتار دیگری هم داشته باشد که من تصبدانم.در سال 1372 در s شت. 

صفحه 138:
میرزاابو الحسن رفيعي فزوینی 0 فزوین- 1396 قم 

صفحه 139:
" 1310 قزوين 6 تهران ۱ * 0 قم با تاسیس حوزه علمیه قم " 1348 قزوين " 1380 تهران * وفات 1396 مدفن: قم 

صفحه 140:
شاگردان * امام خمینی (ره)حسن زاده آملی, محی الدین انواری. سید رضی شیرازی, شاهچراغی, مصطفی امام جمعه ای, حکیم ذهبی شیرازی, مهدوی کنی, میرزا عبدالحسین ابن الدین, سید مهدی کشفی, شیخ شعبان لنگرودی؛ سید جلال الدین آشتیانی, سید محمد یزدی, سید مصطفی خوانساری, شيخ محمد ابن الشيخ قمى: سيد مزتضى مبرقعئ: تعلاء الدين کزماتشاهن: سید احمد قمی, حاج میرزا محمد ثقفی تهرانی, ميرزا حسين نورى: سيد محمد رضایی, محمدرضا ربانی تربتی,. شیخ محمد حسین اویسی, میرزا ابوالقانتم حرجشاهی: مهدی یاقزی کنن: دکترغلاججشین دینانی: آمافین کاشانی, شیخ محمد تقی شریعتمداری, نجم الدین اعتمادزاده, نظام الدين قمشه ای, دکتر سید حسین نصر, سید محمد مهدی تقوی, شيخ هادى سلمانی, غلامرضا رضانژاد. سید محسن رفیعی ( فرزند آیةالله رفیعی) , ذوالمجد طباطبایی, حاج احمد سیاح, سید ابوترب ابوترابی قزوینی. 

صفحه 141:
* _آية الله رفیعی به موجز نویسی شهره است. 1 - شرح دعای ‎jouw‏ 2 < رساله معراج:3 - زتالة اسف ساله در يبان قوه مولده 5 رجعت 6 نقلي ,كلوه و تطلیه 7 عر کت جوهرین 9 و معقوا 3 ‎Worl ote, BEE‏ - رسالة در وحدث وجود 1< جات شب قدر 13 - سخن در معاد. له در ۳ ‎eaten eae‏ و ‎ta,‏ مقاله در اجزاء 2 1 ر قضابای ضروربه ازلیه 28 ‎ee ie‏ 5 لاله دراه ومشت و2 - ماله در مسح رأ اووضوة 23 - ‎Tye‏ کر اضرا 0 ير ‎sa Cp‏ ماه در کشت با 1 سیزواری 25 2 ‎Crust Bele‏ سيزوارى 26 - حواشن بر كتات اعد صدر لمن 8 - حواشی بر ماع أن ‎SB oie HE‏ و کتاب شفای بوعلی سیتا ‎ee 38‏ سول کاب جلاصر] 3 الى بز عقا صدرا 39 ملا ‎abe‏ ب شرح الاشارات و التنبيهات 34 جواشی بر شوارق” 7 ‎ci ae 35 oa oe‏ 1 عبدالرراق ‎mal‏ 3 حواشى بر صوص ‎poder ae‏ روت ‎lel‏ 7 قات ده پر | ای ‎Ia Set‏ کت و یز امامية در ره « جثائن» از نويستدكان كويت 45 - طربرات دراسی اصول 

صفحه 142:
۹۹۰۰۰۰ آثار چاپی * مجموعه رسائل و مقالات فلسفی, با تصحیح غلامحسین رضا نژاد, 1367, سپهر 

صفحه 143:
* معظم له در فقه استدلالی نیز تألیفاتی داشته اند که عبارتند از: " 1-کتاب صلوة 2- کتاب خمس 3- کتاب حج 4- کتاب ميراث 5- کتاب نکاح 6- کتاب طلاق 7-کتآب مکاسب و بیع و تجارت 8- در قاعده لا ضرر 9- توضیح المسائل 0- هداية الانام 11- حواشی بر عروة الوثقی 12- رساله مناسک ‎a>‏ 13-اسرار حج 14-حواشی بر کفاية الاصول 15- تعلیقات بر رسائل شیخ انصاری 16- حاشیه بر وسيلة النجاة آقا سید ابوالحسن اصفهانی.(18) 

صفحه 144:
فاضل تونی )1380-1305( 

صفحه 145:
* 13.آقا شیخ محمد حسین فاضل تونی.از مشاهیر مدرسان فلسفه در عصر اخیر بود .رسالهای در الهیات دارد.در مقدمه آن رساله نوشته که شاگرد جهانگیرخان و حکیم اشکوری بوده است. * پس از تاسیس دانشگاه.سالها در دانشکده ادبیات و دانشکده معقول و منقول تدریس مبکرد.فاضل تونی بر مقدمه شرح فصوص قیصری حاشیه نوشته است.وی در سال 1309 متولد 2 و در حدود سال 1380 درگذشت. 

صفحه 146:
* تولد 1288 تون (طبس) ‎ *‏ سالگی به مشهد ‏* اصفهان ‏* تهران برای درک محضر اشکوری در مدرسه سپهسالار ‏" وفات 13 بهمن 1339 

صفحه 147:
" جزوه صرف " تعليقه بر شرح فصوص * منتخب قران و نهج البلاغه " صرف و نحو قرائت "" منتخب كليله و دمنه * ترجمه فنون سماع جزوه منطق * حکمت قدیم * الهیات 

صفحه 148:
عصار سید محمدکاظم لواسانی انی نهر (1305- 1394) 

صفحه 149:
14,سید مجمد کاطم عضاراز اسانید قلسقه؛:عضر اعیز:بهشماز میرفت.در سال 1305 متولد شد و در هجده سالگی به اصفهان رفت و سه سال به تحصیل فلسفه(علی الظاهر نزد جهانگیرخان و آخوند ملا محمد کاشی)پرداخت. بعد به تهران آمد و شش سال نزد اساتید تهران:حکیم اشکوری و حکیم کرمانشاهی و حکیم نیزیزی فلسفه تحضیل کرد.آنگاه به عتبات رفت و ده سال علوم منقول را نزد اساتيد قن تکمیل کرد و در سن 35 سالگی(سال 0 قمرىا)به تهران مراجعت كردوإيه تدريس محقول و منقول(بالخصوص معقول)برداخت. يس از تاسيس دانشكاه تهران در سال1313 هجری شمسی(تقریبا1353 قمری]در دانشکده ادبیات و دانشکده علوم معقول و منقول به تدییس پرداخت. از حدود سال 1365 که مدرسه عالی سپهسالار نام دانشگاه روحانی یافت,در آنجا مشغول تدریس شد و تقریبا تا پایان عمرش ادامه یافت. مرحوم. عصار مردی خوش محضر و بذله گو بود,هیچ چیز را به جد تمیگرفت.از مرحوم عصار آثاری در وحدت وجود و بدا و الحدیث و تفسیر باقی مانده است.بعضی از ‎ul‏ آثار اخیرا چاپ شده است.معظم له در سال 1394 درگذشت 22 , 

