تزئینات در معماری اسلامی

صفحه 1:
بسم الّه الرحمن ن الرحیم :موضوع پروژه يي 

صفحه 2:
: فهرست بر رز رتور اد ۳ 2 تور ار مار 5 ‎Gavan 55‏ ایح ۰ رنیاندر مار و ار اسلیمی را 25۰ لصلتزئيزدر معمارى........... 26 ميران انواع تزئيتاتةر معماروليرلتى........... 27 

صفحه 3:
تزئینات در معماری اسلامی علاوه بر زیبایی رسانای مفاهیمی چون ‎Peele DOL Sie el Tea ET ad‏ ‎Teed a aCe ST Tee oe Tere‏ ۱ .آيات قرآنى مى باشد تزئینات در معماری و فضای محل سکوفت از زمان های بسیار دور مورد ‎Bo et oT SE Te nO) eC Se rs el‏ غار نیز به تزئینات دیواره های غار می پرداختنده مانند غار لاسکو در فرانسه (تمدن اورینیاکی) 

صفحه 4:
۱ icon .از مهمترین عناصر تزنینات در معماری اسلامی می توان به خوشنویسی. نقوش گیاهی و هندسی؛ نور و آب اشاره کرد gs خط و خوشنویسی نقش زیادی | ‎erect Eta Pera eSB ened LICE, coer)‏ نقاشى به بيان اعتقادات و وقايع و... مى برداختند. ۱ روابط ریاضی است و تناسب و اندازه حروف و میزان خم و چم آنها دارای نظم و یکپارچگی خاصی بوده ‎eS eR ee balers Te feet ot ae Tee ol‏ سس تا در اکثرسازه های اسلامی مانند: مساجد» کاروانسرءتکیه ها و حتی در سردر منازل مسکونی به چشم می 3 كتيبه هاى خوشنويسى شده كه اكثر آنها با خط كوفى نوشته شده اند از عناصر اصلى تزئينى در بيشتر سازه .های دوران اسلامی بوده است جزئی از تزینات و خوشنویسی ع ‎oe‏ ور باراد اط مسجد جمعه (جامع) اصفهان 

صفحه 5:
> 9 نور در معماری اسلامی علاوه بر بعد مذهبی, باعت بهتر دیده شدن عناصر ‎oid‏ می شود ترئیات در معماری اسلایی طوری طرای وا اجرا می شدند که با رنک براق و درخشنده باعت انعکاس تور در فصاشون هم یی رای به نمایش گذاشتن جلوه ی روشنایی از نور در .كنار تاريكى نیز استفاده می کردند رنگ نیز در کنار نور توجه زیادی به آن مى شد که حتی در قرآن نیز به اهمیت آن اشاره شده است. از مهمترین رنگ هابی که در معماری اسلامی زیاد از آنها استفاده می شد آبی فیروزه 2 

صفحه 6:
: آب از مهمترین عناصر و کامل کننده ی تزئینات معماری اسلامی بوده است.حضور آب در معماری اسلامی علاوه بر جلوه ی زیبایی برای عبادت انسان الزامی است (در بناهای مذهبی کا کرد عبادی داشته و برای گرفتن وضو استفاده مى شده). همچنین در طراحی و معماری بنا توجه .خاصی به بخش انعکاس یافته بنا در آب صورت می گرفته و به اندازه خود واقعی بنا اهميت داشت 

صفحه 7:
: نقوش گیاهی و هندسی کاربرد این اشکال هندسی در معماری به قرن چهار هجری باز می گردد. هنرمندان اسلامی هنر تزئینات با اشکال هندسی را به بالاترین درجه از کمال و پیچیدگی رساندند که تا آن زمان .کسی به آن دست نیافته بود در اسلام علم هندسه در شرایطی به کار گرفته شد که نه ابزاری برای اندازه گیری وجود داشت و نه ابزارهای امروزی» آنها دایره را به عنوان نقطه اصلی طرح در نظر میگرفتند که با استفاده از آن برای طراحی و نقش های گوناگون رسم می .کردند 

صفحه 8:
نواع اجرکاری؛ گچبری. کاشیکاری حجاری؛ منبت کاری؛ آینه کاری؛ نقاشی طرح های گیاهی و هندسی و خطاطی انواع آجرهای تزئینی : آجر واکوب و آبمال ۲ آجرهای صاف که در نمای ساختمان استفاده می شوند. مانند: نمای گنبد قابوس 2 .خشتی که قبل از خشک شدن آن را بوسیله برنده برش می دادند. 

صفحه 9:
آجری که دارای نقش های برجسته یا فرو رفته است. مانند: مسجد جامع گناباد در دوره سلجوقی؛ گنبد سلطانیه. مسجد جامع یزد شامل آجر نیمه یک دوم ( ۱.۲).آجری که از قطربه دو نيم جاركه (4. ‎)١‏ قناس شده؛ آجر قفلى (آجرى که 4 آن از کنر بریده شود) آجر قلمدونی (۱۰۳ آجر): دو قدی ( ۱.۸ آجر- کلوک ۱.۱5 آجر), آجر فلکه (آجری که دو مثلث از دو گوشه ی آن بریده شود). آجر قاشقی ( بریدن مورب گوشه ی لبه ی پخ) 

صفحه 10:
7-۷ .در شکل های هندسی و غیر هندسی است و مخصوص دوره ی قاجار می باشد آجرتراشى يكى از روشهاى تزئين در معمارى ماس مدعو ۳327۳ است که با ابزارهای ساده و نوک تیز مانند ابزارهاى ساده ونوك نير اموهان واتيثه ‎ee‏ به لس رس كه قسمت يا بخشى از سطح و بدنه آجر براى .ایجاد نقش و حجم تراشيده مىشود 

صفحه 11:
آجررا پس از تراش در آب می خیسانند بعد کناره هاى آن را مى سابند كه به نما جلوه بدهد. نمونه در گنبد سلطانیه : آجر قواره بری .یکی از روش های آجرتراش است که در آن بجای نقش از قطعه ی مستقیم آجر استفاده می شود که در دوره ی قاجار رواج داشت 

صفحه 12:
- ™ تبدیل مریع به هشت ضلعی برای ساخت گنبد روی آن. برای ساخت یک گنبد دایره ای شکل روی یک پلان مربع بکار گرفته شده است. مانند:تالار مربع جامع قزوین: مقبره ارسلان جاذب. مسجد جامع اردستان, مسجد علی اصفهان مسجد جامع اردستان (مقبره اوسلان ‎(ite‏ 

صفحه 13:
: مقرنس ‎Rene Doe UT‏ در سطح های مقعر گوشه هایی در زیر سقف بوجود می آید که منشا بوجود آمدن گوشواره ها هستند. مقرنس ربع گنبد می باشد که سه نوع می باشد: ۱- مقرنس جلو آمده ۷- مقرنس روی هم قرارگرفته ۳- مقرنس ‎Bae‏ : طاق تما 5 ان دادن نمایی است که حالت قوسی شكل تاق را نمايان مى كند. بيشتر برای برجسته نشان دادن .پنجره ها مورد استفاده قرار میگرفت 

صفحه 14:
كجبرى به دو صورت انجام می شد: ۱- گاهی بروی آجر و صورت روکش دیوار ۰ ۲- گاهی بعد از ساخت بنا به شکل حاشیه یا فیتیله ای طبقه بندی موتیف های گچبری الف ) هندسى ب) نقوش گیاهی ج) نقوش حيوانى وانسانى و تلفيق هر دو د) نقش خط وكتيبه نمونه بیشتر در کاخها ی تیسفون - چال ترخان ری - کیش - بیشابور نمونه های دوره اسلامی در مسجد جامع اصفهان - مسجد جامع نائین : از کاشی به صورت های مختلف بهره می بردند رین نمونه در مقبره امیر اسماعیل مجموعه بست, گنبد کبود مراغ. مناره مسجد جامع دامغان, مسجد جامع قزوین 12 

صفحه 15:
.کاشی یکرنگ مناره مسجد دامغان 13 

صفحه 16:
: کاشی‌معرق. . نمونه در مسحد گوهرشاد (۸۲۱ هجری)؛ مسجد شیخ لطف ‎ail‏ غيائيه خ ركرد (۸4۸ هجری)» مدرسه چهار باغ ee نمونه در مسجد امام سمنان؛ كنيد مسجد كبود, مسجد سپهسالار : كاشوطلاثى تبون درعوم امام وضا زع)؛ مرقد خضرت معضوفة زع)» إمامزافة يخيي هر وراعين : كاشيبا تلفي قآجر. نمونه در مسجد خان شیراز: مسجد وكيل؛ مسجد جامع ورامين: كنبد سلطانیه نوشته های کاشی مدرسه خان شیراز- مسجد وکیل 

صفحه 17:
: کاشی معرق مسجد شيخ لطف الله 355 ف لد م ا a ad reat 2 هر ae 3 ۶ ze 

صفحه 18:
16 

صفحه 19:
كاشى با تلفيق آحرگنید سلطانیه 

صفحه 20:
جح ۲ : منبت و کنده کاری جوب کاربرد چوب در معماری برای منبت. معرق, مشبک, خاتم سازی؛ کنده کاری و نقاشی .می باشد. نمونه کنده کاری در مدرسه شاه سلطان حسین,. آرامگاه شاهزاده حسین در قزوین و .مساجد اصفهان نمونه منبت کاری در صندوق حضرت عبدالعظیم منبر سوریان شیراز گره چینی .یکی از شاخه های هنر معماری و کاشیکاری سنتی می باشد .از کنار هم چیدن آلات و لغات بر اساس طرح مورد نظر با استفاده از آجر کاشی یا سایر مواد نقش های هندسی تزئینی را بوجود می آورند 18 

صفحه 21:
es : خاتم سازی برای ساخت خاتم انواع گوناگون مصالح مورد نیاز از جمله طلاء نقره؛ برنج؛ استخوان, صدف؛ عاج و جوب های گوناگون و... را به شکل میله ای باریک می سازند سپس با قرار دادن اين میله ها در كنار يكديكر .نواع گلهای ‎٩‏ گوشه تا ۱۲ گوشه را می سازند : آثينه كارى ..اولين بار در قزوين بايتخت شله طهماسب اول و ديوان خانه انجام شد نمونه هاى ديكر در كاخ هفت دست. کاخ چهلستون و ايوان حضرت معصومه : نغول مانند طاقنما می باشد و به صوره گودی ساخته می شود .عموما مستطیل یا مربع شکل می باشد و کاربرد آن در حاشیه زیر گنبد و بالای سردرها می باشد. 

صفحه 22:
ایینه کاری کاخ چهلستون 

صفحه 23:


صفحه 24:
~ كارى ايوان حضرت معصومه 

صفحه 25:
جه ۲ انواع آجرکاری (چیدمان آجر) .رگ چینی : شامل کلهء خواب نماء نیما نیم, سه باریک؛ لاریز: قدنما یا هره و راسته می باشد كل انداز : نمونه در آزاره خانه هاى يزد گره سازی : نمونه در سردر مسجد جورجیر مسجد كوهرشاد. كور امير در سمرقند و داخل بنای سنگ بسن آجر کاری رنگی : نمونه در مسجد و کیل؛ مسجد مشیر, مدرسه خان و ae ‏آجر کاری خفتته و رفته (پتکین)‎ ‏حوون جينى‎ مهری چینی سفال معروفتسریرآثار سفام(هتعلق‌بسه دوره ی سلجوقی‌لست. نمونه های آن در ته حصار دامغان, طاقچه های کاخ چال ترخال ری. مسجد علویان همدان 23 

صفحه 26:
ا شك نقوش اسلیمی نقشی است که شامل خطوط پیچیده. منحنی و قوس 3ورانی مختلف که حاصل انتزاعی کردن نتش‌مایهی گیاهی و جانوری است. با توجه به این که اسلا شمایل‌نگاری را ممنوع کرده بود. هنرمند به سمت نقوش اسلیمی متمایل می‌شود: نقوش اسلیمی را گاه به عنوان نقش‌مایه‌ی اصلی در تزینات داخلی گنبدها به کار برده‌اند و گاه در فضای داخلی ‎SAS‏ .یادآور کره‌ی سماوی است 

صفحه 27:
۲ ات ‎Huan‏ تزيينات ‎Js‏ ساری یزان : تزیینات در معماری ایران هدف از تزیینات در معماری علاوه بر زیبایی:القای مفاهیمی چون نظم و وحدت وجودی است. كه این تزیینات در قالب نقوش هندسی, رنگ معنوی فیروزه‌ای و طلایی, خوشنویسی و کتیبه‌نگاری, آب و نور دیده می‌شود که به تناسب محل مورد استفاده در بنا به القای مفاهیم مذبور کمک می کند. تزیبنات معماری؛ م رکب از دو واژه‌ی تزیین و معماری است و در لغت به معنای تزیین, آراستن, آرایش کردن, مزین کردن است. که بارها در کنب مختلف معماری تکرار شده است و تمامى اين .وژه‌ها بر ماهیت آراستگی و ارزش گذاری تا کید دارد غيراز قن اول و دوع مسرىء هر بناهاى تاريمنى مابقى بناعاى هؤوان اسلامى داواي تزثينات مسحد. يوقي ازاين 7 شدت انتزاعی و هندسی بوده است. از آن جايى كه اسلام نقش انسان را در نقوش بر خلاف ماهيت وجودى خدا و اسلام مىدانست بنابراين نقوش به سمت گیاهی و اسلیمی رفت. این طبیعت گرایی در تزيينات ايرانى و اسلامى ريشه در اعتقادات انی گذاشته است. تزیینات در قالب هندسی جلوه گر شده است یخ دارد که تاثیری بسیار در هنر اسلامی: 

صفحه 28:
اصل تزیین در معماری ی یادی پیروی کرده است. مهمترین اصل تزبینات بی‌زمانی و اصل بی‌مکانی نقوش است و به این معنی است که معنای به کار رفته در نقوش در تزیینات معماری متعلق به دوره؛ زمان؛ مکان یا هنر خاصی نمی‌باشد. همان نقشی که در اصفهان دوره‌ی سلجوقی به کار رفته است؛ هم در معماری و هم در سایر هنرها به کار رفته است. هنر معماری خراسان در تزیین. جه روی اشیا و چه روی بتاء هر نقشی, جزیی از یک الگوی کلی را ایجاد کرده است. تزیینات بعد از اسلام در ايران داراى قايده و نظم خاصی است كه نقشها و طرحها از جهت استخوانبندى شكل و جارجوب طرح کاملا مشخص است. هنر تزیین در معماری ایانی مبتنی شناخت الگوها و رمزها است و طبیعت كرايى در هنر معمارى اسلامى بسيار حایز اهمیت بوده است. به گونه‌ای که تزینات باید از هنر الهی تقلید کند به نحوی که عملکرد روح الهی ید سره هنرمند باشد نه تکرار عینی طبیعت. مصالح مورد استفاده در تزیینات در معماری ایرانی از رکیب مواد مختلف مان سنگ, آجر: گچ در بافت گوناگون بوده است. 26 

صفحه 29:
۲ الواع تزيينات خر معمارى در معماری ایرانی ما صرف تزیین را به تنهابى نمىتوان بيدا كرد و هريك برای هدفى خاص اجرا و تعيين شدند و عوامل تزيينى در معمارى براى هدفى خاص و با حكمتى متعالى اجرا و ادامه بيدا كرده است. نقش عناصر تزبينى در معمارى ايرانى يك نقش محورى و يكى از عوامل عمدهى وحدت انواع مختلف هنرها مىباشد. تزبينات در معمارى جه از نوع سازهاى جه از نوع تزیینی صرف در معماری از انواع محتلفى تشكيل شده است که هنرمندان و معماران ایرانی در اوج خلاقیت در روش‌های مختلف به کار کشيدند و نبوغ خاصی را در معماری ایجاد کردند. از نواع تزیینات در معماری می‌توان به موارد زیر اشاره نمود 27 

صفحه 30:
یی ۱ ee eee ‏دانست که بسیار در نوشتن قرآن به کار رفته است و آن را می‌توان زبان هنری مشترک‎ ‏ميان تمامى مسلمانان تلقی کرد که تقریبا در تمامی بناهای تاریخی به صورت کتیبه.‎ . کاشی و... به کار رفته است آب از دیرباز میان انسان‌ها نشان پاکی و مقدسات بوده است که بسیار در معماری ایرانی به کار رفته است. در اسلام آب نیز برای انعکاس صورت آسمان که تجلی گاه خدا است. در فضای داخلی معماری به کار رفته است. جایگاه آب در معماری باعث ساخت .فواردهاء حوضهاء معابد و... شده است. 28 

صفحه 31:
: شيشه رنگ نور و رنگ دو عنصر اصلی در طراحی معماری ایرانی هستند. معماران در گذشته به این ام واقف بودند و به نحوی شایسته از آن‌ها در بناهای تاریخی استفاده کردند. شاهکارهای معماری به‌جا مانده از دوران . كهن: همه مهر تاييدى بر این امر است : نور نور جوهردى وجودى معنويت و نمادى از عقل الهى است. اين نور در پنجرهها در معماری تجلی مىيابد. بنابراین نور محور اصلی زندگی انسانی در زیبایی معماری است و باعث ايجاد تناسبات و زيبايى داخلى در مساجد. خانه‌ها و... شده است. نور به تزیینات معماری کیفیتی زنده می‌دهد. کیفیتی که موجب .می‌شود محراب در داخل مسجد فضایی ملکوتی داشته باشد و این نوغ زیبایی از جنس ناملموس است 

صفحه 32:
۲ 3 نقوش اسلیمی نقشی است که شامل خطوط پیچیده منحنی و قوس 3ورانی مختلف که حاصل انتزاعی کردن نقش‌مایه‌ی گیاهی و جانوری است. با توجه به این که اسلام شمایل‌نگاری را ممنوع کرده بود. هنرمند به سمت نقوش اسلیمی متمایل می‌شود. نقوش اسلیمی را گاه به عنوان نقش‌مایه‌ی اصلی در تزیینات داخلی گنبدها به کار بده‌ان و ككل .در فضای داخلی گنبد که یادآور کرهی سماوی است | 1 

صفحه 33:
۲ کت کاشی کاری کاشی کاری هنری است که با اسلام رواج پیدا کرده است و آثار متنوعی را در طول تاريخ هنر معمارى به وجودبیاورد. کاشی کاری هنر زباییت که در جای جای بناهای تاریخی مانند گنبد به وفور دیده می‌شود. در دوره‌ی صفوی ما شاهد اوج دوران کاشی کاری هستیم و امروزه یکی از اصیل‌ترین هنرهای ایرانی به حساب می‌آید كج برى یکی از هنرهای تزییتی است که از دوران ساسانی مورد توجه هنرمندان قرار گرفته است و .نا به امروز ما شاهد هترهاى بى نظيرى از كجبرى در بناهاى تاريخى هستيم 321 

صفحه 34:
۲ آجر کاری آن چه امووز دنام جر شتاخنه شله(ست و پنیلهلی امت گه از دگرگون من گل وس که از حرارت دادن خشت و گل به وجود می‌آید. در ایران شاهد گونه‌های مختلف از آجر در نماسازی بخش‌های مختلف بنا هستیم که نقش تزیینی را بر عهده دارند. بعد از اسلام مهمترین آثار باقی مانده از گچ بری را می‌توانیم در خانه‌های تاریخی در فضای داخلی .براى تزيين ببينيم مگ تراشی سنگ یکی از مصالح برمی برای استفاده در بناهای تاریخی است. در شهرو مکان‌هایی که به وفور نگ یالت می‌شود. یونم استفاد آن اد نها تاريخى ببنيم. سنك به دلیل ماهیت سخت و سردی که دارد برای نشان دادن قددرت در بناهای استفاده شده است. و همچنین به دلیل استحکام و سخت بودنش در پایین بناهای تاریخی استفاده کاربردی زیادی دا 32 

صفحه 35:
تست آینه کاری و به دليل انعکاس نور بیشتر مورد استفاد؛ قرار آينه در معمارى به منزلهى عنصرى تر كرفته است. آيينه كارى يكى از هنرهاى تزيينى است كه در استفاده در بناهاى متبرك تاریخی می‌توان آن را به وفور دید. آب و آینه همواره نزد ايرانيان نماد پاکی, روشنایی» راستگویی شمرده شده است. شايد به كار كرفتن آينه در نقش یکی از آرایه‌های تزیینی .بنا با اين موضوع بىارتباط نباشد 33 

صفحه 36:
a ۰