تخت مرمر

صفحه 1:
هرمن ايوان تخت مر 

صفحه 2:
اولین بنایی که در محدوده ارگ سلطنتی بنا گردیده ؛ عمارت معروف به دیوانخانه در سالهای اولیه حکومت کریم خان زند(تابستان ۱۱۷۳ هجری قمری برابر ۱۱۳۸ هجری شمسی. ۱۷۵۹ میلادی) بود که در شمال غربی ارگ به سال ۱۱۷۲ * ق ساخته شد ایوان تخت مرمر قدیمی ترین بنا در کاخ گلستان نیز مى باشد ایوان تخت مرمر جایگاهی است که پادشاهان قاجار در این مکان به مراسم سلام می نشستند و طبقات مختلف مردم را در مواقع خاص بار عام می دادند. سابقه این رسم چند هزار ساله را می توان در دوره های مختلف تاریخی ایران بازیافت. این عمارت در دوره قاجاریه دستخوش تغییرات زیادی شد. هنگامی که آغا محمد خان در سال۱۳۰۶ 8/ ۱۷۱ ۱ش شیراز را تصرف کرد. دستور داد تا قصر وکیل ویران و آثار آن به ایوان دیوان خانه در تهران منتقل شوند. در تاریخچه شهر تهران گفته شده است كه د تابستان سال 1173 هجرى قمرى هنكامى كه وكيل الرعايا براى تصفیه کار آذربایجان به طرف چمن RAM peer ye re coe ser Pie 19 بررگ ا جتب آن بنا كتند . بتابراين بنياد ايوان. تخت مرمر يا جنان كه سابقا كفته اند ( ديوان خانه يا ايوان دارالعماره ) بايه . كذارى شد 

صفحه 3:
ze 1 ‏آل اندر اق از حدس ند‎ A ‏اتم ساز شيرازى از جنس نقره؛ عاج فيل؛ استخوان 0 آنها ابیاتی از سعدی حجاری شد:‎ 3 ‏اذ بن 4 ان . مى باشد و بر روى آنها ابياتى از‎ ae و ازاره های مرمرین با رنگ روغن و نقش های گیاهی زیبا نقاشی شده است . ‎IE NIE‏ 

صفحه 4:
ایوان شاهی قسمت اصلی ساختمان که مراسم بارعام (تشریفات. سلام و سایر مراسم رسمی) و تاجگذاری در آن برگزار می شد؛ آخرین بار عام در ایوان تخت مرمر. در زمان پهلوی اول ۱۳۰۴ ش به انجام رسیده است. گوشواره ها نیز برای يذيرايى از میهمان هایی که در مراسم شرکت می کردند. مورد استفاده قرارمی گرفت. 

صفحه 5:
ببى به طرف بالا باز مى شود. قسمت بالای آن که کتیبه نامیده می شود با ارسی ایوان شامل پنج درمی باشد و به صورت تکنیک گره چینی ساخته شده است. بارها ارسی های آن تغییر یافته و به در و پنجره تبدیل شده است . شکل در و پنجره ها تغيير كرده اند ولى نكاركرى هاى آن' ‎ery‏ | آن نصب شده است به سه قسمت نقسيم شده است در وسط ابوان شاهى ودر طرفین آن دو اتاق برای تشریفات و پذیرایی قرار دارد . این اتاق ها با پنجره خد که مامت ین دواد . شید 2 های رنگارنگ دارند . درهای خورشیدی دار اين عمارت در دو طرف ايوان و در محل ورودى به فضاى اصلى تخت مرمر است و اين درها به دليلى تزيينات ظريف و استفاده ‎eee re nee eee ener ren‏ در خورشیدی درها , قابل توجه و چشم . نوازند 

صفحه 6:
در قسمت فوقانی ایوان دو آیینه قرار دارد که جز. هدایای الکساندر اول امپراتور روسیه به فتحعلی شاه می باشد. ایوان و گوشواره ها طی دوره های مختلف مرمت و بازسازی شد. یک بار سقف و کف در دوره پهلوی دوم. بار ای گردید . دیگر بنا در سال ۱۳۷۴ ش دستخوش 