صفحه 150:
1- رساله وحدت وجود 2- رساله بدا 3- اجابه الدعا في مساله البدا 4 علم الحدیث 5- تفسیر قرآن کریم شذراتي در جبر و واختيار و. ‎a,‏ أكتمات ات سيرخلال آلدبن | را بخ نه وسيلة أنتشاات ‎ay‏ چاتپة رسیده آشتت ‎ ‎ 

صفحه 151:
طبقه سی و سوم * علامه شعرانی * *علامه طباطبایی 

صفحه 152:
* اين طبقه,طبقه اساتید خود ۱ ما هستند ما به ملای‌طلان ظيقه سى و سوم از ترجمه این طبقه در حال حاضر خودداری منکنیم و به وقت دیگر و فرصت مناسبتری موکول مىکنیم. 

صفحه 153:
ابوالحسن 7 شوال 3 12/ 52 

صفحه 154:
" ولادت * میرزا ابوالحسن, فرزند شیخ محمد, فرزند آخوند ملاغلامحسين, فرزند مولی ابوالحسن مجتهد فرزند ملا ابوالقاسم, فرزند عبدالعزیز, فرزند محمد باقر, فرزند نعمت اللّه تهرانی و از نوادگان آخوند ملافتح الله کاشانی, صاحب تفسیر منهج الصادقین؛ در سال 1320 ه.ق در تهران چشم به جهان گشود. 

صفحه 155:
تحصیلات استاد در ابتدای ستین توجوانی, نزد پدر بزرگوارش به فراگیری فرآن, الفیه اين مالک و شاطبیه پرداخت. سپس ادامه دروس حوزوی را در رشته های مختلف, نزد افاضل قم و نیز در مدرسه خان مروی تهران پی گرفت. استاد در قم نزد حکیم میرزا محمود قمی, متخلص به «رضوان» و نیز شیخ آقا بزرگ ساوجی, علم فقه را فرا گرفت. و در محضر آيات عالی مقام. حاج شيخ عبدالكريم حائرى و حاج شيخ عبدالتبى نورى در قم. سالها شاكردى مى كرد. اناد و كنار تحصیل علوم حوزوی, به فراكبرى علوم روز از جمله رياضى, نجوم و اسطرلاب نزد مرجوم ‎we Line‏ ذوالقتون برداخث. علامه شعراتی در مقدمه ترجمه تفس المهموم. به بیان چگونگی آغاز تحصیلات و تداوم آن می پردازد. و می گوید: «اما ‎ald eb ol gS gu‏ ابوالحسن بن محمود بن غلامحسين بن ابى الحسن (المدعو بالشبان). كه جون عهد شبات من ‏به تحصیل علوم و حفظ اصطلاحات و رسوم بگذشت. و اقتداء به اسلافی الصالحین, از هر علمى بهره كرفتم و أز هر ‏خرمنى خوشه برداشتم. كاهى به مطالعه كتب ادب ازرعجم و عرب, و زما به دای ‎ial‏ و زمانى به تيع تقاسير و ‏اخبار, و وقتى به تفسير و تحشيه كتب فقه و اصول و كاهى به تعمق در مسائل رياضى و معقول؛ تا آن عهد به سر آمد. ‏لقد طفت فی تلک المعاهد كلها و سرحت طرفى بين تلك المعالم ‏سالیان ‎eae‏ و روز تكرار. و هميشه و مدام دفاتر و کراریس و پیوسته مرفق اقلام و قراطیس. ناگهان, ‏سروش غیت در گوش این ند دز که علم رای معرفت است, و معرفت بذر عمل و طاعت, و طاعت بى اخلاص نشود ‏و انلهمه میسر گرد مگ مکر به توقیق خدا و توسل به اولیاء, مشغولیها تا چند: ‏علم چندان که بیشتر خوانی چون عمل در تو تیست تادانی ‏شتاب بايد كرد و معاد را زادی فراهم ساخت. زود برخیز, که آفتاب برآمد و کاروان رفت.(2) 

صفحه 156:
استادان ایشان در تهران و قم عبارنند از آیات عظام: 1. شيخ محمد تهرانی: پدر علامه شعرانی, وی اولین استاد ایشان بود که از همان دوران نوجوانی, دروس ابتدایی حوزه, قرآن و ادبیات عرب را به او آموخت و او را برای کسب د؛ علوم حوزوی و استفاده از محضر بزرگان آن دوران آماده کزد 2 میرزا محمود قمی مشهور به رضوان: وی از استادان بزرگوار علامه, در علوم نقلی بود. 3. شیخ آقا بزرگ ساوجی: وی فاضل متبحر و عالی مقامی بود که در علوم فقه و ديكر علوم حوزوی ایشان را تعلیم داد 4. محدث فاضل سید ابوتراب خوانساری: وی سهم بسزایی در راه تعلیم او داشت, به طوری که حدود 30 سال علامه برای کسب علوم عالیه حوژوی در مدرسه مروی و حوزه های علمیه قم و نجف در نزد او تلمذ کرد و علاوه برفقه, معارف شیعی و فقه اهل سنت را نزد او فراگرفت. 5. میرزا حبیب اللّه ذوالفنون: وی ‎ple‏ هیأت, نجوم, اسطرلاب, زیج و ریاضیات کاربردی را به علامه یاد داد. 6 حاح میرزا مهدی آشتبانی: ایشان از استادان معروف و به نام حوزه بودند که دروس اصلی و عالیه حوزه را به مرحوم علامه آموخت. دیگر استادان مرحوم شعرانی در علوم عقلی و نقلی, عبارتند از: میرزا طاهر تتکابنی, حاج شيخ عبدالنبی نوری, حکیم هیدجی, مسیح طالقانی, اديب لواسانى. شيخ محمد رضا قمشه اى و میرزا على اكبر يزدى. 

