تحلیل های مختلف درباره چرایی انقلاب اسلامی در ایران

صفحه 1:


صفحه 2:
مقدمه *وقوع انقلاب اسلامى ايران علاوه بر غافلكيرى و ايجاد شكفتى در ميان انديشمندان و صاحبنظران مختلف علوم اجتماعی و سیاسی, بسیاری نظریات موجود در مقوله انقلاب را نیز دچار چالش نموده و درستی آن ها را متزلزل ساخت. هجوم گسترده به ی ی ار ی ای اس ار ار سقوط ناگهانی رژیم مقتدر پهلوی از یکسو و پیروزی نیروهای انقلاب تحت لوای رهبری مذهبی و با دست خالی از سوی دیگر به وجود آمد.انبوه نظریات در زمینه چرایی انقلاب اسلامی در ایران هر چند ار علمی یکسانی ندارند و در سطوح لت قایل یف وی هس ليكن به دليل ايعاد جسم انذارة هاين ستفاوت ی بسیار محدود می توانند مفید فایده باشند. 

صفحه 3:
رهری حضرت ۳ ماه خصیني, (رو این اسلامى بر كسى يوشيده نيستء, ايث جاكاه مرجت نی با آكا الى های بالای ‎aie‏ شجاعت., نفوذ ‎me‏ و ‎ae‏ هاى معنوى خويش موفق به بسیج گسترده توده های مردم مسلمان ایران و ایجاد شور و هیجان انقلابی در میان آنها شدند. کاملاً روشن است که پاسخ و تحلیل وی نسبت به چرایی وقوع انقلاب اسلامی اهمیّتی ویژه و استثنایی دارد. 

صفحه 4:
اوكن 0 یبه ‏ بهج تباب( شعارها و اهداف اسلامی که مبیّن خواسته های مستضعفین است همراه است. دومین یه ان این اس ‎ures ares‏ هه و ۳ 2 خارج .اصولاً نهضت ما نهضتی است مردمی و همه اقشار تحت ستم را در بر گرفته است. امروز هیچ کس جز شاه و طرفداران او مخالف نهضت و قیام اسلامی نیستند. یکی دیگر از خصایص این نهضت این است که خواستار تغییرات اساسی در همه ابعاد جامعه ایران است که عبارت است از: سقوط شاه. برچیدن نظام شاهنشاهی و استقرار حکومت اسلامی. 

صفحه 5:
؟ایشان با تقسیم بندی عوامل ایجاد انقلاب به سه دسته عوامل اقتصادی, آزادی خواهی و عقیده طلبی بر این باور است که انقلاب اسلامی ایران تک عاملی نبوده و بلکه در تکوین و ایجاد آن هر سه عامل به صورت مستقل دخالت ‎ce Kanu eval Icicle psleaals‏ و انادف سه كال اسك که تداوم پیدا می کند و به ثمر می رسد. شهید مطهری با محور قرار دادن اسلام به عنوان علت اصلی وقوع انقلاب در ایران معتقدند با مرکزیت اسلام. علاوه بر پاسخ به نیازهای مادی و اقتصادی جامعه, آزادی های مشروع و قانونی را نیز م یتوان تامین نمود. ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 6:
ايران به اعتقاد شهید مطهژزی یکی از دلابل اسلامی بودن انعلای ایران به استعاد سهید موزی رهیری مدهی آن الت كد قط كرك اها ار نا زهیری پدیرفتد ایشان در خصوص راهيرة متكظتر به كرد امام خمينى (ره) مى نويسد: اكر امام عنوان بيشوائى مذهبى و اسلامى را نمى داشت و اگر مردم ایران در عمق روحشان یک نوع آشنایی و انس و الفتی با اسلام نداشتند و اگر عشقی که مردم با خاندان پیامبر دارند وجود نداشت و اگر نبود که مردم حس کردند که این ندای پیامبر و ندای حضرت على (ع) و يا ندای امام حسین (ع) است که از دهان این مرد بیرون می آید. محال بود نهضت و انقلابی به این وسعت در مملکت ما ب ‎(ee en‏ 0 ل 0 0 مطرح كرد. ime 

صفحه 7:
11 ل رس پر ی انس ا ل ول اما یهای اجتماعی و اقتصادی و ایضاً حاصل نوعی تحوّل اقتصادی و اجتماعی در جامعه بوده است .آن چه در تحلیل وی وجه تمایز انقلاب اسلامی با سایر ای ها ی ی و را را شال اضلك ل ال ‎cee (eer‏ 1 oe د م ات 

صفحه 8:
که را را رگا توت و عقیده داشت انقلاب اسلا رای وس آکاهی مدهي به وفوع بيوشت 5ه عمق وقادارى به مذهد شيفة را نشان ‎wo‏ دهد. مذهب شیعه باعث شد تا انقلاب خصوصیاتی را پیدا کند که در میان اانقلا بهای عصر, جایگاه ویژه ای- و نه منحصر به فرد - پیدا کند. 

