تربیت بدنی در مدارس

تربیت بدنی در مدارس

اسلاید 1: 1تربیت بدنی در مدارس رشته تربیت بدنی

اسلاید 2: 2فصل اول اهداف تربيت‌بدني و ورزش در مدارس‌هدف كلي‌شناخت اهداف و نقش آن در تعيين محتوا و خطمشيهاي اجرايي درس تربيت‌بدني در مدارس‌. هدفهاي رفتاري‌1. مفهوم تربيت‌بدني و تعاريف مربوط به آن2. اختلاف بين دو واژة«ورزش‌» و «تربيت‌بدني‌»

اسلاید 3: 33. نقش اهداف در برنامه‌ريزي فعاليتهاي تربيت‌بدني و ورزش مدارس 4. اهداف عمومي تربيت‌بدني در دورة ابتدايي‌، راهنمايي و دبيرستان 5. تعریف واهداف آموزش و پرورش 6. اهداف كلي و اختصاصي تربيت‌بدني و ورزش. 7. ضرورت تدوين برنامه‌هاي تربيت‌بدني و ورزش در مدارس 8. اهداف تربيت‌بدني در مدارس را از نظر «كين‌» و «دكتر تاش‌»

اسلاید 4: 4مفهوم تربيت‌بدني‌به منظور تعيين اهداف تربيت‌بدني ابتدا لازم است كه مفهوم تربيت‌بدني در مدارس به درستي شناخته شود. بسياري از افراد جامعه و حتي تعدادي از معلمان و مربيان تربيت‌بدني دو واژة ورزش و تربيت‌بدني را به جاي يكديگر به كار مي‌برند. اين موضوع چنان فراگير شده است كه در بسياري از برنامه‌هاي آموزشي واژة ورزشي به جاي واژة تربيت‌بدني به كار برده مي‌شود. اگرچه هر دو بر پاية فعاليتهاي جسماني بنا شده اما تربيت‌بدني از نظر ماهيت و اهداف با ورزش تفاوت داشته و اين تفاوتها در اجراي برنامه‌ها شكل واقعي و عيني به خود مي‌گيرد. اين تفاوتها در تعاريف هر يك از واژه‌هاي تربيت‌بدني و ورزش به خوبي مشاهده مي‌شود.

اسلاید 5: 5ژرژهپر : «تربيت‌بدني علمي است منظم‌، اصولي‌، تدريجي و مداوم كه از سن كودكي تا كهولت به منظور تقويت كامل بدن كسب سلامتي و بالابردن قدرت و استقامت دستگاههاي مختلف بدن و پرورش استعدادهاي افراد براي انجام هر نوع فعاليت مي‌باشد». دكتر لوبوش : «تربيت‌بدني مجموع روشهايي است كه جهت تبديل بدن به يك وسيلة مورد اعتماد و تطابق و همگامي با محيطهاي بيولوژيكي و اجتماعي از طريق پرورش عوامل بيولوژيكي (قدرت و استقامت دستگاههاي گردش خون و تنفس‌) و عوامل رواني‌ـ حركتي كه خود باعث به وجود آمدن كنترل و مهارتهاي بدني كه يكي از عوامل مهم رفتار و شخصيت آدمي است مي‌باشد». با تعاريف فوق مي‌توان چنين نتيجه گرفت كه ورزش بخشي از تربيت‌بدني است كه انجام‌دادن آن منوط به كسب انواع مهارتهاي حركتي و ورزشي است‌.

اسلاید 6: 6ماهيت تربيت‌بدني‌محتوا يا كلية فعاليتهايي كه با نام تربيت‌بدني آموزش داده مي‌شود بر پاية فعاليتهاي جسماني استوار بوده و از ورزش جدا نمي‌باشد و حتي مي‌توان عنوان نمود كه در بسياري مواقع از طريق انواع رشته‌هاي ورزشي مي‌توان به اهداف تربيت‌بدني دست يافت اما بايد اين موضوع مهم را يادآوري نمود كه در شيوه‌هاي اجرايي و هدف كار و فعاليت تربيت‌بدني و ورزش تفاوت وجود دارد. تربيت‌بدني جزئي لاينفك از برنامه‌هاي آموزش و پرورش بوده كه آموزش همگاني براي تمام دانش‌آموزان مطرح است و در آموزش تربيت‌بدني در مدارس صحبت از ورزشكاران نخبه‌، كار مداوم و خسته‌كننده براي رسانيدن آنان به درجة قهرماني در يك رشتة ورزشي خاص مطرح نيست‌.

اسلاید 7: 7اهداف تربيت‌بدني برنامه‌هاي تربيت‌بدني داراي اهداف مشخص مي‌باشد. معلمان و برنامه‌ريزان تربيت‌بدني مي‌بايست با اهداف اين درس آشنا بوده و بتوانند آنها را با استناد به دلايل‌، مدارك و منابع علمي براي دانش‌آموزان و والدين آنها توجيه كنند. چنانچه اهداف برنامه‌هاي تربيت‌بدني در هر سطح از تحصيل (ابتدايي‌، راهنمايي‌، متوسطه‌) به طور واضح و روشن بيان گردند، در اين صورت همة افرادي كه در تهيه و تدوين و يا اجراي برنامه‌ها، مشاركت مي‌كنند، قادر خواهند بود، پاسخ به اين سؤال مهم و اساسي كه «چرا و براي چه منظور فعاليت مي‌كنند» با درك و آگاهي كامل دريافت نمايند.پاسخ منطقي و فلسفي اين «چرايي‌» در واقع محور و مركزيتي براي جهت‌دهي و كسب موفقيت در اجراي برنامه‌هاي تربيت‌بدني در مدارس خواهد بود. در اين بخش از كتاب اهداف تربيت‌بدني را با در نظرگرفتن ابعاد وجودي انسان و نيازهاي واقعي آنان به دو دستة اهداف عمومي و اختصاصي در هر دورة تحصيلي به شرح زير بيان مي‌گردد.

اسلاید 8: 81. اهداف عمومي تربيت‌بدني در دورة ابتدايي‌اهداف تربيت‌بدني در دورة ابتدايي را مي‌توان به شرح زير بيان نمود: 1-1. پرورش قابليتهاي جسماني با به‌كارگيري عضلات مختلف بدن از طريق حركات و فعاليتهاي جسماني متناسب با هر يك از اندامها 1-2. پرورش قواي ذهني دانش‌آموزان از طريق بازيهاي سازمان‌يافته‌1-3. تقويت روحية اجتماعي و مسئوليت‌پذيري از طريق بازيها و حركات‌دسته‌جمعي‌1-4. رشد اخلاق و حس به گزيني از طريق مشاركت در بازيهاي اجتماعي‌1-5. كمك به رشد و جلوة شخصيت كودك با ايجاد تفكر خودكار در او از طريق‌انواع فعاليتهاي جسماني‌

اسلاید 9: 91-6. كمك به دانش‌آموزان در فراگرفتن مهارتهاي صحيح حركتي پايه و بنيادي از قبيل‌راه‌رفتن‌، دويدن‌، پريدن و... 1-7. ايجاد عادتهاي ايمني و آشنا ساختن آنها با اجراي كارهاي مقدماتي در موقع‌برخورد با حوادث و مشكلات‌1-8. ايجاد عادتهاي بهداشتي در دانش‌آموزان و علاقه‌مند ساختن آنها به رعايت اموربهداشتي در حفظ سلامتي خود و ديگران‌1-9. پرورش و تقويت روحية نظم و انضباط در كارها 1-10.علاقه‌مند ساختن دانش‌آموزان به تقويت و سلامتي بدن و داراشدن اعضا واندامهاي متناسب‌تحقق اهداف فوق از طريق محتواي درسي مناسب در قالب بازيها، حركات موزون‌، ورزشها، بازيهاي محلي و به طور كلي فعاليتهاي جسماني امكان‌پذير خواهد بود. 2

اسلاید 10: 102. اهداف عمومي تربيت‌بدني در دوره‌هاي راهنمايي و دبيرستان‌همة دانش‌آموزان در دورة راهنمايي و دبيرستان مي‌بايست آمادگي پيدا نمايند تا بتوانند در فعاليتهاي سازنده و مطلوب اجتماعي جامعه شركت نمايند. به دنبال هدفهاي عمده‌اي كه براي درس تربيت‌بدني در دورة ابتدايي بيان گرديد، اهداف كلي براي اين درس در دورة راهنمايي و متوسطه مي‌توان در نظر گرفت‌. دانش‌آموزان به منظور رويارويي با شرايط و اوضاع زندگي روزمره و فائق‌آمدن بر مشكلات روزافزون و پيچيدة آن‌، نياز به توسعه و تكامل قابليتها و تواناييهاي خود دارند تا قادر باشند سلامتي‌، تندرستي و نشاط دورة نوجواني و جواني خود را حفظ كرده‌، مسائل و مشكلات را با انديشة خلاق خود حل كنند، گزينشهاي اخلاقي نيكو بنمايند و با ابراز تمايلات خوشايند، نگرشهاي منطقي‌، درك ارزشها و قدرشناسيها، بتوانند عواطف و احساسات خود را به نحو مطلوبي بيان نمايند. دانش‌آموزان در اين دوره از تحصيل از طريق شركت در گروههاي اجتماعي روابط رودررو با ديگران و همسالان خود برقرار مي‌سازند.

اسلاید 11: 11سرانجام رشد و بلوغ اجتماعي به وسيلة روابط گروهي همانند انجمنهاي ورزشي مدرسه‌، مسابقات مختلف ورزشي و غيره افزايش مي‌يابد. هدفهاي عمدة تربيت‌بدني در اين دوره به قرار زير است‌: 2-1. توسعه و رشد اندامها و عضلات مختلف بدن و پرورش استعدادهاي جسماني از طريق شركت در فعاليتها و تمرينات ورزشي منظم و مداوم‌. 2-2. بهبود و توسعة مهارتهاي عصبي‌ـ عضلاني و افزايش هماهنگي در انجام حركات و فعاليتهاي جسماني و به ويژه مهارتهاي ورزشي از طريق يادگيري مهارتها و فنون رشته‌هاي مختلف ورزشي و حركات بنيادي‌. 2-3. توسعه و رشد مهارتهاي شناختي كه در برگيرندة معلومات‌، درك و تشخيص ارزشهايي است كه با اجراي فعاليتهاي جسماني همراه است‌. 2-4. توسعه و رشد اجتماعي دانش‌آموزان كه به منظور سازگاري دانش‌آموزان با خود و با ديگران و توسعة معيارهاي مطلوب رفتاري است كه از طريق شركت دانش‌آموزان در فعاليتهاي گروهي و بازيهاي ورزشي حاصل مي‌شود.

اسلاید 12: 123. اهداف اختصاصي تربيت‌بدني‌اهداف اختصاصي در حقيقت اهداف نزديك و سهل‌الوصولي هستند كه در چارچوب اهداف كلي بيان مي‌شوند. اهداف اختصاصي با تجارب و سوابق يادگيري دانش‌آموزان و ميزان تواناييهاي جسماني و استعدادهاي حركتي آن مرتبط مي‌باشند. اهداف اختصاصي تربيت‌بدني در دوره‌هاي مختلف تحصيلي به شرح زير بيان مي‌شوند: 3-1. توسعة تواناييها و مهارتهاي پايه و بنيادي در دانش‌آموزان كلاسهاي اول تا سوم دبستان‌. 3-2. توسعة تواناييها و مهارتهاي بنيادي پيشرفته و آمادگيهاي جسماني در كلاسهاي چهارم و پنجم دبستان‌. 3-3. توسعه و بهبود مهارتهاي ورزشي و آمادگيهاي جسماني در دوره‌هاي مختلف تحصيلي راهنمايي و دبيرستان‌.

اسلاید 13: 13در توضيح توسعة تواناييها و مهارتهاي بنيادي در دانش‌آموزان مدارس ابتدايي بايد گفت كه كودكان با مجموعه‌اي از قابليتهاي جسماني و تواناييهاي حركتي وارد دبستان مي‌شوند. اكثر آنها فاقد تجارب حركتي در سطحي مطلوب و قابل قبول مي‌باشند. درس تربيت‌بدني‌، موقعيتهاي مختلف حركتي در جهت توسعة هرچه بيشتر اين قابليتها و تواناييهاي حركتي فراهم مي‌آورد. محور برنامه‌هاي تربيت‌بدني در مدارس ابتدايي به ويژه كلاسهاي اول تا سوم دبستان توسعة مهارتهاي بنيادي و تقويت و آموزش حركات پايه از قبيل راه‌رفتن صحيح‌، دويدن‌، جهيدن‌، گرفتن‌، پرتاب‌كردن و ساير موارد مشابه بوده كه از طريق فعاليتهاي جسماني مناسب و بازيها حاصل مي‌شود..

اسلاید 14: 14توسعة تواناييها و مهارتهاي تركيبي و پيشرفته و بهبود آمادگيهاي جسماني دانش‌آموزان كلاسهاي چهارم و پنجم دبستان از اهميت زيادي برخوردار است‌. اجزاي آمادگيهاي جسماني عبارت‌اند از: قدرت عضلاني استقامت عضلاني‌، استقامت عمومي بدن‌، سرعت‌، هماهنگي‌، تعادل‌، چابكي و حفظ حالت بدن در شكل طبيعي است‌. چنانچه اين قابليتها به نحو مطلوب و با اجراي برنامه‌هاي مناسب حركتي توسعه يابند، دانش‌آموزان در دورة راهنمايي وضعيت جسماني مناسبي خواهند داشت‌. 3. اهداف اختصاصي تربيت‌بدني در دوره‌هاي راهنمايي و دبيرستان عمدتاً بر توسعه و بهبود مهارتهاي ورزشي استوار است‌. دوران نوجواني و جواني مناسبترين زمان براي يادگيري و توسعة مهارتهاي ورزشي است‌. بنابراين در برنامة آموزش تربيت‌بدني در مدارس راهنمايي و متوسطه با توجه به نيازها و علايق دانش‌آموزان بايد آموزش اين‌گونه مهارتها مورد توجه قرار گيرد.

اسلاید 15: 15اهميت تعيين اهداف در برنامه‌هاي تربيت‌بدني اهداف تربيت‌بدني در مدارس همان مفاهيم‌، نظريه‌ها و قواعد نسبتاً كلي در زمينة درس تربيت‌بدني است كه راهنما و الگوي همة دست‌اندركاران اعم از معلمان تربيت‌بدني‌، مديران مدارس‌، برنامه‌ريزان آموزشي‌، والدين و دانش‌آموزان است‌. اگر اهداف برنامه‌هاي تربيت‌بدني در مدارس به صورت مشخص‌، روشن و كاربردي تدوين و به خوبي تعريف شوند، در اين صورت موفقيت و اثربخشي برنامه‌هاي تربيت‌بدني بيشتر خواهد شد. به طور كلي‌، هدف همة عملكردهاي مثبت و مؤثر از پيش تعيين مي‌شود و همة كارگزاران تعليم و تربيت بايد با اصولي كه اهداف بر آنها مبتني هستند به خوبي آشنا باشند.

اسلاید 16: 16. سؤالاتي كه دربارة اهداف تربيت‌بدني در مدارس بايد بدانها پاسخ داده شود عبارت‌اند از: آيا اهداف تربيت‌بدني با استناد به دلايل‌، مدارك و منابع علمي به صورتي روشن و كاربردي بيان مي‌شوند؟ آيا هدفهاي تربيت‌بدني نيازهاي دانش‌آموزان را برآورده مي‌كند و با هنجارهاي اجتماعي مطابقت دارد؟ و آيا همة اهداف تعيين شده‌، در يك دورة زماني مشخص‌، دست‌يافتني است ؟ برنامه‌ريزان و مسئولان ورزشي بايد برنامه‌هايي را طراحي كنند كه با طبيعت رشد و نمو دانش‌آموزان و نيازهاي واقعي آنان هماهنگ باشد، ارزشهاي جامعه را در خود داشته باشد، و همچنين‌، نيازهاي آينده را پيش‌بيني نمايد. اهداف اين برنامه‌ها بسيار ارزشمند است و دورنمايي مثبت از برنامه‌ها و فعاليتهاي آتي تربيت‌بدني در مدارس مي‌نماياند.

اسلاید 17: 17اهداف رفتاري در تربيت‌بدني‌در آموزش و پرورش نوين توجه زيادي به اهداف رفتاري دانش‌آموزان در مدارس مي‌شود. زيرا اهداف رفتاري شرح اهداف كلي و مفاد آموزشي است و معيارهاي مناسبي را به منظور اندازه‌گيري و تعيين ميزان پيشرفت برنامه‌ها را در اختيار مي‌گذارند. از طرفي اهداف رفتاري‌، نوع برنامه‌هاي ورزشي و در حقيقت جهت‌دهي نوع فعاليتها را مشخص مي‌كنند. بلوم و همكارانش اهداف رفتاري را به سه دستة اصلي (اهداف شناختي‌، اهداف عاطفي‌و اهداف رواني ـ حركتي‌) تقسيم‌بندي مي‌كنند.

اسلاید 18: 18به منظور طبقه‌بندي اهداف آموزشي در تربيت‌بدني لازم است كه جزئيات اين اهداف به گونه‌اي طراحي و بيان شوند تا رفتارها برحسب سه حيطة رفتاري فوق تنظيم گردند. اين طبقه‌بندي به دو منظور انجام مي‌گيرد. اول براي پيش‌بيني و تعيين آنچه كه مي‌بايست در مفاد برنامه‌ريزي آموزشي قرار گيرد و دوم به منظور ارزيابي نتايج آموزشي و اصلاح احتمالي برنامه‌ها مؤثر مي‌باشند. هدفهاي شناختي بر حفظكردن يا بازسازي چيزي كه احتمالاً يادگرفته‌شده تأكيد مي‌كند. هدفهاي عاطفي «بر يك ماية احساسي يا درجه‌اي از پذيرش و يا عدم پذيرش‌» در يك موقعيت و يا فعاليت تأكيد دارد. هدفهاي رواني‌حركتي كه در تربيت‌بدني بسيار مهم مي‌باشند بر مهارتهاي عضلاني‌، مهارتهاي حركتي‌، دستكاري مواد و اشيا، انجام ماهرانه و هماهنگ فعاليتها و كارها و يا برخي از اعمال مربوط به هماهنگيهاي عصبي عضلاني مدّ نظر است‌.

اسلاید 19: 19مثالهايي از لغات و مفاهيم كليدي كه مي‌تواند براي توصيف يك رفتار در سه حيطة شناختي‌، عاطفي و رواني ـ حركتي مورد استفاده قرار گيرد عبارتند از:

اسلاید 20: 20مزيت عمدة بيان اهداف به صورت رفتاري آن است كه از همان ابتدا توجه معلمان تربيت‌بدني را، به طور تخصصي‌، به حيطة عملي (رواني ـ حركتي‌) جلب مي‌كند. در اين صورت‌، تدريس درس تربيت‌بدني و ورزش‌، به طور مؤثر، قابل ارزشيابي و اندازه‌گيري است‌. در تربيت‌بدني و ورزش‌، هدفهاي رفتاري به راحتي بيان مي‌شوند. يك سالن و مكان ورزشي‌، يك محل رفتار- محوري است و از آن به عنوان يك آزمايشگاه يادگيري از طريق گوش دادن‌، نگاه كردن‌، خواندن‌، بحث كردن‌، عمل كردن و ارزشيابي‌كردن استفاده مي‌شود. صاحب‌نظران و متخصصان علوم ورزشي هر يك اهدافي را براي فعاليتهاي تربيت‌بدني ارائه نموده‌اند.

اسلاید 21: 21دكتر كين‌، (1973 ) در يك مطالعة تحقيقي نتيجه گرفت كه برنامه‌هاي تربيت‌بدني در مدارس اهداف زير را دنبال مي‌كند. اين اهداف را در سه حيطة شناختي‌، عاطفي و رواني‌حركتي مي‌توان بدين شكل تقسيم‌بندي كرد: 1. رشد مهارتهاي حركتي در دانش‌آموزان‌; 2. تحقق استعدادهاي بالقوه و پراكندة دانش‌آموزان‌; 3. گذراندن اوقات فراغت‌; 4. رشد اخلاقي‌; 5كسب شايستگيهاي اجتماعي‌; 6. كارايي اعضا و اندامهاي بدن‌; 7. رشد شناختي و ادراكي‌; 8. شناخت و تحسين زيبايي‌.

اسلاید 22: 22دكتر ناش‌اهداف تربيت‌بدني در مدارس را چنين برمي‌شمارد: - تقويت جسم‌: ارتقاي قابليتهاي جسماني و انتقال آن در زندگي (حيطة شناختي‌). - تقويت هماهنگي عصبي ـ عضلاني‌: ارتقا بخشيدن به كار اعضاي بدن در كلية مهارتهاي زندگي كه به اين همكاري نياز دارند (حيطة رواني‌حركتي‌). - تقويت درك و سرعت انتقال و عمل‌: ايجاد ارتباط بين انگيزه‌، محرك و پاسخ و تفكر مفيد، قدرت تصميم‌گيري و اجرا (حيطة رواني‌حركتي‌). تقويت احساسات‌: تقويت هيجانات و عواطف فطري و استفاده از آنها در اجراي مطلوب و بهتر كارهاي روزمره (حيطة عاطفي‌).

اسلاید 23: اصولی که معلمان درس تربیت بدنی بدانند...1 – حضور مرتب و دائم دبیر درکلاس یا فضای ورزشی در زنگ ورزش2 – ملبس به لباس و کفش ورزشی در آموزشگاه3 – عاری بودن فضای ورزشی از هر گونه عوامل خطرزا4 – مسطح بودن فضای ورزشی ( برطرف کردن چاله و ناهمواریها )5 – فاصله خطوط زمین ورزشی از موانع ( پله – ستون و..... ) حداقل یک متر باشد 6 – 23

اسلاید 24: 6. میله ، حلقه و دروازه های زمین ورزشی باید فیکس و ثابت باشد7 – میله والیبال ، بسکتبال ،  دروازه هندبال و فوتسال باید با وسیله ای مثل ابر پوشش داده شود8 – دانش آموزان باید در زنگ ورزش  با لباس و کفش ورزشی فعالیت نمایند9 – در ابتدا حضوروغیاب و نکات بهداشتی به دانش آموزان توصیه می گردد 10 – تقسیم بندی نمودن دانش آموزان در رشته های مختلف و انتخاب سرگرهها و داور 11 – گروه بندی نمودن دانش آموزان در یک رشته ( مشخص نمودن تیمها )12 – 24

اسلاید 25: قبل از هرگونه فعالیت یا بازی دانش آموزان باید عمل گرم کردن ( دویدن نرم و متوسط + نرمش عمومی و اختصاصی+          حرکات کششی ) را با کمک و نظارت  دبیر انجام دهند13 – در اختیار قرار دادن وسایل ورزشی برای بازی14 – انجام بازی یا مسابقه15 –داور یا نظارت بر بازی16 – عمل سرد کردن ( ریکاوری ) در پایان کلاس الزامی می باشد( دویدن نرم + راه رفتن + کشش + شستشوی دست و صورت )17 – جمع آوری وسایل ورزشی و قرار دادن آنها در محل مربوطه  25

اسلاید 26: 18 – انتخاب شورای ورزشی آموزشگاه19 – انتخاب سرگروههای ورزشی20 – تشکیل جلسات شورای ورزشی و سرگروهها ( برای : تقویم ورزشی مسابقات و انتخاب تیم و اعزام آن– تعیین اعتبار برای جوایز مسابقات و اعزام تیم و...)21 – گزارش ماهانه یا سه ماه یکبار فعالیتها به شهرستان22 – در صورت مصدومیت دانش آموز انجام کمکهای اولیه الزامی می باشد23 – داشتن دفتر حضور و غیاب دانش آموزان الزامی می باشد24 – پوشه ای مخصوص برای حفظ و نگهداری بخشنامه های تربیت بدنی الزامی می باشد25-26

اسلاید 27: همکاری وهماهنگی با مدیریت آموزشگاه برای پیشبرد اهداف26 - همکاری وهماهنگی با مسئول تربیت بدنی شهرستان در همه زمینه ها27 – مشخص نمودن آزمونهای امتحان عملی و تئوری در ابتدای سال تحصیلی28 – آزمونهای امتحانی باید در طول ترم با دانش آموزان کار شود29 – گرفتن گواهی سلامت دانش آموزان از مدرسه یا والدین و تکمیل فرم سلامت آنان30 – پر نمودن فرم ارزشیابی تربیت بدنی دانش آموزان و ارسال یک نسخه آن به شهرستان 27

اسلاید 28: 28عوامل اهداف رفتاري‌تدوين اهداف رفتاري براساس اهداف آموزشي نياز به توصيف چهار عامل ويژه دارد. ابتدا بايد مشخص شود چه كسي رفتار را اجرا مي‌كند، دوم بايد مشخص شود كه دانش‌آموز چه فعاليت و يا وظايفي را بايد انجام دهد، و سومين عامل وضعيتي است كه فعاليت مورد نظر در آن انجام مي‌شود، و چهارمين عامل‌، در رابطه با نقطه‌نظرهاي آموزشي‌، همان اندازه‌گيري كيفيت اجراي حركت با شرح چگونگي‌اجراي حركت ورزشي است‌.