صفحه 157:
Se آیت اللّه شعرانی, دانشمندی کم نظیر, عمیق و به حق جامع علوم عالیه بود. وی در فقه, اصول, تاریخ, نجوم. ادبیات, حکمت, ریاضیات و محاسبات ید طولایی داشت. جامعیت علمی علامه شعرانی از جمله علمای نادری بود. که جامع علوم معقول و منقول شناخته شد.این وسعت و گستردگی علمی, برای او امتیاز مهمی محسوب می شود, به طوری که در علوم: تجوم, ریاضی و طب صاحب نظر بود. و به زبانهای زنده دتیا از جمله: عربی, عبری و انگلیسی تسلط و آشنایی کامل داشت. همچنین, زبان فرانسه را نزد یک عالم بهودی فرا گرفت. آیت اللّه حسن زاده آملی, از شاگردان برجسته ایشان, چنین می گوید: «اين قهرمان علمی, در جمیع علوم مختلف منحصر به فرد بود. هیچ کدام از علمای معاصر را مانند ایشان در ماهیت علوم و احاطه به آنها ندیدم.(3) وی به همه علوم روز اشراف داشت. چنانچه یکی از علمای شیعی معاصرش که خود در رشته های مختلف علمی ید طولانی داشت, علامه شعرانی را خواجه نصیر عصر معرفی کرد و گفت که او هئیت ملاریون را از فرانسه به فارسی ترجمه کرد.(4) 

صفحه 158:
a ‏شاگردان‎ ‏برخی از شاگردان آن عالم بزرگ عبارتند از حضرات آیات عظام:‎ 1. آیت اللّه میرزا هاشم آملی (1322 - 1413 ه.ق): او در شهر آمل به دنا آمد و پس از طی دوران مقدماتی, عازم تهران شد. در تهران. وی تحصیلانش را نزد شهید مدرس,. سید محمد تتکاینی و علامه شهرانی ادامه داد. سپس, وی در سال 1345 ه.ق به قم رفت, دوره عالی حوزه را در محضرت آیت اللّه حاثری و آیت اه سید محمد حجت کوه کمره ای قرا گرفت و به درجه اجتهاد تائل شد. وی مدتی نیز, در تجف اشرف در محضر آیات: میرزای تئینی آقا ضیاء عراقی و سید ایوالحسن اصفهانی به ادامه تحصیل پرداخت و سالها در حوزه علمیه قم فقه و اصول را تدریس کرد. ‎cul .2‏ اللّه جوادی آملی: ایشان از فقها و فلاسفه بزرگ معاصر, و از استادان حوزه علمیه قم است, که دهها ‎il‏ ‎vale‏ و ققهی دارد. 3. آیت اللّه حسن زاده آملی: از شاگردان مبّز علامه به شمار می روند. در اين مقاله مقصل از ایشان سخن به میان آمد. 4. استاد شيخ محمد حسن أحمدى فقيه يزدى. 5. استاد على اكبر غفارى: او از شاكردان فرزانه استاد است. كه در زمينه تصحيح و طيع آثار حديثى شيعه. خدمات بی ‎ass‏ اى را ارائه كرده است. 6. استاد مير جلال محدث ارموى(1323 ه.ق ‏ 1358 ه.ش): استاد در شهر ارومیه به دنا آمد. وی پس از عمری تحصیل و تحقیق و تألیف. در تهران درگذشت و بیش از 70 اثر علمی از خود برجای گذاشت. برخی ديكر از شاكردان علامه, عبارتند از سيد محمد باقر حجتى. محمد خوانساری. احمد سیاج. سید حسن سادات ناصرى, سيد عباس شجاعی, سید رضی شیرازی, قوامی واعظ, مهدى محقق و كمال مرتضوى. 

صفحه 159:
۰۰۰۰ ۲۲۲۲۳ آنار فلسفه و کلام ۶" 2. مجموعه اصطلاحات فلسفی. 6 3. حاشیه بر فصل الخطاب محدث نوری. " 4. كتاب راه سعادت در اثبات نبوت و رد شبهات بهودی و نصاری. * 5 مقدمه و حواشی محققانه بر اسرار الحکم سبزواری. 

صفحه 160:
‎SS ۲ ۲ ۲ 3 ۰‏ تفسیر و علوم قرآنی ‏1 حاشیه بر تفسیر مجمع البیان در 10 جلد, با تصحیح کامل, اعراب گذاری و توضیحات. ‏2 تصحیح کامل تفسیر صافی در دو جلد. ‏3. تعلیقات بر تفسیر کبیر جدش, تفسیر منهج الصادقین, در یک جلد. ‏4 مقدمه بر حواشی کامل تفسیر ابوالفتوح رازی با توضیح اشعار و شواهد عربی و فارسی در 12 جلد. ‏* 5. نثر طوبی و داثرة المعارف اصطلاحات قرآنی تا حرف صاد. ‏6 طبع متجاوز از 60 سخن قرآنی که با نظر ایشان تصحیح و اعرابگذاری شد. 

صفحه 161:
Sh ‏حدیت و درایه‎ 6 1 حواشی و تحقیق کتاب وافی مرحوم فیض کاشانی در سه < * . تعلیقات بر شرح اصول کافی ملاصالح, در 12 جلد. * 3. تعلیقات بر وسائل الشیعه از جلد 16 تا جلد 20- " 4. تحقيق و تصحيح جامعة الرواة به دستور آيت الله بروجردى. * 5. رساله ای در باب علم درایه. 

صفحه 162:
عرفانی . حاشیه بر ارشاد القلوب دیلمی. * . ترجمه و شرح دعای «عرفه» ضمیمه کتاب فیض الدموع. " . شرح و ترجمه مفصل صحیفه سجادیه. 

صفحه 163:
* فقه و اصول * 1. المدخل اولی عذب المنهل در اصول. * 2. شرح کفایه مرحوم آخوند به طریقه «قال و اقول» در اصول. * 3. حاشیه کبیره بر قواعد الاصول. * احکام * 1. رساله ای در شرح شکوک الصلاة فی العروة الوثقی. * 2. رساله مختصر فقهی برای تدریس: * 3. مناسک حج با حواشی نه نفر از مراجع تقلید. * 4. شرح تبصره علامه حلی. 

صفحه 164:
eee ‏تاريخ اسلام‎ " 1. ترجمه كتاب الامام على(ع) صوت العدالة الانسانيه, با نقد لغزشهاى (جرج جرداق), نويسنده ان. " 2. ترجمه كتاب نفس المهموم مرحوم شيخ عباس قمى. 3. تعليفات رير كتلب سكمة اصن ادير و سیاستمدار, نوشته مونتگمری وات 

صفحه 165:
SS ‏ویژگیهای علمی‎ * .مطالعات فراگیر علمی 6 دانشمندی ذوالفنون *3 روشن بینی و بصیرت " شرح صدر علمی تعمیق و ژرفنگری 

صفحه 166:
آشنایی با زبان های متعدد * علامه شعرانی علاوه بر مهارت کافی در فقه و اصول و تفسیر و حدیث و فلسفه و ریاضی و عرفان و کلام و.... با چندین زبان - غیر از فارسی و عربی - آشنا بود: 1. فرانسه: شعرانی به زبان فرانسه, کاملا تسلط داشت و بسیاری از کتب علمی اسلامی ترجمه شده به زبان فرانسه را خود مطالعه و با متن اصلی تطبیق می کرد و صحت و سقم ترجمه را تعیین می نمود. 2 ترکی: زیان ترکی را مثل زیان مادری می دانست و می خواند و می نوشت. 3 انگلیسی: وی به زبان انگلیسی نیز به قدر متعارف و لازم آشنایی داشت. 4 عبری: ایشان این زبان را از یک روحانی یهودی فراگرفته بود. 

صفحه 167:
" ۲۲۲۲۲" علامه شعرانی در مقدمه ترجمه نفس المهموم, به بیان چگونگی آغاز تحصیلات و تداوم آن می پردازد. و می گوید: «اما چنین گوید این بنده فانی, ابوالحسن بن محمود بن غلامحسین بن ابی الحسن(المدعو بالشباب), که چون عهد شباب من به تحصیل علوم و حفظ اصطلاحات و رسوم بگذشت, و اقتداء به اسلافی الصالحین, از هر علمی بهره گرفتم و از هر خرمنی خوشه برداشتم. گاهی به مطالعه کتب ادب از عجم و عرب, و زمانی به درایت اسفار, و زمانى به تتيع تفاسير و اخبار: و وقتی به تفسیر و تحشیه کتب فقه و اصول و گاهی به تعمق در مسائل ریاضی و معقول؛ تا آن عهد به سر لقد طفت فی تلک المعاهد کلها و سرحت طرفی بین تلک المعالم سالیان دراز, شب بیدار و روز تکرار, و هميشه و مدام دفاتر و کراریس و پیوسته مرفق اقلام و قراطیس. نآگهان, سروش غیب در گوش این ‎Las‏ داد که علم برای معرفت است: و معرفت بذر عمل واظاعت. و ظاعتد یی اخلاص:نشود. و ‎suas aga‏ بگزدد. مگر به جوفیق عدا و نوسل به اولیاء, مشغولیها تا چند. علم چندان که بیشتر خوانی جون عمل در تو نیست نادانی, شتاب بايد كرد و معاد را زادى فراهم ساخت. زود برخیز, که آفتاب برآمد و کاروان رفت.(2) 

صفحه 168:
a آشنایی با دهخدا * در 1317 سن 33 سالگی # دعوت از او برای همکاری در متون عربی * در لغت نامه دهخدا مشارکت داشته است. * مدخل ابوریحان به تمامه از علامه شعرانی 

صفحه 169:
‎SS ۲ ۲ ۲ 3 ۰‏ آشنايى با فلسفةغرب ‏"" در كتاب «فلسفه اولى يا مابعدالطبيعه» به ترجمة مصطلحات فلسفى غرب يرداخته اند. ‏. ازآن به «مجموعه مصطلحات فلسفى» ياد كرده اند ‏" اين كتاب در 1316 جاب شده است قبل از «سير حکمت در ارويا»“ى فروغى كه در سال 1318 تا 1320 جاب شده ‏۹ این کتاب در ضمیمه کتاب «زندگی نامه و خدمات علمى و فرهنگی مرحوم علامه میرزا ابوالحسن شعرانی» چاپ ‏شده است. 

صفحه 170:
اركان روش ند 57 20 شعرانی سعيد رحيميان, كيهان انديشه. 46 ‎ve‏ ‏62 * اين بررسی به دیدگاه عقلانی و فلسفی علامه شعرانی در تقابل دیدگاه ملاصالح مازندرانی () شارح اصول کافی بیا شده است. این دیدگاه از ‎wo‏ کرده است لذا با مخالفت علامه شعرانی روبرو می شود. دانستن عرفان بیان می کند: 

صفحه 171:
با ‎SS‏ ‏«ملاك درعلم شرعی آن است: هرچه که موافق شرع باشد. از علوم شرعی است؛ و چنین نیست که اگر بخشی از مسائل علمی برطبق برخی مبانی (یا بمضی از نظربات دریک علم) موافسق شریعت نباشد دیگر داخل در علوم شرعی نباشد و الا باید فقه و اصول فقه نيز از علوم شرعى خارج شود چرا که مشتمل بر بعض مسائل مانند قياس و رأی یا عول یا تعصیب (که تنها در مذهپ اهل سنت مطرح شده) اس درحالی که نزد شيعه باطل می‌باشد. همچنین حکمت و فلسفه و کلام و عرفان نیز گرچه در برخی نحله‌هایشان آموری غیرموافق با مذهب ما وجود داشته باشد؛ اما موجب خروج آنها از علوم شرعیه نمی‌شود. و اما مورد طبیعیات حق این است 

صفحه 172:
۹۹۰۰۰۰ * نکوهش ها 42 روایات درباره این علوم متوجه علمای سوء آنها و اهل مجادله آنهاست نه همه علماء 

صفحه 173:
* دید عقلی نسبت به آیات و احادیث آغتقاد به باطن احادیث و محکم و متشابه آنها * تفکیک اصطلاحات احادیث از اصطلاحات علوم 

صفحه 174:
سرانجام, علامه شعرانی پس از سالها خدمات علمی و تبلیغی در سن 3 سالگی بر اثر شدت ضعف دچار بیماری قلبی و ریه گردید و پس از چندی, برای درمان به آلمان عازم شد. و سرانجام علامه در نیمه شب یکشنبه 12 آبان 1352 / 7 شوال 1393 ه.ق, در یکی از بیمارستان های شهر هامبورگ آلمان چشم از جهان فرو بست. بدن قبارک: ایشنان:پنتن از انتقال به آنران:.دز مقیزه خانوادگی دز :جواز. حضرت عبدالعظیم الحسنی, در شهر ری قرار گرفت. وصیتنامه وزین آن مرحوم, در پایان جلد سوم حاشیه وافی درج شده است. گر نگاهی هست مرگ عالم و عامی یکی چون به معنی بنگری آن دیگر و اين دیگر است مرگ نادان چیست او مرده بود در زندگی ۱ وآن سزای سوختن چون چوب بی برگ و بر نیست کشور زنده جز با نام دانش زین سبب مرگ دانا از شمار عقل مرگ کشور است 

صفحه 175:


صفحه 176:
طباطبایی 

صفحه 177:
تولد 9 ذی حجه سال 1321 ه . ق مطابق با سال 1281 ه . ش در شهر تبریز وفات 8 محرم سال 1402 ه . ق مطابق با 24 آبان سال 1360 ه . ش در شهر قم تبریز هجرت به نجف اشرف برای ادامه تحصیل1304 تحسیل فلسقه و عرفان در نجف آشرف و ملازمت آیه الله قاضی تحصیل ریاضیات و فقه و اصول تحصیل علم تفسیر در محضر أيه الله قاضی طباطبائی بازگشت به تبریز و شروع تحقیق 1314 زندگی پربار در قم در زمینه تحقیق و تدریس 1325 

صفحه 178:
ا اساتيد * 1 - آية الله سید علی قاضی طباطبائی. موضوع : عرفان عملى و عرفان نظرى ( احتمالا الفتوحات المكيه ) : تفسير و احتمالاً فلسفه. مدت : ده . 2 - حكيم سيد حسير بادكويهاتٍ الو ا د 3 - سید ابوالقاسم خوانساری. موضوع : ریاضیات و تحریر اقلیدس. مدت : دو سال و اندی. 4 - آية الله شيخ محمد حسین غروی اصفهانی ( معروف به کمپانی ). مودمة] بكدورة اصول ققه و ییا ‎said a‏ مدت : که اصول تقریبا شش سال طول کشیده است و فقه 5 - آية الله نائيتى. موضوع : فقه و اصول. مدت : هشت سال در خارج فقه و يكدورة اصول آية الله نائینی. 6 - آية الله سيد ابوالحسن اصفهانی. موضوع : فقه. مدت : جند سال متوالى. ۴ 7 - آية الله سيد محمد حجت كوهكمرى . كه اصول كلى رجال را از ايشان فرا كرفتهاند. ‎ely alll ao B .‏ میرزا علی اپرونی مولی حاشیه بر مکانسب و ‎val‏ ‏9 - آقا میرزا علی اصفر ملکی. القواعد | . فلسفه ( منطومه سبزوارى ‎٠‏ اسفار, مشاعر. شفاء ‎٠‏ 

صفحه 179:
ااا يي شاگردان * 1 - استاد شهید آية الله شيخ مرتضى مطهرى. موضوع : الهبات شفاء و جلسات بسیار اصول فلسه و روش رثالیسم. . 2 - شهيد مظلوم آبة الله دكتر محمد حسينى بهشتى. : الهیات شفاء و اسفار مدت تلمذ : پنج سال. 38 - آبه الله شهید علي قدوسی , موضوع : فلسفه. ۴ 4 - آية الله شهید دکتر محمد جواد باهنر , موضوع : فلسفه. ۶ و5 = ‎salute anaes‏ آملب , موضوع : فلسفه , عرفان , حدیث مدت تلمذ : هفده سال. * 6 - آية الله حاج شیخ جعفر سبحانی : موضوع : فلسفه. "7 آبة الله عيد الله جوادى آملى. موه : فلسفه , کلام , منطق , عرفان و حدیث ( اسفار , شرح منظومه , شرح تجرید ‎Sloue alas S 7‏ هه 2 انى ( لالهزارى ) 8 - علامه سید محمد حسین حسینی تهرانی اری ). موضوع : فلسقه , کلام , عرفان , تفسیر , اخلاق , هیئت مدت تلمذ : حدودا چهار سال. 

صفحه 180:
آثار . المیزان فی تفسیر القرآن تصحیح تقسیر القرآن و العقل نهاية الحکمة بداية الحکمة اصول فلسفه و روش رئالیسم حاشیه بر اسفار رساله قوه و فعل مقاله در حرکت جوهری تاریخ حیات و روش فلسفی ملاصدرا ‎ade le‏ السلام و فلسفه الهی * منطق 1 - رسالهای در برهان. 2 - رسالهای در مغالطه. 3 - رسالهای در تحلیل. 4 - رسالهای در ترکیب. 5 - رسالهای در اعتباریات. 

صفحه 181:
۹۹۰۰۰۰ J * معارف اسلامی قرآن در اسلام رسالهای درباره حکومت اسلامی رسالت تشبع در دنیای امروز رسالة الولاية رسالة التوحید رسالة الأسماء : رسالة الأفعال : رسالة الوسائط مقالة فى التوحيد مقالة فى العلم بحثی کوتاه درباره علم امام علیه السلام : کتاب بررسیهای اسلامی * مجموعهاى از مقالات و رسائل استاد با اين عناوين مبباشد + درمهای از فان 2 -مبحت احتماتی اسلام 3 مقام و موضيت ري در إسلام ف نایب ناخ شمه 5 ات و ‎et ee ai,‏ الو اسلام 1 رز ول )عجار هنشت شش کتاب سنن النبی : حاشیه بر کفاية الاصول : رساله المحاکمات با تدیبلات : المحاکمات بین المکاتبات الانسان قبل الدنیا ؛ الانسان فی الدنیا : الانسان بعد الدنیا ؛ 

صفحه 182:
ها ‎SS‏ ‏ابتکارات فلسفی علامه ‎ADL Oe ple ee at pel eatin ©‏ یه جوا ,تشر اسر ۱۲۸۷ -صفحه 1۸4 ۱۸8 ۷۰۷1۹۸ 121۰4 ۵ © برخى از ابتكارات: ‏تنها برهان "ان" در فلسفه استفاده می شود. ‏فاعل بالجبر و فاعل بالقصد ‎ante |‏ میان فاعل بالجبر و فاعل بالقصد که دیگر حکما آنها را قسیم هم و از اقسام هشت گانه علت فاعلی ‏برمی شمردنده فرقى قائل نبودئد ‏اراده جداى از علم به ضرورت عملی و جزم به "باید" نیست. ‏نقد مثل افلاطونی ‏*_آنچه با قاعده عقلی اثبات می بیش از قرد کلی مجرد از آن ما ‏مادی در نحوه و ‎amen be OE Ey‏ مادی هستند و اینگونهنیست که این فراد با راد ماذی اتحاد نوی دا ‏طرح مسثله حرکت در فلسفه اولی وقوع حرکت در حرکت ‏نیست که تفاوت آن با فرد ت هستند که حقایق موجودات جهان باشند ‎ ‎ ‎we ‎ 

صفحه 183:
1 برهان لم و ان در فلسفه * استاد علامه رحمة الله در اين دو نوع از برهان, تنها برهان «ان» راء آن هم تنها در موردی که از یکی از متلازمان به متلازم دیگر استدلال شود, در فلسفه مورد استفاده می دانست: «لایبقی للبحث الفلسفی الا برهان الان الذی یعتمد فیه علی الملازمات العامة, فیسلک فیه من احد المتلازمین العامین الی الأخر» (نهاية الحکمه, ص 6). # علت چنین دیدگاهی آن است که موضوع فلسفه اولی واقعیت خارج است که از ‎plas‏ ‏اشیا جامع تر و بر همه آنها سایه افکن است و هیچ چیز بیرون از آن نخواهد بود. محمولهای مسائل فلسفی نیز به همین دلیل به تنهایی یا به همراه مقابل خود, برابر موضوع آن است. از اين رو نمی توان چیزی را خارج از قلمرو اصل واقعیت در نظر گرفت که سبب ثبوت محمول برای چنین موضوع عام و فراگیری باشد. چون بیرون از واقعیت مطلق, عدم است, از اين جهت هیچ گونه علیتی برای وجود مطلق و محمول مساوی آن فرض ندارد و راهی برای برهان لم در مسائل فلسفی باز نیست و تنها برهانی که محمولات فلسفی را برای موضوعات آنها ثابت می کند. برهان ان است. در برهان ان نیز بنابر آنچه گذشت, ملازمات عامه که براساس آن از یکی از متلازمان به متلازم دیگر پی برده می شود, راهگشای مسائل فلسفی خواهد بود. 

صفحه 184:
2 فاعل بالجبر و فاعل یکی از ابتکارات استاد علامه رحمة الله اين بود که میان فاعل بالجبر و فاعل بالقصد که دیگر حکما آنها را فسیم هم و از اقسام هشت گانه علت فاعلی برمی شمردند. فرقی قائل نبودند. در توضیح باید گفت که «فاعل بالجبر» به فاعلی گفته می شود که به فعل علم داشته باشد؛ اما نسبت به آن اختباری نداشته باشد؛ مانند انسان مکره و مجبور که برای انجام کاری که مورد خواست و ميل أو نيست. مجبور شود و «فاعل بالقصد» به فاعلی اطلاق می شود که افزون بر اينکه به فعل خود علم دارد. اراد نیز دارد؛ مانند انسانی که اقعال اختباری خود را انجام می دهد. استاد علامه رحمة الله معتقد است در فاعل بالجبر, کاری که اجبار کننده می تواند انجام دهد. این است که فعل را برای فاعل مکره راجج و متعین کند؛ به این معنا که فاعل تنها با انجام فعل مواجه باشد و چاره ای جز انجام آن نداشته باشد؛ اما اين امر باعث نمی شود فاعل در برابر فعل اراده ای نداشته باشد. زیرا وی با ارزیابی رخداد خارجی و ترجیح جانب سلامت و امنیت خود. اقدام به انجام کار مورد اجبار می کند. بنابراین فاعل بالجبر نیز دارای اراده است و نمی توان او را فاقد اراده دانست و فاعل بالجبر در حقیقت یکی از اقسام فاعل بالقصد است و در خارج. جدای از آن نیست. سپس استاد علامه رحمة الله در اين عدم اختلاف. استدراکی دارند مبنی بر اينکه بين فاعل مکره و فاعل بالقصد این تفاوت و جود دارد که فاعل مکره برخلاف فاعل بالقصد. در آنجام افعال قبیج و حسن, مستوجب عقاب و ثواب و مدح و ذم نیست؛ اما اين اختلاف به مبادی اختیاری در فعل و اختلاف ماهوی آنها برنمی گردد تا اختلاف بین دو فاعل, حقیقی باشد. بلکه آنها تتها به لحاظ سنتهای اجتماعی و قوانین جاری و برای حفظ مصالح با هم متفاوت اند به اين معنا که کارهای صادر از فاعل بالقصد. آثاری دارد که بر کارهای صادر از فاعل بالجبر مترتب نیست و اين اختلاف, صرفا یک مطلب فقهی و حقوقی یعنی اعتباری است نه تکوینی. 

صفحه 185:
3 ارتباط اراده و علم استاد رحمة الله حقیقت «اراده» را جدای از علم به ضرورت عملی و جزم به «باید» نمی دانستند و معتقد بودند نفس انسانی که علت فاعلی افعال صادر شده از انسان است, تتها یک مبدا علمی است که صدور فعل از آن مبتتی بر این است که ‎ol‏ را کمال ثانی خود بداند. به اين لحاظ می فرمود: «در نفس انسان وصفی که حقیفتا غیر از علم به «باید» باشد. وجود ندارد. یا لاافل در وجود آن تردید و نامل است». به ايشان عرض شد: آيا اين فول شما همان سخن برخی از معتزلیان است که آراده را به منفعت ارجاع می دهند؟ در پاسخ فرمود: «بين اين دو قول: تفاوت ظریفی وجود.دارد: در قول معتزله آزاده: مجرد «تصدیق به نفع4 است, در حالی که در فول مختار, اراده «جزم به بايد» است» اشکال دیگر اين بود که اگر نظر شما به مقاد آیه شریفه (و جحدوا بها و استيقنتها انفسهم ظلما و علوا) (نمل/14) ضمیمه شود, مى توان نتيجه كرفت كه كاه ممکن است یقین موجود باشد؛ اما عمل قلبی, باور و ایمان به سبب عدم اراده وجود نداشته باشد. در پاسخ فرمودند: «یقین به «باید مطلق» و علم به «باید همه جانبه» هرگز از اقدام به عمل جدا نیست و آنچه بنابر اين آیه در فرعون و مانند او و جود دارد. بقین و علم به «باید نسیی» است. زیرا در بعضی از قوای نفس و برخی از امیال نفسانی, علم به «باید» پیدا نمی شود؛ و گرنه در صورت وجود چنین علمی, در انجام فعل از سوی نفس تخلفی نیست» استاد علامه رحمة الله به همین دلیل که در اثبات وصف مستقلی به نام اراده جدا از حقیفت علم, تامل داشتند, به رغم اينکه بحث «اراده» را مانند دیگر حکما مطرح کردند, در خلال طرح مسئله, آن را به عنوان نقل قول و با كير #على ‎Sige bs UES ol edd‏ گر در لرانه ‎Walls Sales abs wi dice w SLI alas‏ مشایه و شواهد مخصوص اکنفا کردند که همه این تبينها نشان دهنده تامل استاد در حقیقت اراده است تا زمینه های تدبر آیندگان فراهم شود. 

صفحه 186:
تا 4 نقدی بر منثل افلاطونی ‎ *‏ اثبات اریاب انواع و مثل افلاطونی که مورد تمایل اشرافیان و مذهب شیخ اشراق و نیز مختار صدرالمتالهین بوده. از نظر استاد علامه قدس سره مورد تقد و تامل است. زیرا وجود عقول مجرد عرضی همانند وجود عقول مجرد طولی با هیچ مبنایی میایتت ندارد و تشکیک را در سلسله عقول عرضی حل کرده اند؛ ولی محل نظر استاد رحمة الله اين است که مراد آز «اریاب انواع» نزد حکمای الهی که آن را به استنادفاعده امکان اشرف اثبات کرده اند. این است که یک سلسله کلیات مجرد كه به وجود خارجی در عالم عقل موجودند. از لحاظ ماهیت نوعی همانتد فرد موجود مادی. مندرح تحت ماهیت کلی همان فرد موجود مادی هستند و تفاوت ماهوی با فرد مادی ندارند؛ فقط در نحوه وجود خارجی از یکدیگر امتیاز دارند که یکی فردی مادی و دیگری فردی مجرد است؛ لیکن باید دقت کرد که آیا در جریان قاعده امکان اشر, اتحاد ماهیت فرد اخس و فرد اشرف شرط است يا ته! اگر اتحاد ماهبت شرط نباشد, صرف صدق مفهوم کلی بر یک موجود مجرد خارجی, دلیل بر آن نيست كه آن مفهوم. ماهیت آن فرد مجرد خارجی است. ‏© گذشته از اين. اگر اتحاد ماهبت شرظ نباشد. راهی برای اثبات امکان اشرف وجود ندارد و اگر اتحاد ماهیت شرط باشد, احراز آن شرط از کجا میسر است؟ زبرا چنان که اشاره شد, هرگز صدق مفهومی کلی بر مصدافی خارجی, دلیل بر آن تخواهد بود که ‎Ul‏ مفهوم همانند ماهیت آن مصداق خارجی است و همچنین صرف آنکه فرد مجرد خارجی همه کمالات فرد مادی را واجد است. دليل بر آن نيست كه هر دو از یک ماهبت باشند؛ نظیر علت و معلول که تمام کمالات وجودی معلول را علت به نحو احسن داراست: ولی آن علت, داخل در ماهبت معلول نبست. ‏خلاصه آنكه بذيرش موجودهای مجرد عقلی طبق براهین وجود عالم عقل, کاملا سهل است و نیز آن موجودات مجرد, حقایق موجودات جهان ماده اند و اینکه موجودات جهان ماده تیزرفانق آنها هستند. مورد قبول و تصریح حضرت استاد است؛ ولی اتحاد نوعی اریاب انواع با آفراد مادی, مورد نظر و نقد معظم له است (ر.ک: نهاي الحکمه, ص 294( و در نتیجه, مثل افلاطونی و ارباب انواع با ‎yl‏ خصوصیاتی که از حکمای الهی نقل شده است. مورد قبول علامه نیست و صرف آنکه آن موجودات مجرد مسئولیت تدبير افراد مخصوص را به آذن واجب الوجود داشته و مدير امر آنهايند. موجب اتحاد ماهيت مجرد و مادی تخواهد بود" 

صفحه 187:
آ ' ۱ 5 فروع حرکت جوهری ب. حدوت زمانی جهان طبیعت ج- طرح مستله حرکت در فلسفه اولی د جسمانبة الحدوت و روحانیة البقاء بودن روع ه حرکت عالم به سوه" حركت عالم به سوى علم و ثيل به معلوم. برخلاف آنجه بين حكما مشهور يود و طبق آن. صورتهاق علمى به سوی ‎alle‏ منتفل مى شود و درجاث تجرد را کی پس از ديكرى طى مى كند. 0 ‏مو ع ل‎ CLeL.s ارجاع محمولات بالضمیه به عارج محمول؛ زيرا در اغزاض دانی و خواض طبیعی, ماذه قوه همه آنها را داراست و با تحول ذاتی, آنچه در نهاد مواد هست, شکوفا می شود و چیزی از خارج ضمیمه آنها نخواهد شد. بلکه از صمیم و درون آنها برمی خیزد و اين تحلیل. مستلزم برهم زدن بساط مقولات ده گانه نیست. بلکه با حفظ آنها قابل پذیرش است. ز. وقوع حرکت در حرکت وفوع حركت در حركت؛ زيرا أعراض تابع جوهر و قائم به وجود آن هستند و جون جوهر سبال است. توايع آن نيز دارا خرکت نس اه عرضی) ‎ty a Male‏ أعراض واقعانه نع جوهر, حركت دارند و جون در خود أن أعراض ‎Be‏ ‏حرکت یافت می شود. پس دارای حركتى ديكر خواهند يود و حركتى بر حركث دبكر بديد مى آبد و قيام حركث به حركت, مانند قيام عرض به عرض, وقتى به بى جوهر ذانى بريسد, مانعى تدارد. زيرا در ابن حال به حركتى ختم مى نشور کم خفن عی ‎Soke‏ اسب و ‎gb‏ حرکت بم حرکمند گرچه موجب پنتیدگی و كلدك سد ولد هرکز مايه سکون نخواهد بود؛ ‎Lil‏ صدرالمتالهین رحمهالله آن را فحذور وقوع در حرکث مي دانشت و دیدگاه علامه رحمةالله این بود که هرگز مستله حرکت جوهری, جدای از قبول حرکت در حرکت نیست و خکیم متاله: ملاصدرا که پایه گذار حرکث. جوهرى بودء فرصت تخليل همه فروع آنه را ثيافث. (الحكمة المتعاليه, ج3, ص78) ج. تلازم تغبیر با خرکت هيع گونه تغيرى بدون حركت نيست, يلكه هركونه تحولى رهين حركت اسث, بنابراين نا تغير توريجى نباشدء فی دقع محقق نمی شود (نهاية الحکمه, ص 202), چنان که همه حرکتهای حقیقی, تکاملی است و هرگز حرکت ذانی و" حفيقي, از كمال به سوى نقص نعواهد بود هرچند حرکت عرصی از كمال به ضعف یافت مي شود ط جهان ماده؛ یک واحد حقیقی سیال جوات ماده بك واحد حفيقى سيال است كه به سمت ثيات و تجرد حركت من كند. [الحكمة المتعاليه 3 62. 282 «جاشبه کناب») ی تیبین و توجبه ارتباط ‎CE jetta pel‏ 

صفحه 188:
۰ ۳۲۲۲۳ " 6. تأمل در مقوله «أين» * استاد علامه رحمةالله اثبات مقوله مستقلى به نام «أين» را دشوار مى دانستند و آن را به مقوله «وضع» ارجاع مى دادند. بنابر ديدكاه ايشان::شماز فقولات كم.مى. شوذء اما أضل اين تقليل: مشكلف ايجاد نمی کند, چون حصر مقولات در ده, عقلی نیست و احتمال کاهش یا افزایش آنها وجود دارد. البته ایشان:در بحت مقولات دز کتاب تهانة الحکمنة:تظر تهایی خودشان را مطرح نکرده تر دیگر حکیمان سخن گفته ‎tail‏ ‏ولی در تشریح وقوع ‎er‏ در مقولات فرموده اند: «مقوله ای مستقل بالذات به نام «ايین», محل شک است.» (نهاية الحکمه, ص 206) 

صفحه 189:
ها ۲۲۲۲۲۲۲۲ ۲ ‎af‏ نظریه استخدام * از آرای مهم علامه رحمة‌الله در حوزه انسان شناسی, نظریه استخدام است. فتوای حضرت آستاد درباره این نظریه به گونه ای منسجم ارائه نشده, اما با دقت در بحثهای مختلف تفسیر قیم المیزان, به ویژه آنچه درباره نیاز انسان به وحی و نبوت بیان شده است و با در نظر گرفتن مبانی فلسفی ایشان در براهین محکم «حکمت متعالیه» از قبیل «جسمانية الحدوث و روحانية البقاء» بودن روح آدمی, مى توان به تبيينى دست يافت كه معنای «طاغی بالطبع و هدن بالفطره» بودن السان زا تآمین‌تست کند: بزاسابین همین:مینای استواز اسبت کورآدسی برغم تعحجهرایتو فوای-جسمانی و زوحانی خود. خقرفت. واخدی زا سکل من دهدکه از ‎jai SIGS‏ برکشیده و تا بارگاه قدس الهی بال و پر می گشاید. 

صفحه 190:
ویژگی‌های مکتب فلسفی علامه ‎Tle sane‏ ام و قاسمعلی کوچنانی,ابداعات فلسفی علامه طباطبایی, پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامي, 8 ص42 ‏واقع گرایی در شناخت کتاب اصول فلسفه و روش ‎pully‏ ‏نفی سوفسطائیگری و ایده ثالیستی تفکیک حقایق از اعتباریات نقد بر قسيم بودن فاعل بالقصد و فاعل بالجبر تفكيك بين وجوب عام اعتبارى و وجوب حقيقى ‏* کاربرد چشمگیر منطق در مباحث فلسفی و تکیه بر یقینیات ‏تنظیم ریاضی فلسفه رعایت تقدم و تاخر مقدمات و نتایج بحث ‏" رعایت تقدم مسائل اصولی و مبنایی و تاخر مطالب فرعی و جزئی جعل را از فروعات علیت می دانند نه مستقل 

صفحه 191:
نقش علامه طباطبایی در احیای فلسفه و گسترش آن نگارش کتاب های آموزشی بدایه الحکمه تاه الحکبه * اهمیت دادن به دروس فلسفی در حوزه درس خود 2 دفاع از تفکر فلسفی در اسلا © اشاره به مباحث فلسفى در تفسير قرآن © معرقى قلسقة ‎os‏ رم ۳ (شیعی) به دنیای غرب با مکاتبات خود با هانری کربن (0۹۷۹-۱۹۰۳) 

صفحه 192:
SS ‏با‎ کتاب شیعه و نقش آن در شناساندن شیعه عنوان شیعه در اسلام کتاب به بررسی شیعه از آغاز شکل گیری در صدر اسلام تا حیات ائمه می پردازد. * به ابعاد مختلف حیات فکری و فرهنگی شیعه و نقش ائمه و علمای شیعه در حیات فکری و فرهنگی اسلام به طور کلی می پردازد. کتاب توسط آقای دکتر سید حسین در دانشگاه های آمریکا تدریس شده ‎Gr Si Os Fos aa Sus Ba ly‏ )جنپ گردید. کتاب با استقبال گسترده ای روبرو گردیده است. * اکنون این کتاب به عنوان یکی از متون تخصصی الهیات در دانشگاه ها ی ایران تدریس می گردد we 

صفحه 193:
! ۳۲۲۲۲۲۲۲] تفسیر المیزان * للمیزان فی تفسیر القرآن * بزرگترین تفسیر شیعی پس از تفسیر تبیان شیخ طوسی (م ۶0۰ ق) و مجمع البیان طبرسی ‎٠١ ©‏ جلد (عربی) ws یژگی ها تفسیر قرآن به قرآن حکومت. آرادی. عدالت اجتماع, نظم اجتماعی. مشکلات امت اسلامیء علل عقب ماندگی مسلمانن. حقوق زن پرداختن به مباحث علمی وفلسفی و کلامی ۲ توجه به شبهات و اشکالات مخالفان و نقد و بررسی آنها کریم به عنوان غرر آیات یاد می فرمود که درخشش چشمگیر آنهانهتها راهگشای قرآ ‎Slay‏ محکبی يرلى حل يسيارى ار احادیث خواهد برف اعتناء تام به اخبار و احاديث از بيامبر اكزم (ص) و ائمه معصومين (ع) 

صفحه 194:
! ۲۲۲۲۲" شیوه نگارش و ترتیب مطالب: wr ۱- بیان آیات * که در آن به يك يا جند موضوع از این موضوعات هفتگانه می‌پردازد: 7 ۱-معارف و حقایقی مربوط به اسماء و صفات خداوند. ۲- اطلاعات مربوط به افعال خداوند ۳- مسائل مربوط به كليات عالم 4- دانستنی‌های مربوط به انسان قبل از دنیا ۵- دانستنی‌های مربوط به انسان در دنا *- دانستنی‌های مربوط به انسان بعد از نیا ۷- معارف مربوط په اخلاق انسانی * غالبا مسائل لغوی و ادبی در همین بخش یعنی ابتدای «بیان آیات» مطرح می شود. ۲-در مرحله دوم در ذیل هر بخش از تف آيات و توضيح لغوى و ادبی و بیان مراد هر ایه با تحت عنوان ابحث روایی» به نقل و نقد روايات از منابع خاصه و عامه اختصاص داده‌اند و شأن نزول آیات را غالبا در همین بخش آورده اند. ۳- سپس در مرحلهٌ سوم بحث‌های مناسب کلامی؛ فلسفی؛ علمی و یا مربوط به علوم قرآنی نظیربحت در باب اعجاز بطور مطلق و بیان وجوه چندگانه‌ی اعجاز قرآن یا جر و تفویض و یا شفاعت و محکمات و متشابهات در ميان مىآيد. 

صفحه 195:
با ‎SS‏ ‏مزايا و محاسن المیزان "ا مزايا و محاسن الميزان ۱- جمع دو شیوه تفسیری ترتیبی و موضوعی ۲- وحدت موضوعی در هر سوره ۳- روح کلی حاکم بر قرآن. ۶- شناخت ارتباط آیات قرآن ۵- جایگاه فطرت پاک در رسیدن به حقایق قرآن. فص 

صفحه 196:
a اصول فلسفه و روش رتالیسم رضا داوری اردکانی, ما و تاریخ فلسفه اسلامی,399 به بعد قدری از اين شهرت مرهون شاگردش استاد مطهری است که با شرح آن عملی شد. * ادراکات اعتباری * «او ادراکات اعتباری را شرح داد تا بگوید احکام ماتریالیسم تاریخی, اعتباری است و در علم نظری نمی گنجد و اطلاق فلسفه بر آن روا نیست.» # در فلسفه اسلامی جایی نداشت و علامه مطرح کرد. به زبان فنی نیست و ساده است * از سوابق مطلب هیچ نگفته اند 

صفحه 197:
a ۴ اعتباریات اخلاقی و سیاسی عقلی يا عقلایی "" اما ذاتى نيست " حسن وقبح