صفحه 9:
"او ل ‎ole ents at oe‏ سارت با هوق سس مت و ور تون ها و ايدتولورة علت أصلى انقلا ب ها محسيوت ی شوت بلکم فش تیه ای دار "اولاً به نظر می رسد که انقلاب ایران به سادگی ماحصل روند نوسازی بیش از حدٌ سريع و ی "ثانياً در یک خروج جدا کننده از نظم و مسیر موجود در تاریخ انقلابات ارتش و پلیس شاه بدون ای نک ۵ علت کت تطامی و ‎oii tales cS Gib Las Lieb cede Sats.‏ سناد طول قراف ای له ی رورس سای ‎Ce ale ie ee‏ موجب بروز تضادها و کشمکش های متناقض بین رژیم و طبقات با نفوذ گردید «ثالثاً در واقع اگر بتوان گفت که در دنیا تنها یک انقلاب وجود داشته که عملاً و آگاهانه توسط یک مضت ماع ای شاخ شده اس نا نام شي را شركور شا .يه ظور قط آن انقلاب, انقلاب ايران بر عليه شاه است. 

صفحه 10:
*به نظر اسکاچیول اسلام شیعه هم از نقطه نظر سازمانی و هم از لحاظ فرهنگی برای ایجاد انقلاب علیه شاه نقشی حیاتی را به عهده داشت. روحانیون رادیکال شده که تابع ‎eal‏ الله خمینی بودند, عقاید سیاسی ای را ‎wo al‏ کردند که شاه را زیر سوال می برد. سپس شبکه ها, روش های اجتماعی و اسطوره های اصلی شیعه به ایجادهماهنگی در نهضت توده ای جرف ی اراده اخلاقی در آن برای مقاومت در مقابل اختناق و سرکوب سای مکی واه ‎lla licen‏ يرن فشي يور كدايك كش شنا ی آزر زندگی ایران ارایه کننده منابع سیاسی حیاتی برای شکل دادن به یک نهضت انقلابی با چهره ای بسیار مدرن بود. 

صفحه 11:
اسکایول پر این اور اس ه در فد ‎Dla ey ole ee lola‏ پایه قیام مردمی را تشکیل نمی دادند بلکه بجای آن مخالفت علیه شاه در مراکز عمومی شهری متمرکز بود. مراکزی که به صورت مستقل نسبت به حکومت عمل می کردند و شکل دادن به مقاومتی متشکل و خود مختار در آن ‎ls‏ رای پیت ی لك ماو ها ور تحت حکومت پادشاه دوم محمد رضا پهلوی شرایط داخلی حکومت ایران در حالی که دولت به نحو فزاینده در دام اعتیاد به درآمدهای حاصل از صادرات نفت و گاز گرفتار می شد دستخوش تغییر شد. دولت ایران یک حکومت تحصیلدار دریافت کننده درامد مستمر غوطه ور در دلارهای نفتی و کاملاً هماهنگ با اقتصاد سرمایه داری جهانی شد. 

صفحه 12:
»او وجه تمایز انقلاب اسلامی ایران را با سایر انقلاب های بزرگ دنیا مرکزثت ایدئولوژی مذهبی در اين انقلاب می داند. به نظر وی سازمان روحانیت ایران در بسیج توده ها در جریان قیام ها و انقلاب های ایران نقش مهّمی داشته است که آن نیز از مذهب شیعه و اعتقادات شیعیان به این سازمان ناشی می شود که قابل مقایسه با سایر فرق اسلامی نیست. او نقش علما را در قدرت سیاسی در تاریخ ایران تا به آن جا مهّم می داند که می نویسد: اگر یک مجتهد طرار اقل نظر مى دان كه فلان سياست دولك باب عوص شود ‎ONES gal‏ حاکم بد عمل می کند مقلدین آن مجتهد حرف وى را اطاعت ميكردند و نه نظر حکومت مرکزی را.. 

صفحه 13:
*او ريشه اصلی انقلاب ایران را در عوامل اقتصادی و اقدامات مدرنیزاسیون شاه می داند که باعث تأثیرات منفی بر گروه ها و طبقات مختلف اجتماعی و سرکوب آنها شده است و در نتیجه شکست این اصلاحات اقتصادی انقلاب به ظهور رسید. او معتقد است یک ‎cle‏ سیاسی نیز در مذهبی شدن انقلاب ایران دخیل است و ‎gal Ul‏ که در دهه پیش از انقلاب رژیم شاه بیش تر مخالفان ‎we‏ مذهی و کمونیست ها و توده ای ها را سرکوب می کرد و آن ها را دشمن درجه یک خود می پنداشت و از نیروهای مذهبی غافل شده بود و همین امر باعث شد تا در مقابل نیروهای مذهبی از غفلت رژیم استفاده کنند, نیروهای خود را سازمان دهند و در مقابل رژیم قرار گیرند و یک انقلاب مذهبی را ایجاد نمایند. 