اسلاید 29: 29جدول شمارة 1: عوامل اهداف رفتاري و ارتباط آن با اهداف‌

اسلاید 30: 30نقش نگرش دانش‌آموزان و والدين در تنظيم اهداف‌اعتقادات و باورها و شناختهايي كه دانش‌آموزان و والدين از تربيت‌بدني و برنامه‌هاي آن دارند، مي‌تواند سهم عمده‌اي در توسعه و پيشرفت فعاليتهاي تربيت‌بدني در مدارس ايفا كند. چنانچه اين نگرشها و آگاهيها با جهت صحيح و در خدمت اهداف كلي و اختصاصي تربيت‌بدني قرار گيرند، موفقيت و اثربخشي درس تربيت‌بدني در مدارس تا حد بسيار زيادي تضمين خواهد شد. انتظار دانش‌آموزان از تربيت‌بدني و ورزش‌، در اين دورة تحصيلي‌، لذت بردن‌، شادي‌، يادگيري بازيهاي ورزشي و رشد و نيرومندي است‌. براي گروهي از آنان قهرمانان ورزشي الگو هستند. آرزوي دانش‌آموزان ضعيف رسيدن به تناسب اندام و نيرومندي همانند همسالان و همكلاسان ورزشكارشان است‌. دانش‌آموزان معلول نيز مي‌خواهند از طريق فعاليتهاي ورزشي هوش و استعداد خود را بنمايانند. :

اسلاید 31: 31- پاية دوم (كلاسهاي چهارم و پنجم دبستان‌): دانش‌آموزان در اين دورة تحصيلي انتظار دارند فعاليتهاي تربيت‌بدني بتواند مهارتهاي ورزشي آنها را در رشته‌هاي ورزشي مورد علاقه‌شان ارتقا بخشد و از طريق تمرينات ورزشي توانايي جسماني آنها افزايش يابد. آنان همچنين انتظار دارند تربيت‌بدني در ايجاد دوستيها و ابراز شايستگي آنان مؤثر باشد و موجب كاهش هيجانات گردد. پاية سوم (دورة راهنمايي‌): در اين دوره‌، تأمين سلامتي‌، تناسب اندام‌، ايجاد مهارتهاي جديد و پيشرفتة ورزشي هدف اصلي است‌. انتظار اين است كه برنامه‌هاي تربيت‌بدني در اين دوره‌، همچنين‌، در رشد جسماني و تواناييهاي ذهني و آمادگي بيشتر فرد براي زندگي فعال و مؤثر در جامعه نقش اساسي داشته باشد، حركات موزون‌، زيبا و نشاط آور را آموزش دهد . علاوه بر اين‌، دانش‌آموزان دوست دارند به عضويت تيمهاي ورزشي در مدرسه در آيند.

اسلاید 32: 32پاية چهارم (دورة دبيرستان‌): اين دانش‌آموزان برنامه‌هاي تربيت‌بدني را كه موجب سلامتي‌، رشد و تناسب اندام مي‌شود، مهم مي‌دانند. مهارتهاي ورزشي را در سطح مطلوب فرامي‌گيرند و اين فعاليتها وسيله‌اي مناسب براي پر كردن اوقات فراغت آنهاست‌. آنان به عضويت تيمهاي ورزشي‌ِ مدرسه در مي‌آيند و معتقدند كه از طريق ورزش مي‌توان محبوبيت اجتماعي كسب كرد و به عضويت گروه همسالان در آمد.چنانچه برنامه‌هاي تربيت‌بدني و ورزش در مدارس بخواهد نقش مهم و ارزنده‌اي در برنامة تعليم و تربيت كلي داشته باشد ، مي‌بايست بر پاية اهدافي بنا شود كه اين اهداف اولاً انعكاسي از نيازها و علايق دانش‌آموزان و نگرش اولياي آنها باشد. ثانياً براي كلية افراد در نظام آموزشي اعم از مديران‌، معلمان‌، دانش‌آموزان و اولياي آنها قابل درك و فهم باشد و آنان از برنامه‌ها حمايت و پشتيباني كنند. ثالثاً بين اهداف و نگرش والدين و علايق دانش‌آموزان تضاد و اختلافي مشاهده نگردد كه باعث بي‌اعتمادي آنان به برنامه‌هاي تربيت‌بدني شود.

اسلاید 33: 33. خـلاصـه‌براي دستيابي به اهداف تربيت‌بدني و ورزش در مدارس‌، علاوه بر مشخص بودن هدف‌، معلمان ورزش و دانش‌آموزان و والدين و مسئولان آموزشگاهها بايستي به نحوي در برنامه‌ريزي فعاليتهاي ورزشي مدارس مشاركت داشته باشند. آموزش و پرورش فعاليتي مداوم‌، جامع و براي همه‌، به منظور رشد و تكامل انسان و غناي فرهنگ و تعالي جامعه است‌. آموزش و پرورش به نيازهاي چهارگانة فردي‌، اجتماعي‌، اقتصادي و فرهنگي انسان در همة جنبه‌هاي وجودي او توجه وافر دارد. برنامه‌هاي تربيت‌بدني در مدارس بايد اهداف‌، خصوصيات و ويژگيهاي تعليم و تربيت كلي را دارا باشد و هدف اين برنامه تربيت ابعاد وجودي انسان و پرورش صفات عالية انسان در جهت نزديكي به خداست‌.

اسلاید 34: 34درس تربيت‌بدني در مدارس بايد به اهداف كلي رشد و توسعة قواي فكري ـ ادراكي‌، رشد و توسعة قواي جسماني ـ عضلاني‌، رشد و توسعه جنبه‌هاي اخلاقي و معنوي دانش‌آموزان در مقاطع مختلف سني با توجه به مراحل رشد در هر يك از دوره‌هاي تحصيلي بپردازد.همچنين اهداف اختصاصي تربيت‌بدني و ورزش نيز بنابر خصوصيات و ويژگيهاي دانش‌آموزان در ابعاد مختلف و نيازهاي آنان در هر مرحله از رشد سني طراحي شود و با نوع برنامه‌هاي ورزشي ارائه شده از سوي معلمان ورزش در مدارس همخواني داشته باشد. تهيه و تدوين صحيح كتابهاي مورد نياز و برنامه‌هاي تربيت‌بدني‌، جهت جلوگيري از بروز مسائل و مشكلات‌ِ تدريس درس تربيت‌بدني و ورزش در مدارس‌، داراي اهميت خاصي است ‌.

اسلاید 35: 35اهداف تربيت‌بدني و ورزش در مدارس‌، در دوره‌هاي مختلف تحصيلي‌، بايد براساس نگرش صحيح دانش‌آموزان به فعاليتهاي ورزشي تنظيم و طراحي گردد. چنانچه برنامه‌هاي تربيت‌بدني و ورزش بخواهد نقش مهم و ارزنده‌اي در آموزش و پرورش داشته باشد، لازم است كه اولاً جايگاه واقعي خود را در بين مجموعة دروس‌، به عنوان يك درس آموزشي مؤثر، به دست آورد; ثانياً براساس نگرش صحيح دانش‌آموزان و اولياي آنان باشد; ثالثاً، براي كلية مسئولان امر در نظام آموزشي كشور قابل فهم و درك و بين اهداف و شيوه‌هاي اجرايي هماهنگي وجود داشته باشد.

اسلاید 36: 36فصل دوم‌ برنامه‌ريزي درس تربيت‌بدني و ورزش در مدارس‌

اسلاید 37: 37هدف كلي‌شناخت نقش مديريت و برنامه‌ريزي درس تربيت‌بدني در نظام آموزشي مدارس‌ هدفهاي رفتاري‌1.مفهوم و اهداف برنامه‌ريزي 2. اصولي كه در برنامه‌ريزي درس تربيت‌بدني بايد رعايت كرد3. فوايد و اثرات سازندة برنامه‌ريزي تربيت‌بدني و ورزش در مدارس

اسلاید 38: 384. نقش مديريت صحيح در برنامه‌ريزي تربيت‌بدني و ورزش در مدارس 5. مشكلات مانع ارائة يك الگوي يكنواخت و يكسان براي برنامه‌هاي تربيت‌بدني مدارس 6. مواد و عناصر تشكيل‌دهندة درس تربيت‌بدني و ورزش در مدارس 7. عوامل پديد آورندة جايگاه واقعي درس تربيت‌بدني و ورزش

اسلاید 39: 39تعريف برنامه‌ريزي‌از برنامه‌ريزي آموزشي تعاريف گوناگون ارائه شده است‌. فيليپ كومز در كتاب برنامه‌ريزي آموزشي چيست‌؟ مي‌گويد: «برنامه‌ريزي آموزشي به معناي وسيع كلمه عبارت است از بررسي نيازهاي آموزشي در جامعة مورد عمل‌، تجزيه و تحليل وضع موجود، كشف كمبودها، علل و انگيزه‌هاي توسعه و اتخاذ روشهاي هرچه بهتر و كارآمدتر براي تأمين خواسته‌هاي اجتماعي به منظور حصول نتايج بهتر، جامعتر و مؤثرتر». برنامه‌ريزي درسي نه تنها شامل مسئوليت برنامه‌ريزان‌، مسئولان آموزشي و مديران در سطح مقامات عالي وزارت آموزش و پرورش مي‌شود بلكه در سطح يك كلاس درس نيز مي‌تواند مصداق پيدا كند، و بنابراين‌، يكي از مسئوليتهاي مهم معلمان است‌. برنامه‌ريزي درس تربيت‌بدني‌، در واقع‌، راههاي رسيدن به اهداف تربيت‌بدني و ورزش در مدارس را نشان مي‌دهد.

اسلاید 40: 40ضرورت برنامه‌ريزي براي درس تربيت‌بدني از اين جهت است كه بسياري از خواسته‌ها و نيازهاي دانش‌آموزان در ارتباط با فعاليتهاي ورزشي مطرح مي‌شود و اين در حالي است كه منابع‌، تجهيزات‌، امكانات و فضاهاي ورزشي محدود است و پاسخگوي متقاضيان و شركت كنندگان در برنامه‌هاي تربيت‌بدني نيست‌. نداشتن يك برنامة صحيح موجب نابساماني و از هم گسيختگي و ناهماهنگي برنامه‌هاي تربيت‌بدني و، در نتيجه‌، عملكرد سليقه‌اي و متشتت معلمان در سطح مدارس مي‌شود. اين امر ناموفق بودن برنامه‌ها و دست نيافتن به اهداف ارزشمند تربيت‌بدني و ورزش در مدارس و اتلاف‌ِ بودجه‌، منابع‌، نيروها و ساير امكانات را در پي خواهدداشت‌. بنابراين‌، پس از تعيين اهداف تربيت‌بدني‌، كه در فصل اول توضيح داده‌شد، برنامه‌ريزي براي اجراي مطلوب و مؤثر درس تربيت‌بدني در مدارس و توجه به همة جوانب از جمله (وسايل‌، امكانات‌، نگرش و بينشها، خصوصيات و ويژگيهاي دانش‌آموزان در هر كلاس درس‌، ارزشيابي و غيره‌) امري اجتناب‌ناپذير است

اسلاید 41: 41اصول‌كلي‌برنامه‌ريزي‌عبارت‌انداز:1. برنامة درس تربيت‌بدني و ورزش مدارس بايد به عنوان يك بخش از برنامة كل آموزش تلقي شود و با ساير برنامه‌هاي آموزش و پرورش هماهنگ باشد. 2. برنامة درس تربيت‌بدني بايد انعكاسي از ماهيت جامعه باشد و متناسب با علايق‌، خواسته‌ها و احتياجات دانش‌آموزان تنظيم گردد. 3. برنامة درس تربيت‌بدني بايد جريان پيوسته‌اي از تجربه‌آموزي را از دوران دبستان‌، راهنمايي‌، دبيرستان و پس از آن در طول عمر براي يك زندگي پويا، سالم و سازنده تضمين كند. 4. برنامة درس تربيت‌بدني بايد به همة ابعاد وجودي انسان اعم از جسماني‌، رواني‌، اجتماعي‌، اخلاقي و عاطفي توجه داشته باشد. 5. در برنامة درس تربيت‌بدني بايد با بهداشت و سالم‌سازي جسم و روان كودكان و نوجوانان و جوانان به طور ويژه لحاظ شود.

اسلاید 42: 42اهميت برنامه‌ريزي در اجراي درس تربيت‌بدني‌در برنامه‌ريزي تربيت‌بدني اهداف و اولويتهاي درسي مربوط به هر كلاس و پاية تحصيلي با استفاده از اطلاعات مربوط به فعاليتها و تجارب گذشته‌، تنظيم مي‌شود.. به طور كلي‌، برنامه‌ريزي درس تربيت‌بدني و اعمال مديريت صحيح در اجراي آن باعث مي‌شود كه‌: 1. به اهداف از پيش تعيين شدة درس تربيت‌بدني و ورزش در مدارس دست يابيم‌. 2. از منابع و امكانات موجود به رغم تمام كمبودها و محدوديتها به نحو مطلوب بهره‌برداري شود.

اسلاید 43: 433. تواناييها و استعدادهاي بالقوة دانش‌آموزان را در همة زمينه‌ها شكوفا كنيم و اطلاعات واقعي از آنها به دست آوريم‌.4. وظايف و حوزة مسئوليتهاي همة دست‌اندركاران آموزش اعم از، معلمان تربيت‌بدني‌، مسئولان مدارس و تربيت‌بدني آموزشگاهها و نحوة مشاركت‌ِ والدين و دانش‌آموزان در اجراي صحيح و مطلوب درس تربيت‌بدني و ورزش مشخص شود. 5. همة افراد و، به خصوص‌، دانش‌آموزان و والدين و معلمان تربيت‌بدني در تنظيم و اجراي برنامه‌ها مشاركت فعال داشته باشند و براي پيشبرد اهداف همة همت خود را مصروف دارند. 6. به موقع در رفع كمبودها و نقايص برنامه‌هاي تربيت‌بدني و ورزش اقدام نماييم‌.

اسلاید 44: 44مواد برنامه‌هاي تربيت‌بدني و ورزش در مدارس‌در ارتباط با مواد و عناصر تشكيل‌دهندة برنامة تربيت‌بدني و ورزش نمي‌توان به طور قاطع اظهار نظر كرد و فعاليتها و برنامه‌هاي يكنواخت و يكساني را براي تمام مدارس‌، در دوره‌هاي تحصيلي مختلف‌، در سطح كشور ارائه داد. علت اين امر را مي‌توان در چند مورد بيان كرد: الف‌) نگرش دانش‌آموزان و والدين آنها نسبت به برنامه‌هاي تربيت‌بدني و ورزش متفاوت است‌. عده‌اي فعاليتهاي تربيت‌بدني در ساعت آموزشي را نوعي تفريح و سرگرمي مي‌دانند و معتقدند كه فعاليتهاي ورزشي براي گذراندن اوقات فراغت و تفريح در برنامة مدارس گنجانده شده است‌. عده‌اي ديگر از دانش‌آموزان و والدين آنها به نقش سالم‌سازي و بهداشتي تربيت‌بدني آگاه‌اند و معتقدند كه فعاليتهاي تربيت‌بدني بهترين وسيله براي تربيت جسم و روان است و با اين ديدگاه در كلاسهاي تربيت‌بدني به فعاليت مي‌پردازند.

اسلاید 45: 45ب‌) آموزشگاهها و مدارس در سراسر كشور داراي امكانات‌، تأسيسات و تجهيزات ورزشي يكسان نيستند. بنابراين‌، هر مدرسه و آموزشگاه‌، با توجه به وضعيت و امكانات خود، هدفهايي دست‌يافتني در برنامة فعاليتهاي تربيت‌بدني و ورزشي در نظر مي‌گيرد و اجرا مي‌كند. با توجه به نگرش‌، خواسته‌ها و نيازهاي فوق‌، كه براي فعاليتهاي تربيت‌بدني و ورزش در نظر گرفته شده است‌، صرف‌نظر از ميزان امكانات و تأسيسات ورزشي‌ِ مدارس‌، برنامه‌هاي تربيت‌بدني و ورزش مي‌بايست شامل موارد زير باشد: 1. برنامة كلاسهاي آموزش تربيت‌بدني و ورزش‌; 2. برنامه كلاسهاي فوق برنامة تربيت‌بدني و ورزش‌; 3. برنامة كلاسهاي تربيت‌بدني اصلاحي‌; 4. برنامة مسابقات و رقابتهاي ورزشي‌.

اسلاید 46: 46حال به شرح اجمالي هر كدام از چهار مورد فوق مي‌پردازيم‌: 1. برنامة كلاسهاي آموزش تربيت‌بدني و ورزش‌برنامة كلاسهاي آموزش تربيت‌بدني و ورزش در مدارس در دوره‌هاي مختلف تحصيلي عبارت است از كلاسهاي آموزش تربيت‌بدني اجباري براي تمام دانش‌آموزاني كه از سلامت كامل جسمي و رواني برخوردارند. اين كلاسها، همانند ساير دروس‌، در متن برنامه‌هاي هفتگي دانش‌آموزان گنجانيده مي‌شود. اين كلاسها عموماً در قالب زماني دو ساعت در هفته برنامه‌ريزي مي‌شود و جزء برنامه‌هاي تدريس موظف معلمان تربيت‌بدني در مدارس محسوب مي‌شود. محتواي اين كلاسها عمدتاً شامل موارد زير است‌: آموزش فعاليتها و مهارتهاي مختلف حركتي‌، ارائة شيوه‌هاي مختلف توسعه و افزايش قابليتهاي جسماني‌، آموزش قواعد و مقررات رشته‌هاي مختلف ورزشي‌، آموزش شيوه‌هاي صحيح اجراي تمرينهاي ورزشي با رعايت تمام مسائل و اصول پرورشي و تربيتي و سلامتي‌.

اسلاید 47: 47 2. برنامة كلاسهاي فوق برنامة تربيت‌بدني و ورزش‌برنامة كلاسهاي فوق برنامة تربيت‌بدني و ورزش عبارت است از كلاسهايي كه مسئولان آموزشگاه و معلمان تربيت‌بدني و ورزش در خارج از ساعات برنامه‌هاي هفتگي درسي برنامه‌ريزي و دانش‌آموزان به طور داوطلبانه در اين كلاسها شركت مي‌كنند. در اين‌گونه كلاسهاي تكميلي‌ِ تربيت‌بدني كه در برنامة هفتگي گنجانيده مي‌شود، معمولاً آن دسته از دانش‌آموزان كه در اجراي مهارتهاي ورزشي دچار مشكل هستند و احتمال بهبود آنها با شركت در كلاسهاي فوق برنامة تربيت‌بدني وجود دارد، به اين كلاسها هدايت مي‌شوند. بنابراين توصيه مي‌شود كه شركت‌كنندگان در كلاسهاي فوق برنامه در فعاليتهايي شركت كنند كه قبلاً در كلاسهاي آموزشي تدريس شده است تا بتوانند با تمرين بيشتر در كلاسهاي فوق برنامه كمبودهاي جسماني‌، مهارتي و رواني‌اجتماعي خود را برطرف كنند.

اسلاید 48: 483. برنامة كلاسهاي تربيت‌بدني اصلاحي‌برنامة كلاسهاي تربيت‌بدني اصلاحي در مدارس براي آن دسته از دانش‌آموزاني ارائه مي‌شود كه نيازها و احتياجات حركتي و مهارتهاي ويژه دارند. به طور مشخص مي‌توان از دانش‌آموزاني نام برد كه داراي عقب‌ماندگي جسمي و يا ناهنجارهاي اسكلتي مي‌باشند، مانند افرادِ گوژپشت يا كساني كه پاهاي پرانتزي دارند يا دانش‌آموزاني كه داراي چرخش غيرطبيعي لگن هستند و بالاخره آن دسته از دانش‌آموزاني كه هماهنگي عصبي عضلاني ندارند. اين كلاسها زير نظر معلمان تربيت‌بدني واجد شرايط و با صلاحيت و آموزش ديده با امكانات آموزشي مناسب داير مي‌گردد. در اين كلاسها افرادي كه نمي‌توانند در فعاليتهاي ورزشي عادي شركت كنند، فرصتهايي را براي رفع نقايص و كمبودهاي جسماني ـ حركتي خود به دست مي‌آورند. اين كلاسها به خصوص در دورة تحصيلي دبستان‌، كه امكان رفع نقص و بهبود ناتوانيهاي جسمي و رواني كودكان و نوجوانان بيشتر است‌، از اهميت فوق‌العاده‌اي برخوردار است‌.

اسلاید 49: 494. برنامة مسابقات و رقابتهاي ورزشي‌برنامة مسابقات و رقابتهاي ورزشي مدارس شامل برنامة مسابقات ورزشي بين دانش‌آموزان يك كلاس‌، مسابقات ورزشي بين دانش‌آموزان منتخب كلاسهاي مختلف در يك مدرسه‌و برگزاري مسابقات بين مدارس‌مختلف است‌. دانش‌آموزان صاحب مستعد از لحاظ ورزشي و آموزش ديده و آگاه به قوانين و مقررات رشته‌هاي ورزشي مي‌توانند در اين مسابقات و رقابتهاي ورزشي شركت كنند. مواد برنامه‌هاي تربيت‌بدني و ورزش در مدارس در جدول شمارة 1 آمده‌است‌.

اسلاید 50: 50جدول شمارة 1: مواد برنامه‌هاي تربيت‌بدني و ورزشي در مدارس‌

اسلاید 51: 51برنامه‌ريزي متعادل به جز برنامه‌هاي آموزش تربيت‌بدني‌، در ساير برنامه‌ها تعداد محدودي از دانش‌آموزان براساس علاقه و يا نياز به طور فعال شركت مي‌نمايند. به عنوان مثال در برنامة مسابقات ورزشي‌، دانش‌آموزان ورزشكار كه از سطح مهارتهاي خوبي برخوردار مي‌باشند شركت مي‌كنند و يا آن دسته از دانش‌آموزاني كه نياز به حركات اصلاحي دارند در برنامه‌هاي حركات اصلاحي حاضر مي‌شوند. نكته قابل ذكر اين است كه بسياري از مسئولان آموزشي و ورزشي در مدارس و معلمان تربيت‌بدني بخش اعظم تلاشها و برنامه‌ريزيها را صرف برگزاري انواع مسابقات ورزشي و تشكيل تيمهاي ورزشي در مدارس مي‌نمايند. اين موضوع باعث مي‌شود كه ساير برنامه‌هاي تربيت‌بدني نظير آموزش تربيت‌بدني و بهداشت كه از اهداف اصلي آموزش و پرورش مي‌باشد و يا كلاسهاي حركات اصلاحي در اولويت دوم يعني بعد از تشكيل تيمهاي ورزشي و اجراي مسابقات قرار گيرند. عوامل و عناصر مهمي وجود دارند كه به طور مستقيم و يا غير مستقيم در طراحي برنامه‌هاي تربيت‌بدني در سطح مدارس مؤثر هستند. شكل 1-2 اين عوامل را نشان مي‌دهد.

اسلاید 52: 52شکل1-2.عوامل مؤثر در طراحی برنامه های تربیت بدنینیازهای اجتماعی- تـــحقیقات در زمــینة نـــیازها و اولویت بندی فعالیتها- سازماندهی کل برنامه های آموزشی- نـگرش والدین در مورد بــرنامه های تربیت بدنی- وضعیت اقتصادی - اجتماعیعوامل شخصی و گروهی- نیازهای بهداشتی- شرایط جسمانی-تواناییهای حرکتی- علایق ونگرشهانسبت به تربیت بدنی- تفاوتهای فردی از نظر جسمانی- ظرفیتهای اجتماعیسازمان و مقررات دولتی- اهداف آموزشی و تربیت بدنی برای دخــتران و پــسران در سه دورة تحصیلی- مقررات و ضوابط مدرسه- تصمیمات اولیای مدرسه- تبلیغات- بخشنامه ها وآیین نامه های صادره ازسوی سازمانهای ذی ربط ورزشیشرایط محیطی- محیط و شرایط مدرسه- وسایل، امکانات و تجهیزات- نیروی انسانی واجد شرایط - بودجهدانش آموز و مدرسه

اسلاید 53: 53عوامل و عناصري كه در طراحي و اجراي برنامه‌هاي تربيت‌بدني اثرگذار هستند به چهار دستة كلي طبقه‌بندي شده‌اند كه عبارت‌اند از: 1. عوامل شخصي و گروهي‌: اين عوامل شامل خصوصيات و ويژگيهاي رشدي‌، سطح بهداشت‌، علايق و تمايلات‌، ظرفيتها و استعدادها و نيازهاي عمومي دانش‌آموزان مي‌باشد. 2. عوامل محيطي‌: شامل وسايل و تجهيزات‌، امكانات‌، فضاهاي ورزشي در دسترس‌، نيروي انساني واجد شرايط و بودجه است‌. 3. نيازهاي اجتماعي‌: كه در برگيرندة عواملي همچون نگرش والدين و خانواده‌ها درمورد برنامه‌هاي تربيت‌بدني وضعيت اقتصادي‌ـ اجتماعي افراد، اولويت‌بندي در برنامه‌ها براساس نيازها است‌. 4. عوامل غير مدرسه‌اي‌: كه شامل تبليغات مجلات و رسانه‌ها، نقش سازمانهاي ورزشي‌، اهداف آموزشي و مقررات و سياستهاي آموزش و پرورش در مورد برنامه‌هاي تربيت‌بدني در مدارس است‌.