صفحه 7:
تخت مرمر در سال ۱ ۱۲۲ هجری قمری (۱۸۵ ۱ هجری شمسی -۸۰۶ ۱ میلادی ) به دستور فتحعلی شاه قاجار از مرغو, نگ مرمر معادن یزد در اصفهان حجاری شده و به شکل سکویی دیواره دار بلند در وسط ۱ ان قرار گرفته است . ا ان تخت حضرت سلیمان که بر روی دوش دیوان و پریان قرار داشته. ساخته شده است.طراحی سط استاد میرزا بابای شیرازی نقاشباشی دربار قاجار انجام شده و حجاری آنن تحت سرپرستی استاد محمد ابراهیم اصفهانی و استادان دیگری چون استاد محمد حسین ۰ استاد محمد باقر . استاد مرتضی و استاد غلامعلی به انجام رسیده ها ۷ الطعى طارمی ها ۲۰۱ قطعه. بایه هارو ستونها و مجسمه هاگ ۲ قطعه) ساخته شده و از چهار طرف بر دوش ۲۳دیو و ۶فرشته یا لج مد تإشير ‎eal Ota ta‏ دور تا كور ع از دو قصيده فتحعلى خان صبا (ملك الشعرًا. تاد مهدى تهرانی ملک الکتاب سلطانی نو در وسط دو پله که در سطح عمودی پله ها اژدها و در طرفین نذ تخت داراى كتيبه هائى مى باشد كه درون هر يك از آنها يك ب در مدح فتحعلى شاه و وصف تخت مرمر سروده شده و به قلم ن شده است. 

صفحه 8:


صفحه 9:
ار معرفت و قانون چه روحانی و چه خاکی تخت در نقش مرکز جهان بین آسمان وزمین روی شاه بایی از تمادهای خاص تصویرشده و به نشین واقع شده است . کسانی که به طرزی معجزه آسا متولد شده اند روی ت صورت نماد دررآمده اند . مانند تخت ادها . نیلوفر آبی پا تخت شیر .به طور ضمنی تخت مظهر ارتباط بین خدا و انسان پا ارباب و رعیت است . از طرفی شاهان خود را ضل السلطان ( سایه خدا) و دارای اقتدار و قدرت می دانستند شامی که در مرکز تالار( شاه نشین ) واقع شده است می توانند یادآور این حقیقت باشد که شاه در مرکز و راس قدرت قرار داشته و تحت مظهر ارتباط و اتصال ب ۱ در دوره معاصر محققین برجسته ای مانند یحیی ذکاء , محمد سمسار و فاطمه سرائیان به شرح و توسیف تخت مرمر شاه و خدا است. پرداخته اند . آقای یحیی ذکاء از دیدگاه نمادشناسی اشاره ای مختصر به این مطلب داشته اند که تخت مرمر برگرفته از تخت سلیمانی است . ) فرشته: پیکهای خداوند ؛ واسطه های بین خدا وانسان ۰ آسمان و این دنیا نیروهای عالم غیب , اشراق . همچنین انگر روحانی عالی رتبه و ارواح واسطه است. در دست یکی از فرشتگان میوه انار به چ یی مرگی. کثرت در وحدت. باروری دراز مدت ؛ حاصلخیزی ؛ وفور است . در اسلام انار یکی از درختان بهشت است. بنابر نظر نگارتده فرشتگان از طرفی حافظ تخت شاهی و قلمرو و حکومتی پادشاه بوده و از سوی دیگر نشانگر بعد معنوی و روحانی شاه است . بم می خورد که نماد 

صفحه 10:
قدیم یا دیوان گمراه کنندگان و شیاطین خوانده شدند کوپر دیو را جزء ن دیو در پیرامون اژدها : نمادی پیچیده و عالم گیر که نماد ایزدان آسمان و نمایندگان زمینی آنها یعنی امپراتوران و شاهان 5 شرق ادها موجودی سعد و ز هست . اساسا در انه ملکوتی است در حالیکه در غرب به موجودی مرتبط با ایزدان جهان زیرین ویرانگر شرور کر فرش بر ان کته نیرد و نیروی شر خواهد و اما رك سنن داك ‎١‏ لطر ار لس تر ا ‎Rr oe oma na Rien a‏ به شمار آمده که شاه سرانجام بر نیروی شر و دشمنانش غلبه خواهد کرد. شیر : شیر در تخت مرمر می تواند هم نهاد قدرت . عظمت . دلیری .شهامت اخلاقی . عدالت قانون و قدرت نظامی شاه و هم نماد سلطنت وی باشد . خرگوش : برای نقش خرگوش را می توان فرضیه های متعدد در نظر گرفت :۱- تداوم و جاودانگی سلطنت وقدرت شاهی۲ - رستاخیز و آفرینش و حیات نو ۳- بصیرت و دانایی و آگاهی شاه ۴- سرانجام شاید این حیوان نمادی از نور و روشنایی باشد . اشته شود که؛ ‎jl‏ 

صفحه 11:


صفحه 12:
در مورد تاريخ ساخت نمی توان به قطع سخن راند ولی این را می توان گفت که خود تخت مرمر که در ايوان قرار گرفته در زمان فتحعلی شاه قاجار ساخته شده است . واين را نیز می دانیم که سازنده هم تخت مرمر و هم ازاره شیر و ادها یکی بوده است اینرا بواسطه نام سازنده می گویم که هم بر روی نقش شیر و ادها ن چکشی که دست یکی از دیوهای نگهدارنده تخت مرمر در پشت آن است . در نتیجه این دلیل دیگری که این امر را نا خلاف دوره های بعدی . حجاری بر سنگ ۰ ساخت تخت های سنگی و .... رواج فراوان داشته و می توان اینرا استنیاط 2 شده است » عمل محمد ابراهیم » وهم برروی ش برجسته قريب به يقين متعلق ت ميكند نوع هنر دوران متقدم تر قاجار است كه بر به دوران متقدم تر قاجار است و ۱ این وضعیت به ارث رسیده از اواخر دوران زندیه می باشد که هنرمندان آنن برای دوره قاجار نیز هنر نمانی می کر اند .فلذا کارهای آنان فوق العاده با مایه تر . با معنا تر ۰ و ز, تر از دور انهای متاخر قاجاریه می باشد. اگر شما تصاویری از و اژدها در بعضی از مکانهای کاخ گلستان می بینید تمامی آنها از همین نقش برجسته شیر و اژدهای تخت مرمر الهام گرفته شده و نسبت به طرح آن در بعضی از پخش های کاخ گلستان بعنوان کاشی کاری استفاده نموده اند که البته پر واضح است که بسیار ضعیف از حیث اجرا بوده و اصلا قابل مقایسه با اثر جاودانه محمد ابراهیم نمی باشد . 

صفحه 13:
در مورد تاريخ ساخت آن متاسفانه در هیچ متونی به شکلی دقیق ذکری بمیان نیامده است , تا اینکه من در کتابی به دو تصویر دسترسی پیدا کردم .هر دو تصویر مربوط است به کتاب سفر در ایران اثر اون فلاندن و پاسکال کست در یکی تصویر شیر و اژدها در جلوی ایوان واقع گردیده و در دیگری اثری از این ازاره نیست ۰ هر دو تصویر مربوط است به تاريخ ۱ ۱۸۴۰-۴ میلادی ( ۱۳۵۶-۷ ه.ق) که می توان نتیجه گیری کرد که ازاره شیر و اژدها در اين تاریخ در اینجا نصب شده است یعنی چیزی در حدود ۴ و ۳۵ سال بعد از نصب تخت مرمر در ایوان ( تقریبا اگر تاجگذاری فتحعلیشاه را ۱۲۱۲ ۰ ق به حساب آوریم و بدانیم که تخت مرمر ‎٩‏ ‏تاجگذاری له قاجاز وچون فتحعلی شاه رسید كه كه اكر اين سال بعد از سلطنت وی به انجام رسیده تاریخ نصب این ازاره می شود حدود ۴۴ سال پس ۱ ۳۸ سال سلطنت نمود به ۶ سال پس از تاجگذاری و شروع سلطن شاه وارد می شویم )۰ می توان به این ازاره از جای دیگری به این مکان آورده نشده باشد این ازاره در سال ۱۸۴۱ میلادی ( ۱۳۲۵۶ هق ) آفاده شده است . وبا جه به اينكه تاريخ ۵۰ تا ۱۳۶۴ ۰. ق محدوده پادشاهی محمد شاه قاجار است درنتیجه این ازاره شیر و اژدها در دوران این پادشاه در جلوی) ب گردیده است . این دقیق ترین تاریخی است که مورد مداحقه قرار گرفته است و تا قبل از این در این مورد بررسی 59 نگرفته بود . نکته دیگری که ذهن را بخود معطوف می دارد فاصله زمانی بین ساخت تخت مرمر بوده ۱۲۵۶ مق . یعنی چیزی در حدود ۳۵ سال . با توجه به اينكه هر دو كار یک استاد کار است ( لااقل از امضاء چنین بر و نمی توان تصور نمود مرمر اثری متعلق به استادی باشد که کمتر از » ۴ سال سن دا ۲ قرض را می توان اینجا لحاظ کرد اول اینکه شیر و ادها کار یکی از شاگردان استاد محمد ابراهیم بوده که به !۱ استاد اسم او را نقر کرده . و فرض دوم اینکه فاصله ساخت را این اندازه ندانیم و این فرض را در نظر بگیریم که ۱ تار, ت مرمر یعنی ۱ ۱۲۲ هق و نصب شیر و از است فلذا در این سال حدودا ۷۵ باید بوده باشد ن ازاره بعدا ۵۶ ه.ق در اینجا نصب شده و قبلا در جای د؛ ی قرار داشته است 

صفحه 14:
حالا چرا شیر و اژدها؟؟ شیر را می توان به عنوان نمادی پر معنا « تاثیر گذار. و مهمتر از همه مثبت در تاریخ ایران ردیابی کرد : ولی ادها !! اژدها از دیر باز در ذهن ما ایرانیان بعنوان نماد اهریمن شناخته ۵ است با بررسی تاریخ ارمنستان می توان دریافت که علت نامگذاری اخلاف آستیاگ به ( اژدها)به دلیل خوی خشن آستیاگ بوده است . پدرکا میچ 013016 ۲۵۲۱6۲ - در مطالعات خود نشان داده است که آها سورس - ۸۱3516۲۱15 - شاه ماد که با کورش مبارزه میکرده به. ارمنستان نیز تهاجم نموده اما سرانجام شکست خورده و همسران و فرزندان وی توسط ارمنیان زندانی و در ارمنستان تبعید شدند . وی نشان داده است که از آن پس مردم ارمنستان ۰ فرزندان زنان آهاسورس را که از پشت شاه ماد بودند : فرزندان اژدهاک ( اژدها) نامیدند وا بدان سیب بود که واژه ی آها سوروس ( نم پدرآنه) در زبان ارمنیبهمعای ازدها بوه است . بايد توجه داشت كه تنها شاه ماد كه با كورش جنكيده آستياك بوده است تمال زياد نام هاى آستياك كه در ارهن >©1 - می گفتند با نام مشابه آزی دهاک در اور ‎ne is‏ شباهت اسامى موجب ايجاد آن دوران نسبت به ازی دهاک شده است . حتی در شاهنامه نیز رستم قهرمان ما ابرانیان با آژدها می جنگد . حال اگر در تحلیل این غلبه خیر و همه خوییها بر آژدها ( نماد بدی و اهریمن ) قلمداد کنیم فی الواقع راه ساده ای را اتتخاب نموده ايم هر چند کومی صحیحی قلمداد شود ولی باید متضمن ۲ اصل باشد . اول اینکه برای شما محرز گردد که در این نقش شیر بر ادها غلبه يافة اینکه واقعا ادها در این عصر مظهر اهریمن است . ولی اگر من به شما بگویم که اژدها در این دوره آن معنائی را که ما بدنبال آن هستیم در بر ندارد چه احساسی به شما دست می د: فتحعليشاه قاجار نماد اهریمن و پلشتی ( اژدها ) را بطور در پله های تخت مرمر واقع در ایوان تخت مرمر قرار می دهد؟ تا برای مراسم سلام بار عام بوسیله آن و به اتکا بر آن بر بالای برود. اید کمی تعمق کرد.اژدها در فی الواقع بعنوان نماد. پادشاهی مطرح است. حتی شما این ادها را در دستان دیوان ( حاملان که تخت مرمر را بر دوش گرفته اند ) می بينيد که چون سگی آموز در پهنه قدرت پادشاهی و در حیطه اوامر او قرار ان او را اشد هاک = 

صفحه 15:
فرض اول را بررسی میکنیم : در نقوش باستانی ما ایرانیان مخصوصا در تخت جمشید حمله شیر به گاو را حتما در ذهن دارید در آنجا به عینه مشاهده می کنیم که شیر بر گاو فائق آمده است . ولی اینجا!! غلبه ای در کار نیست . آیا شما می به من بكوئيد در اين تصوير شير و ادها به راستی کدامیک بر دیگری فانق آمده است ؟؟ این دو نماد کاملا در هم پیچیده اند و نشان برتری در هیچکدام قابل ت ت , تعادل محض . اتحاد , اتحاد بی هویت .نکته ای که قبلا به تن اشاره کرده بودم . برای روشن تر شدن معناء + لازم است اینجا رمزی و تشانه ای را برای شما توضیح دهد و آن نماد تای - کی[71۵۱۰16۱۲(تاکا -چی ) است نقشی نمادین بر آمده از تفکر کنفوسیوسی : که وحدت اصل فاعلی ( یانگ ) و اصل انفعالی ( پین ) را به رت دایرهای تقسیم شده به دو نیم دایره بته جقه نی نشان میدهد . این نقش در هتر تزئینی چینی بسیار کاربرد داشته است بر اساس تفکر خردگرای چینی . به علت یک اصل متعالی و ازلی . جهان بی شکل به دو مقوله تقسیم شد که بر اثر تاثیر ابل آن دو. هستی به وجود آمد . اين نظریه ای انتزاعی است ۰ ولی میتوان برای آن ریشه ای اسطوره ای فرض کرذر به نظر میرسد که پین و یانگ در اصل دو خدا بوده اند که از آشفتگی ازلی برخاسته. و زمین و آسمان را این دو نیروی مکمل یکدیگر: زوجین ( مثبت و منفی ) را بنیاد نهادهاند که همه جلوه های زندگی از کت پدید شده است . بین معادل آرامش ‏ زن ۰ سرماء و یانگ معادل تکاپو . مرد . گرما نیز هست در مبحث اژدها گفتیم که : آژدها مظهر متعالی‌ترین نیروی روحانی؛ نیروی فوق طبیعی + ازلیت روح تبدیلگر ع نیروی الهی تغییر و استحاله, ایقاع طبیعت, قانون صیرورت » خرد. فوق طبیعی و قدرت است . نور و زندگی . آسمانها . اقتدار . نیروی مرک ز بانگ ( ۷59 ) است واینکه دو اژدهای متخاصم و رو به روی هم , یعنی نیروهای ثنویت بینسیانگ ( ۷11۱-۷209 ) ء همه تضادها و مکملها , نیروهای ناسوتی و لاهوتی در پر را نماد اصل انفعالی ن ) و معادل آرامش ۰ زن و سرما 

صفحه 16:
در بررسی ها مشخص کردیم که : » اژدهای امپراتوری پنج چنگال دارد » و اینجا نیز اآژدهای ما نیز دارای پنج چنگال است. هر دو نماد در بهترین وضعیت و بالاترین طبقه جای دارند و نمی توان یکی را بر دیگری فائق دانست.