صفحه 14:
"او یک نطریه پرداز معرویف پسب مرن اسب ‎an lal‏ «قلمه های فرهنکی اهمیّت بیشتری می دهد. از نظر او شاه تمامی قدرت های معارض داخلی را حذف کرد. هیچ حزب سیاسی در داخل کشور با او معارض نبود, قدرتهاى بين المللی نیز برای او خطری محسوب نمی شدند اما در مدتی کوتاه قدرت مردم انباشته و بسیج گردید. این قدرت بسیج شده که در تک تک عناصر اجتماعی پخش بوده به اهرمی مبدل شد تا بنیادی 2500 ساله را بر اندازد. 

صفحه 15:
"دین به عنواٍن یکی از عناصر تشکیل دهنده فرهنگ به نظر فوکو نقشی اساسی را رای ییاسران از گس ات زرم ات ی ی ای ات حسین (ع) و قیام او در برابر فساد و ظلم و نیز ایام و مراسم مذهبی چون محرم و عاشورا و ..اشاره ميكند و معتقد است اين مفاهيم به مثابه قدرت نرم افزاری هت که الكل سال ترات رار و سر راس ‎Gp hes a A‏ حون ملجا و پناهگاه و گزیز گاهی بود که مردم ابران بدان واسطه خواهان ‎nee‏ ‏برکناری شاه و رژیم وی بودند و این دین مفهومی بود که تمام خواستها و نیازهای مردم را از هر قشر و طبقه ای تامین می کرد. ‎alias gus‏ آست با هو ‎Ele‏ دو قطبی در جامعه ایران که یک قطب رژیم و عمّالش بود و قطب دیگر همه مردم ایران, شاهد شی لخیری اراده عمومی در بر کناری شاه و رزيم پهلوی می بايم. قوكو عامل رهبرى و نقش برجسته امام حمينى (ره) اشارة مى نقايذ! او امام خمينى (ره) را به قديس بيرى كه در ياريس تشبيه مى كند و معتقد است مردم ايران از هر قشرى به او عشق مى ورزند. 

صفحه 16:
تفن و سود ار همراهی 9 همگاهی *الف- خمینی مردم با اما م *ب- خمینی چیزی جز نه نمی گوید, نه به شاه, به رژیم, به وابستگی. "ج- خمینی آدم سیاسی نیست حزبی به نام خمینی و دولتی به نام خمینی وجود نخواهد داشت. ویو وس رایع سای ی اررانیان با خود خواستار بازگرداندن معنویت در عرصه سیاست بودند. 

صفحه 17:
* به نظر او محمدرضا به دلیل نحوه تربیت دوران کودکی و نوجوانی اش که در محیطی زنانه پرورش یافت و سپس در کنار پدری مستبد قرار گرفت, فردی مردد فاقد اعتماد 2 شس ال آعیم یود ار همیی رو توانست در ‎Nal Glos‏ ايستادكي کرده ‎ol‏ را سرکوب نماید. به نظر زونیس تا زمانی که عوامل اعتماد بخش و آن چه که قدرت روانی لازم را برای محمد رضا فراهم می نمود, دستخوش اختلال نشده بود, مشکلی هم ایجاد نشد. همزمان با وقوع انقلاب اسلامی پ جدّى آمريكا و وجود دوستانى جون اسدالله علم و ارنست يرون و ... يكايك از ميان رد وا رل ات رال صا ی ارس رارسا 

صفحه 18:
*فرضیات او در باب وقوع ‎eM S.‏ مدرنیزه کردن, اقتصاد و "فرضیه توطثه: او در نقد نظریه توطثه و بی اساس بودن آن به عنوان علت ‎Cle‏ ولا ‎ol eee sly ss ee‏ که ‎hess‏ سمتفیین آفرصیه وه در ‎Leslie jl) Sal‏ آولد و شواه ی ارانه نمی دهند. بعلاوه پیش فرض های اوّلیه بسیاری از آنهای بی پایه و اساس اس اور لین اراک كور و ررقم يوظنه در فيان اررانيان بك افشالة روانشناسى اجتماعى و ريشه دار به لحاظ تاريخى و فرهنكى است و شاه سابق نیز از آن مستثنی نبوده است. ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 19:
مدرنيز كردن = ۱ = ‎gabe‏ عامل تضادهاى 29790 عي ص براسیون و باورهاء عقاید و سنت ها جامعه است. به نظر دکتر زیبا کلام تضور غربی ها از پیشرفت های ظاهری ایران و رهبری مترثی محمد رضا شاه عامل اصلی اين گمراهی و تلقی نادرست بوده است. او معتقد است این فرضیه در اساس بر روی دو پیش فرض استوار است نخست آنکه شاه جفاً درصدد مدرنیزه کردن ايران بود يا بخش هایی از مردم ایران شامل اقشار سنتی و مذهبی 93 >13 مخالف با برنامه هاى مدرن شاه بودند. 