اسلاید 54: 54 خـلاصـه‌برنامه‌ريزي درس تربيت‌بدني‌، به عنوان جزئي از برنامة جامع آموزشي مدرسه‌، به دقت‌، توجه و پيروي از يك سلسله اصول و قواعد صحيح نيازمند است‌. تربيت‌بدني براي معلمان اين رشته ميدان آزمايشي است تا آنچه در توان دارند، براي تربيت صحيح همة ابعاد وجودي دانش‌آموزان و كارايي و سلامت و بهداشت كودكان و نوجوانان به كار برند. برنامه‌ريزي صحيح و منطقي درس تربيت‌بدني در مدارس باعث مي‌شود كه‌: 1. به اهداف از پيش تعيين شدة فعاليتهاي ورزشي در مدارس دست يابيم‌. 2. از منابع و امكانات موجود به نحو مطلوب بهره‌برداري كنيم‌. 3. اطلاعات واقعي از نيازهاي دانش‌آموزان كسب كنيم‌. 4. وظايف تمامي دست‌اندركاران امر آموزش در اجراي صحيح و مطلوب برنامه‌هاي تربيت‌بدني و ورزش در مدارس مشخص شود. 5. به موقع در رفع كمبودها و نقايص برنامه‌هاي تربيت‌بدني و ورزش اقدام كنيم‌.

اسلاید 55: 55برنامه‌ريزي درس تربيت‌بدني در مدارس بايد به گونه‌اي باشد كه نتايج آنها تنها به رشد و توسعه قواي جسماني محدود نشود و ابعاد رواني‌، عاطفي‌، اجتماعي را نيز در برگيرد. برنامة تربيت‌بدني بايد كمك‌رسان تمام دروس و اهداف كلي آموزش و پرورش باشد و بتواند از طريق فعاليتهاي بدني موجب رشد و توسعة قوا و استعدادهاي ذهني‌، عاطفي و اجتماعي شود .‌. البته در اين حوزه مسائل و مشكلاتي مثل نگرش متفاوت دانش‌آموزان و والدين آنها نسبت به درس تربيت‌بدني و همچنين امكانات و تجهيزات ورزشي متفاوت آموزشگاههاي كشور با توجه به موقعيتهاي جغرافيايي متفاوت وجود دارد كه مانع ارائة الگوي‌ِ يكنواخت و يكسان در رابطه با محتواي برنامه‌هاي تربيت‌بدني در مدارس سراسر كشور مي‌شود.

اسلاید 56: 56برنامه‌هاي تربيت‌بدني و ورزش در مدارس بايد در برگيرندة موارد زير باشد: 1. برنامه‌هاي كلاسهاي آموزش درس تربيت‌بدني و ورزش‌، 2. برنامه‌هاي كلاسهاي فوق برنامة تربيت‌بدني و ورزش‌، 3. برنامه‌هاي كلاسهاي تربيت‌بدني اصلاحي‌، 4. برنامه‌هاي مسابقات و رقابتهاي ورزشي‌. پس براي اينكه درس تربيت‌بدني و ورزش در مدارس جايگاه واقعي خود را در بين دروس ديگر پيدا كند، همكاري و مشاركت همة مسئولان مدرسه‌، معلم تربيت‌بدني‌، اولياي دانش‌آموزان و خود دانش‌آموزان امري ضروري است‌.

اسلاید 57: 57 شناخت خصوصيات و ويژگيهاي رشدي دانش‌آموزان‌فصل سوم‌

اسلاید 58: 58هدف كلي‌آشنايي با مراحل رشد جسماني و حركتي دانش‌آموزان در دوره‌هاي مختلف تحصيلي و ارتباط آن با برنامه‌هاي تربيت‌بدني در مدارس‌. هدفهاي رفتاري‌لزوم آگاهي معلمان تربيت‌بدني از مراحل رشد جسماني و حركتي دانش‌آموزان 2. فوايد شناخت اصول و مراحل رشد جهت برنامه‌ريزي درس تربيت‌بدني در مدارس. 3. خصوصيات جسماني كودكان 2ـ6 سال. 4. خصوصيات و ويژگيهاي رواني‌ـ حركتي كودكان 2ـ6 سال5. خصوصيات و ويژگيهاي عاطفي كودكان 2ـ6 سال

اسلاید 59: 596. خصوصيات و ويژگيهاي جسماني دانش‌آموزان 6-9 سال7. خصوصيات و ويژگيهاي عاطفي دانش‌آموزان 6ـ9 سال 8. خصوصيات و ويژگيهاي رواني‌ـ حركتي دانش‌آموزان 6ـ9 سال9. خصوصيات و ويژگيهاي جسماني دانش‌آموزان 9ـ12 سال 10. خصوصيات و ويژگيهاي عاطفي دانش‌آموزان 9ـ12 سال 11. خصوصيات و ويژگيهاي رواني‌ـ حركتي دانش‌آموزان 9ـ12 سال 12. خصوصيات وويژگيهاي جسماني و عاطفي دانش‌آموزان 12ـ18 سال 13. خصوصيات و ويژگيهاي رواني‌ـ حركتي دانش‌آموزان 12ـ18 سال

اسلاید 60: 60ضرورت شناخت ويژگيهاي رشدي دانش‌آموزان‌بررسي و مطالعة خصوصيات رشدي دانش‌آموزان در هر دورة سني‌، اطلاعات مناسبي را در اختيار معلمان تربيت‌بدني قرار مي‌دهد كه مهمترين آن عبارت‌اند از: الف‌) آنان مي‌توانند با معيارهاي مناسبي كه براي هر يك از مراحل رشد جسماني مثل‌ِ ارتباط قد با وزن‌، وزن با سن‌، اندازة قد و سن دانش‌آموزان وجود دارد، ميزان رشد طبيعي دانش‌آموزان را تشخيص دهند. ب‌) نيز مي‌توانند دانش‌آموزان را ازحيث رشد جسماني و رواني ـ حركتي‌طبقه‌بندي‌نمايند. ج‌)آشنايي با مراحل رشد و تكامل سبب مي‌شود كه دانش‌آموزان نابهنجار و غيرعادي از دانش‌آموزان عادي متمايز شوند و تحت تربيت ويژه قرار گيرند.

اسلاید 61: 61د) همچنين معلمان تربيت‌بدني قادر خواهند شد ميزان ارتباط مظاهر زندگي و پديده‌هاي اجتماعي با رشد جسماني را بهتر درك نمايند. ه) با مطالعة علمي رشد و تكامل دانش‌آموزان معلمان تربيت‌بدني مي‌توانند دانش‌آموزان را در محيطهاي مختلف با يكديگر مقايسه كرده و تأثير محيط و فرهنگ موجود را در چگونگي رشد و تكامل آنان بشناسند و تا حد امكان بكوشند محيطهاي مناسبي براي فعاليتهاي جسماني و ورزشي آنان ايجاد نمايند. و) مطالعة رشد و تكامل و ويژگيهاي مرحله‌اي آن نشان مي‌دهد كه در هر مقطع سني از دانش‌آموزان چه انتظاري بايد داشت‌. ز) علاوه بر اين‌، معلم تربيت‌بدني را قادر مي‌سازد كه فعاليتهاي مناسب جسماني و ورزشي را متناسب با مراحل طبيعي رشد دانش‌آموزان از كلاسهاي اول تا چهارم دبيرستان انتخاب كنند. ح‌) مطالعة اصول و قوانين رشد و تكامل جسماني دانش‌آموزان به معلمان تربيت‌بدني در شناخت نوع رفتارها، گرايشها و برخوردهاي متناسب در هر سني كمك مي‌كند.

اسلاید 62: 62ما در بخشهاي مختلف اين فصل به بررسي سه نوع خصوصيت جسماني‌، عاطفي ـ شناختي و رواني ـ حركتي كودكان‌ِ 3ـ6 سال و دانش‌آموزان 6ـ9 سال و 9ـ12 سال و 12ـ18 سال خواهيم پرداخت‌. هدف از بررسي خصوصيات و ويژگيهاي جسماني‌، مطالعة وضعيت ظاهري دانش‌آموزان از جنبه‌هايي همچون ميزان طول قد، ميزان وزن‌، تواناييهاي عضلاني و وضعيت اسكلتي است‌. هدف از بررسي و مطالعة خصوصيات و ويژگيهاي عاطفي و شناختي دانش‌آموزان‌، رفتارهاي منبعث از احساسات‌، گرايشها و علايق آنان مانند نظم و انضباط، قبول مسئوليت‌، روحية ورزشكاري‌، احترام به قوانين‌، همكاري با ساير بازيكنان هم‌دسته‌اي‌، اطاعت از معلم و غيره است‌.

اسلاید 63: 631. خصوصيات و ويژگيهاي رشدي كودكان پيش‌دبستاني 3ـ6 سال‌1ـ1. خصوصيات جسماني‌آهنگ رشد جسماني كودكان در سالهاي اول زندگي تا شش‌سالگي بسيار سريع است‌. در اين دوره رشد اندامهاي تحتاني (پاها) نسبت به تنه سريعتر است‌. افزايش رشد طولي بدن و تسريع در رشد استخوانها نقش مهمي در افزايش وزن بدن دارد. به وزن بدن كودكان در اين دوره تقريباً، در هر سال دو كيلوگرم و به طول قد نيز، در هر سال‌، حدود 6 سانتيمتر اضافه مي‌شود. قد تقريبي يك كودك معمولي در پنج‌سالگي حدود 115 سانتي‌متر و وزن تقريبي او حدود 23 كيلوگرم مي‌باشد. در اين سنين پاها سريعتر از دستها و دستها سريعتر از تنه و تنه سريعتر از جمجمه رشد مي‌كند. رشد عضله‌ها نسبت به وزن بدن تا پنج‌سالگي ثابت است‌، به طوري كه وزن عضله‌ها 25% وزن بدن را تشكيل مي‌دهد. به دليل رشد ناكامل استخوانهاي بدن و ميزان مصرف كمتر مواد معدني فشارهاي جسماني سنگين را نمي‌توانند تحمل كنند.

اسلاید 64: 641ـ2. خصوصيات و ويژگيهاي عاطفي‌ كودكان سه تا شش سال معمولاً قادر نيستند واكنشهاي عاطفي و هيجاني خود را كنترل نمايند. كودك‌، در آغاز، نسبت به مواردي چون شادي‌، ترس‌، خشم‌، حسادت‌، كينه و اين‌گونه حالتها، واكنشي از خود نشان نمي‌دهند اما رفته رفته ياد مي‌گيرد كه در برابر اين حالتها چگونه بايد رفتار كند. نكتة مهم اين است كه مربيان بدانند چه عواملي يا وضعيتي كودك را شاد يا عصباني يا اندوهگين يا ترسان مي‌كند. وقتي كودك بهنجار بداند كه براي عمل به خواسته‌هايش حد و حدودي وجود دارد خويشتن‌دار مي‌شود. اگر بتوانيم كودكان را به موقع از عواملي كه موجب ترس و خشمشان مي‌شود آگاه كنيم و با علاقه به سازندگي و پرورش نيروهاي هيجاني آنان بپردازيم‌، مي‌توانيم اميدوار باشيم كه در راه آرامش و امنيت رواني آنان گامهاي مؤثري برداشته‌ايم‌. كودكان سه و چهار ساله براي فرونشاندن خشم خود بيشتر از زبان استفاده مي‌كنند و داد و فرياد راه مي‌اندازند. اما كودكان پنج و شش ساله غالباً از راه كناره‌گيري و قهر كردن و جريحه‌دار كردن احساسات ديگران خشم خود را تسكين مي‌دهند.

اسلاید 65: 651ـ3. خصوصيات رواني ـ حركتي‌كودك در اين سنين فعال و پرانرژي است و بازي كردن را حتي در تمام ساعات روز دوست دارد. بنابراين‌، مي‌بايست براي كودكان‌ِ اين سنين محيطي را ايجاد كرد تا بتوانند آزادانه به فعاليت و حركت بپردازند. اهم خصوصيات رواني‌ـ حركتي كودكان سه تا شش ساله عبارت است از: الف‌) در سنين دو تا سه‌سالگي ديد و بينايي چشم تقويت مي‌شود، ولي هنوز هماهنگي كامل بين دست و چشم به وجود نيامده است‌.ب‌) به دليل رشد ناهماهنگ اندامهاي مختلف بدن مثل (بزرگي شكم نسبت به اعضاي ديگر يا جلو بردن شانه‌ها) برنامه‌هاي حركتي و بازي و حركات آزاد و مداوم باعث هماهنگي در رشد متناسب همة اندامهاي بدن مي‌شود. ج‌) كودك سه ساله قادر به حركات جنبشي بنيادي مثل دويدن‌، پريدن و صعود كردن است‌. كودك در اين سن به راحتي قادر است از پاهاي خود در ايجاد انواع حركات استفاده كند.

اسلاید 66: 66د) كودك در سه‌سالگي با هر دو پاي خود مي‌پرد، صعود مي‌كند، از پله‌ها به راحتي بالا مي‌رود، به طور طبيعي مي‌دود و جاهايي كه لازم باشد تعادل خود را حفظ مي‌كند. ه) كودك در سن چهارسالگي مي‌تواند به راحتي روي پنجه‌هاي پا راه برود. در به‌كار بردن دستها، پاها و بازوان بيشتر از كار كردن با انگشتان مهارت دارد. و) روي سه چرخه مي‌نشيند و پا مي‌زند، خودش به تنهايي لباس و كفشهايش را مي‌پوشد و مي‌تواند از دستهاي خود براي آويزان شدن استفاده كند. ز) مهارت توپ‌گيري از سن چهارسالگي شروع مي‌شود و نيز كودك مي‌تواند برخي مهارتهاي تركيبي را انجام دهد. از آنجا كه كودك در نخستين مراحل كسب تجارب حركتي است‌، ارائة برنامه‌هاي حركتي و فعاليتهاي جسماني صحيح در اين دوره حائز اهميت بسيار است‌. مجموعه فعاليتهايي كه براي كودكان سه تا شش سال در نظر گرفته مي‌شود بايد بسيار آسان و ساده باشد، به نحوي كه كودك بتواند آنها را انجام دهد.

اسلاید 67: 672. خصوصيات و ويژگيهاي رشدي كودكان 6 تا 9 سال‌2ـ1. خصوصيات جسماني‌كودكان در شش‌سالگي وارد مرحلة دوم زندگي رشدي خود مي‌شوند. رشد طولي آنها نسبت به دوران قبل كندتر مي‌شود. ولي رشد عرضي آنها سريعتر، و، به همين دليل‌، عضله‌ها نيز بزرگتر و حجيمتر مي‌شود، به طوري كه 75 درصد وزن بدن آنها را ماهيچه‌هاي بدن تشكيل مي‌دهد. يك كودك معمولي در شش‌سالگي حدود 123 سانتيمتر قد و حدود 23 كيلوگرم وزن دارد. يك كودك نه ساله نيز 139 سانتيمتر قد و حدود 28 كيلوگرم وزن دارد. سيستم عصبي در عضلات كوچك هنوز كارايي لازم را پيدا نكرده است و كودك در اجراي حركات و فعاليتهاي جسماني عضلات بزرگ بدن را به كار مي‌گيرد. به دليل كاهش برجستگي شكم در سنين بعد از 6 سالگي ميزان انعطاف‌پذيري مفاصل بدن بيشتر مي‌شود. در دانش‌آموزان كلاس اول دبستان هنوز هماهنگي كامل بين چشمها، دستها و پاها وجود ندارد و اين موضوع باعث مي‌شود كه كودكان براي عمل به مهارتهاي ورزشي حركات زايد و غير ضروري نيز داشته باشند. در سنين شش تا نه‌سالگي شكلگيري بدن تدريجي و رشد استخوانها در جهت افزايش ضخامت آنهاست‌. در اين سنين‌، در هنگام فعاليتهاي جسماني‌، به دليل كوچك‌بودن ششها تعداد تنفس و ضربان قلب به سرعت افزايش پيدا مي‌كند و حركات ورزشي شديد كودك را به نفس نفس وا مي‌دارد. پس معلم تربيت‌بدني مي‌بايست در نحوة ارائه و اجراي تمرينات بيش از پيش دقت كند.

اسلاید 68: 682ـ2. خصوصيات و ويژگيهاي عاطفي‌ويژگيهاي عاطفي كودكان شش تا نه ساله با خصوصيات كودكان سنين پيشين متفاوت است‌، به عنوان مثال‌، كودك از شش‌سالگي به بعد كم‌كم ياد مي‌گيرد كه چگونه واكنشهاي عاطفي و هيجاني خود را كنترل كند. كودكان در اين دوره سرشار از عواطف و احساسات‌اند و به سبب حساسيت فراوان از وقايع زندگي به شدت متأثر مي‌شوند و اين تأثير، پايه‌هاي عواطف آنان را در آينده بنا مي‌كند. انواع واكنشهاي عاطفي در اين دوره عبارت‌اند از: خشم‌، ترس‌، حسادت‌، كنجكاوي‌، لذت‌، محبت‌، هيجانات شديد و غيره‌. دانش‌آموزان كلاس اول و دوم بايد خود را با وضعيت جديد سازگار كنند، هر چند كه در دوره‌هاي بعد نيز اغلب دچار مشكلات عاطفي و رفتاري مي‌شوند. كودكان در اين دوره ممكن است هيجانات خود را به شيوه‌هاي مختلفي تخليه كنند. انتقام و درگيريهاي بدني در اين دوره و، به ويژه‌، در هنگام تمرينات ورزشي رايج است‌. بازي و فعاليتهاي ورزشي وسيلة بسيار مناسبي براي تخلية هيجاني در اين دوره است و نظارت معلم تربيت‌بدني بر كلاس بسيار ضروري است تا كلاس تربيت‌بدني محل انتقام‌گيري بين دانش‌آموزان نشود.

اسلاید 69: 69در سن 8 سالگي دانش‌آموزان ياد مي‌گيرند كه به تدريج بر اميال خود مسلط شوند و قوانين و مقررات ورزشي‌ِ فراگرفته را رعايت كنند. در اين دوره‌، كودكان ياد مي‌گيرند به ديگران اعتماد كنند و حس ابتكار و استقلال در آنان پرورش مي‌يابد. كودكان سنين هشت و نه‌سالگي صاحب شخصيت پايدارتري نسبت به گذشته هستند. در اين سنين تأثيرپذيري كودك از اشخاص مورد علاقه‌، به ويژه معلم‌، بيشتر مي‌شود. معلم تربيت‌بدني‌، با تنظيم برنامه‌هاي ورزشي مناسب‌، از گرايش افراد به فعاليتهاي ورزشي به نحو سودمندي استفاده مي‌كند و برخي قوانين و مقررات اجتماعي مثل رعايت نظم‌، همكاري و مسئوليت‌پذيري را در كلاسهاي تربيت‌بدني به دانش‌آموزان آموزش مي‌دهد. در اواخر اين دوره يعني نه‌سالگي گرايش دانش‌آموز به فعاليتهاي اجتماعي افزايش مي‌يابد و دوست دارد در بازيهاي گروهي چندنفره شركت كند.

اسلاید 70: 702ـ3. خصوصيات رواني ـ حركتي‌دانش‌آموزان كلاسهاي اول تا سوم دبستان در معرض تجربه‌هاي بزرگ قرار دارند. عادت به كم‌كاري و يا فعاليت و تحرك در اين دوره در دانش‌آموزان پديد مي‌آيد. بنابراين‌، لزوم تدوين برنامه‌هاي مناسب حركتي در برنامه‌هاي آموزشي براي همة دانش‌آموزان كلاس امري اجتناب ناپذير مي‌نمايد. در اين دوره رشد حركتي در دختران و پسران متفاوت است‌. دختران در مهارتهاي مربوط به ماهيچه‌هاي كوچك و ظريفتر كه نياز به دقت بيشتري دارد (مثل نقاشي‌، خياطي‌، بافندگي و.... بر پسران برتري پيدا مي‌كنند. در حالي كه پسران در مهارتهاي مربوط به ماهيچه‌هاي درشت‌تر و قويتر مثل‌ِ پرش‌، پرتاب توپ بسكتبال و واليبال‌، توپ‌زدن با پا بر دختران برتري مي‌يابند.

اسلاید 71: 71دانش‌آموزان در سنين شش تا نه سال بايد در مهارتهاي بنيادي در قالب بازيهاي ورزشي نظيرِ انداختن و گرفتن توپ‌، ضربه زدن به توپ‌، راه رفتن‌، دويدن‌، صعود كردن‌، و نيز مهارتهايي مثل دوچرخه سواري‌، شنا و غيره مهارت كافي پيدا كنند. البته مهارتهاي بنيادي در ابتداي اين دوره اهميت بيشتري دارد و هرچه سن دانش‌آموز بالا مي‌رود و به سنين بلوغ نزديك مي‌شود، علاقه به بازي و اجراي مهارتهاي پيچيده‌تر جاي خود را به علاقه به سرگرميها و تفريحات مي‌دهد. سرعت انتقال مهارت كودكان در اين سالها در حدود نصف ميزان سرعت انتقال بزرگترهاست‌. در اجراي حركات نيز پيشرفتهايي حاصل مي‌شود; به طوري كه طول قدمها در راه رفتن و دويدن بيشتر و تعادل بدن كاملتر مي‌شود. جهيدن‌، پريدن و لي‌لي كردن را خيلي سريع ياد مي‌گيرند و نواقص مهارتي خود را رفته رفته مرتفع و با چابكي و زيبايي حركت را انجام مي‌دهند و قادرند از روي موانع كوتاه بپرند.

اسلاید 72: 723. خصوصيات و ويژگيهاي رشدي دانش‌آموزان 9 تا 12 سال‌3ـ1. خصوصيات جسماني‌مهمترين ويژگيهاي جسماني اين دوره عبارت‌اند از: الف‌) ميانگين افزايش وزن‌، در هر سال‌، 2/3 كيلوگرم و معدل رشد قد، در هر سال‌، 5 سانتيمتر است‌. يك نوجوان دوازده سالة معمولي حدود 153 سانتيمتر قد و حدود 42 كيلوگرم وزن دارد. ب‌) رشد عمومي بدن دختران سريعتر از پسران است‌، اما پسران توانايي و قدرت عمومي بيشتري دارند. ج‌) رشد قد دانش‌آموزان به كندي انجام مي‌شود، اما به وزن بدن و نيروي جسمي آنها افزوده مي‌شود. د) دانش‌آموزان در اين سنين‌، به سبب افزايش رشد استخوانها و بافتهاي پيوندي و افزايش قطر عضلات قابليتهاي جسماني آنها نيز به ميزان بسيار زيادي توسعه مي‌يابد. ه) دانش‌آموزان در اين سنين خستگي ناپذيرند.و) در سنين نه تا دوازده‌سالگي ساعد و دستها رشد بيشتري دارند و بلندتر مي‌شوند. ز) مقاومت بدن دانش‌آموزان در مقابل بيماريها زيادتر مي‌شود .

اسلاید 73: 733ـ2. خصوصيات و ويژگيهاي عاطفي‌در اين سنين مقبوليت دانش‌آموزان از طرف گروه همسالان‌، از جنبة عاطفي‌، براي آنها بسيار مهم است و واكنشهاي عاطفي از خود نشان مي‌دهند، خشم و نفرت نمود واكنشهاي آنهاست‌، مهر و محبت را دوست دارند. معني و مفهوم شكست را مي‌فهمند و راههاي موفقيت را تجربه مي‌كنند. دانش‌آموزان در اين سنين با آگاهي به عواطف و احساسات دروني ديگران احترام مي‌گذارند و اين احترام و بينش‌، اساس روحية قهرماني و جوانمردي آنها را پايه گذاري مي‌كند. به موازات افزايش مهارتها، از ناراحتي و عصبانيت آنها در رويارويي با شكست كاسته مي‌شود. . سالهاي آخر دبستان‌، دورة ايجاد حس قضاوت و تشخيص ارزشهاي موجود اجتماعي است‌. وجود اين حس‌، كه مهمترين عامل بهسازي زندگي انسانهاست‌، در سنين نه تا دوازده‌سالگي احساس مي‌شود. در اين دوره مهمترين اهداف و برنامه‌هاي تربيت‌بدني‌، جهت‌دادن به واكنشهاي عاطفي دانش‌آموزان در مقابل پيروزي و شكست در بازيها، آگاهي و شناخت صحيح از ميزان تواناييهاي واقعي دانش‌آموزان‌، كمك به تقويت مهارتهاي حركتي پايه در آنان و تقويت ارتباط با گروههاي همسال در بين آنان است‌. .

اسلاید 74: 743ـ3. خصوصيات و ويژگيهاي رواني ـ حركتي‌در اين دوره يكي از عوامل پذيرش و عضويت در گروه‌، تواناييهاي حركتي و قدرت جسماني است‌. به همين علت افراد سعي مي‌كنند تواناييهاي جسماني خود را افزايش دهند و از تناسب اندام و زيبايي ظاهري برخوردار شوند. در اين سنين‌، مهارتهاي ورزشي به سرعت افزايش مي‌يابد. حركات و مهارتهاي ورزشي‌، زيباتر، كاملتر، صحيحتر و با قدرت بيشتري انجام مي‌شود. اجراي مهارتهاي ورزشي منظم و از زيبايي خاصي برخوردار است‌. تسلط بر انجام‌دادن مهارتها، به شرط اينكه در سنين قبل مهارتهاي پايه را به خوبي فراگرفته باشند، به نحو چشمگيري افزايش مي‌يابد. نوجوانان در اين سنين به ورزشهاي قدرتي و انفرادي علاقه نشان مي‌دهند، و از وسايل ورزشي واقعي و استاندارد استفاده مي‌كنند. علاوه بر اين‌، ورزشهاي سخت و هيجان انگيز انجام مي‌دهند، مثل‌، بالانس زدن‌، پرش‌، حركات ريتميك و تعادلي‌. بيشتر آنان به حركات تحسين‌برانگيز مانند معلق زدن و حركات سخت و قدرتي براي جلب نظر ديگران علاقة خاصي پيدا مي‌كنند

اسلاید 75: 754. خصوصيات و ويژگيهاي دانش‌آموزان 13ـ17 سال‌4ـ1. خصوصيات جسماني‌ اين دوره يكي از بحرانيترين دوره‌هاي زندگي است‌. بسياري از دانش‌آموزان به بلوغ جسماني خود رسيده‌اند. در اين سنين‌، پسران رشد جسماني تدريجي دارند در حالي كه رشد جسماني دختران سرعت بيشتري دارد. بروز ويژگيهاي دوران بلوغ در دختران‌، به خصوص در اواخر يازده‌سالگي‌، سبب تفاوتهاي جسماني آشكار آنها با پسران مي‌شود. رشد عرضي اندامهاي بدن تا سيزده‌سالگي ادامه مي‌يابد. دنده‌ها در ناحية قفسة سينه به طور كامل شكل مايل و خميده به خود مي‌گيرند و سبب افزايش فضاي قفسة سينه و رشد ماهيچه‌هاي قلب مي‌شوند. نوجوانان در حدود شانزده‌سالگي كم و بيش قد و قوارة دائمي خود را پيدا مي‌كنند. دخترها و پسرهاي نوجوان نسبت به كوتاهي يا بلندي‌، چاقي يا لاغري و تناسب اندام خود بيش از حد حساس‌اند. رشد استخوانهاي دست و پا در اين دوره زياد است‌. عضلات به سرعت رشد مي‌كند و به قطر آنها افزوده مي‌شود ولي استخوان‌بندي هنوز به طور كامل محكم نشده است‌.

اسلاید 76: 764ـ2. خصوصيات و ويژگيهاي عاطفي‌يكي از ويژگيهاي مهم رشد عاطفي نوجوانان در اين مرحله سازش يافتن با احساسهاي جديدي است كه در نتيجة دگرگونيهاي جسماني پديد آمده است‌. اين احساسها بيشتر حالت برانگيختگي دارند. حتي پسران و دختراني كه به پدر و مادرشان علاقه دارند، در هنگام برخورد با آنان غالباً از خود سوءظن‌، بي‌اعتمادي‌، خشم و برافروختگي نشان مي‌دهند. با افزايش سن تقويمي‌، توانايي آنان در درك معاني و كسب معرفت‌، بينش و آگاهي و، همچنين‌، توانايي آنها بر طولاني‌تر شدن زمان تمركز حواس بر روي يك موضوع بيشتر مي‌شود. در اواخر سالهاي تحصيلي توجه و نگرانيهاي دانش‌آموزان دربارة هدفهاي آينده‌، انتخاب شغل و تشكيل خانواده بيشتر مي‌شود. در اين سنين معلمان مي‌بايست نقش مشاوري با حوصله و راهنمايي صبور را بر عهده گيرند و در اين دورة بحراني‌، دانش‌آموزان را راهنمايي كنند.

اسلاید 77: 774ـ3. خصوصيات و ويژگيهاي رواني ـ حركتي‌در اين مرحله‌، رشد عقلي و هوشي نوجوان به كمال مي‌رسد و، براساس استعدادها و تواناييهاي ذاتي خود، قادر است هر نوع دانش و مهارتي را بياموزد. در سن چهارده‌سالگي به بعد نگرش و بينش تازه‌اي در رفتار و كردار نوجوان مشاهده مي‌شود. نوجوان مي‌كوشد تا آن دسته از باورها و ارزشهايي را كه در هدفهاي زندگي او تأثير دارند درون‌سازي كند و به درك مفاهيم مجرّد دست يابد. در اين دوره‌، به سبب تجربيات حركتي از پيش فراگرفته‌، دانش‌آموزان قادرند مهارتهاي پيچيدة ورزشي را به نحو بسيار مطلوب انجام دهند. قدرت عضلاني و استقامت عمومي بدن افزايش مي‌يابد و مي‌توانند در مسابقات ورزشي شركت كنند. همچنين مي‌توانند در تمرينات ورزشي فشرده شركت نمايند. هدف تربيت‌بدني در اين دوره تعليم روشهاي صحيح تمرينات ورزشي‌، كنترل وزن و افزايش تواناييهاي حركتي و آمادگي جسماني است‌.

اسلاید 78: 78خـلاصـه‌آگاهي از مراحل رشد كودك يكي از مهمترين مسائلي است كه معلمان و مربيان‌، به ويژه معلمان تربيت‌بدني و ورزش‌، بايد از آن آگاهي داشته باشند، زيرا اطلاع كافي از اين مراحل‌، آنان را در شناسايي و درك نيازمنديهاي گوناگون كودك و نحوة تربيت و پرورش آنان ياري مي‌دهد و مربي را در طرحريزي برنامة فصلي و ساليانه و پيش‌بيني و تدارك امكانات آموزشي و پرورشي توانا مي‌سازد. رشد صحيح و كامل كودك هنگامي صورت مي‌پذيرد كه عوامل متعددي چون رشد استخواني‌، عضلاني‌، تغذية مناسب‌، محيط خوب و وراثت‌، در هر مرحله‌، تأثير شايان خود را داشته باشند. مربيان تربيت‌بدني بايد به فرهنگ بهداشتي و حركتي كودك نيز اهميت فراوان بدهند، زيرا هماهنگي اين عوامل با رشد بدني كودك بسيار مؤثر است و بي‌توجهي به آنها، تلاشهاي مربي را در زمينة رشد حركتي بي‌تأثير و زيان‌آور مي‌سازد.

اسلاید 79: 79متخصصان تعليم و تربيت‌، هدفهاي تربيتي را در سه حيطة شناختي‌، عاطفي و رواني‌ـ حركتي تقسيم‌بندي كرده‌اند، لذا معلمان تربيت‌بدني براي دستيابي به اهداف تربيت‌بدني در مدارس‌، بايد به ويژگيها و خصوصيات هر سه حيطة فوق‌الذكر در دوره‌هاي مختلف تحصيلي در هنگام تدريس توجه نمايند. منظور از بررسي خصوصيات و ويژگيهاي جسماني‌، مطالعة وضعيت ظاهري و اسكلتي دانش‌آموزان در مواردي همچون ميزان طول قد، ميزان وزن‌، وضعيت تواناييهاي عضلاني و اسكلتي و تناسب اندام است‌. هدف از بررسي خصوصيات و ويژگيهاي عاطفي دانش‌آموزان‌، رفتارهايي است كه به علايق‌، احساسات‌، ارزشها، اخلاقيات و عواطف مربوط مي‌شود و مواردي همچون نظم و انضباط، قبول مسئوليت‌، روحية ورزشكاري‌، احترام به قوانين‌، اطاعت از معلم و غيره در آن مطرح است‌. هدف از بررسي خصوصيات و ويژگيهاي رواني‌ـ حركتي‌، آگاهي معلمان تربيت‌بدني به مهارتهاي عصبي‌ـ عضلاني دانش‌آموزان و تجربيات حركتي آنان است‌.

اسلاید 80: 80فصل چهارم محتواي درس تربيت‌بدني در مدارس

اسلاید 81: 81‌هدف كلي‌بررسي و شناخت عوامل مؤثر و شاخصهاي مهم و اثرگذار بر محتواي درس تربيت‌بدني در دوره‌هاي مختلف تحصيلي‌. هدفهاي رفتاري‌1. عوامل مؤثر در تعيين محتواي درس تربيت‌بدني2. نقش تغييرات اجتماعي موتر در تعيين محتواي درس تربيت‌بدني 3. مشكلات موجود در تعيين محتواي درس تربيت‌بدني.

اسلاید 82: 824. نقش سن وتجارب حرکتی دانش‌آموزان در تعيين محتواي درس تربيت‌بدني 5. منابعي را كه برنامه‌ريزان و معلمان براي تعيين محتواي درس تربيت‌بدني از آنها استفاده مي‌كنند 6. ويژگيهاي محتواي درس تربيت‌بدني را بنويسند. 7. نقش نيازها و علاقه‌هاي دانش‌آموزان در تعيين محتواي درس تربيت‌بدني

اسلاید 83: 83عوامل مؤثر در تعيين محتواي درس تربيت‌بدني‌تغييرات اجتماعي‌، تحولات فرهنگي و وضعيت اقتصادي و معيشتي افراد و خواسته‌ها و علايق دانش‌آموزان در تحول محتواي درس تربيت‌بدني مؤثر بوده است‌. امروزه محتواي درس تربيت‌بدني در مدارس اين نگرش را بايد دنبال كند كه علاوه بر نيازهاي فعلي دانش‌آموزان نگاهي به آينده نیز داشته باشد. نظر دانشمندان تعليم و تربيت از جمله استانلي هال‌‌، اين اصل را كه مدارس بايد خود را با نيازها، علايق و قابليتهاي دانش‌آموزان هماهنگ نمايند به طور عام مورد شناسايي قرار داد. برنامه‌هاي تربيت‌بدني از اين قاعده كلي مستثني نيست و لذا اين ديدگاه تحولاتي را در تعيين محتوا و برنامه‌هاي تربيت‌بدني و فعاليتهاي ورزشي در مدارس به وجود آورده است‌.

اسلاید 84: 84تغييرات اجتماعي و برنامه‌هاي تربيت‌بدني‌تغييرات اجتماعي كه در زمينه‌هاي فرهنگي‌، اقتصادي‌، سياسي و صنعتي جامعة ما به وقوع پيوسته است در محتواي برنامة درس تربيت‌بدني و ورزش تأثير بسزايي داشته است‌. علم و دستاوردهاي آن در تمام زواياي زندگي بشر نفوذ كرده و تمام مناسبات‌، روابط و پديده‌ها را تحت سيطرة خود در آورده است‌. بنابراين‌، در طراحي فعاليتهاي ورزشي در مدارس و تعيين محتواي درس تربيت‌بدني ناگزير هستيم از اصول علمي و تجارب ارزشمند گذشته بهره بگيريم‌. از سوي ديگر، در جامعة امروز مدرسه و تأثير مسئوليتهاي آن بيشتر شده است‌. اگر در گذشته بخشي از نيازهاي حركتي دانش‌آموزان خود به خود به وسيلة فعاليتهاي روزمره در زندگي‌، نظير كاركردن و فعاليتهاي جسماني در محيط خانه و جامعه برآورده مي‌شد، امروزه‌، به سبب تغييرات گسترده در جامعه و صنعتي شدن آن‌، مسئوليت مدرسه در برآوردن اين نياز بيشتر شده است‌. فقر حركتي به ويژه در كودكان و نوجوانان به واسطة تحولات صنعتي در جامعه كاملاً مشهود است و استفاده از امكانات و برنامه‌هاي ورزشي در مدارس براي حل اين مشكل امري اجتناب‌ناپذير است‌. بنابراين‌، محتواي درس تربيت‌بدني و ورزش در مدارس بايد، همگام با تحولات‌، پاسخگوي نيازهاي جديد دانش‌آموزان باشد.

اسلاید 85: 85عوامل مؤثر در برنامه‌ريزي درس تربيت‌بدني در مدارس به طور كلي سه عامل در برنامه‌ريزي و تعيين محتواي درس تربيت‌بدني و ورزش در مدارس نقش عمده و تعيين كننده دارند. اين عوامل عبارت‌اند از: جامعه و دانش‌آموزان و علوم ورزشي‌. اوضاع خاص اجتماعي و فرهنگي جامعه در انتخاب مواد آموزشي‌، كيفيت و كميت آنها نيز اثرگذار است‌. ارزشها، هنجارها و رفتارهاي مطلوب جامعه در شكلگيري اهداف آموزشي تربيت‌بدني و ورزش مؤثر و يكي از عوامل مهم در انتخاب مواد برنامه‌هاي تربيت‌بدني است‌. مقاصد، علايق‌، نيازها، تواناييها و استعدادهاي دانش‌آموزان يكي ديگر از عواملي است كه برنامه‌ريزان بايد در انتخاب محتوا و مواد مورد تدريس در درس تربيت‌بدني بدان توجه جدي نمايند.

اسلاید 86: 86ويژگيهاي محتواي درس تربيت‌بدني‌ويژگيهاي عمومي زير مي‌تواند راهنمايي كلي براي برنامه‌ريزان و طراحان برنامة درسي در زمينة انتخاب مواد آموزشي در هر يك از دوره‌هاي تحصيلي در مدارس باشد: 1. محتوا و مضمون بايد با عنوان درس تربيت‌بدني و اهداف آن در مدارس سنخيت كامل داشته باشد و دانش‌آموز اين امر را به خوبي در كلاسهاي تربيت‌بدني درك كند. 2. محتوابايددركي‌صحيح‌ازساختاربنيادي تربيت‌بدني و ورزش به دانش‌آموزان ارائه بدهد. 3. محتوا و مواد آموزشي درس تربيت‌بدني بايد اصول بهداشتي و سلامتي در طول زندگي را با مواد عملي به دانش‌آموزان بفهماند. 4. مواد آموزشي انتخاب شده براي هر دورة تحصيلي بايد با ايجاد انگيزه و شور، يادگيري را در دانش‌آموز تقويت كند.

اسلاید 87: 875. حركات و مهارتهاي انتخابي براي تدريس بايد متناسب با وضعيت جسماني و تواناييهاي دانش‌آموزان باشد. به عبارت ديگر، حركات و مهارتهاي بسيار دشوار و پيچيده يا حركات نسبتاً ساده و آسان بايد با مقتضيات سني و تجارب حركتي و نيازهاي جسماني آنان هماهنگ و متعادل باشد. 6. محتوا بايد متناسب با توقعات و انتظارات دانش‌آموزان باشد و آنان پس از شركت در فعاليتهاي ورزشي احساس رضايت و شادماني كنند. 7. تسلسل مواد آموزشي و برنامه‌هاي تربيت‌بدني در هر دورة تحصيلي بايد حفظ شود. به عنوان مثال آموزش مهارتهاي بنيادي و بازيهاي سادة ورزشي در دوره ابتدايي و آموزش مهارتهاي پيشرفتة ورزشي در دورة دبيرستان انجام گيرد. 8. برنامه‌هاي تربيت‌بدني و ورزش در مدارس بايد ضامن رشد و تكامل طبيعي كودك و نوجوان‌، افزايش قابليتهاي اجتماعي و رواني و بسط شخصيت او باشد.

اسلاید 88: 88سن دانش‌آموزان و برنامه‌هاي تربيت‌بدني يكي از شاخصهاي مهم در تعيين محتواي درس تربيت‌بدني و انتخاب نوع فعاليتهاي حركتي‌، سن دانش‌آموزان است‌. سن افراد، نشان‌دهندة بسياري از خصوصيات و ويژگيهاي آنان است و دانش‌آموزان در هر مقطع سني داراي تواناييهاي جسماني‌، حركتي و ويژگيهاي رفتاري مخصوص آن سن مي‌باشند. پيشنهاد مي‌شود برنامه‌هاي تربيت‌بدني در مدارس به شكل زير تنظيم گردد: الف‌) برنامه‌هاي تربيت‌بدني و ورزشي براي سنين 2 تا 6 سالگي (دورة آمادگي و پيش‌دبستاني‌). ب‌) برنامه‌هاي تربيت‌بدني و ورزشي براي سنين 6 تا 12 سالگي (دورة دبستان‌).

اسلاید 89: 89به منظور دستيابي به اهداف تربيت‌بدني در مدارس ابتدايي و با توجه به خصوصيات و ويژگيهاي دانش‌آموزان در اين سنين و تغييرات عمده و ناگهاني‌ِ رشد جسماني‌، عاطفي و رواني‌ـ حركتي آنان ـ عمدتاً در نه تا يازده‌سالگي ـ مي‌توان به دو نوع برنامه قائل شد: 1. برنامه‌هاي تربيت‌بدني براي سنين 6ـ9 سالگي (اول تا سوم دبستان‌)، 2. برنامه‌هاي تربيت‌بدني براي سنين 9ـ11 سالگي (چهارم و پنجم دبستان‌)، 3. برنامه‌هاي تربيت‌بدني و ورزش در سنين 12ـ14 سالگي (دورة راهنمايي‌)، 4. برنامه‌هاي تربيت‌بدني و ورزش در سنين‌ـ18 سالگي (دورة دبيرستان‌).

اسلاید 90: 90نيازها و علاقه‌هاي دانش‌آموزان به برنامه‌هاي تربيت‌بدني‌در نظام آموزش و پرورش مي‌بايست به خواستها، علايق و نيازهاي دانش‌آموزان توجه شود. يادگيري زماني به خوبي حاصل مي‌شود كه مواد آموزشي ارائه شده در هر مقطع سني بخشي از نيازهاي دانش‌آموزان را برطرف كند و مطابق با علايق و ذوق آنان باشد. مسئولان آموزشي و، به خصوص‌، معلمان بايد به احتياجات طبيعي دانش‌آموزان در هر مقطع تحصيلي و سني توجه كنند و بر آن اساس محتواي برنامه‌هاي آموزشي را تنظيم كنند. هنگامي كه دانش‌آموز احساس نياز كند، به دنبال يادگيري مي‌رود و انگيزة وي براي فراگيري درس و تمرين بيشتر مي‌شود.

اسلاید 91: 91در يك نظام آموزشي موفق و مؤثر محور برنامه‌هاي آموزشي نيازها و علايق دانش‌آموزان است‌. اين‌گونه برنامه‌ها را كودك‌ـ محور، تجربة محور و تعليم و تربيت انسان‌گرا مي‌نامند. جان ديوئي يكي از صاحب‌نظران تعليم و تربيت در كتاب «تجربه و تعليم و تربيت‌» نكات اساسي اين بحث را مطرح كرده است‌. «يك نظرية منسجم از تجربه‌، كه فراهم‌آورندة جهت‌يابي مثبت در انتخاب و سازماندهي روشهاي تربيتي و مواد آموزشي مناسب است‌، از طريق تلاش براي دادن جهتهاي تازه به كار مدارس مورد نياز است‌» و «اين يكي از اصول مهم تعليم و تربيت است كه آموزش بايد از تجربيات موجود دانش‌آموزان آغاز گردد، زيرا اين تجربه و قابليتهايي كه در طول دوره‌هاي قبلي به دست آمده فراهم‌آورندة نقطة آغاز براي تمامي يادگيريهاي آينده است‌». محور برنامه‌هاي تربيت‌بدني مبتني بر دانش‌آموز ـ محوري توجه كافي به مواد اساسي و رشد و تكامل كودك است‌. اين برنامه‌ها با هدف رشد كودك بر مبناي مطالعة علمي ويژگيهاي ذهني‌، جسمي‌، رواني‌، اجتماعي و نيازهاي آنان تدوين مي‌گردد.

اسلاید 92: 92از خصوصيات بارز برنامه‌هاي تربيت‌بدني براساس نيازها و علايق دانش‌آموزان قابليت انعطاف برنامه است‌. امروزه علاوه بر بازيها و ورزشهاي محلي بيش از سي‌وپنج رشتة ورزشي مختلف وجود دارد. دانش‌آموزان در هر منطقه از كشور با توجه به تسهيلات و امكانات محلي به فعاليتهاي ويژه‌اي گرايش پيدا مي‌كنند. در نتيجه‌، تعدادي از رشته‌هاي ورزشي‌، در بين دانش‌آموزان يك منطقه طرفداران بيشتري دارد. معلمان تربيت‌بدني بايد با در دست داشتن اصول كلي در تعيين محتوا، به نوعي اين فعاليتها را ارائه دهند كه با نيازها و علايق دانش‌آموزان در هر منطقه مطابقت داشته باشد. در ارائة برنامه‌هاي تربيت‌بدني براساس نيازها و علايق هدف عمده‌اي كه دنبال مي‌شود، اين است كه ما سطح مطلوبي از آمادگيهاي جسماني و آمادگيهاي حركتي را براي دانش‌آموزان‌ِ هر مقطع تحصيلي در نظر بگيريم و سرانجام‌، با اتخاذ روشهاي معقول در پايان سال تحصيلي به آن اهداف برسيم‌.

اسلاید 93: 93چنين برنامه‌هايي حداقل چهار مزيت كلي دارد: 1. فرصتهاي يادگيري براساس علايق و نيازها براي همة دانش‌آموزان فراهم مي‌شود. 2. توجه به علايق و نيازهاي موجود ايجاد انگيزه در سطح مطلوب و، در نتيجه موفقيت برنامه و نيل به اهداف مي‌شود. 3. از طريق ارائة چنين فعاليتهايي‌، استعدادهاي بالقوة دانش‌آموزان بيشتر و بهتر شكوفا خواهد شد. 4. گروههاي مختلف دانش‌آموزان مانندِ دانش‌آموزان مستعد از لحاظ حركتي‌، معلولان جسمي‌، عقب‌ماندگان ذهني‌، افراد منزوي و گوشه‌گير، افراد اجتماعي‌، تيزهوشان‌، افراد معمولي و دانش‌آموزان با ويژگيهاي رفتاري متفاوت در يك كلاس وجود دارند كه همة آنها علايق ورزشي يكساني ندارند و در چنين وضعيتي ارائة يك نوع فعاليت يا مهارت ورزشي براي همة گروههاي فوق‌الذكر نتايج چندان مطلوبي نخواهد داشت‌.

اسلاید 94: 94يك فعاليت ورزشي ممكن است براي تعدادي از دانش‌آموزان در يك كلاس مناسب و براي گروهي ديگر انجام‌دادن همان فعاليتها نامناسب باشد. شايد تعدادي از دانش‌آموزان نيز باشند كه فعاليت ورزشي ارائه شده براي آنها بسيار ساده است و پاسخگوي نيازهاي جسماني آنها نيست‌. لذا آگاهي معلمان تربيت‌بدني از تواناييها و استعدادهاي دانش‌آموزان براي تنظيم برنامه‌ها امري ضروري است‌. ارزيابي و سنجش ميزان تواناييهاي دانش‌آموزان در هر كلاس با آزمونهاي معتبر معيار و ملاك مناسبي براي تعيين محتواي درسي كلاسهاي تربيت‌بدني و انتخاب نوع فعاليتها خواهد بود16. در نمودار 1ـ4 محتواي كلي برنامه‌هاي تربيت‌بدني در مقاطع مختلف تحصيلي نشان داده شده‌است معلمان تربيت‌بدني با حفظ كليات مندرج در نمودار، حركات‌، فعاليتها و بازيهايي را طراحي و اجرا مي‌نمايند تا با خواسته‌ها و نيازهاي دانش‌آموزان و ساير عوامل اثرگذار در اجراي برنامه‌ها در هر دورة تحصيلي مطابق باشد.

اسلاید 95: 95نمودار 1ـ4. محتواي كلي برنامه‌هاي تربيت‌بدني مدارس براساس سن‌.

اسلاید 96: 96طبقه‌بندي محتواي درس تربيت‌بدني‌1. آمادگي جسماني‌، 2. آمادگي حركتي‌. آمادگيهاي جسماني آن دسته از قابليتها و تواناييها هستند كه به صورت بالقوه در فرد وجود دارند و در اثر تمرين بدني پرورش مي‌يابند و تواناييهاي فرد را براي حضور موفق و پرنشاط در زندگي فردي و اجتماعي بالا مي‌برند. زير مجموعه‌هاي آن عبارت‌اند از: استقامت‌، قدرت‌، سرعت‌، انعطاف‌پذيري‌، هماهنگي و چابكي‌. آمادگيهاي حركتي آن دسته از استعدادها و قابليتها هستند كه فرد در اثر آموزش به آنها مي‌رسد و، در نتيجه‌، تواناييهاي مهارتي و هنري و حركتي پرورش مي‌يابند. نكته شايان ذكر اين است كه بدون داشتن حداقل آمادگيهاي جسماني موفقيت در آمادگيهاي حركتي مقدور نيست‌.

اسلاید 97: 97در طراحي و تعيين محتواي درس تربيت‌بدني مدارس چگونه مي‌توان از آمادگيهاي جسماني به آمادگيهاي حركتي دست يافت‌؟ طبق اسلاید بعدی ساختار مهارتي دانش‌آموزان به ترتيب شكل مي‌گيرد. آمادگيهاي جسماني زيربناي تمام فعاليتهاي بدني و اجراي مهارتهاي ورزشي است‌. دانش‌آموزان در هر دوره از تحصيل به حدي از آمادگيهاي جسماني‌نياز دارند و در كلاسهاي تربيت‌بدني اين موقعيت فراهم مي‌شود. بنابراين محتواي فعاليتهاي ورزشي در كلاسها عموماً به منظور افزايش آمادگيهاي جسماني و آمادگيهاي حركتي و مهارتي دانش‌آموزان تدوين مي‌شود.

اسلاید 98: 98مهارتهای ورزشی پیشرفتهآمادگیهای حرکتی(مهارتهای حرکتی)مهارتهای ادراکی- حرکتیمهارتهای ورزشی ساده مثل دریبل بسکتبال- پاس والیبال- و....آگاهی ازبدن مثل:*شکل* تعادل* انتقال وزنآگاهی فضایی* تخمین مسافت* جهت شناسی* کیفیتجریان حرکت:* ارتباط با افراد* ارتباط با اشیاراه رفتندویدنپریدنلی لی کردنجهیدنمتوقف شدنجابجایی دادنتغییرمسیرخم شدنهل دادنکشیدنفشاردادنبرگشتنپرتاب کردندریافت کردنانداختنضربه زدنصعود کردنمهارتهای بنیادی جنبشی( حرکتی)مهارتهای بنیادی غیرجنبشی(ساکن)مهارتهای بنیادی ترکیبی وپیشرفتهاستقامت- قدرت- سرعت- انعطاف پذیری- هماهنگی- چابکیآمادگیهای جسمانی

اسلاید 99: 99خلاصه‌ تغييرات اجتماعي كه در زمينه‌هاي فرهنگي‌، اقتصادي‌، سياسي و صنعتي جامعه در دهه‌هاي گذشته روي داده است در محتواي درس تربيت‌بدني و ورزش تأثير بسزايي داشته است‌. عواملي كه برنامه‌ريزان براي تعيين محتواي درس تربيت‌بدني در مدارس مورد استفاده قرار مي‌دهند عبارت‌اند از: جامعه‌، دانش‌آموزان و علوم ورزشي‌. ماهيت درس تربيت‌بدني و ورزش به گونه‌اي است كه انتخاب محتوا و جزئيات برنامه‌هاي آموزشي در دوره‌هاي مختلف تحصيلي دشوار است‌. عملي بودن درس تربيت‌بدني‌، تنوع و گستردگي فعاليتهاي ورزشي‌، تنوع خواسته‌ها و علايق دانش‌آموزان از جمله مواردي است كه بر پيچيدگي تعيين دقيق محتوا مي‌افزايد.

اسلاید 100: 100در برنامه‌هاي تربيت‌بدني مدارس بر روي دو موضوع كلي تأكيد مي‌شود: 1. مادگي جسماني‌، 2. آمادگي حركتي و مهارتهاي ورزشي‌. آمادگيهاي جسماني‌، آن دسته از تواناييها هستند كه به صورت بالقوه در فرد وجود دارند و در اثر تمرينات بدني پرورش مي‌يابند. اجزاي آمادگي جسماني عبارت‌اند از: استقامت‌، قدرت‌، سرعت‌، انعطاف‌پذيري‌، هماهنگي و چابكي‌. آمادگيهاي حركتي‌، آن دسته از آمادگيها مي‌باشند كه فرد در اثر آموزش به آنها دست مي‌يابد و با يادگيري آنها تواناييهاي مهارتي و حركتي دانش‌آموزان پرورش مي‌يابد. برنامة دوره‌هاي تحصيل‌ِ دانش‌آموزان با لحاظ كردن دو مورد مذكور تنظيم مي‌شود.

اسلاید 101: 101فصل پنجم‌ وظايف و مسئوليتهاي نهادها و مسئولان آموزشي‌

اسلاید 102: 102هدف كلي‌بيان وظايف و مسئوليتهاي افراد، نهادها و سازمانهاي متصدي امر تربيت‌بدني و ورزش در مدارس و آشنايي دانشجويان و خوانندگان با اين وظايف و مسئوليتها. هدفهاي رفتاري‌1. عوامل‌، سازمانها و افرادي را كه در ارائة درس تربيت‌بدني سهيم هستند2. نقش خانواده در گسترش و تعميم فعاليتهاي ورزشي در مدارس 3. وظايف و مسئوليتهاي والدين در قبال درس تربيت‌بدني4. وظايف و مسئوليتهاي معلمان تربيت‌بدني، مسئولان آموزشي مدرسه و كارشناسي تربيت‌بدني

اسلاید 103: 103همكاري نهادهاي اجتماعي در اجراي برنامه‌هاي تربيت‌بدني گرچه بسياري از افراد آموزش و پرورش را مسئول تحقق بخشيدن به اين مهم مي‌دانند، اما دستيابي به چنين هدف ارزشمندي مستلزم اين است كه تمامي افراد جامعه و مسئولان و نهادهاي اجتماعي هر يك به وظيفه‌اي كه دارند، به خوبي آگاه باشند و به درستي به آن عمل نمايند. والدين اميدوارند كه فرزندانشان با معلمان كارامد و متعهدي سروكار داشته باشند كه آنان را به نحو شايسته‌، در راه رسيدن به كمال‌، معرفت و خودشناسي هدايت كنند. آموزش و پرورش بايد با ايجاد فضاي مناسب همة دانش‌آموزان را با شركت در كلاسهاي تربيت‌بدني به حداكثر رشد و تكامل در اندامها و دستگاه عصبي‌ـ عضلاني برساند. تواناييهاي ادراكي و قوة شناخت دانش‌آموزان پرورش يابد و آنان را در كشف استعدادهاي خود و، همچنين‌، منابع قابل دسترس در هنگام فشار و سختي در زندگي ياري دهد.

اسلاید 104: 104معلمان تربيت‌بدني نيز بايد بدانند كه گفتار، اعمال‌، روشها و رفتارهايشان در هنگام تدريس‌، تأثير چشمگيري بر روي دانش‌آموزان تحت تعليم آنها دارد. والدين كه در آرزوي داشتن فرزندي سالم‌، برومند و مؤثر در جامعه‌اند بايد نهايت همكاري و مشاركت جدي را با آموزشگاهها و معلمان در راه رسيدن به چنين اهدافي داشته باشند و خلاصه اينكه دانش‌آموزان نيز بايد به وظايف و مسئوليتهاي خود در كلاسهاي تربيت‌بدني و هنگام اجراي تمرينات و فعاليتهاي جسماني آگاه باشند. در امر تربيت‌بدني و ورزش در مدارس مي‌پردازيم‌.

اسلاید 105: 105الف‌) مسئوليتهاي والدين‌محيط خانواده اولين و مهمترين پايگاه به منظور حضور فعال و مؤثر دانش‌آموزان در فعاليتهاي تربيت‌بدني و ورزش محسوب مي‌شود. نگرش مثبت والدين به فعاليتهاي جسماني و كلاسهاي تربيت‌بدني بسيار مهم است‌. والدين بايد بدانند كه كودكانشان به فعاليتهاي جسماني نياز دارند و قسمت اعظم اين نياز در كلاسهاي تربيت‌بدني و برنامه‌هاي ورزشي مدرسه برآورده مي‌شود. ‌. حضور مؤثر دانش‌آموزان در كلاسهاي تربيت‌بدني علاوه بر بهبود تواناييهاي جسماني و حركتي دانش‌آموزان‌، موجب اعتلاي تواناييهاي رواني و جسماني دانش‌آموزان و فراگيري دروس ديگر مي‌شود.

اسلاید 106: 106اهم وظايف و مسئوليتهاي اخلاقي والدين در قبال فرزندانشان براي شركت در برنامه‌هاي ورزشي مدارس را به شرح زير مي‌توان برشمرد: 1. فرزندان خود را به شركت در فعاليتهاي ورزشي تشويق و فرصتهاي لازم را بدين منظور براي آنان فراهم كنند. 2. به اهداف تربيتي‌، اخلاقي و آموزشي تربيت‌بدني و تأثيرات آن بر جسم و روان فرزندان توجه نمايند و فعاليتهاي ورزشي را تنها يك عامل تفريحي و سرگرم كننده تلقي نكنند. 3. با كسب اطلاع از برنامه‌هاي ورزشي مدرسه در بهبود و گسترش كمي و كيفي برنامه‌ها بكوشند و با معلمان تربيت‌بدني و ساير مسئولان آموزشي مدرسه براي اجراي مطلوب درس تربيت‌بدني و ورزش همكاري نمايند.

اسلاید 107: 1074. وسايل ورزشي مورد نياز فرزند خود را طبق مقررات و تصميمات مسئولان مدرسه و مربيان ورزشي (در حد مقدورات‌) تهيه نمايند. 5. براي تشويق فرزندان خود به تماشاي مسابقه‌ها و رقابتهاي ورزشي بروند و فرزندان خود را از نزديك مورد تشويق قرار دهند. 6. از تواناييها و استعدادهاي ورزشي فرزندان خود از طريق ارتباط مستمر با معلمان تربيت‌بدني و بررسي پرونده‌هاي بهداشتي‌ـ ورزشي مطلع شوند. 7. ساعاتي را در هفته همراه با فرزندان خود به ورزش بپردازند. 8. در برطرف‌كردن ضعفهاي جسماني و ناتوانيهاي حركتي فرزندان خود با كمك و راهنمايي مربيان تربيت‌بدني و متخصصان علوم ورزشي كوشا باشند.

اسلاید 108: 108ب‌) وظايف معلمان تربيت‌بدني و ورزش‌وظايف انساني معلم در آماده ساختن دانش‌آموزان براي فردايي بهتر، فراتر از وظايف و مسئوليتهاي قانوني اوست‌. ولي براي اينكه معلم تربيت‌بدني و ورزش بهتر بتواند دانش‌آموزان تحت تعليم را بشناسد ناگزير است وظايف خود را در قالب دستورالعملهايي روشن و واضح بيان كند تا به اهداف از پيش تعيين شدة خود نايل آيد. اين دستورالعملها به شرح زیر است.1. در كلاسهاي آموزشي تربيت‌بدني به تفاوتها و ويژگيهاي جسماني‌، رواني‌، اجتماعي و اخلاقي آنان توجه نمايد. 2. اهداف‌ِ واضح‌، روشن و ارزشمندي را تعيين و دانش‌آموزان‌، والدين و ديگران را از اين اهداف آگاه كند. 3. به رشد و بهداشت رواني دانش‌آموزان‌ توجه نمايد. 4. طرح درس مدون و مشخصي را براي هر يك از جلسات‌ِ آموزش تربيت‌بدني و ورزش تنظيم كند . 5. در تمامي كلاسهاي ورزش از لباس كامل ورزشي و سوت استفاده كند .

اسلاید 109: 1096. تمامي اصول‌، معيارها و قوانيني كه از طرف كارشناسي تربيت‌بدني آموزش و پرورش ابلاغ مي‌شود رعايت و با جديت پيگيري كند. 7. به نيازها، خصوصيات و ويژگيهاي دانش‌آموزان در مقاطع مختلف تحصيلي براي تدوين برنامه‌هاي ورزشي توجه كند. 8. به منظور توسعه و تعميم فعاليتهاي ورزشي و مشاركت والدين و دانش‌آموزان‌، در مدرسه‌، انجمنهاي ورزشي‌، گروههاي ورزشي و كانونهاي ورزشي تشكيل دهد. 9. به منظور آشنايي با آخرين دستاوردهاي علمي در زمينه‌هاي ورزشي همواره به مطالعه و تحقيق اهتمام ورزد و در كلاسهاي بازآموزي‌، ضمن خدمت و در همايشهاي علمي تربيت‌بدني با انگيزه و احساس مسئوليت شركت كند. 10. پرونده‌هاي بهداشتي ـ ورزشي براي هر يك از دانش‌آموزان با كمك ديگر مربيان و مسئولان مدرسه تشكيل دهد و نتايج آن را به اطلاع اولياي مدرسه و والدين برساند. 11. رقابتهاي درون مدرسه‌اي را به گونه‌اي متناسب برنامه‌ريزي و اجرا كند.

اسلاید 110: 11012. هر معلم مي‌بايست به انواع روشهاي تدريس تربيت‌بدني و نحوة آموزش مهارتهاي ورزشي آگاه باشد و مورد استفادة آنها را بداند. موقعيت زماني و مكاني را در انتخاب روشهاي تدريس مورد نظر قرار دهد. البته بايد گفت هيچ روش واحدي به عنوان بهترين روش تدريس وجود ندارد. 13. در جلسات مسئولان و انجمن اوليا و مربيان شركت كند و توجه مسئولان و والدين را به اهميت درس تربيت‌بدني و ورزش براي دانش‌آموزان جلب نمايد. 14. بر اماكن‌، تأسيسات و امكانات ورزشي مدرسه نظارت دقيق داشته باشد. 15. در حفظ و نگهداري و استفادة بهينه از امكانات ورزشي موجود در مدرسه كوشا باشد. 16. ارزشيابي دقيق درس تربيت‌بدني‌، براساس دستورالعملهاي مربوط، از دانش‌آموزان به عمل آورده و نمره را براساس تواناييها و پيشرفتها در كارنامه‌هاي دانش‌آموزان منظور نمايد.

اسلاید 111: 111ج‌) وظايف مديران و مسئولان آموزشي مدرسه‌اهم وظايف و مسئوليتهاي مديران و مسئولان آموزشي مدرسه را مي‌توان به شرح زير برشمرد: 1.تدوين برنامه‌هاي ورزشي مدرسه با كمك معلمان تربيت‌بدني در طول سال تحصيلي به نحوي كه همة دانش‌آموزان از اين برنامه‌ها حداكثر استفاده را ببرند.2.تأييد و پشتيباني لازم از برنامه‌هاي تربيت‌بدني و كمك به اجراي جزئيات برنامه‌. 3. تهية وسايل‌، امكانات و تجهيزات ورزشي مناسب به طوري كه جوابگوي نيازهاي دانش‌آموزان باشد. 4. جذب معلمان شايسته و واجد شرايط براي درس تربيت‌بدني و فعاليتهاي فوق برنامه‌. 5. اقدام به تشكيل انجمنهاي ورزشي و همايشهاي علمي تربيت‌بدني براي اولياي دانش‌آموزان‌. 6. نظارت بر اجراي مطلوب درس تربيت‌بدني و ورزش

اسلاید 112: 1124. برگزاري كلاسهاي ضمن خدمت‌، سمينارها و گردهماييهاي علمي به منظور ارتقاي سطح علمي معلمان تربيت‌بدني و شناسايي محققان و معلمان شايسته و تشويق آنها. 5. تهيه كتب و نشريات‌، راه‌اندازي كارگاههاي آموزشي‌، وسايل كمك آموزشي به منظور ارتقاي سطح كيفي مربيان ورزشي‌. 6. برنامه‌ريزي مسابقات قهرماني دانش‌آموزان در فرصتهاي مناسب‌. 7. سعي در ساخت اماكن و تأسيسات ورزشي مورد نياز مدارس و جذب حمايتها و كمكهاي والدين و ديگر نهادها و سازمانها.

اسلاید 113: 113ه) وظايف دانش‌آموزان‌مواردي كه دانش‌آموزان مي‌بايست در خصوص فعاليتهاي ورزشي بدانند عبارت‌اند از: به قوانين و مقررات ورزشي احترام بگذارند 2.از تواناييهاي جسماني و مهارتي خودآگاه باشند. 3. اصول اخلاقي و تربيتي را رعايت كنند. 4. در هنگام ورزش از لباس و كفش ورزش مناسب استفاده كنند. 5. زير نظر مربي به تمرين و فعاليت بپردازند. 6. آمادگيهاي جسماني را علاوه بر محيطهاي ورزشي در زندگي روزمره به كار برند. 7. كتابها، مجلات و مقالات علمي ورزشي را مطالعه كنند. 8. هدفشان از شركت در فعاليتهاي ورزشي‌، در وهلة اول‌، كسب سلامت و تندرستي و نشاط و شادماني باشد.

اسلاید 114: 114خلاصه‌براي دستيابي به اهداف تربيت‌بدني و ورزش در مدارس‌، تمامي افراد جامعه و مسئولان و نهادهاي اجتماعي‌، خانواده‌، معلمان تربيت‌بدني‌، مسئولان آموزشي مدرسه‌، كارشناسان تربيت‌بدني آموزش و پرورش و دانش‌آموزان بايد به وظيفه و تأثير خود در بهبود و پيشرفت هرچه بيشتر ابعاد وجودي انسان آگاه باشند و در چارچوب وظايف و فراتر از آن در برنامه‌ريزي فعاليتهاي ورزشي مدارس مشاركت فعال داشته باشند و انجام وظيفه نمايند. محيط خانواده‌، به عنوان اولين و مهمترين پايگاه اجتماعي‌، تأثير فراواني در حضور فعال و مؤثر كودكان و نوجوانان در فعاليتهاي جسماني بر عهده دارد. حضور مؤثر دانش‌آموزان در فعاليتهاي جسماني نه تنها باعث پيشرفت تواناييهاي جسماني و رواني آنان مي‌شود، بلكه آمادگي ذهني و جسمي آنان براي فراگيري دروس ديگر نيز بيشتر خواهد شد.

اسلاید 115: 115معلم تربيت‌بدني بايد كاملاً به وظايف خطير و حساس خود آگاه باشد و در آموزش و پرورش دانش‌آموزان به همة جنبه‌هاي اجتماعي‌، تربيتي‌، اخلاقي و ورزشي توجه داشته باشد. او براي شناسايي بهتر دانش‌آموزان‌، ناگزير است وظايف خود را در قالب دستورالعملهايي روشن و واضح بيان نمايد تا به اهداف از پيش تعيين شدة خود نايل آيد. مديران و مسئولان آموزشي مدرسه نيز تأثير شگرفي در ارائة موفقيت‌آميز برنامه‌هاي تربيت‌بدني و ورزش در مدارس بر عهده دارند. مديران و مسئولان آموزشي با تدوين برنامه‌هاي ورزشي مدرسه با كمك معلمان تربيت‌بدني‌، حمايت و پشتيباني لازم از برنامه‌هاي تربيت‌بدني مدرسه‌، تهيه وسايل و امكانات ورزشي مناسب‌، جذب معلمان شايسته جهت ارائة درس تربيت‌بدني‌، تشكيل انجمنهاي ورزشي و همايش تربيت‌بدني براي اولياي دانش‌آموزان و همچنين نظارت بر حسن اجراي درس تربيت‌بدني و ورزش تأثير گذارند.

اسلاید 116: 116كارشناس تربيت‌بدني ادارة آموزش و پرورش‌، به عنوان متولي برنامه‌هاي تربيت‌بدني و ورزش در مدارس‌، مي‌تواند از طريق تهية امكانات و تجهيزات ورزشي مناسب براي مدارس‌، ارائة دستورالعملهاي مدون و روشن‌، نظارت بر حسن اجراي برنامه‌هاي تربيت‌بدني مدارس و برگزاري كلاسهاي ضمن خدمت‌، سمينارها و گردهماييها به منظور ارتقاي سطح علمي معلمان تربيت‌بدني مدارس‌، تهية كتب و نشريات‌، برنامه‌ريزي و برگزاري مسابقات و تأسيس اماكن ورزشي با كمك و حمايت والدين و ساير افراد خير در جامعه در رسيدن به اهداف تربيت‌بدني و ورزش در مدارس بسيار اثرگذار باشد. دانش‌آموزان نيز به عنوان محور تمامي فعاليتهاي آموزش و پرورش بايد از روشهاي اصولي و صحيح تمرين كردن‌، و شركت هدفمند در فعاليتهاي ورزشي آگاهي كامل داشته باشند و براي دستيابي به اهداف تربيت‌بدني و ورزش به قوانين و مقررات ورزش احترام بگذارند و به اصول اخلاقي و تربيتي مطرح شده از سوي مربيان و معلمان تربيت‌بدني در هنگام فعاليتهاي ورزشي پايبند باشند.

اسلاید 117: 117فصل ششم‌ اصول برنامه‌نويسي كلاسهاي تربيت‌بدني‌هدف كلي‌آشنايي معلمان تربيت‌بدني با اصول برنامه‌نويسي و ارائة طرح درس براي يك جلسه تدريس درس تربيت‌بدني و همچنين برنامه‌نويسي طرح درس ساليانه براي دوره‌هاي مختلف تحصيلي‌. هدفهاي رفتاري‌1. مزاياي طرح درس تربيت‌بدني. 2. ضرورت و اهميت طرح درس. 3. تهیه طرح درس را براي يك جلسة تدريس درس تربيت‌بدني 4. موانع و مشكلات موجود در ارائة طرح درس در مدارس. 5. طرح درس ساليانه.

اسلاید 118: 118اهميت برنامه‌نويسي در آموزش تربيت‌بدني‌دكتر ناش‌، از متخصصان تربيت‌بدني در نوشته‌هاي خود دربارة برنامه‌هاي تربيت‌بدني در مدارس بر ضرورت بررسي دقيق فعاليتهاي ورزشي پسران و دختران در مدارس تأكيد مي‌كند. وي همچنين اشاره مي‌كند كه ما بايد به اين پرسشها پاسخ دهيم كه آيا تواناييهاي جسماني‌، مهارتها و علايق دانش‌آموزان براساس برنامه‌هاي ارائه شده بهبود مي‌يابد؟ و يا اينكه برعكس‌، دانش‌آموزان روحيه و انگيزة خود را از دست مي‌دهند؟ آيا دانش‌آموزان با علاقه و اشتياق براي بهره‌گيري از تأثيرات حركت‌، تربيت‌بدني و فعاليتهاي ورزشي در برنامه‌ها شركت مي‌كنند و يا به اطراف مي‌جهند، عرق مي‌ريزند و به بهانة كلاس تربيت‌بدني به وقت‌گذراني و تفريح مي‌پردازند.

اسلاید 119: 119ضرورت طرح درس تربيت‌بدني براي معلمان‌همة معلمان تربيت‌بدني اعم از كم‌تجربه و جوان يا باتجربه مي‌بايست براي تدريس يك جلسة درس تربيت‌بدني برنامه‌اي مدون و مشخص داشته باشند. چنين برنامه‌اي بايد قبلاً تهيه شده و جزئيات آن به دقت مورد بررسي كامل قرار گرفته باشد. اين امر از تصميمات لحظه‌اي و بدون برنامه و سليقه‌اي معلم در تدريس جلوگيري مي‌كند و كارايي و اثربخشي كلاسهاي تربيت‌بدني مدارس را به طور چشمگيري افزايش مي‌دهد. تهيه و تنظيم طرح درس به صورت مكتوب به معناي بي‌اطلاعي و ناآگاهي معلم تربيت‌بدني نيست‌، بلكه نشان از جديت و تعهد و شايستگي آنها در كار و انجام وظيفه دارد.

اسلاید 120: 1201 امتيازات و مزاياي طرح درس تربيت‌بدني بدين شمار است‌:1. طرح درس راهنماي معتبري براي تعيين اهداف اختصاصي تربيت‌بدني و ورزش است. 2. طرح درس الگوي مناسبي است كه زمينه‌هاي مختلف فعاليتهاي جسماني و مهارتهاي ورزشي را، براي كلية دانش‌آموزان‌، متناسب با نيازها و استعدادهاي آنان و با توجه به ويژگيهاي جغرافيايي و فرهنگي مدارس فراهم مي‌آورد. 3. مشاهدة تأثير مثبت و سازندة طرح درس در حين تدريس و كسب اعتماد و اطمينان نسبت به برنامه‌هاي تنظيمي‌. 4. تنظيم طرح درس‌، ميزان دقت معلمان تربيت‌بدني را در اداي وظايف افزايش مي‌دهد و اشتباهات به ميزان قابل ملاحظه‌اي كاهش و، در نتيجه‌، سطح يادگيري دانش‌آموزان ارتقا مي‌يابد.

اسلاید 121: 1215. با داشتن طرح تدريس در هر جلسة آموزش تربيت‌بدني‌، معلمان قادر خواهند بود، رئوس مطالب و مهارتهاي تدريس شده را به طور دقيق ثبت نمايند. بدين ترتيب‌، دسترسي معلم و ديگر مسئولان به مواد تدريس شده ميسر مي‌شود. همچنين تسلسل مطالب‌، مهارتها و تمرينات ارائه شده حفظ مي‌گردد. 6. چنانچه طرح درس روزانه‌، ماهانه و ساليانه تنظيم گردد، دانش‌آموزان‌، والدين و مسئولان آموزشي مدرسه از آن آگاهي يافته و با معلمان تربيت‌بدني براي اصلاح و بهبود برنامه بر مبناي نيازهاي واقعي دانش‌آموزان همكاري لازم را خواهند كرد و، درنتيجه‌، علاقه و مشاركت دانش‌آموزان و والدين در اجراي كامل برنامه‌هاي تربيت‌بدني بيشتر مي‌گردد. 7. كسب اطمينان معلمان تربيت‌بدني از يادگيري مؤثر در طول تدريس و پيش‌بيني و ارزشيابي موادي كه سبب افزايش كيفيت تدريس مي‌شود.

اسلاید 122: 1228. ارائة گزارش فعاليتهاي آموزشي انجام شده به صورت مكتوب به مسئولين آموزشي و انجمن اوليا و مربيان و تنظيم فعاليتهاي آينده با توجه به ميزان دسترسي به اهدافي كه در طرح درس جاري پيش‌بيني شده است‌. تهيه و تنظيم طرح درس تربيت‌بدني‌ِ جامع كه در آن وضعيت منطقه‌اي لحاظ شده باشد نياز به صرف وقت‌، دقت و آگاهي معلمان تربيت‌بدني از اصول و روشهاي برنامه‌نويسي تمرينات ورزشي‌، آموزش فنون و مهارتهاي ورزشي و مطالعه مستمر و دائمي آنان دارد.

اسلاید 123: 123جدول‌بندي برنامه‌هاي تربيت‌بدني‌تربيت‌بدني هم مانند ساير دروس بايد به گونه‌اي مناسب در برنامة آموزشي مدارس قرار بگيرد تا در مقام اجرا بتوان به اهداف از پيش تعيين شده نايل گرديد. در برنامة درس تربيت‌بدني بايد به مسائل زير پاسخ صريح و روشن داد. 1. زمان كلاسهاي تربيت‌بدني در برنامة آموزشي مدرسه چه زماني را به خود اختصاص مي‌دهد؟ 2. آيا مدت زماني كه براي درس تربيت‌بدني در نظر گرفته شده به اندازة زمان اختصاص داده شده به ساير دروس است‌؟ 3. كلاسهاي تربيت‌بدني در مدارس يك بار در هفته‌، دو بار در هفته‌، سه بار در هفته و يا هر روز تشكيل گردد؟ 4. آيا فعاليتهاي فوق برنامة تربيت‌بدني به عنوان بخشي از كلاسهاي تربيت‌بدني برنامه‌ريزي شده‌اند يا اينكه در وقت ديگري خارج از ساعات آموزشي انجام مي‌شود؟

اسلاید 124: 124معمولاً جدول‌بندي برنامه‌هاي آموزش تربيت‌بدني در مدارس به سه شكل‌ِ برنامة آموزشي يك جلسة تدريس‌، برنامة آموزشي براي يك ثلث يا ترم تحصيلي (سه‌ماهه‌) و برنامة آموزشي ساليانه تهيه و تنظيم مي‌گردد. برنامة مواد يك جلسه تدريس‌برنامه‌هاي تدريس تربيت‌بدني به دليل ماهيت آن عمدتاً در فضاها و اماكن ورزشي روباز در مدارس و بعضاً در سالنهاي سرپوشيدة ورزشي انجام مي‌شود. اصول برنامه‌ريزي براي يك جلسه تدريس درس تربيت‌بدني‌، چه در فضاهاي روباز و چه در اماكن ورزشي سرپوشيده‌، براي تمام كلاسهاي اول دبستان تا چهارم دبيرستان مشابه است‌. تنها اختلاف در محتواي مواد مورد تدريس‌، شيوه‌هاي آموزشي و تقسيم‌بندي زمان برنامه‌هاست كه در فصول گذشته به آنها اشاره شد.

اسلاید 125: 125جزئيات مواد يك جلسه تدريس درس تربيت‌بدني عبارت است از: الف‌) سازماندهي كلاس درس‌: كه عمدتاً شامل فعاليتهاي مقدماتي نظير تعويض لباس و حضور و غياب دانش‌آموزان‌، سلام و احوالپرسي و بيان اهداف كلي درس (مهارت مورد تدريس‌) است‌. ب‌) گرم‌كردن بدن و آماده شدن براي اجراي مهارتهاي مورد تدريس‌: گرم‌كردن بدن بر دو نوع است‌: 1. گرم‌كردن عمومي بدن به منظور بالابردن درجة حرارت عمومي بدن و انعطاف‌پذيركردن بيشتر مفاصل بدن كه با انجام‌دادن انواع دويدنها، پريدنها، حركات نرمشي و حركات موزون عملي مي‌شود. 2. گرم‌كردن اختصاصي بدن كه بيشتر به خصوصيات و ويژگيهاي مهارت مورد تدريس مربوط مي‌شود. ج‌) بخش آموزش‌: اين بخش معمولاً بيشترين زمان يك جلسة تدريس را به خود اختصاص مي‌دهد و معلمان تربيت‌بدني مي‌بايست دقت و سعي وافري به منظور اتخاذ شيوه‌هاي مناسب آموزشي و ارائة تمرينات ورزشي انجام دهند. اين بخش مي‌تواند به دو قسمت فرعي تقسيم شود:

اسلاید 126: 1261. مرور بر مهارتها و تمرينات قبلي‌; 2. آموزش مهارت يا حركات و مهارتهاي جديد بر طبق برنامه‌هاي تنظيمي‌. د) بازگشت به حالت اوليه‌: دانش‌آموزان متعاقب فعاليتهاي جسماني شديد مدت زمان مناسبي را براي اجراي فعاليتهاي آرام و سبك نياز دارند تا وضعيت جسماني خود را به حالت طبيعي و همانند زمان قبل از تمرين باز گردانند. بيشتر دانش‌آموزان به سبب علاقة بسيار شديدي كه به ورزش دارند ناآگاهانه نمي‌خواهند موارد فوق را انجام دهند و مصرانه از معلم خود مي‌خواهند كه زمان گرم كردن و يا بازگشت به حالت اوليه را از برنامه حذف كند و به بازي و مسابقه بپردازند. اين‌گونه درخواستها در صورت اجابت ممكن است آسيبهاي جبران‌ناپذيري بر جسم دانش‌آموزان وارد آورد. گرم كردن تدريجي بدن و بازگشت به حالت اوليه جزو ضروريات يك طرح درس است‌.

اسلاید 127: 127نكتة شايان ذكر ديگر اينكه معلم تربيت‌بدني مي‌بايست در تهيه و تدوين طرح درس به اهداف رفتاري و هر سه حيطة شناختي‌، عاطفي و رواني ـ حركتي توجه نمايد. به عبارت ديگر، توجه بيش از حد معلم به حيطة رواني ـ حركتي و دانش‌آموزاني كه استعدادهاي حركتي درخشان و فوق‌العاده دارند باعث اجراي ناصحيح برنامه‌هاي تربيت‌بدني در كلاسهاي درس مي‌شود. به دانش‌آموزان ضعيف‌، خجول و كم‌رو بايد توجه ويژه شود. همة دانش‌آموزان بايد بتوانند اصول و قوانين مربوط به مهارت مورد تدريس را توضيح دهند. رعايت قوانين و مقررات كلاس درس براي همة دانش‌آموزان يكسان است و اين موضوعي است كه معلم تربيت‌بدني در مدارس بايد بدان آگاه باشد.

اسلاید 128: 128تقسيم مواد برنامه برحسب زمان (يك جلسه تدريس‌) منظور از تنظيم برنامه‌هاي آموزشي تربيت‌بدني در يك جلسه تدريس بر حسب زمان اين است كه معلم تربيت‌بدني‌، براساس زمان پيش‌بيني شده در برنامة آموزشي‌، فعاليتهاي آموزشي خود را متناسب با وضعيت كلاس به نحو مطلوب تقسيم‌بندي كند. در تقسيم‌بندي زماني كلاس تربيت‌بدني مواردي همچون نوع وسايل و تجهيزات ورزشي موجود، فضاها و اماكن ورزشي‌ِ در دسترس‌، تعداد نفرات كلاس و وضع جغرافيايي و آب و هوايي منطقه و ماهيت مهارت مورد تدريس مورد توجه است‌.

اسلاید 129: 129جدول 6ـ1. جدول زمان‌بندي ساعات تدريس‌

اسلاید 130: 130نكات مهمي كه معلمان و دبيران تربيت‌بدني در هنگام تنظيم طرح درس و تقسيم‌بندي زماني ساعات تربيت‌بدني بايد رعايت نمايند: 1. برنامة پيشنهادي با توجه به وضعيت آب و هوايي و موقعيت جغرافيايي تنظيم گردد. 2. از بهترين روش براي سازماندهي و حضور و غياب دانش‌آموزان‌، كه حتي‌المقدور زمان كمتري را به خود اختصاص دهد، بهره گيرد. 3. به بهداشت محيط، فضاها و زمينهاي ورزشي و ايمني وسايل و تجهيزات ورزشي به طور خاص توجه كنند و حتي‌الامكان وسايل خطرآفرين در محيطهاي بازي و فعاليت نباشد. 4. چنانچه در حين تدريس نياز باشد كه معلم به عللي محيط ورزشي را موقتاً ترك كند، حتماً فعاليت ورزشي دانش‌آموزان را متوقف سازد و از آنان بخواهد كه در همان محيط آرام بنشينند تا مجدداً معلم در كلاس درس حاضر شود.

اسلاید 131: 1315. معلم در حين‌ِ تدريس‌ِ مهارتهاي ورزشي نكات بهداشتي‌، اخلاقي و اجتماعي را متناسب با نيازهاي دانش‌آموزان توضيح دهد. 6. معلم تربيت‌بدني بايد قبل از شروع كلاس‌، وسايل و امكانات ورزشي و مورد نياز آموزش را فراهم كند و در جاهاي مخصوص‌، كه براي اين منظور پيش‌بيني شده‌است‌، قرار دهد تا زمان در نظر گرفته شده براي مراحل مختلف فعاليتها طبق برنامه انجام شود و خللي در ادارة كلاس ايجاد نشود. 7. حركات‌، فعاليتها، تمرينات و بازيهايي كه قبلاً روي آن مطالعه نشده و معلم فاقد تجربة كافي در ارائة اين‌گونه فعاليتهاست آموزش داده نشود زيرا هم سازماندهي كلاس به هم مي‌خورد و هم ممكن است خطراتي براي دانش‌آموزان داشته باشد.

اسلاید 132: 132خـلاصـه‌تغييرات اساسي چند دهة اخير در برنامه‌هاي آموزشي مدارس ايجاب مي‌كند كه ما نيز در برنامه‌هاي آموزشي تربيت‌بدني در مدارس بازنگري اساسي داشته باشيم‌. استانداردها و ملاكهاي مطلوب‌ِ برنامه‌هاي تربيت‌بدني براي هر دورة تحصيلي و هر كلاس درس به روشني مشخص شود. معلم تربيت‌بدني بايد با هماهنگي و همكاري مسئولان مدرسه برنامه‌ريزي دقيقي انجام دهد و مشخص كند كه تا پايان سال تحصيلي دانش‌آموزان به چه سطحي از آمادگيهاي جسماني و مهارتهاي حركتي مي‌رسند. همة معلمان تربيت‌بدني بايد براي تدريس يك جلسة آموزش تربيت‌بدني برنامه‌اي مدون و مشخص داشته باشند كه در آن جزئيات به دقت مورد بررسي كامل قرار گيرد.

اسلاید 133: 133اين امر از تصميمات لحظه‌اي و بدون برنامه و سليقه‌اي معلم در تدريس و ارائة تمرينات جلوگيري مي‌كند و كارايي و اثربخشي كلاسهاي تربيت‌بدني مدارس را به طور چشمگيري افزايش مي‌دهد. اصول كلي يك جلسة تدريس درس تربيت‌بدني عمدتاً شامل سازماندهي‌، گرم كردن‌، آموزش مهارتهاي ورزشي جديد و بازگشت به حالت اوليه مي‌باشد. شيوه‌هاي اجرايي‌، نوع تمرينات‌، ميزان آموزش و انتخاب نوع مهارت براي آموزش به عواملي همچون شرايط جغرافيايي و آب و هوايي منطقه‌، امكانات فضاها و تأسيسات ورزشي‌، زمان در دسترس و نيازهاي واقعي دانش‌آموزان بستگي دارد.

اسلاید 134: 134فصل هفتم روشهاي تدريس درس تربيت‌بدني در مدارس‌

اسلاید 135: 135هدف كلي‌ آشناشدن دانشجويان و خوانندگان با انواع روشها و فنون تدريس درس تربيت‌بدني و بهترين و مؤثرترين شيوه براي تدريس در هر مقطع تحصيلي‌. هدفهاي رفتاري‌ 1. اهميت روشهاي تدريس در آموزش مهارتهاي حركتي. 2. انواع روشهاي تدريس درس تربيت‌بدني 3. طبقه‌بندي روشها و فنون تدريس. 4. ويژگيهاي هر يك از روشها و فنون تدريس. 5. محاسن و معايب هر يك از روشها و فنون تدريس. 6. نحوة انتخاب مؤثرترين شيوة روش تدريس در هر مقطع تحصيلي. 7. روشهاي آموزش مهارتهاي ورزشي را نام برده و ويژگيهاي هريك را شرح دهند.

اسلاید 136: 136اهميت روشهاي تدريس در انتقال مهارتهاي حركتي‌ آشنايي معلمان تربيت‌بدني با روشها و فنون تدريس و آموزش مهارتهاي حركتي و ورزشي موجب مي‌شود تا اهداف تعليم و تربيت‌، به طور عام‌، و اهداف تربيت‌بدني‌، به طور خاص‌، با سهولت و اثربخشي بيشتر و در مدت زمان كوتاهتر تحقق يابند. ميزان موفقيت معلمان در تدريس و آموزش‌، به ميزان اطلاعات آنها از دانش‌آموزان‌، تخصص و تجربة آنها در برقرار كردن ارتباط با دانش‌آموزان و نفوذ در ميان دانش‌آموزان بستگي دارد. اطلاعات و دانسته‌هاي صرفاً نظري و بدون پشتوانة عملي به تنهايي نمي‌تواند براي معلم موفقيتي به ارمغان آورد. چگونگي به كاربستن اطلاعات نظري نيز به تجربه‌، عمل‌، آزمايش و آگاهيهاي معلم از اصول‌ِ روش تدريس بستگي دارد. روشهاي تدريس خوب به ايجاد موقعيتهاي يادگيري فردي و گروهي‌، تهييج و برانگيختن دانش‌آموزان براي شركت فعال در تمرينات كمك مي‌كند.

اسلاید 137: 137روشهاي تدريس در تربيت‌بدني‌ در آموزش تربيت‌بدني روشهاي تدريس مختلفي وجود دارد. انتخاب مناسبترين روش و نحوة تدريس معلم و مربيان تربيت‌بدني يكي از اساسيترين موضوعات در حوزة تربيت‌بدني و ورزش است و به عواملي چون اهداف آموزشي‌، خصوصيات و ويژگيهاي دانش‌آموزان‌، تعداد دانش‌آموزان‌، فضاهاي ورزشي در دسترس و امكانات و تجهيزات ورزشي موجود بستگي دارد. در اين كتاب منظور از روشهاي تدريس در كلاسهاي تربيت‌بدني دو جنبة مختلف از نحوة تدريس درس تربيت‌بدني است‌. اين دو جنبه عبارت‌اند از: 1. نحوة مديريت و ادارة كلاسهاي تربيت‌بدني در هنگام تدريس‌، 2. نحوة آموزش مهارتها و فعاليتهاي جسماني و حركتي به دانش‌آموزان‌.

اسلاید 138: 138 شرح اجمالي روشهاي كلاسداري و تدريس 1. شيوه‌هاي مديريت در تدريس تربيت‌بدني‌ معلمان تربيت‌بدني هميشه از روشها و شيوه‌هاي متنوعي در ادارة كلاسهاي تربيت‌بدني و آموزش مهارتها بهره مي‌برند معمولاً شيوه‌هاي انتخابي معلمها اقتضايي است و براساس زمان و مكان و مقطع تحصيلي انتخاب مي‌شود. دامنة اين شيوه‌ها يك حوزه بسيار وسيع را شامل مي‌شود كه از شيوة معلم‌مداريشروع شده و به شيوة كلاسداري و تدريس به صورت شاگردمداري‌ منتهي مي‌شود (شكل زير).

اسلاید 139: 139(شاگردمداري‌) (معلم‌مداري‌) (غيرمستقيم‌) دامنة شيوه‌هاي ادارة كلاسهاي تربيت‌بدني در مدارس‌ (مستقيم‌) همان گونه كه شكل بالا نشان مي‌دهد، در يك روش معلم كلاس تصميم‌گيرندة مطلق است و دانش‌آموزان موظف به اجراي دستورات و تصميمات معلم مي‌باشند (روش مستقيم‌) و در روش ديگر، نحوة ادارة كلاسها و شيوه‌هاي تدريس به گونه‌اي طراحي مي‌شود كه دانش‌آموز تصميم‌گيرندة اصلي باشد. در ميانة اين دو شيوه (به ويژه با حركت از سمت چپ‌ِ شكل به طرف راست‌) شيوه‌هاي تدريس ديگري مطرح مي‌شود. در حقيقت‌، حركت از چپ به راست به منزلة كاهش مرتب ميزان تصميم‌گيري معلم در ادارة كلاسهاي تربيت بدني است‌.

اسلاید 140: 140يكي از قديميترين شيوه‌هاي تدريس‌، شيوة دستوري است‌. در اين شيوه‌، نوع فعاليتها و نحوه و زمان اجرا از طرف معلم تعيين مي‌شود. در واقع‌، معلم تصميم‌گيرندة مطلق در اداره و سازماندهي كلاس است‌. در اين شيوه كلية دانش‌آموزان موظف‌اند طبق برنامه‌هاي تنظيمي معلم در كلاس حاضرشده و به فعاليت بپردازند1ـ2. شيوة تدريس و كلاسداري تمرين‌اين شيوه اغلب مورد استفادة معلمان تربيت‌بدني قرار مي‌گيرد. در اين شيوه‌، معلم‌، همانند شيوة دستوري به شرح و توصيف حركت يا فعاليت مي‌پردازد. و به پرسشها پاسخ مي‌دهد. سپس به دانش‌آموزان اجازه مي‌دهد كه به تمرين بپردازند و خود با حركت در ميان آنها به رفع اشتباهات و اصلاح حركات و نيز توجيه شاگردان مي‌پردازد. پس از مشخص شدن آنچه كه بايد ياد بگيرند، به مرحلة ديگر آموزش خود مي‌پردازد. .

اسلاید 141: 1411ـ3. شيوة تدريس دو جانبه يا ارتباطي‌ در اين شيوه‌، در ميزان تصميم‌گيري‌، از معلم به شاگرد، تغيير قابل ملاحظه‌اي مشاهده مي‌شود. مشاهدة هم‌شاگردي به منظور تجزيه و تحليل فراگرفته‌ها، در اين روش مورد توجه قرار مي‌گيرد. در اين شيوه‌، معلم فرم خاصي تهيه مي‌كند، كه در آن معيارهاي ارزشيابي را مشخص كرده است‌. او اين فرم را به دانش‌آموزان مي‌دهد و از هر كدام از آنها مي‌خواهد كه آنچه يار او انجام مي‌دهد به دقت مشاهده كند و شرح دهد يا علامت بگذارد. به طور معمول‌، اين شيوه توسط معلم شرح و نشان داده مي‌شود و نحوة استفاده از فرم نيز به دانش‌آموزان آموزش داده مي‌شود. سپس‌، معلم با تعيين زمان مشخص‌، دو نفر را انتخاب مي‌كند، يك نفر به عنوان ارزياب و ديگري به عنوان انجام دهنده به اجراي حركت و تمرين مي‌پردازند.

اسلاید 142: 142در حين انجام‌دادن حركت و تمرين‌، يار مقابل براي ارزيابي نهايي‌، بازخوردهاي اصلاحي را به نفر مقابل ارائه مي‌دهد. پس از هر ارزيابي نقشها عوض مي‌شوند. 1ـ4. شيوة تدريس تكليفي‌در اين شيوه‌، معلم محتوا يا نوع فعاليت را تعيين مي‌كند; اما به بچه‌ها فرصت مي‌دهد تا براي انجام دادن آن تصميم بگيرند. اين امر باعث مي‌شود كه هر فرد بنابر توانايي خود به فعاليت مورد نظر بپردازد. .

اسلاید 143: 143حركت هر مرحله به سوي مرحلة بعدي‌، تمركز روي روش مناسب را بيشتر مي‌كند.1ـ5. شيوة تدريس كشف هدايت شدهدر اين روش‌، معلم نوع و روشهاي اجراي يك حركت را برنامه‌ريزي مي‌كند; اما تمركز روي بهترين روش اجراي حركت است كه اين را به تشخيص دانش‌آموزان و با انجام دادن حركات مختلف وامي‌گذارند. در واقع‌، اجراي روشهاي متنوع حركتي‌، منجر به اتخاذ روش مناسب يك حركت يا يك مهارت مي‌شود. شكل صفحة بعد، نحوة دستيابي به تنها روش مناسب را مشخص مي‌كند

اسلاید 144: 144حركت از هر مرحله به سوي مرحلة بعد، به ارائة پاسخهاي متنوع منجر مي‌شود. 1ـ7. شيوة تدريس كشف حركت روش كشف حركت‌، همان روش شاگردمداري است‌. در اين روش‌، نحوة انجام دادن هر حركت‌، بر عهدة شاگرد گذاشته مي‌شود و، شاگرد بنابر تمايل و خواستة خود و كمترين نظارت معلم به فعاليت مي‌پردازد. 1ـ6. شيوة تدريس حل مشكل‌ اين روش بسيار شبيه روش قبلي است‌; با اين تفاوت كه در روش قبلي‌، يك راه تنها راه مناسب بود; اما در اين روش‌، براي اجراي يك حركت‌، راههاي متنوعي از طرف دانش‌آموزان پيشنهاد مي‌شود. در واقع‌، براي انجام‌دادن يك حركت‌، تعداد زيادي فعاليت انجام مي‌شود. (شكل زير)

اسلاید 145: 145محسنات و معايب روشهاي تدريس‌ استفاده از روش فرماني باعث كنترل بهتر كلاس مي‌شود. اگر محدوديت زمان مطرح باشد، اين روش مؤثرتر و اثربخش‌تر خواهد بود. استفاده از اين روش‌، دانش‌آموزان را قادر مي‌سازد تا اهداف نهايي را به طور مستقيم درك كنند و آنچه كه نبايد انجام دهند برايشان روشن مي‌شود. همچنين‌، امكان كنترل كلاس با جمعيت زياد فراهم مي‌شود. بي‌توجهي به نيازها و علاقه‌منديها و تواناييهاي دانش‌آموزان‌، فراهم نكردن زمينة نوآوري و بروز خلاقيتها و بي‌توجهي به افكار دانش‌آموزان‌، از مهمترين معايب اين روش است‌.

اسلاید 146: 146محسنات شيوة تدريس تمرين همانند روش قبلي است‌; به‌خصوص كه دانش‌آموزان با مشاهده و بحث‌كردن‌، آنچه را كه بايد انجام شود، به طور دقيق درك خواهند كرد; اما به سبب اين كه همة افراد يك نوع فعاليت را انجام مي‌دهند، نقش تفكر و خلاقيت در افراد ضعيف مي‌شود. بنابراين‌، پيشنهاد مي‌شود كه از اين روش براي معرفي مهارت يا فعاليت ورزشي بيشتر استفاده شود. در شيوة تدريس دو جانبه‌، نوع وظيفه و معيارهاي ارزشيابي مشخص است بنابراين به هر فرد، بجز معلم اجازه مي‌دهد كه به ارائة بازخورد مثبت بپردازد. زمينه يادگيري براي هر فرد فراهم مي‌شود، ضمن اينكه افراد مسئوليت آموزش يا يادگيري فرد ديگري را هم برعهده مي‌گيرند. توسعة مهارت‌، ارتباط، افزايش صبر و تحمل همراه با بهبود تجزيه و تحليل مهارتي‌، از بهترين محاسن اين روش است‌. اما، تهية فرم ارزيابي در اين روش مهارت و دقت زيادي مي‌طلبد و اين شايد از معايب آن باشد. در نتيجه‌، استفاده از اين روش براي آن دسته از فعاليتهايي توصيه مي‌شود كه معيارهاي دقيقي دارند.

اسلاید 147: 147از محاسن روش تكليفي‌، خود هدايتي است‌;. علاوه بر آن‌، در بسياري از افراد، مهارت خود هدايتي بسيار كم و ضعيف است و بي‌توجهي معلم به اين امر، منجر به عقب افتادن عده‌اي از دانش‌آموزان از ديگران مي‌شود. از مهمترين محاسن روش هدايت شده‌، درك مثبت فرد از خود در اجراي يك مهارت يا حركت است‌. اين امر ابزاري مؤثر براي اجراي مهارت يا حركتي همانند و مشابه در دانش‌آموزان است‌. صرف وقت زياد براي كسب تجارب مختلف حركتي و درك صحيح حركت‌، مهمترين عيب‌ِ اين شيوه است‌. ضمن اينكه معلم براي بيان حركت صحيح‌، بايد صبر و حوصله داشته باشد. به‌كارگيري تواناييهاي جسمي و فكري هر دانش‌آموز از مهمترين محاسن روش حل مسئله و كشف حركت است‌. ارائة پاسخهاي گوناگون و متنوع نيز موجب خلاقيت و نوآوري در حل مسائل مورد نظر معلم مي‌شود.

اسلاید 148: 1482. روشهاي متداول در آموزش مهارتهاي حركتي‌ 2ـ1. روش جزئي‌ در اين روش مربي توضيحات لازم را دربارة حركات اصلي بيان مي‌كند و سپس از دانش‌آموزان مي‌خواهد كه با نظم خاصي مهارتها را عيناً انجام دهند. در اين روش دقت روي جزئيات حركات بيشتر است و يادگيري سريعتر انجام مي‌شود. اما در همة موارد براي دانش‌آموزان سالهاي اول دبستان نمي‌توان آن را به كار برد، زيرا كودكان حوصلة زيادي براي دقت و كنترل روي حركات ندارند و در ضمن‌، اين روش توانايي چنداني براي علاقه‌مند كردن دانش‌آموزان به يادگيري بيشتر و مؤثرتر ندارد. اين روش بيشتر براي تمرينات آمادگي جسماني‌، تكنيكها و مهارتهاي اساسي به كار مي‌رود.

اسلاید 149: 1492ـ2. روش كلي‌ در اين روش مربي بي‌آنكه دربارة جزئيات يا حركات اصلي توضيح دهد، از دانش‌آموزان مي‌خواهد مهارت را، كه اغلب تركيبي از دو يا چند مهارت بنيادي است‌، با توجه به تجارب قبلي خود انجام دهند. سپس در هنگام اجراي حركات و در موقع لزوم در جهت اصلاح حركت توضيحات لازم را به دانش‌آموزان مي‌دهد. در اين روش مربي خود را به سازماندهي خاصي محدود و مقيد نمي‌كند بلكه به دانش‌آموزان فرصت مي‌دهد تا به هر شكل‌، با هر سرعت و با هر كدام از ياران خود به اجراي حركات مورد نظر بپردازند. اگرچه اين روش ممكن است سرعت يادگيري روش اول را نداشته باشد، اما به سبب آنكه كودكان در اجراي مهارت آزادي بيشتري دارند، ميزان علاقة آنها به يادگيري بيشتر مي‌شود و براي آموزش اغلب مهارتهاي تيمي و ورزشي مناسب است‌.

اسلاید 150: 150انتخاب يك شيوة تدريس‌گرچه معلمان به ندرت از يك شيوة خاص تدريس استفاده مي‌كنند، به‌كارگيري هر روش تدريس و يا تلفيقي از اين روشها، حتي در يك جلسة تدريس به موقعيت و هدف آموزشي بستگي دارد. عوامل مؤثر در استفاده از شيوه‌هاي مذكور شامل‌ِ سن‌، ميزان تجربة دانش‌آموزان‌، مرحلة يادگيري‌، محتواي تدريس‌، سطح فعاليت‌، منابع در دسترس (مانندِ وسايل‌، تجهيزات و فضا)، تعداد شاگردان زمان در دسترس‌، ويژگيها و نگرش معلمان است‌.هر شيوه‌اي كه معلمان به عنوان روش تدريس به كار مي‌گيرند، بايد به طور مؤثر: 1. زمينة مناسب را براي دانش‌آموزان جهت يادگيري و كسب تجربه فراهم سازد. 2. اجراي فعاليتها و نيل به هدف در آن لحاظ شود. 3. موجب توجه به نيازها و خواسته‌هاي دانش‌آموزان و افزوني خلاقيت و نوآوري آنها شود. 4. نوع يادگيري مكمل آموخته‌هاي آتي باشد.

اسلاید 151: 151خلاصه‌ انتخاب روش تدريس مناسب در كلاسهاي تربيت‌بدني بستگي به خصوصيات و تجربيات دانش‌آموزان‌، نوع حركت يا مهارت مورد آموزش‌، اهداف آموزشي و وسايل و امكانات موجود دارد. چون اهداف تربيت‌بدني و امكانات و وسايل و ساير عوامل محيطي در مناطق مختلف و در مقاطع تحصيلي دبستان‌، راهنمايي و دبيرستان متفاوت است معلمان تربيت‌بدني مي‌بايست به همة روشهاي تدريس آگاهي كامل داشته باشند تا در موقعيتهاي گوناگون مناسبترين شيوه يا شيوه‌هاي تدريس و كلاسداري را انتخاب و از آنها در آموزش مهارتها استفاده نمايند.

اسلاید 152: 152معلمان تربيت‌بدني بايد روشهاي صحيح مديريت و رهبري كلاسهاي تربيت‌بدني را بدانند و، از سوي ديگر، از روشهاي آموزش مهارتها و فنون ورزشي آگاه باشند. آموزش مؤثر، از تركيب دقيقي از نحوة مديريت صحيح در كلاسهاي تربيت‌بدني و توانايي معلم در انتخاب شيوه‌اي مناسب‌، به منظور آموزش صحيح محتواي درس تربيت‌بدني‌، حاصل مي‌شود. هفت شيوة معمول در نحوة مديريت در تدريس كه در كلاسهاي تربيت‌بدني مورد استفاده قرار مي‌گيرند عبارت‌اند از: شيوة معلم‌مداري محض يا شيوة دستوري‌، شيوة تمرين‌، شيوة ارتباط دو جانبه‌، شيوة هدايت شده‌، شيوة تدريس تكليفي‌، شيوة تدريس به صورت حل مشكل و شيوة دانش‌مداري‌. بهترين و مناسبترين شيوة تدريس و آموزش مهارتها مي‌بايست براساس وضعيت موجود و مقتضيات زماني و مكاني انتخاب شود.

اسلاید 153: 153فصل هشتم ارزشيابي و نمره‌دادن در تربيت‌بدني

اسلاید 154: 154‌هدف كلي‌آشناشدن دانشجويان با واژة ارزشيابي و ضرورت و اهميت آن و نحوة نمره‌دادن در تربيت‌بدني و كاربرد و نقش سنجش و ارزشيابي در تربيت‌بدني‌. هدفهاي رفتاري‌1. تعريف واژة ارزشيابي2. اهميت و ضرورت ارزشيابي درس تربيت‌بدني3. اهداف ارزشيابي درس تربيت‌بدني 4. اطلاعات مورد نياز جهت شناسايي اهداف ارزشيابي

اسلاید 155: 1555 .انواع ارزشيابي 6. معيارهاي ارزشيابي درس تربيت‌بدني.7. محورهاي ارزشيابي درس تربيت‌بدني مدارس. 8. كاربرد سنجش و ارزشيابي در تربيت‌بدني

اسلاید 156: 156تعريف ارزشيابي واژة ارزشيابي غالباً بسيار ساده تعريف شده است‌. ساده‌ترين معني آن قضاوت و داوري براساس مجموع اطلاعات به دست آمده است‌. اطلاعاتي كه شناخت دانش‌آموزان و خصوصيات و ويژگيهاي آنها در همة زمينه‌ها و ابعاد وجودي را ـاعم از استعدادهاي حركتي‌، تواناييهاي جسماني و ويژگيهاي رواني‌، عقلاني و عاطفي‌ـ براي معلمان تربيت‌بدني ميسر مي‌سازد. بنابراين ارزشيابي مفهومي عميق و فوق‌العاده مهم در برنامه‌هاي تربيت‌بدني دارد. در واقع‌، فرايند ارزيابي برنامه‌هاي تربيت‌بدني‌، راهنما و معيار معتبري براي قضاوت و داوري معلمان تربيت‌بدني از نحوة آموزش و ميزان اثربخشي برنامه‌ها در مقاطع مختلف تحصيلي است‌.

اسلاید 157: 157ارزشيابي صحيح و معتبر از تواناييها و استعدادهاي جسماني و حركتي دانش‌آموزان اطلاعات ارزنده‌اي را به معلم تربيت‌بدني مي‌دهد تا دريابد كه استعداد و توانايي دانش‌آموز چقدر است و در اعتلاي آن بكوشد. ابزارهاي ارزيابي و تشخيص فعاليتها و برنامه‌هاي تربيت‌بدني در مدارس باعث مي‌شود كه نقاط قوت و ضعف دانش‌آموزان به گونه‌اي عيني شناسايي و ثبت و ضبط گردد و راه معلمان تربيت‌بدني را در رسيدن به اهداف از پيش تعيين‌شده هموار مي‌سازد.

اسلاید 158: 158آموزش تربيت‌بدني باید متناسب با ويژگيها و استعدادهاي جسماني و رواني دانش‌آموزان باشد. اين مطلب كلي دو اصل اساسي و بنيادين ورزش در مدارس را روشن مي‌كند: بر معلم تربيت‌بدني و ورزش لازم است كه شناخت كافي از وضعيت جسماني و انگيزشي دانش‌آموزان داشته باشد. طرح درس و برنامه‌هاي آموزش مشخص و مدوني حاوي همة جوانب امر و مبتني بر شيوه‌هاي آموزش صحيح براي زنگ ورزش تدوين شود. چنانچه معلم ورزش‌، ارزشيابي صحيح و معتبري از فعاليتهاي دانش‌آموزان انجام دهد اين ارزشيابي بر ميزان آموزش معلم‌، ميزان تمرين‌، يادگيري دانش‌آموزان و سطح عملكرد جسماني و حركتي دانش‌آموزان اثرگذار است‌.

اسلاید 159: 159اهميت ارزشيابي ارزشيابي‌نه تنها مهمترين قسمت برنامة تربيت‌بدني در مدارس است‌، بلكه مهمترين بخش تعليم و تربيت و اساساً مهمترين موضوع در عالم آفرينش است‌. امام علي (ع‌) در اين مورد مي‌فرمايند: آدمي به گفتارش سنجيده مي‌شود و به رفتارش ارزشيابي مي‌گردد. چيزي بگو كه كفة سخنت سنگين شود و كاري كن كه قيمت رفتارت بالا رود. بنابراين‌، با توجه به اهميتي كه سنجش و ارزشيابي در زندگي دارد، نمي‌توان در درس تربيت‌بدني و علوم ورزشي در مدارس به آن كم‌توجهي كرد و حاصل زحمت و كوشش متوليان اين عرصه را ناديده گرفت‌.

اسلاید 160: 160ارزشيابي اساسيترين مسئوليت معلم تربيت‌بدني محسوب مي‌شود. نياز به ارزشيابي در هر سازمان و تشكيلات زنده و پويايي وجود دارد، زيرا فقط موقعي كه نتايج يك ارزشيابي با اهداف اصلي و اهداف وضع شده مقايسه شود، مدير قادر به قضاوت دربارة پيشرفت كار خواهد بود. يك مدير ارزياب شبيه يك مربي ورزش است كه مرتباً قوت و ضعفهاي تيمش را ارزيابي مي‌كند و در افزايش توان و قدرت و حذف ضعفهاي تيمش مي‌كوشد. بنابراين ارزشيابي مستلزم سنجش تدريجي از عملكرد افراد است كه ضمن رفع نقايص در تقويت نكات مثبت مؤثر مي‌افتد و بدين طريق پويايي سازمان را از طريق تنظيم برنامه‌هاي كيفي و پياده كردن آنها در جهت بالا بردن كارايي انسانها تقويت مي‌كند.

اسلاید 161: 161ضرورت ارزشيابي درس تربيت‌بدني در هر برنامه‌اي بازدهي كه از برآورده شدن اهداف حاصل مي‌شود، بايد معين و مشخص شود. جهت حصول اين بازده آهنگي تعيين مي‌شود كه براساس آن فرد مجردي عمليات يك مؤسسه‌، مي‌تواند حاصل فعاليت خود را عرضه كند. تحقق اين منظور، ضمن نظارت‌، مستلزم ارزشيابي از عمليات است‌. در ارزيابي عملكرد به عوامل زير توجه مي‌شود: 1. زمان صرف شده براي انجام دادن كار معين‌. 2. ارزيابي نسبت ميزان زمان صرف شده براي انجام دادن كاري معين با ميزان نتيجة حاصل‌شده‌. 3. سنجش عملكرد افراد را از حيث شايستگي اجرايي و قابليتهاي آنان‌. 4. تجزيه و تحليل دائمي عملكردها و ارزشيابي كيفيت اجرا. 5. پيچيدگي اجرا از حيث وضع اجتماعي و فرهنگي و ويژگيهاي خاص‌.

اسلاید 162: 162بنابراين‌، ارزشيابي جزئي از برنامه است كه بايد در حين تنظيم يك برنامه لحاظ شود يك معلم تربيت‌بدني براي اينكه بداند زحماتش در جهت تحقق اهداف تربيت‌بدني در مدارس چه نتيجه‌اي داشته است‌، بايد طي دورة كلاس‌، براي آگاهي از نتيجه‌، كار خود را كنترل و بررسي نمايد. زيرا، در غير اين صورت‌، نتيجة تدريس مورد نظر نامعلوم خواهد بود. از سوي ديگر، چون دانش‌آموزان از تأثير فعاليتهاي خود اطلاعي به دست نمي‌آورند، علاقه به كوشش و فعاليت را از دست مي‌دهند و انگيزة مناسبي براي ادامة آن نخواهند داشت‌. به علاوه‌، ارزشيابي جزء لاينفك يادگيري است و طرح آن بايد از قبل تهيه شود. براي اين منظور تدوين و به كار بردن جداول و كارنامه‌هايي در تربيت‌بدني و ورزش مدارس از اساسيترين وظايف معلمان تربيت‌بدني است‌. به علاوه‌، تهية كارنامه‌هايي كه جنبه‌هاي تربيتي‌، رواني و بهداشتي دانش‌آموزان را ثبت مي‌كند نيز ضرورت دارد.

اسلاید 163: 163اهداف ارزشيابي درس تربيت‌بدني در مدارس 1. تعيين ضوابط و معيار مشخص به منظور ارزشيابي صحيح از درس ورزش در سراسر كشور، 2. توجه بيشتر به درس ورزش در مدارس و استفادة بهينه از امكانات موجود در اين زمينه‌، 3. تقويت قواي جسماني دانش‌آموزان از طريق پرداختن به فعاليتهاي پاية ورزشي‌، 4. كسب اطلاعات لازم از وضعيت جسماني و تواناييهاي دانش‌آموزان و هدايت آنان در رشته‌هاي ورزشي مناسب با توجه به استعدادها و قابليتهاي هر يك از آنان‌، 5. تعيين نمرة دانش‌آموزان از درس ورزش‌، 6. اصلاح و تشخيص بهترين روش آموزشي براي معلمان تربيت‌بدني و ورزش‌،

اسلاید 164: 1647. تعيين نقاط ضعف برنامه و معلم درس تربيت‌بدني‌، 8. تعيين ارتباط متقابل برنامه‌هاي آموزشي تربيت‌بدني و محيط براي برنامه ريزي بهتر و اتخاذ تصميمات صحيح‌، 9. پي بردن به نقاط ضعف اجرايي درس تربيت‌بدني‌، 10. كسب آگاهي از كيفيتهاي اخلاقي‌، عاطفي و رواني دانش‌آموزان‌، 11. تجديد نظر در اهداف كلي‌، اهداف اختصاصي و دستاوردهاي تربيت‌بدني‌، 12. تهية كارنامة ورزشي در ارتباط با تنظيم گزارشهاي مختلف در طول سال تحصيلي‌، 13. تقسيم كلاسهاي درس تربيت‌بدني به گروههاي متجانس‌، 14. تشخيص دانش‌آموزان قوي‌، ضعيف و معاف از ورزش به علت معلوليت‌، 15. ايجاد انگيزش و علاقه در دانش‌آموزان نسبت به ورزش‌،

اسلاید 165: 16516. كمك به ارزشيابي از كل برنامة آموزش تربيت‌بدني‌، 17. دفاع از اهميت و موقعيت برنامة تربيت‌بدني در مدارس‌، 18. تعيين ميزان موفقيت برنامه در مرحلة اجرا; 19. فراهم كردن شواهدي مبتني بر ارزش و همكاريهاي برنامه‌، 20. تعيين تأثير آموزش بر هر يك از دانش‌آموزان‌، 21. تعيين ميزان اثربخشي و كارايي تدريس‌ِ معلمان‌.

اسلاید 166: 166معلم تربيت‌بدني براي اجراي يك ارزشيابي صحيح و نيل به هدف به آگاهيهاي زير نياز دارد: 1. شناخت مواد اندازه‌گيري در تربيت‌بدني‌; 2. شناخت آزمونهاي اندازه‌گيري‌; 3. شناخت انواع ارزشيابي و شيوة اجراي آنها، 4. آشنايي با نحوة نمره گذاري در اصول تربيتي‌، 5. آشنايي با ابزارهاي آماري در ارتباط با متغيرها و تفسير داده‌هاي مربوطه‌، 6. توانايي در به‌كارگيري نورمهاي موجود، 7. توانايي در به‌كارگيري داده‌هاي آزمونها براي تصميم‌گيري‌.

اسلاید 167: 167جنبه‌هاي ارزشيابي‌ارزشيابي جنبه‌هاي گوناگون دارد. معلمان‌، خود و برنامه‌هاي درسي و دانش‌آموزان را ارزشيابي مي‌كنند. ساير اعضاي اداره‌، ادارة تربيت‌بدني را ارزشيابي مي‌كنند. رئيس اداره از سوي فرد مافوق و، همچنين‌، كارمندان اداره ارزشيابي مي‌شود، و رئيس اداره به نوبة خود عملكرد اعضاي اداره را ارزشيابي مي‌كند، در نهايت‌، مدير بايد خودش را هم ارزشيابي نمايد. تمام اين جنبه‌هاي ارزشيابي مهم هستند. اما يكي از آنها بر سايرين برتري دارد و آن عبارت است از ارزشيابي پيشرفت دانش‌آموزان‌. در حقيقت‌، چنانچه پيشرفت دانش‌آموز به سطح مطلوب برسد، ارزشيابي والدين‌، دانش‌آموزان و ساير اعضاي اداره و مدير مدرسه از محيطها و متوليان ورزشي خوب و مثبت خواهد بود. هر چند حد مشخصي از پيشرفت دانش‌آموز، به طور خاص‌، به عملكردهاي عالي معلم برمي‌گردد.

اسلاید 168: 168ارزشيابي در تربيت‌بدني را مي‌توان به دو شكل انجام داد: الف‌) ارزشيابي تكويني‌ب‌) ارزشيابي پاياني‌ الف‌) ارزشيابي تكويني‌اين نوع ارزشيابي معمولاً در طول مدت زمان هر ثلث يا نيمسال تحصيلي طي آموزش يا در حين برنامة تمرين انجام مي‌شود تا معلم‌، متخصص ورزش و خود فرد شركت كننده را از وضعيتش مطلع سازد.بر پاية اين اطلاعات معلم يا متخصص ورزشي دربارة ثمربخشي ادامة دورة آموزشي نظر مي‌دهد و طرحي براي برنامه‌هاي آينده مي‌ريزد. شركت‌كنندگان در برنامه نيز با آگاهي از ميزان تواناييهايشان برانگيخته مي‌شوند. بنابراين ارزشيابي تكويني در سراسر دورة آموزشي يا برنامة تمرين انجام مي‌پذيرد و ادامه پيدا مي‌كند.

اسلاید 169: 169ب‌) ارزشيابي پاياني‌در اين نوع ارزشيابي‌، اندازه‌گيري نهايي از عملكرد شركت‌كنندگان در پايان دورة آموزشي ـ ثلث يا نميسال تحصيلي در نظام جديد آموزش متوسطه ـ يا برنامة تمريني صورت مي‌گيرد. در تدريس درس تربيت‌بدني مدارس‌، ارزشيابي پاياني بيشتر براي نمره دادن به كار برده مي‌شود. اين نوع ارزشيابي به جاي مقايسة سطح پيشرفت فردي به مقايسه‌هايي در بين دانش‌آموزان مي‌پردازد.

اسلاید 170: 170معيارهاي ارزشيابي تربيت‌بدني مدارس‌الف‌) معيارهاي ملاكي‌معيارهاي ملاكي در تربيت‌بدني مدارس سطحي از پيشرفت را نشان مي‌دهند كه تقريباً تمام شركت كنندگان بايد قادر باشند به آن سطح از آموزش مناسب و معين برسند. ارزش اين معيارها در دو حوزه مشخص مي‌شود يكي در حوزة شركت‌كنندگان در برنامة تمريني و ديگري براي معلم يا متخصص ورزش براي اينكه وضعيت شركت كننده را در مقايسه با آن معيارها به روشني تعيين كنند. معيارهاي ملاكي بايد با هدفهاي مشخص آموزشي‌ـ يعني هدفهايي كه قاعدتاً بايد قبل از هدفهاي كلي تعيين شوندـ به كار برده شود. از اين رو معيار ملاكي مي‌توانند در ارزشيابي تكويني به منظور تشخيص ضعفها و تعيين زمان آمادگي شركت‌كنندگان مورد استفاده قرار گيرند.

اسلاید 171: 171براي درست‌كردن معيارهاي ملاكي راههاي بسيار متفاوتي وجود دارد. يكي از اين راهها شامل مراحل زير است‌: مرحلة اول‌: تعيين رفتارهاي ويژه‌اي كه براي دسترسي به هدفهاي جامع آموزشي بايد آنها را كسب كرد. مرحلة دوم‌: تهية هدفهاي آموزشي به وضوح تعريف شده كه با رفتار ويژه هماهنگ باشند. مرحلة سوم‌: آماده‌كردن معيارهايي كه دسترسي موفقيت‌آميز به هدفها را سهولت مي‌بخشد. اين معيارها ممكن است براساس اصول‌، آرأ افراد ذي‌صلاح‌، تحقيقات پژوهشي يا تحليل نمره‌هاي آزمون باشد. مرحلة چهارم‌: سعي كنيد معيارها را تنظيم و ارزيابي كنيد و تعيين كنيد كه آيا بايد تغيير كنند يا خير و چنانچه لازم بود تغيير ايجاد شود.

اسلاید 172: 172ب‌) معيارهاي هنجاري‌معيارهاي هنجاري‌آنهايي هستند كه عملكرد افراد همگروه را با هم مقايسه مي‌كنند و براي تعيين ميزان موفقيت دانش‌آموزان در نيل به هدف جامع آموزشي بسيار مفيدند. در تهية معيارهاي هنجاري سطوح عملكرد را، كه تمايز دهندة توانايي افراد گروه است‌، معلوم مي‌كنيم‌، يعني معيارها طوري تنظيم مي‌شوند كه بعضي دانش‌آموزان با «توانايي بالا» و بعضي با «توانايي پايين‌» طبقه‌بندي خواهند شد.

اسلاید 173: 173محورهاي ارزشيابي درس تربيت‌بدني‌در برنامة درس تربيت‌بدني در مدارس‌، ارزشيابي و تعيين نمرة دانش‌آموزان در دوره‌هاي مختلف تحصيلي براساس محورهاي زير صورت مي‌گيرد: 1. آمادگي جسماني عمومي‌، 2. مهارتهاي پاية ورزشي (آمادگيهاي حركتي‌)، 3. مشاهدة خصوصيات و ويژگيهاي مطلوب از نظر رشد اجتماعي‌، عاطفي و رواني‌، 4. مسائل بهداشتي‌، 5. دانش نظري‌.

اسلاید 174: 174مراحل ارزشيابي درس تربيت‌بدني‌چنانچه امتحان را وسيله يا روشي براي اندازه‌گيري ميزان تغيير رفتار دانش‌آموزان در جهت رسيدن به هدفهاي تعليم و تربيت بدانيم‌، بايد گفت كه امتحان يا ارزشيابي يكي از جنبه‌هاي مهم و جدايي‌ناپذير جريان تعليم و تربيت است‌. استفاده از شيوة صحيح ارزشيابي نه تنها به دانش‌آموزان در جهت نيل به اهداف تعليم و تربيت كمك مي‌كند بلكه معلم را قادر مي‌سازد كه برنامه‌هاي درسي‌، شيوه‌هاي تدريس و به طور كلي «خود» را ارزشيابي و در جهت رفع نقايص و نهايتاً بهبود و اصلاح آنها كوشش كند. برخي از معلمان تربيت‌بدني در مدارس ابتدايي از روش مشاهده براي ارزشيابي دانش‌آموزان استفاده مي‌كنند. در اين روش وضعيت ظاهري و رفتار دانش‌آموزان مورد مشاهده قرار مي‌گيرد.

اسلاید 175: 175اما ارزشيابي دقيق و عادلانه مستلزم طراحي و برنامه‌ريزي مراحلي به شرح زير مي‌باشد: الف‌) تعيين هدفهاي آموزشي‌، روشن‌نمودن كليات آزمون و طرحريزي مواد آزمون‌. كارهايي كه در اين مرحله انجام مي‌گيرد عبارت‌اند از: 1. انتخاب مواد آزمون براي دوره‌هاي مختلف تحصيلي‌، 2. به دست آوردن اطلاعات و مهارت كافي براي اجراي دقيق آزمون‌، 3. فراهم‌نمودن امكانات و لوازم مورد نياز به منظور اجراي آزمون‌، 4. تهية جداول و شاخصهاي مورد نياز براي نمره‌دادن‌.

اسلاید 176: 176ب‌) تعيين روشهاي نمره‌دادن‌، چگونگي درج نتايج و تعيين نيروي انساني مورد نياز در اجراي آزمون‌. ج‌) تهية شرح وظايف و تقسيم مسئوليتها در مورد نحوة اجراي آزمون بين همكاران‌. مواردي كه در اين قسمت بايد انجام شود عبارت است از: 1. توجيه كامل نحوة انجام‌دادن هر يك از مواد آزمون براي كلية دانش‌آموزان‌، 2. ايجاد انگيزه در دانش‌آموزان براي اجراي هرچه بهتر و دقيقتر آزمون‌، 3. پيش‌بيني مسائل ايمني‌، 4. عملي‌كردن آزمون‌.

اسلاید 177: 177د) تهية فهرست امتيازها و گزارش كامل آزمون‌. مواردي كه در اين مرحله بايد انجام گيرد عبارت است از: 1. تبديل نمره‌هاي خام هر يك از مواد آزمون به درصد، 2. مقايسة نمرات دانش‌آموزان با نورمهاي استاندارد و منظم‌كردن آنها، 3. اعلام نتايج آزمون به دانش‌آموزان و والدين‌، 4. استفاده از نتايج آزمون براي كلاسبندي‌، پروژه‌هاي تحقيقاتي‌، ايجاد انگيزه و گزارش به والدين و مسئولان مدرسه‌.

اسلاید 178: 178خلاصه‌ارزشيابي نوعي فرايند تصميم‌گيري است كه هدف آن بهبود آموزش است‌. ارزشيابي نه تنها مهمترين قسمت برنامة تربيت‌بدني در مدارس بلكه موضوع مهمي در تعليم و تربيت است‌. فرايند ارزشيابي‌، راهنما و معيار معتبري براي قضاوت و داوري معلمان تربيت‌بدني در دوره‌هاي مختلف تحصيلي است‌. متأسفانه در كلاسهاي تربيت‌بدني و ورزش در مدارس‌، موضوع ارزشيابي فعاليتهاي دانش‌آموزان جدي نيست و همين امر موجب بروز عواقب ناخوشايندي در بين دانش‌آموزان و والدين آنها و حتي در بين مسئولان آموزشگاهها مي‌شود. بنابراين‌، ارزشيابي جزء لاينفك يادگيري و جزئي از برنامه است كه طرح آن بايد از قبل تهيه شود. براي اين منظور تدوين و به كار بردن جداول و كارنامه‌هايي در زمينة تربيت‌بدني و ورزش وسايل بهداشتي‌، تربيتي و رواني دانش‌آموزان مدارس از اساسيترين وظايف معلمان تربيت‌بدني است‌.

اسلاید 179: 179ارزشيابي ابعاد زيادي دارد. ارزشيابي نه فقط براي دسترسي به هدفهاست‌، بلكه موجب سهولت در نيل به موفقيت مي‌شود. ارزشيابي در تربيت‌بدني به دو شكل صورت مي‌پذيرد: ارزشيابي تكويني معمولاً در طول مدت زمان هر ثلث يا نيمسال تحصيلي انجام مي‌شود و ارزشيابي پاياني كه عملكرد نهايي دانش‌آموزان در پايان دورة آموزشي (ثلث يا نيمسال تحصيلي در نظام جديد آموزش متوسطه‌) يا برنامة تمرين مورد ارزيابي قرار مي‌دهد و تعيين مي‌كند كه آيا به اهداف كلي رسيده‌ايم يا خير. بنابراين‌، ارزشيابي سيستم بازخوردي است كه به كمك آن كيفيت آموزش يا فرايند تعليم را هدايت مي‌كنيم‌.

اسلاید 180: 180براي ارزشيابي درست تربيت‌بدني معيارهاي متفاوتي مورد استفاده قرار مي‌گيرند. معيارهاي ملاكي سطح عملكرد مورد نياز دستيابي به اهداف آموزشي خاص را تعيين مي‌كنند و معيارهاي هنجاري ميزان موفقيت بين گروهي افراد را مشخص مي‌كنند. در برنامة درس تربيت‌بدني در مدارس‌، ارزشيابي و تعيين نمرة درس تربيت‌بدني در دوره‌هاي مختلف تحصيلي براساس محورهاي پيشنهادي آمادگي جسماني عمومي‌، مهارتهاي پاية ورزشي‌، خصوصيات مطلوب رشد اجتماعي‌، عاطفي و رواني‌، مسائل بهداشتي و دانش نظري تعيين مي‌شود كه اين محورها از طريق آزمونهاي مختلف‌، مشاهدات‌، گزارشها مورد سنجش و ارزشيابي قرار مي‌گيرند.

اسلاید 181: 181فصل نهم برنامة تربيت‌بدني ويژه در مدارس

اسلاید 182: 182‌هدف كلي‌آشنايي دانشجويان با برنامه‌هاي تربيت‌بدني ويژه براساس نوع معلوليت و ناتواني دانش‌آموزان در مدارس‌. هدفهاي رفتاري‌شناخت واژه‌هاي تربيت‌بدني اصلاحي‌، تربيت‌بدني تكاملي و انطباقي 3. برنامة آموزش انفرادي تربيت‌بدني براي افراد معلول 4. نيازهاي ويژة بهداشتي و ايمني معلولان5. برنامه‌ريزي كلاسهاي تربيت‌بدني ويژه و عوامل مهم دخيل در آن 6. صفات معلم تربيت‌بدني ويژه 7. فعاليتهاي مفيد براي محتواي برنامه‌هاي تربيت‌بدني ويژه

اسلاید 183: 183تربيت‌بدني ويژه‌ بيماري و عقب‌افتادگي يا ناسازگاريهاي جسماني‌، ذهني و رفتاري بعضي از دانش‌آموزان از قبيل پايين بودن استعداد ذهني‌، نقص بينايي يا شنوايي‌، كوتاهي بيش از اندازة قد، چاقي‌، لاغري و ضعف عضلاني‌، امراض و نارساييهاي قلبي‌، فلج‌، نرمي استخوان‌، آسم و تنگي نفس‌، صرع و غش و انحرافات رواني و عاطفي باعث مي‌شود كه اين‌گونه افراد نتوانند همراه با ساير دانش‌آموزان در برنامة كلاسهاي عادي تربيت‌بدني به فعاليت بپردازند. اين افراد به كمك ويژه نياز دارند تا استعدادهاي نهاني خود را به شكل مطلوب شكوفا سازند. در برنامه‌هاي درسي تربيت‌بدني در موقعيتهاي پرورشي و آموزشي ويژه‌، به افرادي كه قادر نيستند از برنامه‌هاي معمولي كلاسهاي تربيت‌بدني استفاده كنند، برنامه‌هاي مخصوصي متناسب با وضعيت جسماني‌، رواني و ذهني آنان ارائه مي‌شود.

اسلاید 184: 184اين‌گونه برنامه‌ها كه در مدارس به اجرا درمي‌آيد معمولاً تحت سه عنوان تربيت‌بدني اصلاحي‌، تربيت‌بدني تكاملي‌و تربيت‌بدني انطباقي‌مطرح مي‌شود كه به شرح مختصر هر كدام از آنها مي‌پردازيم‌; تربيت‌بدني اصلاحي‌. عبارت است از برنامه‌هايي كه با بهره‌گيري از تمرينهاي خاص در اصلاح‌، تغيير كاركرد و يا تغيير ساختمان بدن مؤثر است‌. تربيت‌بدني تكاملي‌. بر پرورش تواناييهاي حركتي و ارتقاي سطح آمادگي جسماني افرادي كه پايينتر از سطح مورد قبول هستند تأكيد مي‌ورزند. تربيت‌بدني انطباقي‌. عبارت است از برنامه‌اي كه اهداف تربيت‌بدني معمولي را دنبال مي‌كند اما با تغييرهايي در آنها تلاش مي‌كند تا نيازهاي كودكان استثنايي را برآورده سازد.

اسلاید 185: 185شناسايي افراد معلول و ناتوان‌براي اجراي برنامه‌هاي تربيت‌بدني اصلاحي در مدارس در وهلة اول شناسايي دقيق دانش‌آموزان معلول ضروري به نظر مي‌رسد. اين شناسايي معمولاً به وسيلة گروهي از افراد متخصص از جمله پزشك مدرسه‌، معلم پرورشي‌، مدير، معلم تربيت‌بدني و معلمان ساير درسها انجام مي‌گيرد. براي شناسايي اين‌گونه افراد از منابعي مانند تشخيص طبي‌، آزمونهاي رسمي از ناتواناييهاي يادگيري‌ـ ادراكي‌، ارزيابي و مشاهدة معلمان در خصوص نحوة حركات و رفتارهاي عيني دانش‌آموزان استفاده مي‌كنند.

اسلاید 186: 186برنامة آموزش انفرادي‌هرگاه مشخص شود كه دانش‌آموزي به برنامه‌هاي تربيت‌بدني و حركات اصلاحي ويژه نياز دارد، مي‌بايست براي آموزش وي برنامة انفرادي ترتيب داده شود. معلمان تربيت‌بدني بيشترين مسئوليت را در اين زمينه دارند. از آنجا كه مهارتهاي تربيت‌بدني بجز درس تربيت‌بدني در برنامه‌هاي درسي ديگر جايي ندارند، تنها متخصص تربيت‌بدني است كه مي‌تواند تواناييهاي حركتي فعلي دانش‌آموزان را ارزيابي و اهداف تربيت‌بدني كوتاه مدت و بلند مدت را تعيين كند و سپس با شيوه‌هاي ارزيابي صحيح موفقيت به دست آمده و اثربخشي برنامه‌هاي ارائه شده را در اين اهداف بسنجد.

اسلاید 187: 187معلم تربيت‌بدني با كمك ساير اعضاي مدرسه برنامة درسي كاملي‌، كه از هر نظر جوابگوي نيازهاي دانش‌آموز باشد، طرح مي‌كند و اهداف‌، محتوا، نحوة عمل و پيشرفت را به صورت مكتوب ارائه مي‌دهد. البته معلمان تربيت‌بدني بايد حتي‌المقدور تلاش كنند كه معلولان را در كلاسهاي عادي تربيت‌بدني جاي دهند. جاي دادن دانش‌آموزان معلول در كلاسهاي معمولي اين مزيت را دارد كه تفاوت فرد معلول با دانش‌آموزان عادي كمتر مورد توجه قرار مي‌گيرد. همچنين به دانش‌آموز معلول اين فرصت داده مي‌شود كه خود را با اجتماع عادي وفق دهد و، در همان حال‌، ساير دانش‌آموزان مي‌توانند از كساني كه برخلاف تصور خودشان نمي‌توانند به طور كامل در فعاليتهاي زندگي شركت كنند، درك و شناخت بيشتري داشته باشند.

اسلاید 188: 188برنامه‌ريزي كلاسهاي تربيت‌بدني ويژه‌بهترين زماني كه مي‌توان فعاليتهاي كلاسهاي ويژة تربيت‌بدني را به معلولان ارائه كرد زماني است كه كلاسهاي تربيت‌بدني عادي تشكيل مي‌شود تا دانش‌آموزان معلول بتوانند فعاليتهاي ارائه شده در كلاسهاي عادي را مشاهده كنند و انجام دهند. كلاسهاي ويژه به معلم متخصص نياز دارد كه قادر باشد كلاس را به خوبي كنترل نمايد و از نيازهاي ويژة افراد معلول شناخت كامل داشته باشد. كلاسهاي ويژه به فضاي ورزشي زياد و وسايل و تجهيزات ورزشي مخصوص نياز دارد. معلم مي‌تواند دانش‌آموزان معلول و غيرمعلول را در سالن ورزشي گرد هم آورد و حضور و غياب كند، برنامة كلي كلاس را توضيح و آموزش مهارت را شروع كند ولي هنگام شروع تمرينات دانش‌آموزان عادي دانش‌آموزان كلاس ويژه‌، كه از اين فعاليتها معاف‌اند، فعاليتهاي تعيين‌شدة ديگري كه از قبل طراحي شده انجام دهند.

اسلاید 189: 189نيازهاي ويژة بهداشتي و ايمني معلولان‌معلمان تربيت‌بدني‌، در كلاسهاي ويژه‌، در مورد مسائل بهداشتي و ايمني مطالب خاصي ارائه مي‌كنند كه در كلاسهاي تربيت‌بدني عادي معمول نيست‌. بسياري از دانش‌آموزان معلول‌، به ويژه در ماههاي اولية تمرين‌، فاقد قدرت جسماني و استقامت بدني كافي براي انجام دادن فعاليتها هستند. معلم بايد از كوشش و تقلاي زياد و بيش از حد آنان جلوگيري كند. معلولان بايد از حد قدرت و تحملشان آگاهي يابند و به آنان تعليم داده شود كه‌، براي حفاظت از خود، اصول احتياطي را رعايت كنند. هر چند برخي دانش‌آموزان به دليل زندگي سراسر مراقبت شده‌اي كه به عنوان كودكان معلول داشته‌اند، از فعاليتهاي بدني پرهيز مي‌كنند. اما ديگران از فرصتهايي كه براي تعليم و آموزش فعاليتهاي حركتي به آنها داده مي‌شود چنان به شوق و شعف مي‌آيند كه براي حفظ ايمني خود، جانب احتياط را ناديده مي‌گيرند.

اسلاید 190: 190برخي از دانش‌آموزان براي عفونت آمادگي زيادي دارند، براي مثال بريدگي يا خراشهاي كوچك مي‌تواند براي دانش‌آموز مبتلا به مرض قند خطرناك باشد. نيز امكان دارد ساير دانش‌آموزان مشكلات بهداشتي ديگري داشته باشند. برخي از مشكلات دانش‌آموزان مانند چاقي و يا لاغري بيش از حد به پرهيزهاي غذايي مربوط مي‌شود، افرادي كه دچار چاقي‌، ضعف هماهنگي بدني و خستگي مزمن هستند، احتمالاً مشكلاتشان از ناپرهيزي غذايي ناشي مي‌شود. بنابراين‌، در برنامة كلاسهاي درسي دانش‌آموزان معلول اين‌گونه مشكلات بايد مورد توجه قرار گيرد. بايد به معلولان آموزش داد تا مسئول بهداشت و ايمني خود باشند. بدون شك معلم بايد براي فراگيري اقدامات ايمني و حفاظتي بهترين وضع ممكن را فراهم آورد. عملي‌كردن اين امر نه تنها شامل برنامه‌ريزي خوب و مناسب و روشهاي آموزشي كاربردي مي‌شود بلكه تسهيلات و وسايل تميز و سالم را نيز در بر مي‌گيرد.

اسلاید 191: 191ويژگيهاي معلم تربيت‌بدني ويژه‌شايد مهمترين صفت معلم دانش‌آموزان معلول در كلاسهاي ويژه بلوغ عاطفي باشد. بلوغ عاطفي عبارت است از حل مسائل و مشكلات و سازگاري محيطي بدون نياز به درگيري عاطفي زايد و غيرضروري‌.پيشرفت افراد معلول غالباً به كندي صورت مي‌گيرد و به ساعتها كار و تلاش براي نمود پيشرفت نياز است‌. بنابراين‌، دو خصيصة مذكور در هنگام كار با دانش‌آموزان معلول تضيمن كنندة موفقيت كار معلم است‌. خصوصيت ديگري كه بايد ذكر كرد خلاقيت و قدرت ابداع و نوآوري معلم است‌. خلاقيت چه در شيوه‌هاي اجرايي و آموزشي و انتقال مهارت به دانش‌آموزان و چه در ساختن ابزار و وسايل مورد نياز با توجه به نارسايي امكانات موجود امري ضروري است‌.

اسلاید 192: 192 معلم مبتكر با تغيير شكل و تطبيق ابزار موجود، وسايل مورد نياز برنامه‌اش را خواهد ساخت‌. معلم هنگام روبه‌رو شدن با يك نقص غيرعادي‌، با ايجاد تغييرات لازم در فعاليتها، تلاش خواهد كرد تا نيازهاي معلولان را برآورده سازد. براي معلم خوب تربيت‌بدني توانايي سازماندهي ضروري است‌. صرف نظر از روش تدريس‌، اتخاذ شيوه‌هاي كلاسي دقيقاً طراحي شده و فعاليتهاي كلاسي سازمان‌يافته از به هدر رفتن وقت و نيرو جلوگيري مي‌كند. اينها عواملي هستند كه رسيدن به هدف مورد نظر را سهلتر و مطمئنتر مي‌سازند. اگر آموزش كلاسي‌، در كل يا در قسمتي از آن‌، ضعيف جلوه كند نتيجة آن اتلاف وقت و انجام دادن حركات زايد و پايين آمدن سطح آموزش خواهد بود. همچنين يك معلم موفق انگيزه و اشتياق فراوان دارد تا تربيت‌بدني را به همة دانش‌آموزان تعليم دهد.

اسلاید 193: 193فعاليتهاي پيشنهادي تربيت‌بدني و ورزشي براي كلاسهاي ويژه‌معلمان تربيت‌بدني در ارائة فعاليتهاي جسماني براي افراد معلول بايستي نهايت دقت را مبذول دارند. محدوديتهاي حركتي او را بشناسند و به تواناييهاي جسماني آنان آگاه باشند. برنامه‌هاي ورزشي اين‌گونه افراد بايد طوري تنظيم شود كه هم به پرورش قواي ذهني و جسمي آنان كمك كند تا كم كم بتوانند خود را اداره كنند و قدرت انجام دادن كار و استقلال فكري و ذهني پيدا كنند، هم نسبت به برنامه‌هاي معمولي ورزش سبكتر و آسانتر باشد تا فشار جسمي و روحي و خستگي و نوميدي به دنبال نداشته باشد. افراد معلول فقط با نظر پزشك مي‌توانند در فعاليتهاي ورزشي شركت كنند. در اين مورد همكاري و ارتباط بسيار نزديك پزشك و معلم تربيت‌بدني امري ضروري است‌.

اسلاید 194: 194تأكيد بر فعاليتهاي ورزشي زير در هنگام كار با افراد معلول پيشنهاد مي‌گردد: 1. آموزش مهارتهاي بنيادي محور فعاليتهاي كلاسهاي تربيت‌بدني ويژه باشد. ( راه رفتن‌، دويدن‌، پريدن‌، و......2. حركات سادة ورزشي مثل انواع و اقسام طناب بازي به صورت يك نفره و دو نفره آموزش داده شود. 3. آموزش و تمرين مهارتهايي كه هماهنگي بيشتر و درك همزمان فضا و زمان در ذهن دانش‌آموز را مي‌طلبد، نظير گرفتن و پرتاب كردن توپ در مسافتهاي مختلف‌. 4

اسلاید 195: 1954. انواع دوهاي امدادي به صورتهاي ساده و با مسافت كم و با شدت مناسب قادر است تواناييهاي دانش‌آموزان را افزايش دهد. 5. مهارتهاي اولية شيرينكاري و انواع بازيهاي ساده ورزشي را مي‌توان آموزش داد و حتي به صورت رقابتي ميان دانش‌آموزان تمرين داده شود. 6. انجام دادن حركات و مهارتهاي ورزشي متناسب با وضعيت فيزيولوژيكي و تواناييهاي دانش‌آموزان كه از نظر آمادگي جسماني و ايجاد هماهنگي قواي ذهني و بدني مفيد باشد.

اسلاید 196: 196ارزشيابي ميزان توانايي معلولان‌آنچه از واژة ارزشيابي تربيت‌بدني ويژه براي معلولان به ذهن مي‌رسد، تهيه برنامه‌اي است كه با اجراي آن تجربة تربيت‌بدني براي هر دانش‌آموز، به عنوان يك فرد، با بهترين نتايج همراه باشد. تصميم‌گيريهاي مناسب براي تهية بهترين برنامة ممكن براي هر دانش‌آموز، به ارزيابي صحيح نيازها و تواناييهاي وي بستگي دارد. همچنين براي تعيين ميزان پيشرفت و نيز براي يافتن مؤثرترين فعاليتها و شيوه و تكنيكها، ارزشيابي بايد در فواصل معيني پيوسته تكرار شود. به طور كلي‌، ارزيابي بدين صورت است كه با مشاهدة اجراي دانش‌آموز از يك حركت و، مقايسة آن با معيار اجراي خوب‌، ارزيابي مي‌شود كه آيا حركت وي صحيح بوده است يا خير.

اسلاید 197: 197تكية اكثر معلمان تربيت‌بدني بر مشاهدة نزديك اجراي دانش‌آموز است‌. زيرا با مشاهدة اجرا ميزان توانايي وي تعيين و پيشرفتش ارزيابي خواهد شد. متخصصان تربيت‌بدني كه دانش‌آموزان معلول را تعليم مي‌دهند از اين فن به گونه‌اي موفق و گسترده استفاده نكرده‌اند. در اينجا به دو نوع آزمون براي ارزشيابي تربيت‌بدني معلولان اشاره خواهيم كرد. الف‌) آزمونهاي توانايي حركتي‌از آنجا كه بسياري از رفتارهاي حركتي ويژگي خود را دارند ميزان يادگيري هر دانش‌آموز از يك مهارت تنها با شرايطي خاص به يادگيري مهارت ديگر منجر مي‌شود. بنابراين بايد معلم تربيت‌بدني بداند كه توانايي كسب شده در يك مهارت حركتي نشانگر توانايي مشابه در مهارت ديگر نيست‌. براي مثال توانايي ايستادن روي دستها، نشانگر توانايي حفظ تعادل روي يك پا با چشمان بسته نيست‌.

اسلاید 198: 198آزمونهاي حركتي بسيار زيادي براي معلولان ساخته شده است كه همگي كيفيت انجام دادن مهارتهاي بنيادي را مورد ارزشيابي قرار مي‌دهند. اين مهارتها عبارت‌اند از: 1. راه رفتن (كيفيت راه رفتن‌)، 2. هل دادن (صندلي چرخدار)، 3. بالا رفتن از پلكان (4 پله‌)، 4. پايين آمدن (4 پله‌)، 5. صعود كردن‌، 6. حمل كردن (صندلي تا 7 متر)، 7. دويدن‌،

اسلاید 199: 1998. چهاردست و پا راه رفتن‌، 9. پايين پريدن (پرش جفت از ارتفاع 50 سانتيمتري‌)، 10. پرتاب (توپ مدسينبال‌)، 11. ضربه زدن (به توپ واليبال‌)، 12. غلتيدن به جلو، 13. ضربه زدن با پا (توپ فوتبال‌)، 14. تعادل در حال حركت 15. آويزان شدن (از ميلة افقي‌)، 16. جاخالي كردن17. تعادل در حال سكون (ايستادن روي يك پا)، 18. پرش (پرش جفتي طولي‌).

اسلاید 200: 200ب‌) آزمونهاي تعادلي‌در آزمونهاي تعادلي ميزان هماهنگي دست و پا و، به طور كلي‌، عصب و عضله در انجام دادن حركات و مهارتها سنجيده مي‌شود. تعادل بر دو نوع است‌: در حالت سكون و در حالت تحرك كه در آزمونهاي تعادلي هر دو نوع را در دانش‌آموز مورد ارزيابي قرار مي‌دهند. انواع حركات تعادلي براي ملاك آزمون به شرح ذيل پيشنهاد مي‌شود: 1. ايستادن روي يك پا با چشمان باز. 2. ايستادن روي يك پا با چشمان بسته‌. 3. حفظ تعادل يك كتاب روي سر با چشمان باز و بسته‌. 4. حفظ تعادل يك جسم مسطح در قسمت پايين پا (بين زانو و مچ پا). 5. حفظ تعادل حركتي از خانه‌اي به خانة ديگر پريدن‌. 6. حركت فرشتة تعادلي در ژيمناستيك‌.

اسلاید 201: 201خلاصه‌معمولاً در مدارس دانش‌آموزاني وجود دارند كه وضعيت جسماني‌، عاطفي‌، ذهني و حركتي آنان به گونه‌اي است كه قادر نيستند در برنامه‌هاي تربيت‌بدني عادي شركت فعال داشته باشند. عقب‌افتادگي و يا ناسازگاريهاي جسماني‌، ذهني و رفتاري بعضي از دانش‌آموزان از قبيل پايين بودن استعداد ذهني‌، نقص بينايي يا شنوايي‌، كوتاهي بيش از اندازة قد، چاقي‌، امراض و نارساييهاي قلبي‌، فلج‌، نرمي استخوان‌، آسم و تنگي نفس‌، صرع و غش و انحرافات رواني و عاطفي باعث مي‌شود كه آنان نتوانند همراه با ساير دانش‌آموزان در برنامة كلاسهاي عادي تربيت‌بدني شركت كنند. اين افراد به كمك ويژه نياز دارند تا استعدادهاي نهاني خود را به شكلي مطلوب شكوفا سازند. در برنامه‌هاي تربيت‌بدني ويژه‌، فعاليتهاي جسماني و حركتي مخصوصي ارائه مي‌شود تا افراد معلول بتوانند، با توجه به نوع معلوليت‌، در آنها شركت نمايند.

اسلاید 202: 202چنين برنامه‌هايي تحت عناويني همچون تربيت‌بدني اصلاحي‌، تربيت‌بدني تكاملي و انطباقي (براي رشد و سازگاري و بهبودي معلولان‌) مطرح مي‌شود. تربيت‌بدني اصلاحي عبارت است از برنامه‌اي كه با تمرينهاي ورزشي خاص بر اصلاح تغيير كاركرد و يا تغيير ساختمان بدن تأكيد دارد. تربيت‌بدني تكاملي بر پرورش تواناييهاي حركتي و آمادگي جسماني افرادي كه پايينتر از سطح مورد قبول هستند تأكيد مي‌ورزد. برنامة تربيت‌بدني انطباقي عبارت است از برنامه‌اي كه اهداف تربيت‌بدني عادي را دنبال مي‌كند، اما با تغييرهايي كه در نحوة ارائة حركات و فعاليتها و بازيها مي‌دهد نيازهاي كودكان استثنايي را بر آورده كند.

اسلاید 203: موفق باشید203