صفحه 20:
اقتصاد عامل بروز انقلاب اسلامی *او معتقد است طرفداران این نظریه به دو گروه تقسیم می شوند: * گروه اوّل بر روی بالا رفتن قیمت نفت و چهار برابر شدن لن در سال 2قرار دارد. به نظر آنها افزایش ناگهانی درآمد نفت باعث شد که شاه دست به یک رشته برنامه های توسعه اقتصادی شتابزده و بعضا نسنجیده بزند. کر نان ‎Sel‏ و زان تور رک ی اقا تس که به نظر آنها انقلاب امری اجتناب ناپذیری و ناشی از تضادهای طبقاتی در جامعه است و سیاستهای اقتصادی محمدرضا تنها باعث تسریع در روند انقلاب ‎ol ols cl arr lol ont‏ ماهس وب و انیس نوا مهم ترين گروه های چپ در سال های قبل از انقلاب اسلامی و از مخالفین جدّی حکومت پهلوی بودند. 0۳ 

صفحه 21:
0 .عا عل ‎١‏ نفلاب اصلی وقوع انقلاب از نظر اين كروه اسلام زدايى رزيم و اسلام خواهى مردم بوده است. به نظر مى رسد تأكيد بر مذهب عامل اصلی انقلاب نیز همجون ساير نظريات با اشكالاتى همراه است كه ايشان در فرايند دفاع از نظريه خود استبداد عامل انقلاب بدانها مى يردازد. 

صفحه 22:
ند اد انقلاب در دیدگاه زیبا *او معتقد است علیرغم تفاوت هایی که در ت ‎sl ee‏ قبلی (توطئه, اقتصاد, مدرنیزاسیون و مذهب) به چشم می خورد, جملگی آنها در یک نقطه اساسی با یکدیگر اشتراک دارند و آن ای نکه هیچکدام اين تحوّل را در چار چوب روند تحوّلات سیاسی و اجتماعی معاصر جامعه ارزیابی نکرده اند. به سخن دیگر آنها سقوط رژیم شاه را کمتر در یک قالب تاریخی م یگذارند و کمتر اعتقادی به اين دارند که ربشه های انقلاب اسلامی را باید در دل تاریخ معاصر ایران جستجو نمود. به نظر وی مطالعه تاریخ معاصر ایران نشان می دهد که مشکل دیرینه, ريشه دارد و اصلی بروز نارضایتی ها در یکصد سال اخیر ماهیّت استبدادی حکومت ها و ظلم و ستم شاهان, شاهزادگان, درباريان و وابستكان آنها بوده اس BS 

صفحه 23:
*از نظر او بهترین مذعای تشابه سیاسی در نظام واکنشی است که توده مردم نسبت به هردوی آنها سرانجام نشان می دهند. استبداد سیاسی, خفقان. مطلق العنان بودن شاه و دربار و حکام و نامحدود بودن اختیارانشان, فقدان قانون و امنیّت فردی, دخالت و نفوذ بيكانكان بر امور كشورء جلوكيرى و قلع و قمع هر فکر و اندیشه ای که حکومت آن رانمی یسندید یا به مصلحت نمی دانست, عوامل اصلی شدند که حرکت و اعتراض علیه قاجار را در قالب نهضت مشروطه پدید آوردند . 

صفحه 24:
*از نظر وی هدف اصلی آن انقلاب هم صرف نظر از آنكه در عمل چقدر موفق گردید در یک جمله عبارت بود از برقراری حکومت قانون در جامعه تا هر عمله و اکره حکومت بی مهابا بر جان و مال و ناموس مردم حاکم نباشد. نه آن انكيزه ها و نه اين هدف چندان بدور از عواملی نیستند که باعث پیدایش انقلاب اسلامی شدند . به لحاظ رهبری حرکت هم در هر دو نهضت تشابه به چشم می خورد و در هر دوی آنها روحانیون بیدار به همراه طیفی از روشنفکران نقش عمده ای را بر عهده داشتند. 

صفحه 25: